Karolina Muszyńska Spis zagadnień Wprowadzenie Znaczenie zarządzania komunikacją dla powodzenia projektu Praktyki zarządzania komunikacją w zespołach projektowych: strategiczne, informacyjne, emocjonalne, praktyczne Definicja wzorców oraz obszary ich zastosowania Szablon wzorca zarządzania komunikacją projektową Zestaw wzorców zarządzania komunikacją w projekcie oraz przykładowy wzorzec Podsumowanie Wprowadzenie Podejście projektowe w realizacji zadań biznesowych Obszar zarządzania komunikacją w zarządzaniu projektami – uważany za kluczowy jednakże zaniedbywany Identyfikacja praktyk zarządzania komunikacją Znaczenie zarządzania komunikacją dla powodzenia projektu Znaczący wpływ na powodzenie projektu – w szczególności projektów informatycznych, realizowanych przez zespoły rozproszone Efektywna komunikacja projektowa zapewnia by: odpowiednie informacje docierały do właściwych osób we właściwym czasie i po najmniejszym możliwym koszcie członkowie zespołu, kierownicy i interesariusze byli informowani o stanie realizacji projektu i mogli realizować cele projektowe zagadnienia projektowe, ryzyka, nieporozumienia i wszelkie inne wyzwania zagrażające zakończeniu projektu były zidentyfikowane Efektywna komunikacja projektowa wśród najważniejszych czynników warunkujących sukces projektu Praktyki zarządzania komunikacją w zespołach projektowych Przegląd literaturowy rzeczywistych praktyk zarządzania komunikacją zbadanych i opisanych w dostępnych źródłach Kategoryzacja zidentyfikowanych praktyk zarządzania komunikacją: strategiczne informacyjne emocjonalne praktyczne Strategiczne praktyki zarządzania komunikacją Kategoria praktyk strategicznych związana jest z planowaniem komunikacji i środowiskiem projektu: jasny zakres odpowiedzialności ustalony na początku kompetencje międzykulturowe wysokiej jakości planowanie komunikacji dobre public relations po stronie zewnętrznego zespołu w kraju, w którym realizowany jest projekt przyjęcie wspólnego języka roboczego wśród członków zespołu dobrze zdefiniowane kompetencje klienta przejrzystość procesu dla klienta Informacyjne praktyki zarządzania komunikacją Kategoria praktyk informacyjnych dotyczy generowania, zbierania, rozpowszechniania, przechowywania i rozdysponowywania informacji projektowych: „wspólna wirtualna przestrzeń"/„centrum wiedzy projektowej" – portal internetowy/Wiki, oprogramowanie pracy grupowej, aplikacje do zarządzania projektami komunikator internetowy, poczta elektroniczna, narzędzia wspomagające zebrania (GoToMeetings) tradycyjne rozmowy telefoniczne terminarz komunikacji (w szczególności dla zespołów w różnych strefach czasowych) używanie różnorodnych kanałów komunikacji (dla lepszej konwergencji) Emocjonalne praktyki zarządzania komunikacją Kategoria praktyk emocjonalnych dotyczy budowania zaufania i relacji regularna komunikacja twarzą w twarz, przynajmniej z wykorzystaniem audio- i wideokonferencji (często utrudniona przez problemy techniczne lub niskie umiejętności językowe) zachęcanie członków zespołu do dzielenia się uczuciami i nieformalnych rozmów – wykorzystanie mediów społecznościowych (‘wirtualny automat z kawą’) kick-off meeting, przeglądy, stand-up meetings (kick-off powinien być spotkaniem twarzą w twarz, pozostałe mogą być wspomagane narzędziami IT) więcej komunikacji twarzą w twarz częste wizyty i rotacje personelu proszenie członków zespołu o radę, opinie i wsparcie Praktyczne praktyki zarządzania komunikacją Kategoria praktyk praktycznych związana jest z jasną i pozytywną komunikacją regułami zachowania: używanie podstawowych reguł komunikacji (m.in. określenie czasu na wysłanie odpowiedzi, dotrzymywanie obietnic, podanie szczegółów i powodów związanych z prośbami) pożądane zachowanie i postawa osobista (dotrzymywanie terminów spotkań, proszenie a nie wydawanie dyspozycji, pisanie pozytywnych maili) podobny skład zespołu i model pracy w różnych lokalizacjach fizyczna obecność kluczowego członka z jednego zespołu w lokalizacji drugiego zespołu krótkie, asynchroniczne pętle komunikacyjne Podsumowanie Zapewnienie właściwej i efektywnej komunikacji wiąże się z: przygotowaniem planu komunikacji tworzeniem, zbieraniem, dystrybucją i przechowywaniem informacji projektowych identyfikacją odpowiedzialności poszczególnych członków zespołu projektowego oraz innych interesariuszy utrzymywanie dobrych osobistych kontaktów z członkami zespołu rozwijanie pozytywnych relacji przestrzeganie podstawowych zasad jasnej i pozytywnej komunikacji Definicja wzorca Wzorzec to „wzór, schemat mogący być normą dla innych przedmiotów albo zjawisk danego typu” lub „zespół cech, zasad uznanych za właściwe, godne naśladowania” Wzorce projektowe używane są do reprezentowania wiedzy, która opiera się na doświadczeniach zdobytych w rzeczywistych projektach i która jest powszechnie akceptowana. Inne określenia podobne do pojęcia wzorca, to czynnik sukcesu, model sukcesu, miara sukcesu, najlepsze praktyki czy najgorsze praktyki Definicja wzorca Wzorce projektowe zawierają uniwersalne rozwiązania powszechnie występujących w praktyce problemów, które mogą być wykorzystywane wielokrotnie i które zależą od kontekstu. Koncepcja wzorców jest obecnie szeroko stosowana w wielu innych dziedzinach związanych z twórczym działaniem ludzi między innymi w inżynierii oprogramowania, zarządzaniu wiedzą, czy zarządzaniu architekturą biznesową Obszary zastosowań wzorców W inżynierii oprogramowania wzorzec projektowy odnosi się do często występujących problemów związanych z projektowaniem oprogramowania i proponuje ogólne rozwiązania tych problemów. W zarządzaniu wiedzą wzorce opisują najlepsze praktyki z zakresu strukturyzacji wiedzy, projektowania systemów zarządzania wiedzą i rozwoju ontologii. Wzorce w zarządzaniu wiedzą stanowią również formę języka, który pomaga w komunikacji dotyczącej wiedzy i systemów zarządzania wiedzą. Szablon wzorca zarządzania komunikacją projektową Wzorce zarządzania komunikacją projektową opierają się na dwóch głównych źródłach wiedzy: praktyki zarządzania komunikacją opisane w literaturze; na ich bazie zdefiniowano początkowy zbiór wzorców i przygotowano wstępną formę ich opisów opinie praktyków, które pozyskano wykorzystując wywiad ustrukturyzowany zawierający pytania zamknięte i otwarte; głównym celem badania było pogłębienie wiedzy na temat praktyk komunikacji i uwzględnienie opinii praktyków w definicji wzorców zarządzania komunikacją Szablon wzorca zarządzania komunikacją projektową Wzorzec zarządzania komunikacją składa się z następujących sekcji: nazwa wzorca kontekst problem rozwiązanie efekt-Q (na jakie aspekty jakościowe komunikacji wpływa wzorzec i czy jest to wpływ pozytywny czy negatywny) stosowalność (sytuacje, zespoły i projekty, w przypadku których należy stosować dany wzorzec oraz osoby uczestniczące i ich role) konsekwencje (czego można się spodziewać w związku z zastosowaniem wzorca) implementacja (zagrożenia, wskazówki i narzędzia przydatne w realizacji wzorca) wzorce powiązane Zestaw wzorców zarządzania komunikacją w projekcie W kategorii informacyjnej zdefiniowano trzy wzorce zarządzania komunikacją: Harmonogram komunikacji Centrum wiedzy projektowej Różnorodność środków komunikacji W kategorii strategicznej również zdefiniowano trzy wzorce zarządzania komunikacją: Jasne reguły na starcie Kompetencje kulturowe i językowe Zakres władzy klienta Zestaw wzorców zarządzania komunikacją w projekcie W kategorii emocjonalnej znalazły się trzy wzorce zarządzania komunikacją: Sprzyjanie komunikacji bezpośredniej Wizyty i rotacja zespołu Docenianie zespołu W kategorii praktycznej określono dwa wzorce zarządzania komunikacją: Podstawowe zasady komunikacji Synchroniczne środowiska pracy Przykładowy wzorzec zarządzania komunikacją projektową Harmonogram komunikacji Kt P R Q Zespół projektowy jest rozproszony, członkowie zespołu są w różnych strefach czasowych; zgodnie z planem komunikacji, partnerzy projektowi powinni się wzajemnie informować o statusie projektu, w celu uzyskiwania informacji zwrotnych i utrzymywania wysokiego poziomu zaangażowania. Komunikacja między członkami zespołu jest zbyt uboga, polegająca głównie na wysyłaniu raportów, a do komunikacji bezpośredniej dochodzi tylko w sytuacjach awaryjnych. W konsekwencji problemy nie są rozwiązywane na bieżąco, wzajemne zrozumienie pomiędzy członkami zespołu jest utrudnione z powodu sporadycznej informacji zwrotnej, dynamika realizacji zadań jest niska. Przygotowanie harmonogramu komunikacji, uwzględniającego dwustronną komunikację pomiędzy poszczególnymi członkami zespołu, jak również wielostronne audio- i wideokonferencje w szerszym gronie. Pozytywny wpływ na następujące aspekty jakościowe komunikacji: aktualność informacji na temat statusu zadań projektowych, redundancja, informacja zwrotna. Możliwy negatywny wpływ na następujące aspekty jakościowe komunikacji: w przypadku dużej liczby uczestników audiolub wideokonferencji komunikacja jest nieskuteczna i irytująca (często pojawiają się problemy techniczne). S Wzorzec może być stosowany do każdego rodzaju projektu i zespołu, choć jest szczególnie przydatny w przypadku zespołów rozproszonych i dużych projektów trwających dłużej niż trzy miesiące. Wzorzec powinien dotyczyć wszystkich członków zespołu i każdy z nich powinien być odpowiedzialny za przestrzeganie ustalonego harmonogramu lub z wyprzedzeniem informować o wszelkich odstępstwach. Ks Zastosowanie wzorca zapewnia regularną komunikację między członkami zespołu, dostosowaną do ich harmonogramów pracy i preferencji komunikacyjnych oraz daje możliwość bieżącego wyjaśniania wszelkich niejasności i uzyskiwania natychmiastowej informacji zwrotnej. I Ustalanie harmonogramu komunikacji wymaga czasu, wysiłku, współpracy i dobrej woli członków zespołu, aby plan ten był przestrzegany i przynosił korzyści; im więcej jest stron i lokalizacji tym jest to trudniejsze. Harmonogram powinien być uzgodniony podczas spotkania inaugurującego projekt, wraz z jasnym określeniem jego celu i instrukcjami realizacji. Należy wziąć pod uwagę przesunięcia w ramach różnych stref czasowych oraz możliwości i preferencje uczestników co do medium komunikacji. Przydatne może być korzystanie z takich narzędzi jak współdzielone kalendarze czy matryca komunikacji. Bardzo ważną kwestią w realizacji tego wzorca jest angażowanie w komunikację wielostronną tylko osób których ona dotyczy (grupy tematyczne). WP Jasne reguły na starcie, Sprzyjanie komunikacji bezpośredniej, Docenianie zespołu Podsumowanie Zdefiniowane wzorce zarządzania komunikacją mają na celu wspieranie kierowników projektów i zespołów w efektywnym zarządzaniu procesami komunikacyjnodokumentacyjnymi Proponowane wzorce mogą przynieść znaczące korzyści w praktyce, gdyż mogą pomóc zarówno uniknąć wielu potencjalnych problemów dotyczących procesów komunikacyjno-dokumentacyjnych, jak i rozwiązywać problemy, które już wystąpiły