Integracja Europejska Dzieło polityka czy sędziego? Opracowanie

INTEGRACJA
EUROPEJSKA
DZIEŁO POLITYKA CZY SĘDZIEGO?
OPRACOWANIE:
ALICJA GAWINECKA
DAWID ROGOZIŃSKI
WĘZŁOWE PROBLEMY ORZECZNICZE – legenda:
- Linia orzecznicza prymatu prawa unijnego (wspólnotowego)
- Linia orzecznicza dot. wykładni i ważności aktów unijnych
- Linia orzecznicza dot. spraw wewnętrznych i karnych
- Linia orzecznicza dot. odpowiedzialności odszkodowawczej
państw członkowskich
- Linia orzecznicza dot. bezpośredniej i pośredniej
skuteczności prawa unijnego
- Linia orzecznicza dot. zakresu kompetencji instytucji UE
1952 r. - Traktat ustanawiający EWWiS
Data podpisania: 18 kwietnia 1951 r.
Data wejścia w życie: 23 lipca 1952 r.
Data wygaśnięcia: 23 lipca 2002 r.
Cel: Stworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali,
wykorzystującej
prosty,
technokratyczny
mechanizm
współzależności na rynku węgla, stali i żelaza do takiego
regulowania wydobyciem i eksploatacją tych surowców, które
nie pozwolą jednemu krajowi na mobilizację sił zbrojnych bez
wiedzy innych państw regionu. Traktat powołał cztery
ponadnarodowe, wspólnotowe instytucje: Wysoką Władzę,
Zgromadzenie EWWiS, Radę Ministrów EWWiS oraz Trybunał
Sprawiedliwości.
1958r. - Traktat ustanawiający EWG
Traktat ustanawiający EEA (Euratom)
Data podpisania: 25 marca 1957 r.
Data wejścia w życie: 1 stycznia 1958 r.
Cel: Powoływał Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG)
i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom).
Ustanowienie pierwszej ze Wspólnot było efektem rozszerzenia
procesu integracji europejskiej na ogólną współpracę gospodarczą –
prowadząc do stworzenia pełnej unii celnej między państwami
członkowskimi. Celem Euratomu było wspieranie współpracy
w dziedzinie energii jądrowej, w tamtym czasie bardzo popularnej
i rewolucyjnej dziedzinie.
W skład Traktatów Rzymskich weszła umowa w sprawie wspólnych
instytucji i ich kompetencji, na mocy której powołano
m.in. Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne oraz Europejski Bank
Inwestycyjny (mający za zadanie wspierać ekspansję gospodarczą
państw członkowskich).
26/62 VAN GEND & LOOS
Zasada bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego i autonomiczny
porządek prawny:
1. Podmiotami tego porządku prawnego są zarówno państwa
członkowskie, jak i ich obywatele;
2. TEWG jest bezpośrednio skuteczny i stanowi dla podmiotów prawa
źródło uprawnień indywidualnych podlegających ochronie sądów
krajowych;
3. Podmioty prywatne mogą zatem powoływać się wobec organów
(instytucji) publicznych, a w pewnych przypadkach nawet wobec
innych podmiotów prywatnych na swoje uprawnienia wynikające z
jasnych i bezwarunkowych przepisów prawa wspólnotowego.
6/64 COSTA V ENEL
Zasada pierwszeństwa (prymatu) prawa wspólnotowego przed
krajowym- na organach państwowych ciąży obowiązek zapewnienia
wszystkim normom wspólnotowego pierwszeństwa w razie kolizji
z jakąkolwiek normą krajową. Wynika z tego konieczność
implementacji norm unijnych oraz zakaz stosowania przepisów
sprzecznych ze wspólnotowymi.
W momencie konfliktu miedzy nimi organ stosujący prawo ma
obowiązek zastosowania prawa wspólnotowego i niestosowania
sprzecznego z nim krajowego. Tym samym niemożliwe jest
powoływanie się na prawo wewnętrzne dla skutecznego
przeciwstawienia go normom stanowionym przez Wspólnoty.
1967 r. – Traktat Fuzyjny
Data podpisania: 8 kwietnia 1965 r.
Data wejścia w życie: 1 lipca 1967 r.
Cel: usprawnienie działania instytucji europejskich poprzez fuzję jej
organów: utworzenie jednej Komisji i jednej Rady dla trzech
wspólnot europejskich (EWG, Euratom, EWWiS).
Załącznikiem do tego traktatu był Protokół o przywilejach
i immunitetach Wspólnot Europejskich.
Traktat Fuzyjny został uchylony traktatem amsterdamskim.
9/70 FRANZ GRAD
Bezpośredni skutek decyzji- Trybunał uznał, że w celu zwiększenia
efektywności prawa wspólnotowego można się powoływać
bezpośrednio na decyzję przed sądem krajowym, jeżeli
sformułowania w niej zawarte są: jednoznaczne, precyzyjne,
imperatywne, bezwarunkowe.
11/70 INTERNATIONALE HANDELGESELTSCHAFT
Prawo wspólnotowe nie może być uchylone żadnym
postanowieniem
prawa
wewnętrznego
państwa
członkowskiego, w tym przepisami rangi konstytucyjnej. Zaś
poszanowanie praw fundamentalnych, których dotyczy
sprawa stanowi integralną część prawa wspólnot.
22/70 ERTA
Trybunał opowiedział się zasadniczo za prawem wspólnoty
do zaciągania zobowiązań międzynarodowych wprowadził
jednak
rozróżnienie
pomiędzy
ogólną
Traktatowa
kompetencją do zawierania umów oraz szczegółowym
uprawnieniem względem danej umowy. Uprawnienie to może
wyraźnie wynikać z traktatu lub być wywiedzione z innych
artykułów i aktów wspólnotowych. Skorzystanie z tej
kompetencji wyklucza dalsze uprawnienia państw
członkowskich.
34 /73 VARIOLA
Rozporządzenie, ze względu na jego szczególny charakter oraz
miejsce w systemie źródeł prawa wspólnotowego, jest bezpośrednio
skuteczne ze skutkiem natychmiastowym i przyznaje podmiotom
prawa, które sądy krajowe mają obowiązek chronić. Bezpośrednie
stosowanie rozporządzenia oznacza, że jego wejście w życie oraz
stosowanie na korzyść lub przeciwko tym podmiotom jest niezależne
od przyjęcia jakiegokolwiek środka recypującego jego treść do prawa
krajowego.
1975 r. - Kryzys Wspólnej Polityki Rolnej oraz
Wspólnego Rynku
Nieprawidłowa koniunktura gospodarcza począwszy od drugiej
połowy lat 70. spowodowała znaczne osłabienie politycznych
procesów integracyjnych. Trudności strukturalne,
niedostosowane do nowych realiów ramy instytucjonalne
Wspólnot okazały się, łącznie z poważnymi problemami
budżetowymi, czynnikami utrudniającymi uzyskanie przez
państwa członkowskie konsensusu. Załamanie Wspólnej
Polityki Rolnej i niewydolność Wspólnego Rynku nasiliły
partykularne dążenia państw członkowskich, uwzględniające
wyłącznie ich interesy narodowe. Trudności te trwały
nieprzerwanie do początków lat 80. Dopiero wtedy
dostrzeżono konieczność powrotu do rozszerzania procesów
integracyjnych, nawet kosztem ustępstw poszczególnych
państw członkowskich.
8/74 DASSONVILLE
Precedensowe orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości, które
stało się jednym z kamieni milowych na drodze
urzeczywistniania swobód wolnego rynku oraz pełnej unii
gospodarczej między państwami Wspólnoty. Trybunał wywiódł
bowiem w swoim orzeczeniu podstawową zasadę handlową
zakazującą podejmowania przez państwa członkowskie
kroków mogących służyć ilościowemu ograniczaniu importu.
41/74 YVONE VAN DUYN
Ograniczenie zasady swobodnego przepływu pracowników
nakładane przez państwo członkowskie usprawiedliwione ze
względu na porządek publiczny powinno być dokonane w
kontekście prawa wspólnotowego, a zakres tych ograniczeń nie
może być określony jednostronnie przez każde z państw
członkowskich.
43/75 DEFRENNE
Bezpośredni skutek traktatów- Trybunał stwierdził konieczność
możliwości bezpośredniego zastosowania wobec jednostek
zobowiązań i uprawnień traktatowych, mimo, że formalnie
skierowane są one do państw członkowskich. Popiera tę tezę
efektywnością prawa UE.
106/77 SIMMENTHAL
Zgodnie z postanowieniami traktatu dotyczącymi bezpośrednio
stosowanych przepisów prawa Wspólnoty nie stosuje się
sprzecznych z nimi przepisów krajowych i wyklucza się możliwość
przyjęcia przez ustawodawcę państwa członkowskiego nowych
przepisów, które byłby sprzeczne z prawem wspólnotowym.
120/78 REWE-ZENTRAL AG
Przeszkody w handlu wewnętrznym powinny być tolerowane jeśli
brak jest regulacji wspólnotowej i wynikają one z różnic
w regulacji poszczególnych państw, które są niezbędne
z usprawiedliwionych przyczyn (skuteczna kontrola podatkowa,
ochrona zdrowia, konsumentów i rzetelność obrotu
handlowego).
138/79 ROQUETTE FRÉRES
Obligatoryjne konsultacje parlamentu przewidziane
w traktacie są istotnym czynnikiem równowagi
instytucjonalnej i zasady legitymizacji demokratycznej
prawa wspólnotowego, stanowią środek uczestnictwa
parlamentu w procesie legislacyjnym. Pominiecie
właściwej konsultacji z parlamentem powoduje
nieważność aktu prawnego.
8/81 BECKER
Bezpośredni skutek wertykalny dyrektywy-Trybunał
stwierdza: „W braku zadowalającego wykonania dyrektywy
lub w braku przepisów wykonawczych do dyrektywy,
jednostki mogą dochodzić przed sądem krajowym swych
praw wynikających z dyrektywy, o ile tylko postanowienia
dyrektywy są ze względu na swą treść bezwarunkowe i
wystarczająco precyzyjne”.
115 i 116/81 ADOUI
Koncepcja porządku publicznego zakłada istnienie
rzeczywistego i wystarczająco poważnego zagrożenia dla
jednego z podstawowych interesów społeczeństwa.
Nie można za taki uznać stosowanie przez państwo
członkowskie odmiennych środków wobec takiego samego
zachowania swoich obywateli jak wobec obywateli innego
państwa członkowskiego.
283/81 C.I.L.F.I.T.
Powstanie formuły acte clair, umożliwiającej w kwestii
wykładni (i tylko wykładni) traktatów wspólnotowych
odstąpienie od obowiązku zwrócenia się z pytaniem
prejudycjalnym do TSUE. Sąd krajowy został związany
obowiązkiem
interpretacji
prawa
unijnego
z uwzględnieniem jego cech charakterystycznych oraz
niebezpieczeństwa rozbieżności w orzecznictwie wewnątrz
wspólnoty.
14/83 VON COLSON
W braku efektywnej transpozycji dyrektywy, mimo prawidłowej
implementacji jej do systemu prawa wewnętrznego Trybunał
uznał, że stosując przepisy krajowe, sąd państwa członkowskiego
powinien interpretować prawo w świetle treści i celów
dyrektywy, którą realizuje aby osiągnąć skutek przez nią
zamierzony (zasada proeuropejskiej wykładni prawa).
294/83 LES VERTS
W sprawie tej TSUE dokonuje rozżerającej i wyprzedzającej
traktaty wykładni, która przyznaje Trybunałowi prawo do badania
aktów prawnych Parlamentu wywierających skutki prawne wobec
osób trzecich zakładając to jako niezbędne dla efektywności
traktatowej skargi bezpośredniej. Swój wywód poparł też tym, że
od momentu powstania traktatu kompetencje Parlamentu
ulegały rozszerzeniu (traktat fuzyjny- nadanie możliwości
wydawania aktów budżetowych, które skutkowały wobec osób
trzecich).
314/85 FOTO-FROST
Opierając się na konieczności zagwarantowania
jednolitości i spójności porządku prawnego Trybunał
potwierdza jego wyłączną kompetencję do stwierdzania
nieważności konkretnego aktu prawa wspólnotowego. Jeśli
sąd krajowy kwestionuje ważność takiego aktu ma
obowiązek zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do TS.
1984 r. - Spotkanie na szczycie w Fontainebleau
Szczyt w Fontainebleau w czerwcu 1984 roku przełamał niekorzystną
tendencję, uniemożliwiającą pogłębianie procesów integracyjnych,
trwającą już prawie 10 lat (od 1975 roku). Państwom członkowskim
udało się uporać z impasem związanym ze Wspólną Polityką Rolną i
sprawami budżetowymi. Dostrzegając konieczność i celowość (dla
uzyskania dalekoperspektywicznych korzyści) kontynuowania trendu
integracyjnego, szczególnie docenionego po trudnych latach impasu,
powołano dwa komitety: do spraw zmian instytucjonalnych (tzw.
Komitet Dooge`a) oraz do spraw narodów Europy (tzw. Komitet
Adonnino). Efektem ich prac było opracowanie raportów, które
postulowały szybkie stworzenie zintegrowanego rynku wewnętrznego
między państwami Wspólnoty oraz doprowadzenie do powstania tzw.
„Europy Obywateli”. Kolejne spotkanie Rady Europejskiej – w czerwcu
1985 r. w Mediolanie, po przedstawieniu raportu Komisji Europejskiej
w sprawie rynku wewnętrznego, zakończyło się osiągnięciem
porozumienia, które pozwoliło w grudniu tego samego roku na
uzgodnienie treści Jednolitego Aktu Europejskiego.
45/86 KOMISJA vs RADA
Określa warunki ważności aktów wspólnotowych: konieczność
właściwego uzasadnienia, właściwego wyboru podstawy prawnej.
Ogólne kompetencje traktatowe nie zawsze jednak stanowią
odpowiednią i samoistną podstawę prawną do wydania danego aktu.
80/86 KOLPINGHUIS NIJMEGEN
Co do zasady sądy krajowe mają obowiązek interpretować prawo
krajowe w świetle litery i celu dyrektywy, ograniczają to ogóle
zasady- pewności i nie retroaktywności prawa, z czego wynika
ograniczenie skuteczności dyrektywy w zakresie odpowiedzialności
karnej.
302/87– PARLAMENT PRZECIWKO RADZIE KOMITOLOGIA
Trybunał Sprawiedliwości odmówił udzielenia Parlamentowi
Europejskiemu czynnej legitymacji do wnoszenia skarg
bezpośrednich na nieważność aktów prawa pochodnego Unii. Uznał,
że interesów Parlamentu chroni Komisja Europejska, a także państwa
członkowskie i jednostki.
1987 r. - Jednolity Akt Europejski
Data podpisania: 17 lutego 1986 r. / 28 lutego 1986 r.
Data wejścia w życie: 1 lipca 1987 r.
Cel: reforma instytucji w ramach przygotowań do członkostwa Portugalii i
Hiszpanii oraz przyspieszenie procesu decyzyjnego w ramach przygotowań do
efektywnego funkcjonowania jednolitego rynku.
Najważniejsze zmiany: rozszerzenie procedury głosowania większością
kwalifikowaną w Radzie (pojedynczemu krajowi jest trudniej zawetować
proponowane przepisy), utworzenie procedur współpracy i zgody, zwiększenie
wpływu Parlamentu.
Jednolity akt europejski to pierwsza znacząca modyfikacja traktatu rzymskiego
z 1957 roku. JAE formalnie ustanowił powstanie wspólnego rynku
europejskiego, a także umocnił współpracę polityczną krajów Wspólnoty.
Ustanowił on także Radę Europejską i powołał Sąd Pierwszej Instancji UE.
JAE wzmocnił obszar kompetencji Wspólnoty poprzez poszerzenie zakresu jej
działalności, poszerzoną współpracę w zakresie polityki zagranicznej, a także
zwiększył kompetencje Parlamentu Europejskiego. W traktacie tym zniesiono
także dotychczasową zasadę jednomyślności na rzecz zasady większości
kwalifikowanej przy podejmowaniu decyzji przez Radę Ministrów.
70/88 CHERNOBYL
Trybunał przyjmuje systemowo dynamiczną interpretację traktatu w
zakresie kompetencji parlamentu wynikającą z konieczności
wypełnienia istniejącej luki proceduralnej (godzącej w generalną
zasadę równowagi instytucjonalnej) . Wskazał, ze model podziału
kompetencji nie jest dany raz na zawsze, ale powinien być
rozstrzygany systemem case by case. Przełamanie precedensu
„komitologii”.
143/88 92/89 ZUCKERFABRIK
Generalnie sad krajowy nie może orzekać o ważności aktów
wspólnotowych. W wyjątkowych sytuacjach możliwe jest jednak
odejście od tej zasady jeśli strona wnosi przed sadem krajowym
o zastosowanie środka tymczasowego a jednocześnie toczy się
postępowanie przed Trybunałem co do ważności aktu
wspólnotowego. Zawieszenie skuteczności tego aktu będzie działało
do momentu rozstrzygnięcia sprawy przez Trybunał.
106/89 MARLEASING
Trybunał rozwija konstrukcję ze sprawy Van Colson: sąd
krajowy powinien interpretować prawo krajowe w świetle celu
dyrektywy niezależnie od tego czy prawo to było przyjęte w
celu wykonania dyrektywy, czy jest wcześniejsze lub późniejsze
w stosunku do nich.
213/89 FACTORTAME
Państwa obowiązane są do podejmowania wszelkich działań
niezbędnych do zrealizowania ciążących na nich obowiązków
względem Wspólnoty. Wynika z tego zapewnienie efektywnej
ochrony prawnej podmiotom nabywającym prawa na
podstawie pr. wspólnotowego. Roszczenia wynikające z pr.
unijnego muszą być przynajmniej równouprawnione z
roszczeniami opartymi na prawie Unii.
6/90 i 9/90 FRANCOVICH
Wyrok ten stanowi swoiste przypomnienie filozofii Van Gend en Loos
i jest tym samym wzmocnieniem pozycji jednostki, co finalnie
zakończy się rozstrzygnięciem kwestii obywatelstwa europejskiego w
traktacie z Maastricht. Prawo wspólnotowe ustanawia ogólną zasadę,
zgodnie z którą państwa członkowskie obowiązane są naprawić
szkody wyrządzone jednostkom spowodowane naruszeniem prawa
wspólnotowego.
46 i 48/93 BRASSERIE DU PÊCHEUR
Sprawa ta rozwija kwestie podniesione w orzeczeniu Francovich
dodaje do przesłanek odpowiedzialności państwa członkowskiego za
szkodę jednostki element braku konieczności zawinienia ze strony
państwa a także i nieistotność organu dokonującego naruszenia
względem hierarchii wewnątrz państwa. Ważne jest również
podkreślenie autonomii proceduralnej z tym jednak zastrzeżeniem,
że dochodzenie odszkodowania nie może być pozbawione
efektywności i tym samym stać się iluzoryczne.
1993 r. -Traktat z Maastricht
Data podpisania: 7 lutego 1992 r.
Data wejścia w życie: 1 listopada 1993 r.
Cel: przygotowanie europejskiej unii walutowej i wprowadzenie
elementów unii politycznej (obywatelstwo, wspólna polityka
zagraniczna i wspólna polityka spraw wewnętrznych).
Najważniejsze zmiany: ustanowienie Unii Europejskiej i
wprowadzenie procedury współdecyzji, przyznanie Parlamentowi
większej roli w procesie decyzyjnym. Ustanowienie nowych form
współpracy między rządami państw członkowskich poprzez
utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych, utworzenie Unii
Gospodarczej i Walutowej (a w jej ramach wprowadzenie wspólnej
waluty euro)a także realizację wspólnych polityk: zagranicznej i
bezpieczeństwa, ustanowienie obywatelstwa UE.
Traktat ustanowił Unię Europejską (UE) opartą na 3 filarach:
I - Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota Węgla i Stali i
Euratom,
II - Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (WPZiB),
III - Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.
2/94 OPINIA
Zasada kompetencji przyznanych wspólnocie musi być
respektowana zarówno w sferze wewnętrznej jej działań jak i
w sferze wewnętrznej jeżeli prawo wspólnotowe przewiduje
uprawnienie instytucji unijnych dla realizacji pewnych celów
w sferze wewnętrznej, instytucje te mogą zawierać umowy
międzynarodowe w tym zakresie mimo braku wyraźnych
postanowień traktatowych. wynika z tego niemożność
przystąpienia UE do EKPCz.
Na przełomie 2012 i 2013 roku sprawa przystąpienia Unii Europejskiej
do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka pojawiła się na nowo. Tym
razem zdaje się, że w nowej rzeczywistości prawnej, jaką stworzyły
Traktaty od 1994 roku Trybunał nie znajdzie przeciwwskazań dla
związania się przez Unię Konwencją.
1999 r. - Traktat z Amsterdamu
Data podpisania: 2 października 1997 r.
Data wejścia w życie: 1 maja 1999 r.
Cel: rewizja ram instytucjonalnych Unii Europejskiej - reforma instytucji
UE w ramach przygotowania do przyjęcia nowych państw
członkowskich, co jednak odłożono w czasie i urzeczywistniono dopiero
w kolejnym traktacie rewizyjnym.
Najważniejsze zmiany: zmiana, nowa numeracja i konsolidacja
traktatów UE i EWG. Ustanowienie bardziej przejrzystego procesu
decyzyjnego
(częstsze
stosowanie
procedury
współdecyzji),
wprowadzenie możliwości uchwalenia sankcji dla państwa
członkowskiego naruszającego zasady demokracji, wzmocnienie pozycji
Parlamentu Europejskiego i poszerzenie prerogatyw Trybunału
Sprawiedliwości, a także utworzenie urzędu Wysokiego Przedstawiciela
Unii Europejskiej do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i
Bezpieczeństwa.
285/98 TANIA KREIL
Sprawa ta jest precedensem integracyjnym gdyż Trybunał wskazuje na
okoliczność obowiązku uwzględniania prawa wspólnotowego również w
sprawach dotyczących obronności, znajdujących się dotychczas w obrębie
wyłącznych kompetencji państwa. Mogą one bowiem pośrednio rzutować
na zobowiązania państwa względem wspólnoty. Każdorazowo dokonywane
jest ważenie interesów państwa i jednostek.
224/01GERHARD KÖBLER
Jest rozszerzeniem odpowiedzialności odszkodowawczej państwa nie tylko
za organy administracyjnie i prawodawcze, ale również za sądownictwo,
niewywiązujące się z obowiązku stosowania prawa Unii.
187/01 i 385/01 HÜSEYIN GÖZÜTOK
Zasada ne bis in idem znajduje zastosowanie również dla postępowań w
innych państwach członkowskich wyłączając dalsze ściganie, jeżeli
oskarżony wywiązał się z nałożonych obowiązków. Stanowi to nowatorskie
podejście do struktury III filaru UE, w ramach którego sprawy wewnętrzne i
karne należą co do zasady do kompetencji państw członkowskich.
Orzeczenie to wraz z późniejszym mu Pupino jest krokiem ku reorganizacji
struktury filarowej i poszerzeniu zakresu kompetencji UE Traktatem z
Lizbony (2009).
36/02 OMEGA
Trybunał w drodze wyjątku dopuszcza możliwość odmiennej
regulacji na poziomie unijnym i krajowym, jeżeli prawo krajowe
zapewnia lepszą skuteczność systemu ochrony jednostki. W takim
przypadku należy wyważyć konkurujące ze sobą racje i może zdarzyć
się sytuacja w której prawo unijne będzie zobowiązane do
„wycofania” się ze sporu i uznania pierwszeństwa systemu
krajowego w konkretnej sprawie z uwzględnieniem jej
sytuacyjności. W sprawie Omega dochodzi tym samym do
przyznania przez TSUE racji Federalnemu Trybunałowi
Konstytucyjnemu RFN.
Precedens ten stał się najgłośniejszym wyrokiem stanowiącym
„wyłom” w dotychczasowej, konsekwentnej i nieugiętej linii
orzeczniczej Trybunału akcentującej prymat prawa wspólnotowego.
2003 r. - Traktat z Nicei
Data podpisania: 26 lutego 2001 r.
Data wejścia w życie: 1 lutego 2003 r.
Cel: reforma instytucji umożliwiająca efektywne funkcjonowanie UE przy
25 państwach członkowskich.
Najważniejsze zmiany: Reorganizacja Komisji Europejskiej
(wprowadzenie systemu zmiany jej składu, wzmocnienie pozycji
przewodniczącego) i utworzenie tzw. nicejskiej metody głosowania w
Radzie, poszerzenie kompetencji Wysokiego Przedstawiciela UE ds.
WPBiZ. Traktat z Nicei rozdzielał na nowo miejsca w Parlamencie
Europejskim i wprowadzał reformę organów sądowniczych,
ustanawiając ich trójinstancyjną strukturę.
105/03 PUPINO
Trybunał uznaje, że zasada solidarności znajduje także zastosowanie
do III filaru UE, mimo, iż pozostaje on sferze kompetencji państw
członkowskich. Zadania Unii były by znacznie utrudnione w realizacji
gdyby zasada lojalnej współpracy nie obowiązywała również w
ramach współpracy policyjnej i sądowej w spr. karnych. Wynika z
tego nakaz dokonywania wykładni pr. krajowego w sposób zgodny z
pr. Wspólnotowym, również w ramach współpracy w III filarze.
168/05 MOSTAZA CLARA
Trybunał rozważając sprawę dotyczącą implementacji dyrektywy o
ochronie konsumentów nałożył na sady krajowe konkretne
obowiązki działania z urzędu, co stanowi o tym, że sądy te w
praktyce orzeczniczej związane są zobowiązaniami nakładanymi
przez prawo unijne. Decyzję tę argumentuje zasadą efektywności.
402/05 KADI
Trybunał stanął przed kontrowersyjną sprawą dotyczącą prawa do
własności i obrony osoby oskarżonej o powiązania z organizacją
terrorystyczną Al-Kaida. Orzekł (uchylając wyrok Sądu), że Unia
Europejska jako strona umów międzynarodowych i podmiot
obowiązków z nich wynikających musi zapewnić ich wykonanie,
jednocześnie jednak zachowując spójność i zgodność we własnym
systemie prawnym.
2004/2005 r.- Ugrzęźnięcie Traktatu ustanawiającego
Konstytucję dla Europy w procedurze ratyfikacyjnej
Szczyt Rady Europejskiej w Laeken w 2001 roku zakończył się wspólną deklaracją w
sprawie opracowania projektu Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.
Stosowny Konwent Europejski ukończył go w lipcu 2003 roku. Po wprowadzeniu
stosownych poprawek na skutek burzliwych negocjacji państw członkowskich, został
uzgodniony w 18 czerwca 2004 roku (uroczyście podpisany w Rzymie w październiku
2004 r.). Wówczas poddany został we wszystkich państwach Unii Europejskiej
procedurom ratyfikacyjnym.
Zaakceptowana przez Radę Europejską wersja konstytucji upraszczała system
głosowania, zawierała dyspozycję do osiągania w trudnych sprawach kompromisu,
zastępowała wszystkie dotychczasowe traktaty Wspólnot, definiowała rodzaje
instytucji i aktów prawnych UE – ustanawiając ich nową nomenklaturę, uznawała
Kartę Praw Podstawowych za integralną część Konstytucji, reorganizowała Komisję
Europejską, wprowadzała urząd Ministra Spraw Zagranicznych UE, nadawała Unii
osobowość prawną, wprowadzała zapis dotyczący tzw. inicjatywy obywatelskiej.
Referenda ratyfikacyjne przeprowadzone we Francji i Holandii zakończyły się
niekorzystnym dla Konstytucji dla Europy wynikiem. Okres debaty nad treścią
traktatu przedłużono do 2008 roku, co de facto doprowadziło do porzucenia
inicjatywy.
2009 r. -Traktat z Lizbony
Data podpisania: 13 grudnia 2007 r.
Data wejścia w życie: 1 grudnia 2009 r.
Cel: Unia Europejska ma stać się bardziej demokratyczna, skuteczniejsza i
zajmować wspólne stanowisko w sprawie globalnych problemów.
Najważniejsze zmiany: Traktat lizboński nadaje Unii Europejskiej
osobowość prawną, znosi system filarowy i na jego miejsce wprowadza
podział kompetencji na: wyłączne państw członkowskich, wyłączne Unii
Europejskiej oraz dzielone.
Przyznaje większe uprawnienia Parlamentowi Europejskiemu (legitymacja
demokratyczna UE) i podkreśla rolę parlamentów krajowych (przyznanie im
prerogatyw w zakresie ochrony zasady pomocniczości), zmienia procedury
głosowania w Radzie – znosi nicejską metodę głosowania na rzecz tzw.
zasady podwójnej większości. Wprowadza zapis o europejskiej inicjatywie
obywatelskiej. Powołuje stałego przewodniczącego Rady Europejskiej,
nowego Wysokiego Przedstawiciela do spraw zagranicznych i reorganizuje
służby dyplomatyczne UE, poszerzając kompetencje Unii w zakresie
wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Po raz pierwszy ustala
procedurę wystąpienia państwa z Unii.
C-208/09 WITTGENSTEIN
Trybunał wskazał, że regulacje prawne państw członkowskich przyjęte w
zakresie ich kompetencji wewnętrznych muszą respektować ogólne zasady
prawa unijnego i pozostawać w zgodzie z nimi. Jednak w związku z tym, że
austriacka ustawa o zniesieniu szlachectwa wprowadza w życie bardziej
ogólną zasadę równości wszystkich obywateli austriackich wobec prawa,
która podlega ochronie w porządku prawnym Unii jako ogólna zasada
prawa, swobody wynikające z traktatów muszą ustąpić przed
uregulowaniem krajowym.
C-434/09 McCARTHY
Trybunał Sprawiedliwości UE ogranicza możliwość powoływania się przez
jednostkę na swobody traktatowe, wskazując że niemożliwe jest
wywodzenie praw z dyrektywy 2004/38, jeżeli skarżący obywatel UE nigdy
nie skorzystał z regulowanej przez nią swobody przemieszczania się.
Wyjątek od tej zasady można dopuścić tylko w przypadku użycia wobec
takiej osoby środków skutkujących pozbawieniem jej skutecznego
korzystania z istoty uprawnień obywatela UE.
Dziękujemy za uwagę
Alicja Gawinecka
Dawid Rogoziński
Grupa PS 202