Projekt wykonany na przedmiocie
advertisement
INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ Projekt wykonany na przedmiocie geografia przez uczniów kl. II e Jakuba Barana i Jakuba Tyrakowskiego KOMISJA EUROPEJSKA Komisja jest organem kolegialnym. Tworzy ją 20 komisarzy, zwykle pełniących wcześniej funkcję deputowanych do parlamentów narodowych albo Parlamentu Europejskiego, lub ministrów w rządach krajów swego pochodzenia. Zobowiązani są oni do działania w całkowitej niezależności dla ogólnego dobra Wspólnot. Komisja ponosi solidarnie odpowiedzialność przed Parlamentem Europejskim, który sprawuje wobec niej funkcje kontrolne. Komisja ma wyłączne prawo do inicjatywy ustawodawczej we Wspólnotach. Rada UE podejmuje decyzje wyłącznie na wniosek Komisji, choć może zażądać od niej podjęcia określonych działa . Komisja może przedstawić Radzie UE propozycje zmian traktatów. Jest ona również negocjatorem porozumień zawieranych przez UE z państwami trzecimi i oraz organizacje międzynarodowe. Komisja jest organem wykonawczym realizującym postanowienia traktatów oraz rozporządzenia Rady. Z uwagi na rolę , jaką Komisja pełni wśród instytucji wspólnotowych, często określa się ją jako „rząd Wspólnot Europejskich". Ma ona możliwość przygotowania aktów wykonawczych do decyzji Rady UE oraz bezpośrednio do poszczególnych postanowień traktatów (uprawnienia Komisji w tej sprawie ograniczone są jedynie przez Komitety Zarządzające i Regulacyjne). Jest jedynym organem wspólnotowym, który w szczególnych sytuacjach może usankcjonować odstąpienie od stosowania przez państwa członkowskie ustalonych reguł postępowania w określonych sprawach. Komisja ponadto administruje wydatkami publicznymi oraz funduszami wspólnotowymi. Sprawuje kontrolę nad stosowaniem prawa wspólnotowego przez instytucje Wspólnot i państwa członkowskie (a w określonych sytuacjach także osoby fizyczne i prawne) oraz ustala przypadki jego naruszenia. W przypadku stwierdzenia naruszenia prawa wspólnotowego, Komisja może zwrócić się ze skargą do Trybunału Sprawiedliwości, który powinien wydać rozstrzygające orzeczenie. Może jednak również wystąpić w roli mediatora i wypracować kompromis między interesem państwa członkowskiego i interesem Wspólnot. Skład Komisji powoływany jest na pięć lat w trzech etapach. W pierwszym etapie rządy państw członkowskich desygnują za wspólną zgodą i za zgodą Parlamentu Europejskiego osobę na stanowisko przewodniczącego Komisji. Następnie rządy, po uzyskaniu opinii przewodniczącego, mianują osoby mające wchodzić do Komisji. W trzecim etapie osoby te podlegają procedurze zatwierdzającej przez Parlament i dopiero po uzyskaniu jego aprobaty następuje formalne powołanie Komisji na podstawie wzajemnego porozumienia się państw członkowskich. PARLAMENT EUROPEJSKI Parlament Europejski składa się z przedstawicieli społeczeństw państw członkowskich Unii, wybieranych na pięć lat w wyborach powszechnych i bezpośrednich. 626 miejsc w PE rozdzielonych jest między kraje członkowskie UE proporcjonalnie do ich liczby ludności. Podział mandatów wygląda następująco: Niemcy 100 Francja 90 Włochy Wlk. Brytania 80 Hiszpania 70 Holandia 60 Belgia 50 Gracja 40 Portugalia 30 Szwecja 20 Austria 10 Dania 0 Finlandia Irlandia Na szczycie UE w Amsterdamie ustalono, że w przyszłości PE będzie liczył Luksemburg maksymalnie 700 posłów. Deputowani organizują się w tzw. frakcje, nie według narodowości, lecz według kryterium przynależności do partii politycznych (w wyborach w czerwcu 1999 r. zwycięstwo odniosły partie centroprawicowe). Działalnością Parlamentu kieruje prezydium, składające się z wybieranego na 2,5-letnią kadencję przewodniczącego (w czerwcu 2000 r. funkcję tę sprawowała przedstawicielka Francji Nicole Fontaine) oraz 14 wiceprzewodniczących. Podstawowe uprawnienia PE dzielą się na trzy kategorie: Uprawnienia legislacyjne Uprawnienia kontrolne Uprawnienia budżetowe RADA UNII EUROPEJSKIEJ (RADA MINISTRÓW) Rada UE, znana też pod nazwą Rady Ministrów, jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot Europejskich, w pełni odpowiadającym za ich funkcjonowanie. Rada: wyznacza cele polityczne oraz określa wspólne stanowisko państw członkowskich UE, opracowuje ustawodawstwo Unii (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie), koordynuje ogólną politykę gospodarczą państw członkowskich, sprawuje wraz z Parlamentem Europejskim władzę budżetową , ma kompetencje do zawierania umów międzynarodowych, wynegocjowanych przez Komisję . W zależności od przedmiotu obrad w skład Rady wchodzą ministrowie po jednym z każdego państwa członkowskiego, odpowiedzialni za poszczególne zagadnienia, np. obradują ministrowie rolnictwa, gospodarki lub inni. W rzeczywistości istnieje więc wiele rad, których pracą koordynuje obradująca co najmniej raz w miesiącu Rada ministrów zagranicznych, zwana Rad ds. Ogólnych. (Ministrowie spraw zagranicznych traktowani s jako główni przedstawiciele państw członkowskich). Rada Europejska jest jednocześnie organem między rządowym i ponadnarodowym, gdy członkowie Rady muszą uwzględniać interes Wspólnoty jako całości. Decyzje podejmowane są zwykle większością głosów. Każde państwo członkowskie sprawuje przez 6 miesięcy przewodnictwo w Radzie w ustalonej kolejności: Hiszpania, Włochy, Irlandia, Holandia, Luksemburg, Wielka Brytania, Austria, Niemcy, Finlandia, Portugalia, Francja, Szwecja, Belgia, Dania, Grecja. W celu zapewnienia ciągłości w realizacji zadań wspólnotowych, Przewodniczący wspierany jest przez dwóch zastępców, z których jeden pochodzi z kraju, który przewodzi Radzie w poprzedniej kadencji, drugi zaś z kraju, który ma obj przewodnictwo po nim. Układ ten nazywany jest Trojk. KOMITET STAŁYCH PRZEDSTAWICIELI (COREPER) Główną funkcją Komitetu Stałych Przedstawicieli jest przygotowywanie pracy Rady Unii Europejskiej i doprowadzenie jej uchwał do stadium umożliwiającego ich przyjęcie. Chociaż Komitet nie jest organem głównym Wspólnot, jego faktyczna rola we Wspólnotach wykracza daleko poza funkcje pomocnicze, do jakich został powołany. Zadaniem Komitetu jest przygotowywanie całego postępowania ustawodawczego, w tym przede wszystkim, wypracowanie jednomyślnej decyzji państw członkowskich w odniesieniu do propozycji Komisji jeszcze przed wpisaniem jej do porządku obrad Rady UE. Propozycje Komisji, co do których w ramach COREPER osiągnięto porozumienie, są włączane w tzw. agendzie „A" do porządku dziennego obrad Rady i ich formalna akceptacja przez Radę przebiega sprawnie. Sprawy, co do których COREPER nie osiągnął porozumienia, włączane są jako agenda „B". Ze względu na ich większe znaczenie merytoryczne, w ich przypadku proces decyzyjny przebiega trudniej. Sprawy o szczególnym znaczeniu dla Wspólnoty mogą być nawet wielokrotnie przekazywane przez Radę do Komitetu aż do wypracowania takiego stanowiska, które Rada będzie mogła ostatecznie zaakceptować . Zadaniem COREPER jest także wykonywanie zleconych mu przez Radę zadań w ramach specjalnych komitetów i stałych lub powoływanych grup roboczych, m.in.: przygotowanie odpowiedzi na zapytania deputowanych do Parlamentu Europejskiego i przygotowanie projektów decyzji. Komitet składa się ze stałych przedstawicieli państw członkowskich w randze ambasadorów, akredytowanych przy Wspólnotach. Odpowiadają oni przed rządami swoich państw i muszą zajmować stanowisko zgodne z ich instrukcjami. Przewodniczącym COREPER jest ambasador tego państwa, które akurat przewodniczy Radzie. KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY Komitet jest instytucją doradczą złożoną z przedstawicieli przedsiębiorców, producentów, rolników, kupców, rzemieślników, pracowników i wolnych zawodów, którzy w praktyce zorganizowani są w trzech grupach: grupa I pracodawców, grupa II pracowników, grupa III różnych grup interesu Komitet obligatoryjnie lub fakultatywnie przedstawia Radzie, Komisji lub Parlamentowi opinie o charakterze technicznym. Komitet może też zgłaszać opinie z własnej inicjatywy. Opinie Komitetu są ustalane na zasadzie zwykłej większości głosów na co miesięcznych sesjach plenarnych. Do dziedzin polityki Wspólnoty, w przypadku których wskazane organy zobowiązane są do wysłuchania opinii Komitetu, należą m.in.: swobodny przepływ siły roboczej, prawo osiedlania się , komunikacja i transport, kształcenie ogólne i zawodowe, ochrona zdrowia, telekomunikacja, energetyka, spójność gospodarcza i społeczna. Na mocy Traktatu Amsterdamskiego Komitet zyska nowe uprawnienia konsultowania w pięciu nowych przypadkach w trzech następujących dziedzinach: zatrudnienia spraw społecznych ochrony zdrowia Komitet liczy 222 członków, przy czym miejsca przypadające na poszczególne państwa podzielone są w następujący sposób: 25 20 15 10 5 0 Niemcy Francja Włochy Wlk. Brytania Hiszpania Belgia Grecja Holandia Austria Portugalia Szwecja Dania Irlandia Finlandia Luksemburg TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI Organ Unii Europejskiej pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego, administracyjnego. Jako sąd międzynarodowy rozstrzyga wszelkie spory pojawiające się przy realizacji traktatów i dotyczą naruszenia prawa europejskiego. Jako sąd konstytucyjny kontroluje legalność aktów prawnych przyjmowanych przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej oraz dokonuje m.in. interpretacji traktatów, wykładni prawa europejskiego. Spory między Wspólnotami a funkcjonariuszami Unii Europejskiej rozstrzyga w ramach funkcji sądu administracyjnego. Trybunał Sprawiedliwości jest także instancją odwoławczą od decyzji Komisji. Składa się z 13 sędziów, którymi są obywatele państw członkowskich Unii. Ich kadencja trwa 6 lat i może być odnawiana. Przewodniczącego wybierają sędziowie spośród siebie. Trybunał Sprawiedliwości obraduje na sesjach plenarnych i w sprawach szczególnych może tworzyć 3-5-osobowe izby. TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY Jest nazywany również Europejskim Trybunałem Rewidentów Księgowych lub Trybunałem Rewizyjnym. Instytucja Wspólnot Europejskich kontrolująca ich finansową politykę, dochody i wydatki. Funkcje swe spełnia wraz z Parlamentem Europejskim i Radą Unii Europejskiej, organami odpowiedzialnymi za kwestie budżetowe. To one decydują zarazem o jego składzie personalnym, mianując 15 rewidentów na 6 lat. Działa w Luksemburgu od 1975 na mocy układu, który wszedł w życie od 1 VI 1977. EUROPEJSKI BANK CENTRALNY Europejski Bank Centralny jest obecnie przede wszystkim emitentem wspólnej waluty euro i ustala wszystkie podstawowe bankowe stopy procentowe obowiązujące w strefie euro. Oprócz tego EBC jest też odpowiedzialny za zarządzanie Europejskim Systemem Banków Centralnych, do którego należą wszystkie kraje Unii, także te, które nie wstąpiły do strefy euro. EBC jest też odpowiedzialny za zbieranie danych statystycznych na temat działania systemu bankowego w krajach Unii, nadzorowanie przestrzegania traktatów zawartych w ramach obu systemów i ewentualne interweniowanie w przypadku ich naruszeń. Naczelną władzą EBC jest Rada Banku, w skład której wchodzą wszyscy szefowie banków centralnych krajów strefy euro (obecnie jest ich 12). Wybierają oni ze swojego składu prezydenta EBC, który musi zwolnić stanowisko szefa swojego banku macierzystego, ale jego następca nie wchodzi do Rady EBC. Rada Banku i prezydent są wybierani na 8-letnią kadencję i są całkowicie nie odwoływalni, tzn. nawet jeśli w tym czasie utracą stanowisko szefa banku centralnego w swoim kraju macierzystym pozostają w radzie, a ich następca wchodzi do rady dopiero po zakończeniu kadencji poprzednika. Rada Banku odpowiada za swoją działalność wyłącznie przed Parlamentem Europejskim, aczkolwiek ten nie ma prawa odwoływania członków Rady. Rada Banku decyduje o wszystkich najważniejszych kierunkach i działaniach EBC, nie zarządza nim jednak na codzień. Prezydent, dwóch jego zastępców oraz cztery osoby wybrane przez Radę Europejską tworzą Zarząd Główny banku, który na co dzień zajmuje się zarządzaniem i organizacją pracy EBC. Rada i Zarząd zajmują się wyłącznie tą częscią działań banku, która wynika z wprowadzenia wspólnej waluty. Kontrolą nad Europejskim Systemem Banków Centralnych sprawuje Rada Generalna, która z kolei dla działań strefy euro jest tylko doradcą. Rada Generalna składa się z prezydenta EBC i wszystkich 15-tu, aktualnych szefów banków centralnych państw członkowski Unii. SPIS TREŚCI KOMISJA EUROPEJSKA.................................................................................................3 PARLAMENT EUROPEJSKI...........................................................................................4 RADA UNII EUROPEJSKIEJ...........................................................................................5 KOMITET STAŁYCH PRZEDSTAWICIELI................................................................6 KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY.................................................................7 TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI................................................................................8 TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY................................................................................. ..9 EUROPEJSKI BANK CENTRALNY............................................................................. 10
