Ustawa

UZASADNIENIE
Niniejsze rozporządzenie stanowi wykonanie przewidzianego w art. 20 ust. 5 ustawy
z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego
i o Rzeczniku Finansowym (Dz. U. poz. 1348, z późn. zm.) upoważnienia dla ministra
właściwego do spraw instytucji finansowych do określenia terminu uiszczania, wysokości
i sposobu obliczania należności na pokrycie kosztów działalności Rzecznika Finansowego
i jego Biura, z uwzględnieniem zapewnienia skuteczności jego działania.
Z uwagi na przekształcenie, na mocy wskazanej ustawy, Rzecznika Ubezpieczonych
w Rzecznika Finansowego, istnieje konieczność uregulowania kwestii opłat ponoszonych
przez zobligowane do tego podmioty rynku finansowego. Przyjęte rozwiązanie jest
analogiczne do rozwiązań funkcjonujących w odniesieniu do działalności Rzecznika
Ubezpieczonych w zakresie podmiotów świadczących usługi ubezpieczeniowe. W ustawie
wskazano maksymalne stawki kosztów ponoszonych przez podmioty rynku finansowego,
wyznaczając
tym
na działalność
samym
Rzecznika
wysokość
Finansowego.
maksymalną
Przy
stawek
zachowaniu
opłat
przekazywanych
stawek
uregulowanych
w rozporządzeniu szacuje się, że koszty tej działalności będą oscylować w granicach
21 milionów złotych.
Upoważnienie ma charakter obligatoryjny, a przepisy wykonawcze, które mają być
wydane na jego podstawie są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania regulacji
ustawowej.
Rozporządzenie wskazuje podmioty rynku finansowego, które zobligowane są do
ponoszenia wpłat na pokrycie kosztów działalności Rzecznika Finansowego i jego Biura
(§ 1), takie jak: krajowe zakłady ubezpieczeń, zagraniczne zakłady ubezpieczeń, powszechne
towarzystwa emerytalne, krajowe instytucje płatnicze, krajowe instytucje pieniądza
elektronicznego, biura usług płatniczych, banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowokredytowe,
towarzystwa
funduszy inwestycyjnych,
firmy inwestycyjne
i instytucje
pożyczkowe.
W rozporządzeniu określono również sposób obliczenia przez poszczególne podmioty
wysokości należnych wpłat na pokrycie kosztów Rzecznika Finansowego za dany rok (§ 2).
– 27 –
W przypadku firm inwestycyjnych będących bankami wysokość zaliczek oraz
należnych wpłat na pokrycie kosztów Rzecznika Finansowego obliczane będą w sposób
analogiczny jak w przypadku banków. W przypadku podmiotów wykonujących działalność w
obszarze działalności więcej niż jednego podmiotu rynku finansowego, podmiot ten będzie
obliczał zaliczki na podstawie zasad dotyczących tego podmiotu rynku finansowego, którego
obszar działalności przynosi największe dochody temu podmiotowi (§ 3).
Wysokość należnych wpłat na pokrycie kosztów Rzecznika Finansowego w danym roku
ustalać będzie Rzecznik Finansowy na podstawie deklaracji podmiotów rynku finansowego.
Jednocześnie koszty Rzecznika Finansowego nie mogą przekraczać kosztów zaplanowanych
w planie finansowym, stanowiącym załącznik do ustawy budżetowej (§ 4).
W rozporządzeniu ustalone zostały stawki procentowe, przy zastosowaniu których
podmioty rynku finansowego będą obliczały kwartalne zaliczki. Stawki te nie powinny
stanowić nadmiernego obciążenia dla podmiotów zobowiązanych do ich uiszczania, bowiem
zostały one określone na poziomie 60% wartości stawek maksymalnych określonych
w ustawie. W ocenie projektodawcy tak zaprojektowany mechanizm obliczenia zaliczek oraz
ich rozliczania zapewni optymalne funkcjonowanie Rzecznika Finansowego i jego Biura.
Warto również podkreślić, że Rzecznik Finansowy, jako nowa instytucja, w początkowym
okresie swojej działalności będzie musiał prowadzić intensywną kampanię informacyjną,
która będzie miała na celu uświadomienie klientom instytucji finansowych, że w przypadku
braku porozumienia z podmiotem rynku finansowego, mogą zwrócić się o pomoc do
Rzecznika Finansowego. Przyjęty mechanizm obliczania zaliczek oraz ich rozliczania
zapewnia możliwość elastycznego korygowania wpłat w zależności od zaistniałych potrzeb
występujących w działalności Rzecznika Finansowego. W przepisach § 5-14 uregulowano
sposób obliczania zaliczek dla poszczególnych podmiotów rynku finansowego. Przy czym
w przypadku firmy inwestycyjnej sposób obliczania zaliczki uzależniono od długości okresu
prowadzenia działalności przez ten podmiot (§ 13). Firma inwestycyjna, która prowadzi
działalność przez:
1. niepełny rok kalendarzowy, ale wpłaciła już pierwszą zaliczkę - przy ustalaniu
wysokości należnej zaliczki będzie brać pod uwagę średnią wartość przychodów ogółem
w okresie pełnych kwartałów prowadzenia działalności poprzedzającej kwartał, za który
zaliczka jest należna,
– 28 –
2. pełny rok kalendarzowy, ale krócej niż dwa pełne lata kalendarzowe - przy ustalaniu
wysokości należnej zaliczki będzie brać pod uwagę 1/4 wartości przychodów ogółem
w pierwszym, pełnym roku kalendarzowym prowadzenia działalności,
3. dwa pełne lata kalendarzowe, ale krócej niż trzy pełne lata kalendarzowe - przy
ustalaniu wysokości należnej zaliczki będzie brać pod uwagę średnią wartość przychodów
ogółem za dwa pełne lata kalendarzowe prowadzenia działalności.
Ze względu na specyfikę działalności krajowych zakładów ubezpieczeń, otwartych
funduszy emerytalnych, krajowych instytucji płatniczych, krajowych instytucji pieniądza
elektronicznego, biur usług płatniczych, banków, spółdzielczych kas oszczędnościowokredytowych, towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz firm inwestycyjnych, wyliczenie
należnych wpłat od tych podmiotów będzie dokonywane na podstawie informacji uzyskanych
na wniosek Rzecznika Finansowego od Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego.
Należy wskazać, że mimo iż w odniesieniu do powszechnych towarzystw emerytalnych oraz
towarzystw funduszy inwestycyjnych przyjęto różny horyzont czasowy danych1, na
podstawie których oblicza się wysokość należnych zaliczek na poczet kosztów Rzecznika
Finansowego oraz wysokość należnych w danym roku wpłat, Przewodniczący Komisji
Nadzoru Finansowego zgodnie z § 15 ust. 2 będzie mógł przekazywać Rzecznikowi
Finansowemu niezbędne dane zarówno w ujęciu kwartalnym, jak i miesięcznym2.Wysokość
składki przypisanej brutto zagranicznych zakładów ubezpieczeń z tytułu umów ubezpieczenia
zawartych w związku z wykonywaniem działalności ubezpieczeniowej na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, jak również wartość przychodów z działalności zagranicznych
firm inwestycyjnych prowadzących działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej oraz zagranicznych osób prawnych z siedzibą na terytorium państwa należącego do
1
2
Wysokość należnych zaliczek na poczet kosztów Rzecznika Finansowego ustala się na podstawie wartości
zarządzanych przez te towarzystwa aktywów w ujęciu kwartalnym (§ 7 i § 12), a wysokość należnych w
danym roku wpłat oblicza się na podstawie średniej rocznej wartości tych aktywów w ujęciu miesięcznym
(art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku
finansowego i o Rzeczniku Finansowym oraz § 2 ust. 1 pkt 8).
Zgodnie z § 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 2014 r. w sprawie obowiązków
informacyjnych funduszy emerytalnych (Dz. U. poz. 142 oraz z 2015 r. poz. 1835) powszechne towarzystwo
emerytalne przekazuje Komisji Nadzoru Finansowego informacje o strukturze aktywów otwartego funduszu,
udostępniane m.in. w odstępach miesięcznych.
Zgodnie z § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 1 września 2009 r. w sprawie okresowych
sprawozdań oraz bieżących informacji dotyczących działalności i sytuacji finansowej towarzystw funduszy
inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych dostarczanych przez te podmioty Komisji Nadzoru Finansowego
(Dz. U. Nr 156 poz. 1235) towarzystwo funduszy inwestycyjnych sporządza i dostarcza Komisji
sprawozdanie miesięczne dotyczące sytuacji finansowej oraz wyniku finansowego towarzystwa, sporządzone
według stanu na ostatni dzień danego miesiąca.
– 29 –
OECD lub WTO, prowadzących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność
maklerską, a także wysokość sumy aktywów instytucji pożyczkowych, będą ustalane na
podstawie informacji uzyskanych od tych podmiotów. Zagraniczne zakłady ubezpieczeń,
zagraniczne firmy inwestycyjne oraz instytucje pożyczkowe będą przekazywać Rzecznikowi
Finansowemu powyższe informacje w terminie do dnia 31 lipca roku kalendarzowego
następującego po roku, którego dotyczy rozliczenie (§ 15). Termin ten wydaje się optymalny
z uwagi na charakter działalności tych podmiotów.
W § 16 uregulowane zostały terminy wpłat oraz sposób przekazywanie deklaracji przez
podmioty rynku finansowego. Podmioty te będą wpłacać zaliczki za pierwsze trzy kwartały
danego roku najpóźniej do końca kwartału, za który zaliczka jest należna. W przypadku
zaliczki za ostatni kwartał roku kalendarzowego zaliczka będzie wpłacana do dnia
31 października danego roku. Jednocześnie wszystkie podmioty zobligowane są do
poinformowania Rzecznika Finansowego o podstawie naliczenia zaliczek, okresie, którego
dotyczą oraz ich wysokości w formie deklaracji, której wzór stanowi załącznik nr 1 do
rozporządzenia. Deklaracja ta składana będzie w postaci dokumentu elektronicznego
w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów
realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2014 r. poz. 1114). Jednocześnie deklaracje będą
składane poprzez system teleinformatyczny udostępniony na stronie internetowej Rzecznika
Finansowego. Przepis § 16 ust. 5 przewiduje, iż w sytuacji, gdy suma wpłat dokonanych
przez podmioty rynku finansowego za trzy pierwsze kwartały przekroczy prognozowane
dochody, które miałyby pokryć koszty funkcjonowania Rzecznika Finansowego i jego Biura,
Rzecznik Finansowy wstrzyma wpłaty zaliczek za ostatni kwartał. Informacja o wstrzymaniu
wpłat zaliczek zostanie zamieszczona na stronie internetowej Rzecznika Finansowego
najpóźniej 14 dni przed terminem wpłaty tych zaliczek.
W przypadku wystąpienia nadpłaty będzie ona zaliczana na poczet zaliczek należnych
za rok następny, chyba że podmiot rynku finansowego złoży wniosek o jej zwrot. Rzecznik
Finansowy będzie ustalać wysokość nadpłaty i informować o jej wysokości podmioty rynku
finansowego, u których wystąpiła taka nadpłata, w terminie do dnia 31 sierpnia następnego
roku. Nadpłata będzie podlegać zwrotowi w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku
(§ 17). W tych samych terminach Rzecznik Finansowy ustali wysokość niedopłaty
i poinformuje o jej wysokości dane podmioty rynku finansowego. Niedopłatę podmioty będą
pokrywać w terminie 30 dni od dnia otrzymania stosownej informacji (§ 18).
– 30 –
Jednocześnie Rzecznik Finansowy będzie przekazywał podmiotom rynku finansowego
stosowne informacje pozwalające na weryfikacje prawidłowego rozliczenia zaliczek (§ 19).
Rozporządzenie przewiduje również mechanizm ustalenia zaliczki należnej od
podmiotów rynku finansowego za okres od dnia wejścia w życie ustawy do końca 2015 r.
(§ 20). Podmioty będą zobowiązane do wpłaty zaliczki w terminie 30 dni od dnia wejścia
w życie rozporządzenia. O podstawie naliczenia zaliczek i jej wysokości, za powyższy okres
podmioty rynku finansowego poinformują Rzecznika Finansowego w formie deklaracji,
której wzór stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia.
Przepis końcowy przewiduje wejście w życie rozporządzenia po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia (§ 21). Konieczność niezwłocznego zapewnienia stosowania projektowanych
przepisów przemawia za jak najszybszym wejściem w życie rozporządzenia, co uzasadnia
odstąpienie od wynikającej z postanowień uchwały Rady Ministrów z dnia 18 lutego 2014 r.
w sprawie zaleceń ujednolicenia terminów wejścia w życie niektórych aktów normatywnych
(M. P. poz. 205) zasady ustalania na dzień 1 stycznia albo 1 czerwca daty wejścia w życie
przepisów określających warunki prowadzenia działalności gospodarczej.
Zawarte w projekcie regulacje nie stanowią przepisów technicznych w rozumieniu
przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239,
poz. 2039, z późn. zm.), dlatego projekt rozporządzenia nie podlega procedurze notyfikacji.
W opinii projektodawcy regulacja nie mieści się w zakresie przedmiotowym zagadnień
podlegających konsultacjom z Europejskim Bankiem Centralnym, zgodnie z art. 2 ust. 1
decyzji Rady 98/415/WE z dnia 29 czerwca 1998 r. w sprawie konsultacji Europejskiego
Banku Centralnego udzielanych władzom krajowym w sprawie projektów przepisów
prawnych (Dz. Urz. UE L 189 z 3.7.1998, s. 42).
Rozporządzenie nie wykonuje prawa Unii Europejskiej. Problematyka ujęta w akcie nie
podlega regulacji na poziomie wspólnotowym.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, późn. zm.) oraz § 52 uchwały nr 190 Rady
Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. poz. 979)
– 31 –
projekt
rozporządzenia
został
udostępniony
na
stronie
urzędowego
informatora
teleinformatycznego – Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji.
Żaden z podmiotów nie zgłosił zainteresowania udziałem w pracach legislacyjnych nad
projektem.