Książę Adam Jerzy Czartoryski (1770-1861)

Książę Adam Jerzy Czartoryski
(1770-1861)
(kalendarium)
Działacz polityczny
Mecenas sztuki i kultury
Pisarz poeta
RÓD CZARTORYSKICH
Czartoryscy – magnacki ród książęcy herbu Pogoń
Litewska, wywodzący się od Konstantego Olgierowicza,
księcia na Czartorysku na Wołyniu (od nazwy tej
miejscowości pochodzi nazwisko rodu), syn wielkiego
księcia litewskiego Olgierda, wnuka Giedymina, brata
Władysława Jagiełły.
Rodzina
Adama Jerzego
Izabela z domu Flaming
Adam Kazimierz Czartoryski
Był wnukiem Augusta Czartoryskiego, przywódcy ,,Familii”, synem współtwórcy
Konstytucji 3 maja, Adama Kazimierza. Ostatni król Rzeczypospolitej,
Stanisław August był jego wujem, a książę Józef Poniatowski kuzynem.
Żona – Anna Zofia Sapieha
Dzieci: Witold, Władysław, Izabella Elżbieta
Kalendarium
14 stycznia 1770 - w Warszawie urodził
się Adam Jerzy
Czartoryski, syn Izabeli i Adama Kazimierza
1786-1791 - podróże zagraniczne
1792 - udział w wojnie z Rosją; order Virtuti
Militari
1795- wyjazd do Petersburga
1796 - początek przyjaźni z Aleksandrem i
miłości do jego żony
Elżbiety
1799 - narodziny córki Elżbiety i Adama:
wygnanie księcia
1801 - Aleksander I carem: powrót
Czartoryskiego do Petersburga
1803 - o systemie politycznym, którego
winna się trzymać Rosja
1803-1824 - kurator okręgu wileńskiego
1804-1806 - minister spraw zagranicznych
Rosji
1805 - wizyta Aleksandra I w Puławach
1813-1815 -akcja dyplomatyczna na rzecz
Królestwa Polskiego
1817 - ślub z Anną Sapieżanką

1823 - ostatnie spotkanie z Aleksandrem i
Elżbietą: dymisja
ze stanowiska kuratora
1824-1828 - Essai sur la diplomatie (wyd.
1830)
30 stycznia - 15 sierpnia 1831 - prezes
Rządu Narodowego wrzesień
1831 - początek emigracji
1833 - zaoczny wyrok śmierci, osiedlenie się
w Paryżu
1839 - próba ogłoszenia Czartoryskiego
królem
1841 - utworzenie Agencji Głównej w
Konstantynopolu
1843 - przeprowadzka do Hotelu Lambert:
oficjalny reprezentant
Serbów w Anglii i Francji
1844 stała agencja dyplomatyczna przy
Stolicy Apostolskiej
1845 - akcja na rzecz unii kościelnej na
Bałkanach
1858 - podroż do Poznania i Wiednia
15 lipca 1861 - śmierć Adama Jerzego
Czartoryskiego w Montfermeil pod Paryżem
Życiorys
Adam Jerzy Czartoryski (1770-1861) polski mąż stanu, pisarz,
prezes Rządu Narodowego w powstaniu listopadowym. Urodził
się jako syn Izabeli i księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego.
Wykształcenie zdobywał w domu, by następnie uzupełnić je
podróżami zagranicznymi do Niemiec, Szwajcarii, Holandii,
Anglii i Szkocji. Brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792
roku. Podczas powstania kościuszkowskiego w 1794 roku
przebywał za granicą. Po trzecim rozbiorze Polski został wysłany
przez rodzinę na dwór carski do Petersburga w celu uchronienia
dóbr rodowych od konfiskaty na rzecz państwa. Zaprzyjaźniwszy
się z wielkim księciem Aleksandrem, przyszłym królem Polski,
zrobił karierę na dworze rosyjskim. W latach 1804-1806 był
ministrem spraw zagranicznych Rosji. W roku 1815 uczestniczył
w kongresie wiedeńskim jako główny doradca Aleksandra I do
spraw polskich i przyczynił się do utworzenia pod berłem cara
Królestwa Polskiego (zwanego również Królestwem
Kongresowym). W nowo utworzonym Królestwie Czartoryski
otrzymał godność senatora-wojewody i członka Rady
Administracyjnej. Podczas powstania listopadowego był
prezesem Rządu narodowego. Po klęsce powstania znalazł się na
emigracji, a w roku 1833 osiadł na stałe w Paryżu. Na emigracji
rozwinął działalność dyplomatyczną. W swojej paryskiej
rezydencji, Hotelu Lambert, skupił grono wybitnych działaczy
emigracyjnych, pragnących doprowadzić do niepodległości Polski
przez konfrontację zbrojną mocarstw zachodnich, głównie
Francji i Anglii, z Rosją. Nazwa rezydencji Czartoryskiego stała
się jednocześnie nazwą emigracyjnego stronnictwa politycznego.
Twórczość A.J. Czartoryskiego –
pisarza, poety






Wiersze o tematyce historycznej i obyczajowej
Pamiętniki - ,,Pamiętnik ks. Adama Jerzego
Czartoryskiego
Poematy - ,,Bard polski” – wyraz uczuć
patriotycznych po upadku kraju, ,,Powązki” –
poemat opisowy
Rozprawy – o Kniaźninie, Niemcewiczu i
Kancie
Przekłady – dzieł Horacego, Sofoklesa i
Pindara
Miał duży wpływ na czasopisma
emigracyjne, m.in.: ,,Trzeci Maj”,
,,Wiadomości Polskie”, ,,Kraj i Emigracja”,
,,Dziennik Narodowy”
Mecenas sztuki i kultury
Ks. A.J. Czartoryski był jednym ze współtwórców założonego w 1832
roku Towarzystwa Historyczno-Literackiego, a od 1853 roku jego
dożywotnim prezesem
W latach 1803-1824 książę pełnił funkcję
kuratora wileńskiego okręgu naukowego,
przyczyniając się do rozwoju oświaty na
wschodnich ziemiach dawnej
Rzeczypospolitej. Rozbudował sieć szkół z
polskim językiem wykładowym. Położył duże
zasługi w rozkwicie Uniwersytetu
Wileńskiego, który darzył szczególną opieką.
Od 1843 roku Hotel Lambert,
paryska rezydencja
Czartoryskiego po upadku
powstania listopadowego,
stał się najważniejszym
ośrodkiem życia nie tylko
politycznego, ale i
kulturalnego polskiej
emigracji. A.J. Czartoryski
był współzałożycielem
Towarzystwa Naukowej
Pomocy, które m.in.
udzielało zapomóg uczącym
się emigrantom, a także
współzałożycielem Biblioteki
Polskiej w Paryżu.
Związki A.J. Czartoryskiego
z Puławami
W latach 1784-1831 Czartoryscy byli właścicielami rezydencji
w Puławach, z której stworzyli ośrodek życia kulturalnego,
literackiego i towarzyskiego, a także politycznego, konkurujący z
dworem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
,,Były przybytkiem wspaniałości, miłości ojczyzny, cnót,
oświecenia, nauk, ogłady, zalet, wdzięków narodowych” –
pisał o Puławach z przełomu XVIII i XIX w. poeta Kajetan
Koźmian.
Źródła:
 Słownik pisarzy polskich, red. Latusek Arkadiusz, wyd. Zielona Sowa,
Kraków 2003
 Szkolny słownik historyczny, Pilikowski Jerzy, wyd. Zielona Sowa
Kraków 2000
 Encyklopedia Sławnych Polaków, red. Grygiel Agnieszka, wyd.
Podsiedlik–Raniowski i Spółka, Poznań
 Encyklopedia Szkolna – Historia, WSiP, Warszawa 1997
 Nowa Encyklopedia Powszechna, tom I, PWN, Warszawa 1996
 Kroniki Polski 1796-1814, wyd. KLUSZCZYŃSKI, Kraków

www.info.pulawy.pl

Wikipedia
Wykonał:
Maciej Krzesicki kl. II h