Przedmiot MSG - BazaTematow.pl
advertisement
Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Przedmiot MSG – obejmuje problemy wywołane specyfiką interakcji ekonomicznych pomiędzy suwerennymi krajami. Do tych problemów należą: - korzyści z handlu, - struktura handlu, - protekcjonizm, - bilans płatniczy, - czynniki określające kursy walut, - międzynarodowy rynek kapitałowy, - migracje pracowników, - koordynacja polityki międzynarodowej. Międzynarodowe stosunki gospodarcze to ta część nauk ekonomicznych dotycząca teorii i praktyki międzynarodowych przepływów produktów (towarów i usług) oraz przepływów międzynarodowych czynników ( siły roboczej, kapitału i wiedzy technicznej).W MSG akcent jest położony na powiązaniach między przedsiębiorstwami, krajami i grupami krajów, występujących w skali międzynarodowej. Powiązania te są analizowane z punktu widzenia: 1.praw ekonomicznych rządzących zachowaniami przedsiębiorstw, krajów i grup krajów w procesie kształtowania międzynarodowych powiązań gospodarczych – teoria międzynarodowych stosunków ekonomicznych, 2.polityki ekonomicznej, którą prowadzą podmioty gospodarcze, rozwijając powiązania międzynarodowe – międzynarodowa polityka ekonomiczna. Teoria MSG zajmuje się prawami określającymi rozwój różnych form powiązań międzynarodowych: przepływów towarów i usług, czynników produkcji, powiązań instytucjonalnych i pieniężnych. Międzynarodowa polityka ekonomiczna zajmująca się polityką zagraniczną, dzieli się na: 1.zagraniczną politykę ekonomiczną - analiza celów, środków i narzędzi stosowanych przez pojedyncze kraje w procesie rozwoju stosunków międzynarodowych, 2.międzynarodową politykę ekonomiczną – ocena metod koordynacji stosunków międzynarodowych przez grupę państw lub w skali globalnej. Specyfika MSG dotyczy: - nurtu zainteresowań badawczych dotyczących powiązań między suwerennymi krajami, - pewnych odrębności metodologicznych i swoistych narzędzi analizy. Najstarsza forma powiązań – HNADEL MIĘDZYNARODOWY – wymiana towarów między Państwami. AUTARKIA – związana z gospodarką zamkniętą. Sytuacja, w której kraj nie uczestniczy w transakcjach międzynar. Jest określana mianem AUTARKII – samowystarczalność kraju, w którym społeczeństwo zaspokaja swoje potrzeby we własnym zakresie. Angażowanie się gospodarki w transakcje międzynar. To wówczas mówimy o gosp. Otwartej. Charakter polityki handl. I wielkości rynku będzie wpływała na stopień otwartości, który jest mierzony na dwa sposoby: 1. Za pomocą eksportu - % udział eksportu w PKB. 2. Stopą penetracji importowej – udział importu w konsumpcji krajowej. 1 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Współczesna gospodarka światowa nie jest samowystarczalna. Powiązania między krajami dokonują się za pośrednictwem towarów, ludzi i informacji. Przepływy te pozostają w pewnym stopniu pod działaniem P lub org. Międzynar. Podstawą powiązań ekonom. Jest specjalizacja produkcji, czyli gospodarki poszczególnych krajów, które specjalizują się w produkcji pewnych towarów, technologii, które stają się przedmiotem wymiany pomiędzy krajami. Ze specjalizacją produkcji powiązany jest międzynar. Podział pracy. Jest to system międzynar. Więzi gospod. Ukształtowany w oparciu o specjalizację produkcji i realizowany najczęściej przez międzynar. Wymianę handlową. Do II WŚ istniał tradycyjny podział pracy na kraje, które wytwarzały towary przemysłowe i rolnicze. Po II WŚ następuje zmiana – przyczyny: 1. Szybki rozwój techniki i produkcji i badań naukowo-technicznych. Pojawiają się stale nowe metody produkcji, gałęzi wytwórcze, które kształtują nowe potrzeby i nowe sposoby zaspokajania tych potrzeb. 2. Struktura współczesnej produkcji nie jest prostym odzwierciedleniem struktury popytu. Produkty decydują o kreacji produktu. Zmiany produkcji wymagają postępu tech. A to z kolei zwiększa nakłady na rozwój badań naukowych i wprowadzenie ich w praktyce. Konsekwencją rosnących nakładów jest dalszy podział pracy, specjalizacji i międzynarodowych kooperacji w dziedzinie techniki i nauki. Rozwija się współcześnie specjalizacja wewnątrzgałęziowa, a nawet wewnątrzasortymentowa. Powstają nowe powiązania i zacieśniają się te istniejące. POWIĄZANIA: 1. HANDLOWE – handel zagraniczny, export i import gotowych produktów, półfabrykatów, surowców, usług. Zwiększa się obrót usługami – transport, budowlane, turyst., w sektorze finansowym, telekomunikacyjnym i łączności. Ważny jest tu element kształtowania się bilansu handl., który jest składnikiem bilansu płatniczego. 2. KAPITAŁOWE – uwzględnione w bilansie płatniczym - Długookresowe przepływy kapitałowe - Krótkookresowe Długoterminowe to : 1) Bezpośrednie inwestycje zagran. – to założenie przez przedsiębiorstwo macierzyste s-ki zagranicznej lub nabycie całości lub części własności firmy z zagranicy ( przejęcie kontroli nad firmą ). 2) Zagran. Inwestycje portfelowe – zakup obcych p. wart. Lub tytułów własności w zagranicznych firmach, ale bez uzyskiwania kontroli nad takimi firmami. 3) Kredyty – bankowe, udzielane przez duże banki komercyjne podmiotom zagran. - exportowe kredyty – udzielane przez wielki firmy nabywcom ich produktów za pośrednictwem banków. 2 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Oficjalne długoterminowe kredyty – udzielane przez P lub org. Międzynar. I z reguły udzielane są na dogodniejszych warunkach niż zwykłe kredyty banków komercyjnych. Krótkoterminowe to : 1) Krótkoterminowe kredyty bankowe, exportowe i oficjalne. 3. TRANSFER TECHNOLOGII – to wiedza tech. Sprzedawana w postaci patentów, licencji, doradztwa tech., wymiany, współpraca w prowadzeniu badań rozwojow-tech lub w procesach produkcyjnych. 4. MIGRACJE PRACY – postacie jej to np. przepływ ludzi w poszukiwaniu pracy za granicą, zatrudnianie pracowników, czasowo. Podstawowe formy wymiany gospodarczej, ich istota i znaczenie we współczesnej gospodarce światowej Do podstawowych form wymiany gospodarczej zaliczamy: - wymianę rzeczową, - wymianę finansową. Wymiana rzeczowa to przede wszystkim wymiana: - produktów naturalnych - ich transport i eksport, - ludności – międzynarodowa migracja ludności – jej przenoszenie się przez granice narodowe na dłuższe okresy, - energii, - informacji. Drugą formą wymiany gospodarczej jest pieniądz. Pieniądz posiada wartość, a jako towar specyficzny posiada także wartość użyteczną. Pieniądz spełnia określone funkcje: - jest miernikiem wartości- w pieniądzu wyraża się wartość i ceny różnych towarów, - jest środkiem płatniczym – uwalnia nas od zobowiązań, - jest środkiem cyrkulacji – umożliwia zawieranie transakcji P-T-P, - jest środkiem tezauryzacji – środek do gromadzenia pieniędzy, - pieniądz światowy. - PODMIOTY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ GOSP. ŚWIATOWA – kategoria ekon., ma charakter dynamiczny, stanowi system pozostający w ruchu i rozwijający się. Stanowi ona zbiorowość różnorodnych organizmów i instytucji, działających na poziomie krajowym i międzynar. I te zbiorowości bezpośrednio lub pośrednio zajmują się działal. Gospod. I są powiązane w pewien system przez sieć międzynar. Sos. Gosp. Do podmiotów należą : - PRZEDSIĘB. KRAJOWE – to podmioty dopuszczone na podst. Przepisów danego kraju do prowadzenia działal. Gospod. Stają się one podmiotami GŚ, gdy w związku ze swoją dział. Gospod. Nawiązują i utrzymują międzynar. stosunki gospod. z innym podmiotami za granicą. Współczesna gospodarka wyróżnia różnorodne powiązania przedsięb. I będą to : A) powiązania handlowe – export i import. B) Powiązania kooperacyjne – współpraca przy wytwarzaniu produktów. 3 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady - III ZSE C) Powiązania technologiczne – wymiana patentów, know-how, tech.naukowa. D) Związki finansowe, kredytowe i kapitałowe – udzielanie kredytów, korzystanie z zagranicznych kredytów. Proces umiędzynarodawiania przedsięb. Krak. Składa się z 3 etapów : 1) umiędzynar. Sfery wymiany, dokonuje się przez export surowców, usług, wyrobów na rynku międzynar. I w ten sposób przedsięb. Zostaje włączone. 2) Pełne wejście przedsięb. Na rynek międzynar. – następuje przez podjęcie z zagranicą produkcji towarów czy też innej bezpośredniej działalności gospod. Wówczas Pkraj staje się KORPORACJĄ TRANSNARODOWĄ. 3) Globalizacja – to całkowite umiędzynarodowienie przedsięb. I jego działal. Przedsięb. Takie przestawia się na działal. Na rynku światowym – globalny zasięg, strategia i polityka. Korporacje transnarodowe – powstają na II etapie umiędzynar. Pkraj. Odznaczają się dwiema cechami: Przedsięb. Prowadzą działal. O zasięgu międzynar. I posiadają swoje filie za granicą w związku z tą działalnością. KT określimy jako przedsięb. Prowadzące dział. Gospod. W 2 krajach i posiadające, w co najmniej 2 krajach swoje oddziały lub filie. Te oddziały lub filie są w całości lub w części własnością przedsięb. Macierzystego i działają pod jego kontrolą. Wyróżniamy dwa typy KT ze względu na strukturę własności: 1) Kiedy aktywa należą do przedsięb. Macierzystego i znajdują się, w co najmniej 2 krajach. 2) Kiedy firmy macierzyste są właścicielem części aktywów korporacji a pozostała część jest własnością innych przedsięb. Zagran. Najczęściej będą to JOIN VENTURES – korporacje wielonarodowe. Korporacje powstają dzięki bezpośr. Inwestycjom zagran. Przez tworzenie i rozbudowywanie przedsięb. Finalnego w drodze zaciągania kredytów w kraju wytwarzania lub na międzynar. Rynku kapitałowym, lub w drodze reinwestowania części zysków z wcześniej zaangażowanego kapitału. Najczęściej korporacje są organizwoane w S.A. Przedsiębiorstwa te powst. W wyniku : 1) Koncentracji pionowej akumulacji kapitału, 2) Koncentracji poziomej akumulacji kapitału. Najczęściej KT są tworzone najpierw w kierunkach geograf. Lub kulturowo najbliżej s-ki macierzystej. Współczesne korporacje charakteryzują się mniejszą niż przedtem zależnością od s-ki macierzystej. Najwięcej korporacji pochodzi z USA, Japonii, Niemiec i Szwajcarii. Charakterystyczną cechą działal. Korporacji stała się rosnąca liczba powiązań pomiędzy nimi. Są to powiązania o charakterze kapitałowym ( wzajemne wykupywanie pakietu akcji) i powiązania kooperacyjne – rezygnują z rywalizacji. 4 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady - - - III ZSE gospodarki narodowe – stanowią pewien rodzaj struktury w ramach których działają pkraj, KT i przez działal. Tych podmiotów oraz nawiązywanie MSG gospod. Nar. Włącza się do GŚ i czyni ją podmiotem. Państwo przez polit. Gospod., Oddziałuje na GN lub jej wybrane działy wpływając na ich strukturę, sposób działania i kierunki rozwoju. Najczęściej robią to poprzez politykę podatkową, koniunkturalną, przemysłową, handlową, rolną. Działania przez międzynar. Polit. Handl. – stosowane ograniczenie w handlu zagr. Lub znoszenie takich ograniczeń ( protekcjonizm lub liberalizacja ). Narzędziami P są cła, subwencje exportowe, kwoty exportowe, kontyngenty, bariery administracyjne. ugrupowania integracyjne – względnie jednolity nowy organizm gospod. Obejmujący 2 lub więcej krajów, które uczestniczą w procesie integracji. Mogą one same zawierać umowy, prowadzić negocjacje z udziałem członków. Mogą się charakteryzować różnym stopniem integracji gospod. I mogą to być : 1) strefy wolnego handlu – np. NAFTA, CEFTA – śr. Europa, EFTA – strefa stowarzyszenia Europ. Wolnego Handlu, LAFTA – krajów Ameryki Łaciń. Kraje tej strefy znoszą ograniczenie wolnego handlu. Najdalej posuniętą integrację ma Wspólnota Europejska – EWG. Wsp. Europ. Tworzy integrację Unii Walutowo – Gospod. Z przejściem do integracji politycznej. UE nie jest podmiotem gospod., nie ma osobowości prawnej. Jest podmiotem struktur międzynar. Ugrupowania włączają się do GŚ przez działalność gospod. Przedsięb. Kraj. Lub transnarodowych lub przez bezpośrednie nawiązywanie MSG. międzynar. Org. Gospod. – wywierają wpływ na mechanizm współpracy i charakter stosunków ekonom. Uprawnienia ich zależą od tego co dały im organizacje założycielskie. Np. Światowa Organizacja Handlu – WTO – liberalizują handel pomiędzy krajami członkowskimi towarów przemysłowych i rolnych. Międzynarodowy Fundusz Walutowy – powstał podczas rokowań w 1944 r. w Bretton Woods. Zadania to zapewnienie równowagi bilansu płatniczego. Organizacje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych – mogą określać standardy międzynar., mogą udzielać pomocy krajom dotkniętych klęskami, ochrona zdrowia, kwestia lotnictwa. TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO - LOKALIZACJI Jest ona częścią ogólnej teorii lokalizacji i gospodarki przestrzennej. Teoria ta obejmuje szereg aspektów dz.g., uwzględnia geograf. Rozmieszczenie nakładów i wyników oraz geograf. Zróżnicowanie cen i kosztów. Substytucja miejsc wykonywania dz. G. Przy założeniu dążenia do maksymalizacji zysku dz.g. prowadzone będzie tam, gdzie przy najmniejszych nakładach osiąga się największe efekty. Cła i inne restrykcje handlowe są uwzględnione przez teorię lokalizacji. Restrykcje te stanowią dodatkowy koszt transferu. Mogą wpływać na kierunki lokalizacji. 5 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE TEORIA HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO – wyjaśnia geograf. I towarową strukturę dóbr i usług wymienionych przez suwerenne kraje. Będzie wyjaśniała, kiedy P osiągają korzyści z handlu, jaka jest struktura wymiany, podział pracy i specjalizacja produkcji. Jako pierwszy zajął się określeniem kierunków specjalizacji wymiany handlowej ADAM SMITH – przedstawiciel klasycznej teorii handlu międzynar. Twórca teorii kosztów absolutnych. DAVID RICARDO – teoria kosztów komparatywnych. MERKANTYLIŚCI – XVI – XVIII w. Określili pierwszą doktrynę handlu międzynar. - Propagowali oni protekcjonizm w celu ochrony handlu. - Głosili zasadę dodatniego salda bilansu handlowego, czyli miał następować rozwój exportu a import miał być ograniczany. Export był wspierany nawet przy użyciu środków przymusu i państwowego rozdzielnictwa monopolu produkcji i wymiany. Najlepszym przykładem stosowania przymusu są wydane w Anglii za czasów Cromwella – AKTY NAWIGACYJNE. - Doktryna M widziała źródło dochodu w handlu międzynar., z tymże nie odbywała się on na zasadzie korzyści obu stron wymiany. - M zakwestionował Smith i Ricardo, wykazali oni, że korzyści z wymiany międzynar. Jednego kraju nie muszą być stratą innego kraju. W ten sposób powstała KLASYCZNA TEORIA HANDLU formułująca ideę podziału korzyści z handlu pomiędzy poszczególne kraje w wyniku międzynar. Podziału pracy i specjalizacji. W teorii tej do wymiany między krajami dochodzi z uwagi na różnice w kosztach wytwarzania i wynikające z odmiennych możliwości wytwórczo – produkcyjnych. TEORIA KOSZTÓW ABSOLUTNYCH – A. SMITH. Zg z nią warunkiem handlu międzynar. Jest występowanie różnic między kosztami absolutnymi krajów uczestniczących w wymianie między krajami. Te właśnie różnice są źródłem osiągania korzyści z handlu międzynar. Zasada przewagi absolutnej została wprowadzona w odniesieniu do zasobów i kosztów pracy. PRZEWAGA ABSOLUTNA – oznacza zdolność kraju do wyprodukowania większej ilości produktów z danych zasobów wytwórczych niż w innych krajach. Oznacza, zatem przewagę w zakresie jednostkowych kosztów prod. Przy wytwarzaniu określonych dóbr. Np. Anglia ma przewagę absolutną produkcji dobra A nad USA, a jednocześnie mniej efektywnie produkuje dobro B, to oba kraje osiągną korzyść z wymiany na skutek wzajemnego podziału pracy, tzn. Anglia będzie się specjalizować w produkcji dobra A i exportować do USA. Z kolei USA będą produkować dobro B i exportować do Anglii. Rozwój międzynar. Podziału pracy zg z przewagą absolutną prowadzi do lepszego wykorzystywania zdolności produkcyjnych, do wzrostu rozmiarów produkcji obu towarów a to z kolei przyczynia się do osiągania korzyści przez obu partnerów handl. 6 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Korzyści te będą wyrażać się we wzroście dochodów i łac. Kolejnym skutkiem będzie wyrównywanie cen towarów w obu krajach – będą miały one wspólny poziom. TEORIA KOSZTÓW KOMPARATYWNYCH – RICARDO. Zg z tą teorią wymiana i racjonalna specjalizacja produkcji mogą przynosić korzyści krajom nawet wówczas, gdy jeden kraj wytwarza wszystkie towary taniej niż inne kraje. Warunkiem korzyści z handlu osiąganej przez kraje uczestniczące w wymianie jest istnienie komparatywnych różnic w kosztach wytwarzania poszczególnych towarów różnych krajów. KOSZT KOMPARATYWNY = KOSZT WZGLĘDNY – to koszt wytworzenia jakiegoś towaru w jakimś kraju wyrażony w koszcie wytworzenia innego towaru w tym samym kraju. RICARDO brał również pod uwagę nakłady pracy potrzebne do wytworzenia danego towaru. NP. Nakłady poniesione: Wino 1l Sukno 1m Anglia 2 nakłady pracy Portugalia 3 1 4 Anglia wytwarza taniej sukno, a Portugalia wino. Angielskie sukno będzie wymieniane na portugalskie wino. Ustala się granice opłacalności wymiany, które są określone przez relacje względem kosztów wytwarzania obu towarów w danym kraju. W naszym przykładzie granice opłacalności = ¾;2 , w tych granicach wymiana jest korzystna dla obu krajów. Nastąpi też specjalizacja produkcji w Anglii-wino, w Portugalii – sukno. FORMUŁY osiągania korzyści z handlu : 1. WYDAJNOŚCI – określa ona wielkość produkcji z jednostki nakładu. Nie ma przewagi komparatywnej. Handel opiera się na kosztach absolutnych, na zasadzie przewagi absolutnej. 2. KOSZTOWA – oznacza ona wielkość potrzebnego nakładu do wytworzenia jednostki dobra. Jest to jednostkowy koszt produkcji. Wydajność Kraj I Kraj II Jednostk. Koszt prod. Kraj I Kraj II Dobro A 6 4 A1=1/6 A2=1 Dobro B 4 3 B1=1/4 B2=1/3 Koszt komparatywny można określić jako : 7 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE A) relacja absolutnych kosztów wytworzenie dwóch dóbr w danym i tym samym kraju a1 do b1=1/6:1/4= 2/3 a2 do b2 = 1: 1/3 = 3 a1:b1< a2 : b2 B) relacja między absolutnymi kosztami jednostkowymi tego samego dobra w dwóch krajach a1:a2 = 1/6 :1 = 1/6 b1 : b2 = ¼ : 1/3 = ¾ Kraj I ma przewagę komparatywną w produkcji towaru A ( 2/3 < 3 ) Cena dobra A Cena dobra B Cena dobra A Cena dobra B Kraj I kraj II Krajowe relacje kosztów w obu krajach wyznaczają granicę wzajemnie opłacanego handlu przy założeniu, że każdy z krajów specjalizuje się w produkcji dobra, którego koszt komparatywny jest niższy. W wyniku wymiany ustala się międzynar. Relacja po jakieś dwa składniki wymieniane są pomiędzy krajami – TERMS OF TRADE. Dobro A ( 2/3, 3 ) Dobro B ( 1/3, 3/2 ) granice opłacalności wymiany. WSPÓŁ. TEORIA HANDLU MIĘDZYNAR. Oparta na modelu Ricarda szuka źródeł komparatywnych w różnicach produktywności w różnych gałęziach i różnych krajach. kosztów Korzyści z Hmiędzynar. Zg z teorią kosztów kompar.: 1. Zwiększa się ilość dóbr dostępnych na rynku. 2. Obniżają się ceny dóbr ze względu na to, że dostawcą na rynkach międzynar. Jest ten, kto wytwarza najtaniej. 3. Następuje wzrost realnego dochodu, jaki można osiągnąć przy danych zasobach i warunkach produkcyjnych. 4. Zwiększa się różnorodność dóbr oferowanych na rynkach. Hmiędzynar. Tworzy korzyści w sferze produkcji i konsumpcji. Korzyść konsumpcyjna – to większa możliwość zakupu wszystkich dóbr ze wzgl. Na większy wolumen i niższe ceny. Następuje wzrost dobrobytu konsumenta. Korzyść produkcyjna – wiąże się z efektami specjalizacji, która oznacza zamianę struktury produkcji w wyniku przesuwania zasobów z dziedzin mniej do bardziej efektywnych. W skali globalnej korzyści konsumpcyjne i produkcyjne zależą od wielkości oraz struktury towarowej i geograficznej handlu. Korzyści całkowite z Hmiędzynar. Są wprost proporcjonalne do intensywności handlu. ZAŁOŻENIA: 1. Istnienia konkurencji doskonałej na rynkach międzynar. 8 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE 2. Pominięte zostają koszty transportu, nie uwzględnia się kursów walutowych i polityki walutowej kraju. 3. Kraj nie stosuje żadnych środków protekcji w kraju. HABERLER – włączył do teorii kosztów komparatywnych koszt alternatywne. Traktuje on kkomp. Jako k. Alternatywny. Względny koszt danego dobra należy wyrazić w innym dobrze. Zg z zasadą, że k alternatywny jest to ilość innych dóbr, z których trzeba zrezygnować, aby wytworzyć dodatkową jednostkę danego dobra. Traktowanie kkomp. Jako kaltr. Uzasadnione jest procesem specjalizacji. Specjalizacja z kolei wymaga przesuwania zasobów między sektorami i zastępowania produkcji jednych dóbr wytwarzaniem innych. Kalt. Umożliwia włączenie do modelu Hmiędzynar. Krzywej możliwości prod., która przedstawia maksymalne kombinacje produkcji możliwe do osiągnięcia przy pełnym wykorzystaniu zasobów. Podstawową kategorią służącą do reprezentacji wyboru jest KRAŃCOWA STOPA TRANSFORMACJI – MRT. MRT – przedstawia ona stosunek wymienny między dodatkowo wytworzonymi produktami a dobrami, z których trzeba zrezygnować wybierając inną kombinację produkcji. Jest wielkością ujemną!!!, gdyż wytworzenie większej ilości jednego dobra wymaga zmniejszenia produkcji drugiego. To zmiana produkcji dobra A do zmiany produkcji dobra B. TEORIA OBFITOWŚCI ZASOBÓW – HECKSCHER’A – OHLIN’A Teoria ta próbuje wyjaśnić wpływ kosztów czynników produkcji na międzynarodową specjalizację produkcji na Hmiędzynar. Różnice w kosztach komp. Stanowią podstawę wymiany i specjalizacji międzynar. Różnice te powstają na skutek zróżnicowania cen czynników produkcji. Różnice cen czynników produkcji kształtuje się w zależności od rzadkości lub obfitości występowania czynników produkcji w danym kraju. Różnice te wynikają z nierównomiernego rozmieszczenia czynników produkcji. Założenia podst. Teorii Heckscher’a - Ohlin’a : 1. Istnienie dwóch krajów, dwóch produktów i dwóch czynników produkcji. 2. Na rynkach towarowych istnieje konkurencja doskonała. 3. Istnieją warunki wolnego handlu. 4. Pominięte są koszty transportu. 5. Przyjęta jest całkowita niemobilność czynników produkcji w skali międzynarodowej, tzn. wymiana między krajami ogranicza się tylko odo towarów, Każdy z krajów różni się stopniem wyposażenia w czynniki produkcji. Czynnik produkcji relatywnie obfity w pierwszym kraju jest relatywnie rzadki w drugim kraju. Produkowane dobra wymagają różnych proporcji nakładów czynników produkcji. Funkcje produkcji tych dóbr różnią się, tzn. Dobro A wymaga innej relatywnej intensywności zużycia czynników produkcji niż dobro B. 9 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Funkcje produkcji danego dobra są takie same w obu krajach, co oznacza, że proporcje czynników produkcji przy wytwarzaniu dobra A są takie same w kraju I i II, ale różne od proporcji czynników produkcji dobra B. W procesie produkcji istnieje ograniczona możliwość substytucji nakładów, czyli nie można zmieniać intensywności zużycia czynników prod. Funkcje prod. Obu dóbr opierają się na założeniu malejącej produktywności krańcowej czyn. Prod. I stałych przychodach skali. Wytwarzane dobra są homogeniczne. Struktura popytu w skali międzynar. Jest jednolita, gusty są niezależne od poziomu dochodu. Elastyczność dochodowa popytu równa jest 1 dla każdego dobra. Kraj będzie exportować, z uwagi na korzyści komparatywnego dobra, których wytworzenie wymaga intensywniejszego wykorzystywania czyn. Prod. Relatywnie obfitego, tzn. tańszego, a będzie importował dobra, których produkcja krajowa wymaga intensywniejszego wykorzystania czyn. Prod. Rzadszego, a więc i droższego. Towary wytwarzane w każdym z krajów, głównie przy użyciu czyn. Prod. Występują we względnej obfitości i będą relatywnie najtańsze w porównaniu z innymi towarami. TEORIA OHLIN’A Ohlin rozważał sytuację jednakowego wyposażenia poszczególnych krajów w czynniki produkcji. Warunkiem wymiany i specjalizacji wg Ohlin’a jest wyst. Różnic w cenach poszczególnych towarów w krajach. Różnice w cenach przy jednakowych kosztach komparatywnych mogą wynikać ze zróżnicowania struktury popytu. Struktura popytu zależy od różnic w poziomach dochodów od gustów, preferencji nabywców towarów w różnych krajach, w takiej sytuacji podjęcie specjalizacji i wymiany umożliwi zwiększenie skali produkcji oraz zmniejszenie jednostkowych kosztów wytwarzania. W ten sposób osiągane będą korzyści z handlu. Twierdził on, że mimo nie występowania różnic w cenach podjęcie specjalizacji produkcji i wymiany pozwoli na osiąganie korzyści z handlu przez ten kraj. W wyniku specjalizacji i wymiany między krajami ulegną zmianie relacje cen towarów w poszczególnych krajach oraz relacje cen czynników prod. Export towaru z jednego kraju do drugiego przyczyni się do wzrostu cen w tym kraju a obniżenia za granicą. W wyniku podjęcia specjalizacji wymiany i prod. Zwiększy się popyt na czyn. Prod. Relatywnie obfite – tu zmiany popytu doprowadzą do wzrostu ceny; a zmniejszy się popyt na czyn. Prod. Relatywnie rzadkie – tu obniżą się jego ceny. W modelu gdzie każdy z krajów specjalizuje się w exporcie tych dóbr, których wytworzenie wymaga intensywniejszego wykorzystania obfitego czyn. Prod. Nowe relatywne ceny prowadzą do podrożenia dóbr exportowych i potanienia dóbr importowych. Zmiany tych cen wpływać będą na przychody osiągane z różnych czy. Prod. Zależność ta to TWIERDZENIE STOPLERA SAMUELSONA – wymiana międzynar. Prowadzi w każdym z krajów do wzrostu przychodów czyn. Prod., w który kraj jest obficie wyposażony oraz do spadku przychodu tego czyn., który jest relatywnie rzadki. 10 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Przejście do autarkii do wolnego handlu prowadzi do wzrostu przychodu czynnika intensywnie wykorzystywanego do produkcji dobra, którego ceny rosną. Zmniejsza się natomiast przychód czynnika, który jest intensywnie wykorzystywany do produkcji dobra, którego ceny spadają. STOPLER – SAMUELSON – prowadzi badani wpływu handlu międzynar. Na płace realne w USA. Kraj ten uważany był za obficie wyposażony w kapitał. Praca jest czynnikiem rzadkim. Export dóbr kapitało – i ziemio chłonnych prowadzi do spadku przychodów czyn. Pracy, który pogarsza dobrobyt pracowników. Obniżenie dobrobytu nie może rekompensować obniżenia cen importowanych towarów pracochłonnych ze wzgl. Na występowanie tzw. EFEKTU WZMOCNIENIA – odkrytego przez JONES’A. EFEKT WZMOCNIENIA – odkrytego przez JONES’A – zakłada, że wzrost relatywnej ceny jednego dobra przynosi znacznie silniejszy, procentowy spadek dochodów, czynnika produkcji wykorzystywanego w sektorze, w którym ceny spadają. W konsekwencji stawki płac pracowników spadają w kategorii zarówno kapitało - i pracochłonnego. Model Stoplera – Samuelsona może być wykorzystywany do badania dobrobytu różnych czyn. Prod., którymi są pracownicy nisko wykwalifikowani w krajach wysoko rozwiniętych. W krajach tych praca wysoko wykwalifikowana jest czyn. Obfitym, a pracownicy o niskich kwalifikacjach są czyn. Rzadkim. Wymiana międzynar. Oparta na współczesnych kierunkach specjalizacji prowadzi do tego, że grupy pracowników nisko wykwalifikowanych traci na redystrybucji dochodów. PARADOKS LEONTIEF’A Jest on związany z empiryczną weryfikacją teorii Ohlin – Hekschera, czyli teorii obfitości zasobów. Wiąże się ze sprawdzeniem, czy kraj rzeczywiście zamierza, exportować dobra, których wytworzenie wymaga intensywniejszego wykorzystania czyn. Prod. Obfitych oraz do importowania dóbr.... Leontief badał gospodarkę USA, która podzielona była na 142 sektory i ujęte były w tablice przepływów międzynar. Obliczył on proporcje ( K/L ) nakładów kapitału do liczby pracowników w gałęziach exportowych oraz w gałęziach konkurujących z importem. Posługiwał się tablicą nakładów i wyników, których wektorami były nakłady czyn. Prod., wielkość exportu i importu. Celem badania było stwierdzenie, czy prawdą jest, że w USA exportują towary, których krajowa produkcja absorbuje relatywnie duże ilości kapitału i małe ilości pracy oraz importują zagraniczne dobra i usługi, których wytworzenie w kraju wymagałoby użycia dużej ilości pracy a małej ilości kapitału. Wyniki pracy Leontiefa nie potwierdziły założenia. USA exportował produkty pracochłonne a importowały kapitałochłonne, taki wniosek wynikał z analizy tablicy nakładów i wyników. W exporcie USA stosunek kapitału do liczby pracowników był mniejszy niż w imporcie. Wyniki te to paradoks. Leontief podjął próbę wyjaśnienia wyników swoich badań, uczynił to poprzez porównanie jakości pracy USA a pracowników zagranicznych. Wysunął on tezę, że wydajność pracy w USA jest 3krotnie wyższa, co by oznaczało. Że przy danej ilości kapitału 1 rbh pracy amerykańskiej jest ekwiwalentem 3 rbh pracy za granicą. Przyczyna przelicznika 1:3 wg Leontiefa była przewaga USA w 11 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE przedsiębiorczości i organizacji pracy w stosunku do pozostałych krajów. Zwrócił on uwagę na poziom zarządzania, korzystniejszy klimat w zakresie przedsiębiorczości, który miał silniejszy wpływ na poprawę produkcyjności amerykańskiej p[racy niż zwiększenie efektywności ameryk. Kapitału. W konsekwencji USA są krajem lepiej wyposażonym w pracę niż inne kraje, gdyż praca ta jest 3-krotnie efektywniejsza niż praca za granicą. Paradoksalne wyniki Leontiefa skłoniły ekonomistów do powtórzenia badań i sformułowania wniosków metodologicznych: 1.Przyjmuje się, że nie można opierać się tylko na 2 czyn. Prod 9 kapitał i praca ). 2.Należy uwzględnić także różnice w zasobach materiałów, które mogą tworzyć import lub export niekonkurencyjne. 3.Konieczna jest ocena wpływu barier handl. Na strukturę importu i exportu. 4.Należy dopuścić możliwość pojawienia się tzw. Odwróconych proporcji czyn. prod., a więc odrzucić założenie o stałości proporcji nakładów przy każdej relacji czyn czyn. prod. W wyniku badań stwierdzono, że struktura handlu w Irlandii, Islandii, Japonii, Korei potwierdza teorię Hekscher’a – Ohlin’a a struktura handlu w WBryt., Izraelu, Kenii nie potwierdza. TEORIA NEOCZYNNIKOWA ( Leontief, Keesing, Baldwin, Kravis ) Przyjmuje ona ogólne założenia Hekscher’a – Ohlin’a. W odmienny sposób interpretuje zasoby produkcyjne. Podstawą interpretacji jest odrzucenie tezy o homogeniczności czyn. prod. Oraz tezy o uwzględnianiu tylko fizycznych zasobów. W teorii neoczynnikowej bierze się pod uwagę efektywność zasobów prod. Przedmiotem szczególnego zainteresowania jest czyn. pracy oraz determinanty jego zróżnicowanej efektywności. W teorii tej skorzystano z wniosków Leontiefa, dotyczących różnic w produkcyjności w pracy w USA i innych krajach ( organizacja pracy i przedsiębiorczości). KEESING różnic w produkcyjności pracy dopatrywał się w poziomie kwalifikacji w różnych krajach. Do teorii handlu zostaje wprowadzony czynnik kapitału ludzkiego, który rozumiany jest jako zasób wiedzy mieszczący się w czynniku pracy w formie wiedzy ogólnej i zawodowej oraz doświadczenia nabywanego w czasie wykonywania pracy. Kapitał ludzki traktowany jest jako specyficzny rodzaj czyn. prod. Zbliżony do kapitału fizycznego ze wzgl. Na to, że jego powstanie wymaga zgromadzenia oszczędności i inwestycji w naukę, oświatę, system przekwalifikowań oraz procesu uczenia się. Kapitał ludzki nie jest równomiernie rozmieszczony w skali kraju z uwagi na różnice w zasobach wiedzy podstawowej i stosowanej, odmienność systemów kształcenia ogólnego i zawodowego ze wzgl. Na zróżnicowanie struktur zawodowych pracowników. Również nierównomiernie rozłożone są zasoby kwalifikowane pracy w skali gałęzi z uwagi na zróżnicowanie pracy technologicznej. Istnieją gałęzie produkcji intensywnie wykorzystujące nakłady wysoko wykwalifikowanej pracy oraz te, które mają niewielkie nakłady kapitału ludzkiego, Krajowe różnice w stopniu wyposażenia zasoby kapitału ludzkiego wyznaczają kierunki handlu i kształtowania się korzyści komparatywnych na podstawie specjalizacji międzygałęziowej. Polega to na : Kraje obficie wyposażone w kapitał ludzki eksportują dobra zwierające duży nakład kwalifikowanej pracy, a importują dobra wytworzone przy relatywnie dużym nakładzie nisko kwalifikowanej pracy. 12 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Podział pracy : 1. Prosta – nisko kwalifikowana 2. Złożona. Mierniki pracy : 1.Za pomocą PŁAC – miara kapitału ludzkiego. 2.Kwalifikowany – tu miarą kapitału są proporcje zatrudnienia w różnych specjalnościach w poszczególnych dziedzinach produkcji. ( Leontief, keeseing, Baldwin ) Wiedza mieszcząca się w kapitale ludzkim traktowana jest jako dodatek czyn. prod. Obok kapitału fizycznego i pracy niekwalifikowanej. Różnice w zasobach tego kapitału między krajami i proporcje innych czyn. prod. Wpływają na kierunki handlu. TEORIE NEOTECHNOLOGICZNE Wywodzą się z teorii Hekscher’a – Ohlin’a. Uwzględnia się tu proces zmiany technologicznej i bierze się pod uwagę dwa dodatkowe czynniki: 1.Dynamiczne korzyści skali. 2.Niedoskonałość konkurencji. Zmiany : 1) Zmiana technologiczna ma wiele atrybutów, ale dla teorii handlu szczególne znaczenie ma podział procesu technolog. Na fazy tworzące zjawisko LUKI TECHNOLOG. FAZY : - inwencji - innowacji - dyfuzji lub imitacji 2) Wyodrębnienie technologii przodującej, która decyduje o konkurencyjności technologicznej kraju. 3) Podziału wiedzy na dobra publiczne i prywatne. Tu wiedza ma charakter prywatny, co wpływa na jej dynamikę i staje się szczególnym źródłem korzyści z handlu. OHLIN – WIEDZA TO DOBRO PUBLICZNE. A) TEORIA LUKI TECHNOLOGICZNEJ – model jej opracował Posner. Przyjął on następujące założenia : 1. Różnice technolog. W skali gałęzi firmy i krajów wpływają na kierunki handlu międzynar. Niezależnie od innych czynników, tzn. wyposażenia w czyn. prod. 2. Posiadanie nowej technologii daje czasowy monopol i rentę, które mogą przyczynić się do exportu towaru. 3. Specyfika zmiany technolog. Prowadzi do różnic tempa rozwoju, różnych firm, gałęzi. Ta specyfika jest związana z postępem wiedzy i innowacjami tech. Różnice te związane są z czynnikiem czasu, niezbędnego do dokonania zmiany innowacyjnej przez innowatora oraz do jej naśladowania przez imitatora. Występujące zjawisko opóźnienia naśladowanego, czyli imitacyjnego, które maleje lub zanika w wynika rozprzestrzeniania się wiedzy. 13 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Opóźnienie w skali międzynar. Wg Posnera zależy od okresu uczenia się, nowych rozwiązań przez krajowe firmy. Proces zmiany technologicznej dzielony jest na trzy etapy : 1) Wprowadzenie innowacji przez wiodące firmy; stają się one krajowymi liderami i monopolistami w zakresie nowej technologii. 2) Dyfuzja innowacji w skali kraju – proces naśladownictwa nowych rozwiązań przez kolejne firmy krajowe. Tempo dyfuzji uzależnione jest od procesu uczenia się i od krajowego opóźnienia reakcji. 3) Dyfuzja innowacji w skali międzynar. Czyli mechanizm imitacji technologicznej przez firmy zagraniczne. Firmy tego kraju, który był dotychczas importerem dóbr technologicznych. Proces dyfuzji międzynar. Zależy od zagranicznego opóźnienia reakcji i od mechanizmu transferu technologii między krajami. Istnienie luki technolog. Powoduje podział na kraje przodujące i opóźnione – imitatorzy. Innowator osiąga korzyści z handlu, bo w exporcie towarów korzysta z nowej technologii. Natomiast importować będzie towary przy użyciu znanych technologii. B) TEORIA CYKLU ŻYCIA PRODKUTU – VERNON. Tu uznaje się, że głównymi czyn. decydującymi o strukturze handlu jest postęp techniczny, który powoduje stałe zmiany w procesach technologicznych i wpływa na kształtowanie się określonej towarowej i geograficznej struktury handlu. Postęp tech. Dynamizuje wymianę handlową. TEORIA CYKLU ŻYCIA PRODKUTU opracowana zastał na podstawie doświadczeń firm amerykańskich w zakresie produkcji i sprzedaży wyrobów przemysłowych. Nowe produkty przechodzą 3 fazy rozwoju: 1. NARODZIN - w tej fazie nowy produkt jest wytwarzany w stosunkowo małych ilościach przy zastosowaniu niejednolitej technologii, koszty prod. Są wysokie, towary wytwarzane i dostarczane są na potrzeby rynku krajowego. W tej fazie istotne znaczenie mają preferencje konsumentów. Musi być popyt na te towary. 2. WZROSTU – DOJRZEWANIA – w fazie tej stopniowe doskonalenie technologii wytwarzania. Z czasem produkcja ulega ujednoliceniu i nabiera charakteru masowego. Zwiększa się liczba przedsiębiorców wytwarzających nowy towar i nasila się konkurencja między nimi. W efekcie na rynku pozostają konkurenci najsilniejsi pod względem jakości, wielkości prod. \ Obniżają się koszty prod. I ceny towaru. Rozwija się export i upowszechnia się technologia jego wytwarzania i w kraju i za granicą. 3. STANDARYZACJA – objęte nim są i produkt i technologia. To umożliwia masowe wytwarzanie towarów w wielu krajach. Produkty te są wytwarzane również w krajach o niższym poziomie rozwoju tech., które dysponują takimi czyn. prod. Zwalnia się tempo wzrostu prod. Poszczególnych krajów. C) TEORIA CYKLU ŻYCIA GAŁĘZI – HIRSCH. Wyróżnia trzy fazy życia : 1. Początkowa – następuje wprowadzenie nowego produktu i rozwój nowego rodzaju produkcji. Rozmiary prod. I zbytu są małe, metody prod. Nie ujednolicone. 14 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE 2. Wzrostowa – ujednolicenie metod wytwarzania, zbyt nabiera charakteru masowego, obniżają się koszty prod. 3. Schyłkowa – produkcja po przekroczeniu pewnego maksimum zaczyna stopniowo maleć, stabilizuje się lub zmniejsza tempo zbytu. W kraju pionierskim ta gałąź produkcji zmniejsza produkcję a w kraju a zwiększa za granicą. Hirsch twierdził, że stopień dojrzałości danej gałęzi prod. Czyli faza jej cyklu życia, w której pewne kraje mają przewagę i stanowią konkurencję dla innych jest ujemnie skorelowany z poziomem rozwoju gosp.; czyli im bardziej rozwinięta gospodarka danego kraju, tym większą może on mieć przewagę w zakresie produktów wytwarzanych przez gałęzie znajdujące się w fazie początkowej i wzrostowej. TEORIA HANDLU WEWNĄTRZGAŁĘZIOWEGO Jest ona związana ze zjawiskiem nakładania się strumieni exportowych i importowych krajów. Nakładanie się oznacza wymianę dóbr identycznych lub substytucyjnych. Podstawą wymiany jest specjalizacja wewnątrzgałęziowa, która określa warunki przewagi komparatywnej jak i konkurencyjnej w poszczeg. Krajach. Zjawisko nakładania się w handlu stało się podstawą rozwoju w teorii handlu wew. gał., która uznawana jest za uzupełnienie teorii Hekschera-Ohlina. Model opiera się na 3 czynnikach: 1. ZRÓŻNICOWANIE PRODUKTÓW – pojawia się w krajach jako następstwo nowych możliwości prod. I nowych preferencji konsumpcyjnych. Nowe możliwości prod. Pozwalają producentom wytwarzać różne odmiany produktu, co do jakości, ceny, cech chem i fiz i tech. Gdy producenci z różnych krajów wytwarzają zróżnicowane dobra i do ich prod. Wykorzystują podobne zdolności prod. To może być oferowana cała gama odmian i modeli indywid produktu na potrzeby kraju i zagranicy. Warunkiem realizacji takiej podaży jest istnienie popytu na taką różnorodność towarów w krajach. Gdy zróżnicowane dobra wchodzą w skład popytu reprezentatywnego kraju to istnieje możliwość wzajemnego handlu. Konsumenci z tych krajów kupują podobne dobra i zaspakajają podobne potrzeby. Koncepcje reprezentatywnego popytu przedstawił LINDER, który uważał, że intensywność i struktura handlu zależą od stopnia podobieństwa kraju. W krajach wysoko rozwiniętych dochodzi do obniżenia struktur popytu. Podobieństwo preferencji konsumentów oznacza, że kraje mają podobny popyt reprezentatywny, czyli podobny koszyk dóbr i usług, które chcą konsumenci nabywać. Popyt ten kształtowany jest na rynku krajowym i decyduje on o możliwościach importowych i exportowych. ZALEŻNOŚĆ : IM BARDZIEJ ZBLIŻONE SĄ PREFERENCJE POPYTU TREPREZENTATWNEGO KRAJU TYM WIĘKSZY JEST POTENCJAŁ KRAJU. Warunkiem wymiany między krajami jest podjęcie specjalizacji wew. gał. W zakresie wybranych odmian towarów. 15 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Podst. Specjalizacji może być struktura krajowego popytu reprez., tradycja lub przypadek, każdy z krajów rozwija prod i export danych wariantów dobra zróżnicowanego i rezygnuje z wytwarzanych pozostałych odmian importowanych z zagranicy. Pojawia się wymiana dwukierunkowa wewnątrz danej gałęzi lub danej klasy produktu. Ważnym czynnikiem skłaniającym do specjalizacji jest : 2. KORZYŚCI SKALI – KS Szczególne znaczenie mają KS wynikające z wydłużenia linii produkcyjnych ( korzyści wew ). Nie wymagają one zmian w strukturze wielkości przedsięb. W danej gałęzi. KS są osiągane przez firmy różnej wielkości w wyniku: - specjalizacji poziomej – wydłużanie linii prod. - Specjalizacji pionowej – produkowanie części i komponentów danego dobra w różnych zdach. Powstają statyczne KS w wyniku lepszego wykorzystania wyposażenia kapitałowego z zastosowaniem wyspecjalizowanych urządzeń oraz zatrudnianie wykwalifikowanych pracowników. Obok statycznych KS wyst. Dynamiczne KS, które wynikają z akumulacji doświadczenia z produkcji danego dobra oraz uczenia się nowych rozwiązań w sferze produktów i procesów wytwórczych. W wyniku specjalizacji pojawiają się możliwości handlu, tj. importu nie wytwarzanych wariantów dóbr w zamian za export odmian krajowych wyprodukowanych w długich seriach. Struktura handlu zależy od charakteru i zakresu specjalizacji wew. gał. Wyróżniamy specjalizację : - pełną – to kraj rezygnuje całkowicie z wytwarzania niektórych odmian dobra i zaspokajają swój popyt wyłącznie prze import. - Niepełną – tu kraj ogranicza produkcję pewnych wariantów dobra na rzecz zwiększenia produkcji innych modeli. W obu tych rodzajach dochodzi do handlu dwukierunk., czyli równoczesnego exportu lub importu przez każdy z krajów. KS i zróżnicowanie dóbr stanowią łącznie podstawę rozpoczęcia wymiany wew gał. Wymian wew. gał dóbr jest ściśle związana z powstawaniem 3. NIEDOSKONAŁOŚCI RYNKU - MONOPOLU na rynkach krajów uczestniczących w handlu. Konkurencja monopolistyczna gwarantuje obecność na rynku dużej liczby przedsięb., które różnicują swój produkt i zdobywają pewną siłę rynkową bez ograniczenia dostępu do rynku innym przedsiębiorcom. Produkcja dóbr zróżnicowanych nie musi być skorelowana z wielkością firmy, a handel wew.gał. nie musi być czynnikiem rozszerzającym możliwości działania dużych firm o niskich kosztach prod. Kosztem mniejszych firm o wyższych kosztach prod. W wyniku wymiany wew gał nie musi nastąpić wzrost stopy koncentracji w gałęziach podlegających specjalizacji. Relacja pomiędzy zróżnicowaniem dóbr a stopniem koncentracji zależy od rodzaju produktu. 16 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Rynki o mniejszym stopniu koncentracji charakteryzują się spadkiem stopnia koncentracji, w miarę wzrostu prod. Czyli rozwoju gałęzi. Oznacza to, że wzrostowi rozmiarów gałęzi towarzyszy zwiększenie liczby firm działających na rynku. To rozproszenie władzy rynkowej. Do tej gałęzi należą : wyroby metalurgiczne, maszyny elektryczne i biurowe, telewizja. Rynki o większym stopniu koncentracji to te, na ktoórych liczba firm pozostaje bez zmian mimo wzrostu pord i sprzedaży. Do nich należą : chemikalia, żywność, lekarstwa, napoje, samoloty. Handel wew gał jest wrażliwy na zew. KS związane ze zwiększaniem rynku zbytu towarów. Duże rynki zbytu umożliwiają ekspansję gałęzi i tworzą podstawę do zwiększenia liczby wariantów towarów wytwarzanych w poszczególnych krajach. Rosną możliwości specjalizacji wew gał i zdobywania nowych udziałów exportowych. Rozszerzanie rynku umożliwia obniżanie kosztów przez realizację KS z działal. Prod, badawczo – rozwojowej i marketingowej. Przedsięb. Z poszczególnych krajów zwiększają swoje szanse na poprawę pozycji konkurencyjnej na rynkach międzynar. Następuje również poprawa efektywności działania, gdy rosną rozmiary firmy ze wzgl. Na wew. KS jak i zwiększa się stopa koncentracji na skutek istnienia zew. KS. Cechą handlu wew gał jest to, że stanowi on relatywnie stabilny element Hmiędzynar, Stabilność ta jest szczególnie duża w obrotach pomiędzy krajami uprzemysłowionymi o wysokim poziomie rozwoju i podobnej strukturze popytu. Może wyst. Wysoka intensywność wymiany dóbr zróżnicowanych między krajami bogatymi. NIE ZACHODZI PROCES WYRÓWNYWANIA SIĘ DOCHODÓW czyn. prod typowy dla specjalizacji wew gał wyst. W modelu Hekschera – Ohilna. KORZYŚCI z handlu wew gał : 1. Wzrost dostępności dóbr dla konsumentów we wszystkich krajach objętych wymianą. Zwiększa się gama odmian gatunków i modeli producentów. Rośnie dobrobyt konsumenta. 2. Obniżenie kosztów prod. I cen. Specjalizacja wew gał pozwala na realizację korzyści skali i obniżkę przeciętnych kosztów prod. w miarę wydłużania się serii prod. I zwiększania wielkości sprzedaży. 3. Zwiększenie rozmiarów rynku w wyniku oferowania większej liczby odmian produktu, z których każdy jest wytwarzany wydajniej i zaspakajają bardziej zróżnicowane potrzeby konsumenta. 4. Maleje wpływ handlu na podział dochodów między podst. Czyn pord z uwagi na to, że korzyści z wymiany mogą uzyskiwać wszyskie czyn pord nawet te, które nie są obfite. POLITYKA HANDLU ZAGRANICZNEGO. Obejmuje ona różne formy aktywności ekonom. Rządu zmierzającej do oddziaływania na rozmiary, mierniki i strukturę obrotów w handlu międzynar. 17 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Może być prowadzona przez kraj polityka zmierzająca do liberalizacji wymiany ( polega na znoszeniu ograniczeń w handlu międzynar.) albo polityka protekcji ( stosowania różnych form ograniczeń w handlu). NARZĘDZIA: 1. CŁA – jest źródłem dochodu dla rządu kraju. Jest to obciążenie podatkowe przy imporcie towarów. Przyczynia się ono do wzrostu kosztu produktu dostarczanego do danego kraju. Wyróżniamy cła importowe, exportowe, tranzytowe. Dla ustalenia kosztu netto cła potrzebna jest : - nadwyżka konsumenta – to miara korzyści konsumenta wynikająca z tego, że kupuje on towar po cenie niższej niż był gotów za ten towar zapłacić. cena D A Nadwyżki konsumenta – obszar poniżej krzywej popytu a powyżej poziomu ceny p1 b p2 D Il. towaru - nadwyżka producenta – to miara korzyści producenta; wynika z tego, że producent sprzedaje towar po cenie wyższej niż cena po której gotów byłby go sprzedać. cena S P2 Nadwyżki producenta – obszar ponad krzywą podaży a poniżej poziomu ceny d p1 18 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE c S Il. towaru Kraj DUŻY KD – to taki, którego zmiana importu wpłynie na cenę światową naszego produktu. Kraj MAŁY KM – nie ma wpływu na zmianę ceny światowej produktu. KOSZTY NETTO CŁA W DUŻYM KRAJU importującym towar i narzucającym cło : Wprow. Cał przez KD powoduje: - rośnie cena w kraju importującym - obniża się cena w kraju exportującym. - D S Deformacja produkcji Pt A pw deformacja konsumpcji b c d e 19 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE pt1 S1 S2 D2 D1 Il. towaru Pw - cena przed wprow. cła S1 – wielkość podaży D1 - wielkość popytu Pt – cena po wprowadz. Cła Pt1 – cena exportowa Popyt na import w kraju – to nadwyżka ilości żądanej przez konsumentów, w kraju nad ilością, jaką dostarczają producenci krajowi. Podaż exportu za granicą – to nadwyżka ilości oferowanej przez producentów zaggranicznych nad ilością żądaną przez zagranicznych konsumentów. Przy określeniu kosztu netto cła brane są pod uwagę : a) konsumenci krajowi – mają stratę, wyższa cena, strata konsumenta = a+b+c+d b) producenci krajowi – wyższa cena, zwiększenie prod. S1 na S2, korzyści krajowe =a c) rząd – korzyści z cel = c+e c-wpływ ceł, opłat celnych e – korzyści z TREMS OF TRADE – warunki wymiany. Tylko w krajach dużych, które mają wpływ na gosp. Światową. TERMS OF TRADE – to współczynnik wskazujący na względną zmianę cen w exporcie w stosunku do względnej zmiany cen towarów importowanych. Wskazuje on zmianę siły nabywczej exportu wyrażonej w imporcie danego kraju. W przypadku DK ma korzyści z terms of trade wynikające z tego, że w wyniku wprowadzenia ceł uległy obniżeniu ceny exportowe za granicą – pt1. KOSZT NETTO CŁA = strata konsumenta – korzyści producenta –korzyści rządu = ( a+b+c+d ) –a – ( c + e ) = b+d-e Obszar dwóch trójkątów b i d – to są straty wydajności wynikające z deformującego działania cła na prod. I konsumpcję. - deformacja prod – oznacza ona, że cło skłania producentów do wytwarzania nadmiaru towarów przy wyższych kosztach. 20 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE - deformacja konsumpcji – oznacza, że konsumenci muszą ograniczyć kupno towarów ze względu na wyższe ceny - e – korzyści ze zmiany terms of trade. KOSZTY NETTO CŁA W MAŁYM KRAJU = b +d D S pw a pt1 b S1 S2 c d D2 D1 Il. towaru W KM będziemy mieli tylko straty: deformacja produkcji i konsumpcji 2. SUBWENCJE EXPORTOWE – rodzaj pomocy państwa na rzecz firmy wysyłającej towar za granice. Odwrotnie oddziałują one od cła na cenę. W kraju importowym cena spada, w kraju exportowym cena rośnie. Rys. Kraj exportujący stosujący subwencje exportowe: 21 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady ps D S a pw III ZSE c b d e f g ps1 S1 S2 D2 D1 Il. towaru Pw – cena krajowa przed wprowadzeniem subwencji exp. Ps1 – obniżka ceny w kraju import. Sytuacja trzech podmiotów : 1.Rząd – nie ma korzyści, musi wypłacać subwencje = b+c+d+e+f+g 2.Producentów – korzyści = a+b+c 3.Konsumentów – nie mają korzyści, cena rośnie, strata = a+b TO STRATA w dobrobycie narodowym na skutek subwencji exp.= = ( b+c+d+e+f+g ) – ( a+b ) – ( a+b+c )= = b+d+e+f+g b i d – straty wydajności - d – deformacja produkcji - b – deformacja konsumpcji Subwencje exp. Przyczyniają się do obniżenia dobrobytu. 3. KWOTY IMPORTOWE – ograniczenia ilościowe w handlu odnosi się do importu towarów. Wpływać będzie zmniejszająco na podaż towarów importowych, to spowoduje wzrost ceny towaru w kraju importującym. Działa podobnie jak cło. Korzyści z kwoty importowej mają producenci krajowi, bo chronieni są przed konkurencją zagraniczną i jest wyższa cena. Konsumenci ponoszą stratę, bo jest wyższa cena. 22 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykłady III ZSE Podmioty, które otrzymują pozwolenie ( licencje importowe) na wwiezienie towaru mają korzyść – RENTA Z KWOTY – jest to dochód. Wynika ona z różnicy cen w danym kraju a w kraju za granicą. Licencja importowa może być przyznana indywidualnie firmom lub rządom krajów. 4. DOBROWOLNE OGRANICZENIA EXPORTU – są też ograniczeniem ilościowym w handlu. To inaczej kwota nałożona przez kraj exportujący a nie importujący. Są zakazane liberalizacją handlu GATT/WTO. 5. LOKALNY UDZIAŁ W PRODUKCJI – to wymóg wytwarzania części finalnego produktu w kraju. Może one być określany w jednostkach fizycznych lub wartościowo przez minimalny udział w cenie wartości dodanej krajowej. Wprowadzenie tego ograniczenia jest korzyści producentów wytwarzających części objętych tym wymogiem. Zwiększenie importu tych części uzależnione jest od zwiększenia udziału w produkcji lokalnej. Skutkiem zaś są takie same jak przy kwotach imp., jednak nie występuję renta z kwot. KLAUZULA NAJWIĘKSZEGO UPRZYWILEJOWANIA Polega na tym, że kraj A przyznaje tę klauzulę krajowi B. Zobowiązuje się do takiego samego traktowania kraju B jak inne kraje i przyznania tych samych udogodnień i korzyści jak już otrzymały lub otrzymują inne kraje w wymianie handlowej. To zobowiązanie jest ważne do czasu obowiązywania klauzuli. To zasada RÓWNOŚCI w stosunkach gospodarczych. KLAUZULA NARODOWA Określa zasady wzajemnego traktowania się państw w międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Kraj A przyznając tę klauzulę krajowi B zobowiązuje się do takiego samego traktowania na swoim terytorium ( osób, statków, towarów..) jak swoje ( towary, osoby, statki... ). Klauzula ta może ograniczać się tylko do towaru albo do wszystkich przypadków. Zasada WZAJEMNOŚCI. 23 Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
