Wykład 6

Magmatyzm obszarów oceanicznych
Strefy spreadingu (MOR i BA)
Hot-spoty
Płaskowyże oceaniczne - LIP
Strefy kolizji płyt oceanicznych
Harry Hammond Hess
(1906 – 1969)
> 10 cm/rok
„Penrose”
< 5 cm/rok
„Non-Penrose”
„Hess”
Ryfty wolnospraedingowe: „masywy” i „megamuliony”
„Perydotyty abisalne”
„Spreading załukowy”
„Spreading załukowy” (back-arc spreading)
Topnienie pod strefą spreadingu
Niekongruentne
lherzolit  harzburgit
W wyższych częściach profilu
płaszcza - reakcje już przetopionej
(wielokrotnie) skały z migrującym z
dołu stopem bazaltowym
Początek i koniec topnienia: lherzolit granatowy i oliwinowy toleit
(% wag.)
SiO2
TiO2
Al2O3
FeO
MgO
CaO
Na2O
K2O
Bazalt
Perydotyt
(oliwinowy toleit) (lherzolit granatowy)
49,2
44,50
2,3
1,30
13,3
10,7
10,4
2,80
10,30
37,90
10,9
2,2
3,30
0,40
0,5
0,01
Topnienie pod strefą spreadingu
MTZ w ofiolicie Omanu
Systemy hydrotermalne i złoża siarczków w środowisku ryftowym
• osady głębokomorskie
• złoża siarczków
• MORB (lawy poduszkowe, kompleksy dajek)
• kumulaty gabrowe, plagiogranity
• ultramaficzne skały płaszcza (zserpentynizowane)
MORB: toleity oliwinowe
jeśli występują
porfirokryształy, to są to
oliwin (Fo 91-65) lub
plagioklaz (An 88-40);
te z oliwinem wylewają się w
osiowej części ryftu, a te z
plagioklazem – w częściach
brzeżnych
Plagiogranity
• Dioryty, kwarcowe dioryty, tonality,
tronjhemity (<1 % skorupy
oceanicznej)
• Skala (mm – x00 m), niezgodne
„Ofiolity”
liguryjskie:
Kopalny zapis ryftu
wolnospreadingowego
Pokazują przyczyny „niedopasowania”
płaszczowych i magmowych ogniw
ofiolitów
(McCarthy & Müntener 2015)
Spility
Powstają w wyniku reakcji gorących law z wodą morską
plagioklaz  albit
Minerały Fe-Mg (oliwin, pirokseny)  chloryt
Trochę terminologii…
Zespół ofiolitowy: Coleman 1977
„Trójca Steinmana” (Steinman Trinity): osady pelagiczne (z wkładkami smużystych
radiolariowych skał krzemionkowych) + zmienione lawy poduszkowe (spility) +
zserpentynizowanej skały ultrazasadowe
pospolite w orogenach fanerozoicznych, pierwotnie uważane z autochtoniczne
(„eugeosynkliny”)
Hot-spoty świata
Skorupa oceaniczna w rejonie wysp oceanicznych jest pogrubiona
(12 – 17 km zamiast 6 km)
Wyspy mają bardzo dużą wysokość względną
(np. Mauna Loa 4169 m npm plus ok 5000 m od poziomu otaczającej wulkan równiny
abisalnej do poziomu morza)
Ocean Island Basalts
Sodowe
Potasowe
Podstawowa różnica między MORB i
OIB:
MORB- LREE depleted
OIB – LREE enriched
Oznacza to pochodzenie z różnych
źródeł w płaszczu Ziemi