dieta dla osób po resekcji odcinków jelit, z wytworzonym sztucznym od

DIETA DLA OSÓB PO RESEKCJI ODCINKÓW JELIT,
Z WYTWORZONYM SZTUCZNYM ODBYTEM LUB ILEOSTOMIĄ
Opracowała diet. T. Korab
Odpowiednia dieta jest bardzo istotnym elementem terapii.
Celem diety jest:
1. Dostarczenie odpowiedniej ilości składników pokarmowych, witamin i minerałów
potrzebnych do uzupełnienia niedoborów pokarmowych spowodowanych długotrwałym
procesem chorobowym oraz do budowy i odbudowy komórek i tkanek ustrojowych po
przebytym zabiegu.
2. Zminimalizowanie drażniącego działania treści pokarmowej na jelita bezpośrednio po
zabiegu.
3. Normalizacja ilości i konsystencji stolców poprzez odpowiednią modyfikację sposobu
odżywiania.
Dieta uzależniona jest od długości okresu pooperacyjnego.
1. W pierwszym okresie po zabiegu, zapoczątkowanym jeszcze w czasie pobytu pacjenta w
szpitalu stosuje się dietę płynną bezresztkową a następnie niskoresztkową.
2. Przy dobrej tolerancji takiego żywienia przechodzi się na dietę o normalnej konsystencji.
Powinna to być dieta łatwo strawna, wysokoenergetyczna, wysokobiałkowa, z
ograniczeniem tłuszczu, cukrów rafinowanych, włókien kolagenowych i błonnika w
postaci surowej.
3. W miarę poprawy stanu zdrowia i normalizacji liczby stolców, stopniowo zwiększa się
ilość błonnika w diecie.
Ma to na celu wspomaganie motoryki jelit oraz ochronę przed nadmiernym wzrostem
bakterii w jelicie.
Błonnik do diety wprowadza się stopniowo.
W początkowym okresie po zabiegu szersze zastosowanie ma błonnik rozpuszczalny w postaci
pektyn (występuje on w produktach takich jak: gotowana marchew, dynia, ziemniaki, surowe
jabłko tarte, banany, płatki owsiane gotowane na wodzie lub z dodatkiem niewielkiej ilości
mleka, jeżeli pacjent toleruje).
Kiedy ilość i konsystencja stolców się unormuje można zwiększyć ilość błonnika poprzez
spożycie większej ilości warzyw i owoców dozwolonych w diecie. Początkowo powinny to być
jednak warzywa gotowane, rozdrobnione, owoce zaś należy podawać w postaci soków
przecierowych, przecierów owocowych lub gotowane czy pieczone (bez skórki i pestek).
Przy dobrej tolerancji takiego pożywienia można wprowadzić do diety warzywa surowe takie jak
sałata zielona, pomidory, drobno starte surówki z marchewki, jabłka, selera.
W przypadku występowania zaparć można wprowadzić do diety pieczywo pszenno – razowe,
makarony razowe, kasze, otręby pszenne, suszone owoce (suszone śliwki, rodzynki, figi).
Dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz indywidualnej
tolerancji niektórych potraw.
Zbyt restrykcyjna dieta może być przyczyną pogłębienia niedoborów pokarmowych, opóźnienia
gojenia się ran pooperacyjnych oraz wolniejszego powrotu pacjenta do zdrowia i aktywności.
W diecie należy uwzględnić suplementację witamin i składników mineralnych, głównie wit.
B12, kwasu foliowego, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, wapnia, magnezu, cynku (wg
wskazań lekarza) ze względu na:
- zwiększone zapotrzebowanie
- nasiloną utratę z powodu biegunki
- upośledzenie wchłaniania wskutek procesów zapalnych lub z powodu częściowej resekcji
odcinków jelit
- przyspieszenia pasażu jelitowego
1
ZALECENIA DIETETYCZNE W POCZĄTKOWYM OKRESIE REKONWALESCENCJI
Zaleca się:
1. Regularne spożywanie większej ilości posiłków małych objętościowo (5 – 6 razy dziennie).
2. Unikanie nadwagi, spożywanie pokarmów w ilościach gwarantujących utrzymanie
prawidłowej masy ciała.
3. Wypijanie dostatecznej ilości płynów (ok. 2 litry dziennie) jako czynnika zapobiegającego
utrudnieniu pasażu treści pokarmowej, a w przypadku występowania biegunek 3 litry lub
więcej, aby nie dopuścić do odwodnienia organizmu.
4. Unikanie potraw powodujących powstawanie nadmiernej ilości gazów jelitowych:
suche
nasiona roślin strączkowych, bób, kapusta, kalafiory, brokuły, cebula, pory, szparagi,
gruszki, czereśnie, piwo, wody gazowane.
5. Unikanie produktów wywołujących nadmierną fermentację w jelitach, zawierających:
- laktozę (mleko słodkie, mleko skondensowane, mleko w proszku, zabielacze do kawy,
w mniejszym stopniu produkty fermentowane z mleka, takie jak kefir, jogurt, twaróg)
- fruktozę (miód, słodkie soki owocowe bogate w fruktozę i sorbitol: jabłkowy,
gruszkowy, winogronowy).
6. Ograniczenie produktów zawierających cukry rafinowane (cukier, słodycze, słodkie i tłuste
ciasta, wysokosłodzone dżemy, syropy owocowe).
7. Unikanie potraw o działaniu rozwalniającym: kawa w nadmiarze, wody gazowane, buraki,
papryka, suszone śliwki, zbyt ciepłe lub zbyt zimne napoje, potrawy pikantne.
8. Wyłączenie z diety lub ograniczenie produktów zawierających duże ilości błonnika
nierozpuszczalnego (otręby pszenne, pieczywo razowe, grube kasze, ciemny ryż, surowe
warzywa i owoce ze skórką i pestkami, owoce suszone, orzechy, migdały).
9. Zwiększenie w diecie produktów zawierających błonnik rozpuszczalny w postaci pektyn
(marchew gotowana, dynia, banany, surowe jabłka tarte, płatki owsiane).
10. Stosowanie produktów o działaniu zapierającym takich jak: ryż biały, mąka ziemniaczana,
żelatyna, gorzka czekolada, oraz potraw z ich zastosowaniem np. ryż na sypko do potraw,
risotto z mięsa i warzyw, ryż z jabłkami, kluski śląskie, kopytka, kisiele owocowe, galaretki
mięsne, rybne, galaretki z fermentowanych przetworów mlecznych (jeżeli pacjent toleruje),
galaretka z soku z czarnych jagód.
11. Stosowanie płynów garbnikowych (napar z suszonych czarnych jagód, kakao gorzkie na
wodzie, woda z czerwonym winem wytrawnym, mocna gorzka herbata) i osłaniających
(rumianek, cedzony napar z siemienia lnianego).
12. Zwiększenie w diecie produktów zawierających pełnowartościowe białko:
chude gatunki mięsa (drób bez skóry, cielęcina, królik, młoda wołowina), ryby
(najwięcej białka zawiera flądra, karp, dorsz, tuńczyk), jaja, chude wędliny (bez środków
konserwujących), łagodne sery żółte i topione, sery twarogowe (jeżeli pacjent toleruje).
13. Ograniczenie spożycia tłuszczu.
Z diety wyłącza się ciężkostrawne tłuszcze zwierzęce: smalec, słoninę, boczek.
W ograniczonej ilości można stosować tłuszcze łatwo strawne takie jak: masło, śmietanka,
margaryny miękkie, oliwa z oliwek, oleje roślinne, oleje rybie.
Te ostatnie są szczególnie wskazane w chorobach jelit, ze względu na znaczną zawartość
kwasów omega – 3 oraz witamin A, D i E mających działanie antyoksydacyjne. Najbogatsze
w te składniki są tłuste ryby morskie: makrela, łosoś, tuńczyk, śledź, sardynka, szprot.
14. Ograniczenie spożycia włókien kolagenowych (ścięgna, powięzi, błony), wzmagają one
bowiem skurcze jelit.
Włókna kolagenowe występują szczególnie w mięsach przerośniętych tkanką łączną.
15. Stosowanie odpowiednich technik kulinarnych przy sporządzaniu posiłków:
- gotowanie w wodzie i na parze
- duszenie bez uprzedniego obsmażania na tłuszczu (stosowanie patelni teflonowych)
- pieczenie w folii, pergaminie lub rękawie foliowym
- sporządzanie zup i sosów na wywarach warzywnych (z warzyw wskazanych w
diecie) oraz chudych rosołach (z drobiu, cielęciny, chudej wołowiny)
- zagęszczanie zup i sosów zawiesiną z mąki i wody lub śmietanki
- stosowanie łagodnych przypraw (sól, vegeta, koperek zielony, natka pietruszki,
majeranek, bazylia, pieprz ziołowy, wanilia, cynamon, sok z cytryny)
2
ZALECENIA DIETETYCZNE W PÓŹNIEJSZYM OKRESIE REKONWALESCENCJI
Dieta powinna być zbliżona do prawidłowej diety osób zdrowych z niewielkimi modyfikacjami.
Powinna być dobrze przyswajalna, nie powodować wzdęć, zawierać ograniczoną ilość
składników resztkowych (z wyjątkiem okresu występowania zaparć).
W przypadku wycieńczenia i osłabienia organizmu należy zwiększyć w diecie spożycie
produktów wysokobiałkowych i wysokoenergetycznych, które podniosą wartość odżywczą diety
bez jednoczesnego znacznego zwiększania jej objętości, co jest bardzo istotne u chorych
cierpiących jednocześnie na brak apetytu, czy mających wzdęcia i uczucie pełności po posiłkach.
Można to osiągnąć poprzez:
1. Wzbogacenie diety w produkty wysoobiałkowe takie jak:
sery żółte, sery topione, jaja, ryby (szczególnie tłuste gatunki takie jak: makrela, łosoś,
tuńczyk, śledź, sardynka), mięso oraz (jeżeli pacjent toleruje) serki
homogenizowane, tłuste twarogi.
2. Zastosowanie produktów wysokoenergetycznych takich jak:
masło, masło orzechowe, majonezy (do sałatek, kanapek), miód, desery z bitą śmietaną
(kisiele, galaretki), bezy, koktajle, słodkie sosy (np. owoce w sosie waniliowym).
3. Stosowanie w diecie warzyw gotowanych, rozdrobnionych, surowych soków warzywnych
(sok z buraków, sok wielowarzywny, sok pomidorowy).
4. Spożywanie owoców gotowanych, pieczonych lub w postaci przetartych kompotów,
przecierów owocowych lub przecierowych soków bezcukrowych (np. Bobo – vita, Bobo –
frut).
5. W przypadku występowania zaparć stosowanie owoców suszonych bądź orzeszków jako
przekąskę lub dodatek do sałatek.
6. Spożywanie mlecznych napojów fermentowanych typu „ bio ” zawierających
wyselekcjonowane szczepy bakterii fermentacji mlekowej i bifidobakterie.
Są to bakterie niezwykle korzystne dla naszego zdrowia. Hamują one rozwój w przewodzie
pokarmowym bakterii szkodliwych, wzmacniają system odpornościowy organizmu,
zmniejszają ryzyko powstawania nowotworów i zaburzeń żołądkowo – jelitowych, wpływają
regulująco na pracę jelit.
PRZYKŁADOWY JADŁOSPIS
A/ W początkowym okresie po zabiegach chirurgicznych
I śniadanie:
pieczywo pszenne, jajecznica na parze, napar z suszonych czarnych
jagód
II śniadanie:
galaretka bananowa, wafle
Obiad:
zupa marchwiowa z grzankami, risotto z mięsem i warzywami, kompot
przetarty
Podwieczorek: kisiel z jabłkiem bez cukru
Kolacja:
pieczywo pszenne, pasta z mięsa i warzyw, woda przegotowana z czerwonym
winem wytrawnym
B/ W późniejszym okresie po zabiegach chirurgicznych
I śniadanie:
pieczywo pszenne z masłem, polędwica drobiowa, sałatka jarzynowa ( marchewka,
pietruszka, seler, ziemniaki, jabłko ) z majonezem niskotłuszczowym, herbata
II śniadanie: galaretka z jogurtu naturalnego, biszkopty
Obiad:
zupa koperkowa z ryżem, pulpety z ryby w sosie jarzynowym, marchewka gotowana,
kompot truskawkowy przetarty
Podwieczorek: suflet jabłkowy
Kolacja:
pieczywo pszenne z masłem, jajo na miękko, sok przecierowy marchwiowo – jabłkowy
C/ W okresie występowania zaparć
I śniadanie: pieczywo pszenno – razowe z masłem, pasta z tuńczyka i sera żółtego z majonezem i zieloną
pietruszką, papryka gotowana, woda mineralna nie gazowana z miodem i cytryną
II śniadanie: koktajl z kefiru i truskawek
Obiad:
zupa pomidorowa z lanym ciastem, kasza, gulasz z indyka, buraczki, kompot przetarty
Podwieczorek: jabłko pieczone z twarożkiem
Kolacja:
pieczywo pszenno – razowe z masłem, szynka, sałatka jarzynowa, jogurt naturalny
3