Projekt Ustawa z dnia .......................... o informacji i konsultacji z pracownikami 1 Art. 1. 1. Ustawa określa uprawnienia pracowników do uzyskiwania informacji i przeprowadzania z nimi konsultacji. 2. Ustawa ma zastosowanie do pracodawców prowadzących działalność gospodarczą zatrudniających co najmniej 20 pracowników. 3. Ustawa nie ma zastosowania w przypadkach, gdy zakres i tryb informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami określają odrębne przepisy. 4. Ustawa nie ma zastosowania do przedsiębiorstw państwowych. Art. 2. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) pracodawcy – należy przez to rozumieć podmiot, o którym mowa w art. 3 Kodeksu pracy; 2) pracowniku – należy przez to rozumieć osobę zatrudnioną na podstawie stosunku pracy; 3) przedstawicielu pracowników – należy przez to rozumieć, przedstawiciela, o którym mowa w art. 3 wybranego w celu realizacji prawa pracowników do informacji i konsultacji. 4) radzie pracowników – należy przez to rozumieć radę utworzoną zgodnie z art. 4 w celu realizacji prawa pracowników do informacji i konsultacji; 5) informacji – należy przez to rozumieć przekazywanie przedstawicielowi pracowników lub radzie pracowników danych w sprawach dotyczących pracodawcy umożliwiających zapoznanie się ze sprawą; 6)konsultacji – należy przez to rozumieć wymianę poglądów lub podjęcie dialogu między przedstawicielem pracowników lub radą pracowników a pracodawcą. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o zakładowej organizacji związkowej należy przez to rozumieć również międzyzakładową organizację związkową. Przepisy ustawy wdrażają postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/14/WE z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiającej ogólne ramowe warunki informowania przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej (Dz.Urz. UE Nr L 80 z dnia 23 marca 2002 r. str. 29 i n.). 1 Art. 3 1. U pracodawcy zatrudniającego do 100 pracowników wybiera się przedstawiciela pracowników. 2. Do przedstawiciela pracowników stosuje się odpowiednio przepisy ustawy dotyczące rady pracowników i członków rady pracowników. Art.4 1. U pracodawcy zatrudniającego powyżej 100 pracowników tworzy się radę pracowników. 2. Rada pracowników składa się z: 1) trzech członków - u pracodawcy zatrudniającego do 300 pracowników, 2) pięciu członków - u pracodawcy zatrudniającego powyżej 300 pracowników. 3. Członków rady pracowników wybiera zebranie pracowników spośród kandydatów zgłoszonych przez reprezentatywne zakładowe organizacje związkowe w rozumieniu art. 24125a § 1 Kodeksu pracy. Przepisy art. 24125a § 3-5 Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio. 4. W przypadku gdy u pracodawcy nie działa organizacja związkowa, o której mowa w ust. 3, członków rady pracowników wybiera zebranie pracowników spośród kandydatów zgłoszonych przez co najmniej 10 pracowników. 5. Członkiem rady pracowników może zostać pracownik, który przepracował u pracodawcy co najmniej rok. Ograniczenie to nie dotyczy nowoutworzonego pracodawcy. Art. 5. 1. Liczby pracowników, o których mowa w art. 1 ust. 2, art. 3 ust. 1 i art. 4 ust. 1 i 2, ustala się na podstawie przeciętnej liczby zatrudnionych w okresie ostatnich sześciu miesięcy przed powiadomieniem o wyborach członków rady pracowników, o którym mowa w art. 7. 2. Przy ustalaniu przeciętnej liczby pracowników uwzględnia się osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy, po przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. W celu obliczenia przeciętnej liczby zatrudnionych w okresie ostatnich 6 miesięcy dodaje się przeciętne liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli przez 6. Art. 6. Jednocześnie z wyborem członków rady pracowników wybiera się dwóch członków rezerwowych. Art. 7. 1. Wybory członków rady pracowników organizuje pracodawca powiadamiając zakładowe organizacje związkowe oraz pracowników o terminie i sposobie ich przeprowadzenia w sposób przyjęty w danym zakładzie pracy. Powiadomienie powinno nastąpić nie później niż na 14 dni przed dniem wyborów. 2. Wybory są bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. 3. Wybory są ważne jeżeli uczestniczyło w nich co najmniej 50 % pracowników zatrudnionych u pracodawcy. 4. W przypadku gdy w wyborach nie uczestniczyło co najmniej 50 % pracowników, po upływie miesiąca przeprowadza się ponowne wybory, które są ważne bez względu na liczbę uczestniczących w nich pracowników. 5. Członkami rady pracowników zostają kandydaci, którzy otrzymają kolejno największą liczbę głosów. 6. Członkami rezerwowymi, o których mowa w art. 6, zostają kandydaci, którzy otrzymają kolejno największą liczbę głosów po kandydatach wybranych na członków rady pracowników. Art. 8. Kadencja członków rady pracowników trwa 2 lata. Art. 9. 1. Członkostwo w radzie pracowników ustaje w razie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy albo zrzeczenia się funkcji członka rady pracowników. 2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 , w skład rady pracowników wchodzi członek rezerwowy. Art. 10. 1. Pracodawca przekazuje radzie pracowników informacje dotyczące: 1) działalności i sytuacji ekonomicznej oraz przewidywanych w tym zakresie zmian; 2) stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia, 3) działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia. 2. Pracodawca przekazuje informacje, o których mowa w ust.1, w razie przewidywanych zmian lub zamierzonych działań oraz każdorazowo na pisemny wniosek rady pracowników. 3. Informacje, o których mowa w ust. 1, pracodawca powinien przekazać w terminie, formie i zakresie umożliwiającym radzie pracowników ich przeanalizowanie i przygotowanie się do konsultacji. 4. W sprawach, o których mowa w ust.1, rada pracowników może przedstawić opinię. Przyjęcie opinii wymaga zgody większości członków rady pracowników. 5. Członek rady pracowników nie zgadzający się z opinią rady pracowników, może przedstawić pracodawcy swoje stanowisko. Art. 11. 1. Pracodawca prowadzi konsultacje z radą pracowników w sprawach, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3. 2. Konsultacje powinny być prowadzone: 1) w terminie, formie i zakresie umożliwiającym pracodawcy podjęcie stosownych działań; 2) na odpowiednim poziomie kierowniczym, w zależności od przedmiotu dyskusji; 3) na podstawie informacji przekazanej przez pracodawcę oraz opinii przedstawionej przez radę pracowników i stanowiska członka rady pracowników; 4) w sposób umożliwiający radzie pracowników odbycie spotkania z pracodawcą w celu uzyskania jego stanowiska wraz z uzasadnieniem odnośnie ich opinii; 5) w celu umożliwienia osiągnięcia porozumienia pomiędzy radą pracowników a pracodawcą. 3. Rada pracowników oraz pracodawca powinni prowadzić konsultacje w duchu współpracy oraz z poszanowaniem interesów drugiej strony. Art. 12. Przy wykonywaniu zadań rada pracowników może korzystać z pomocy powołanych przez siebie ekspertów. Art. 13. Pracodawca i rada pracowników mogą w porozumieniu przyjąć inne niż określone w art. 10- 11 ustalenia dotyczące informowania pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji, pod warunkiem że ustalenia te zapewnią efektywność informacji i konsultacji co najmniej równą określonej w ustawie i uwzględniać będą interes pracodawcy i pracowników. Art.14. 1. Rada pracowników oraz jej eksperci są obowiązani do nieujawniania uzyskanych informacji co do których pracodawca zastrzegł obowiązek zachowania ich poufności. Obowiązek nieujawniania uzyskanych informacji trwa również po wygaśnięciu mandatu lub zaprzestaniu pełnienia funkcji eksperta. 2. Pracodawca w szczególnie uzasadnionych przypadkach może odmówić przedstawienia informacji lub przeprowadzenia konsultacji, jeżeli charakter takiej informacji lub konsultacji mógłby, według obiektywnych kryteriów, wyrządzić mu znaczną szkodę lub w istotny sposób pogorszyć jego sytuację. 3. W przypadku uznania, że zastrzeżenie poufności informacji albo nieprzedstawienie informacji lub nieprzeprowadzenie konsultacji są niezgodne z przepisami ust. 1 lub 2 rada pracowników może wystąpić do sądu rejonowegosądu gospodarczego z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku zachowania poufności informacji lub o nakazanie przedstawienia informacji lub przeprowadzenia konsultacji 4. W sprawach, o których mowa w ust.3, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego o rozpoznawaniu spraw z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego, z wyłączeniem art. 6911 § 2 i art. 6917. Zdolność sądową w tych sprawach ma rada pracowników i pracodawcy. 5. Sąd, na wniosek pracodawcy lub z urzędu, może w drodze postanowienia, w niezbędnym zakresie ograniczyć prawo wglądu do materiału dowodowego załączonego przez pracodawcę do akt sprawy w toku postępowania sądowego, jeżeli udostępnienie tego materiału, groziłoby ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa lub innych tajemnic podlegających ochronie na podstawie przepisów odrębnych. Na postanowienie sądu nie przysługuje zażalenie. 6. Przepisy ust.1-5 nie naruszają przepisów o ochronie tajemnicy określonych w przepisach odrębnych. Art. 15. 1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym członkiem rady pracowników w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu bez zgody reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, a jeżeli pracownik nie jest reprezentowany przez żadną zakładową organizację związkową – bez zgody okręgowego inspektora pracy właściwego miejscowo dla siedziby pracodawcy. 2. Pracodawca nie może zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika będącego członkiem rady pracowników w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu bez zgody reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, a jeżeli pracownik nie jest reprezentowany przez żadną zakładową organizację związkową – bez zgody okręgowego inspektora pracy właściwego miejscowo dla siedziby pracodawcy. 3. Pracownik będący członkiem rady pracowników ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, na czas niezbędny do wykonania czynności związanych z informacją i konsultacją, które nie mogą być wykonane poza godzinami pracy, o ile nie korzysta ze zwolnienia z innego tytułu. Art.16. 1. Kto w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją: 1) nie informuje rady pracowników lub nie przeprowadza z nią konsultacji w sprawach określonych w ustawie lub utrudnia przeprowadzenie konsultacji, 2) dyskryminuje członka rady pracowników w związku z wykonywaniem przez niego czynności związanych z informacją i konsultacją, 3) utrudnia wykonywanie czynności związanych z informacją i konsultacją, - podlega karze grzywny. 2. Tej samej karze podlega członek rady pracowników lub jej ekspert, który ujawnia informację co do której pracodawca zastrzegł obowiązek zachowania jej poufności. 3. Postępowanie w sprawach określonych w ust. 1 i 2 toczy się na podstawie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. W tych sprawach oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy. Ściganie wykroczenia, o którym mowa w ust. 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego pracodawcy. Art. 17. Przepisów art. 10-11 nie stosuje się do pracodawców, u których przed dniem wejścia w życie ustawy zawarte zostało porozumienie spełniające wymagania, o których mowa w art. 13. Art. 18. W ustawie z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. Nr 42, poz. 123 ze zm.)2 w art. 25 po ust. 1 dodaje się ust. 11 w brzmieniu: „11. Rada pracownicza przedsiębiorstwa ma prawo do informacji i konsultacji w sprawach, o których mowa w przepisach o informacji i konsultacji z pracownikami.”. Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone Dz.U. z 1986 r. Nr 17, poz. 88, z 1987 r. Nr 33, poz. 181, z 1989 r. Nr 10, poz. 57, z 1990 r. Nr 17, poz. 99, z 1991 r. Nr 2, poz. 6, 1996 r. Nr 24, poz. 110 i Nr 118, poz. 561 oraz z 1997 r. Nr 43, poz. 272 2 Art. 19. W ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844, Nr 213 poz. 2081 i Nr 223 poz. 2217) w art. 5 ust. 5 w pkt 6 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 7 w brzmieniu: „7) będącemu przedstawicielem pracowników lub członkiem rady pracowników.”. Art.20. Ustawa wchodzi w życie z dniem 15 marca 2005 r. UZASADNIENIE Ustawa o informacji i konsultacji z pracownikami ma na celu wykonanie dyrektywy 2002/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiającej ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej. Dyrektywa ta służy realizacji popieranej przez Unię idei dialogu społecznego. Stwarza ramy prawne mające na celu zapewnienie zaangażowania pracowników w sprawy zatrudniającego ich przedsiębiorstwa oraz w decyzje, które ich dotyczą. Informacja i konsultacja przeprowadzona w odpowiednim czasie jest warunkiem wstępnym powodzenia restrukturyzacji i przystosowania przedsiębiorstw do nowych warunków stworzonych przez globalizację gospodarki, szczególnie w związku z rozwojem nowych form organizacji pracy. Zgodnie z art. 249 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (w brzmieniu ustalonym Traktatem amsterdamskim) dyrektywy wiążą państwa członkowskie odnośnie wyznaczonych w nich celów, pozostawiając państwom członkowskim wybór form i środków realizacji tych celów. Wdrożenie dyrektywy 2002/14/WE w systemach prawnych państw członkowskich powinno nastąpić nie później niż do dnia 23 marca 2005 r., zgodnie z art. 11 tej dyrektywy. Dyrektywa 2002/14/WE, której wykonanie następuje w niniejszej ustawie, zawiera postanowienia o różnym stopniu szczegółowości i stanowczości, a tym samym pozostawia państwom członkowskim różny zakres swobody regulacji objętych nimi zagadnień w prawie krajowym. W tej części, w której dyrektywa zawiera postanowienia szczegółowe i stanowcze projektowana ustawa ogranicza się do ich przeniesienia do prawa polskiego. Dotyczy to przede wszystkim określenia zakresu przekazywanych informacji i prowadzonych konsultacji z pracownikami (art. 10-11 ustawy). W art. 1 projektu ustawy został określony cel jej wydania, który odpowiada celowi dyrektywy. Zastrzeżono, że ustawa nie ma zastosowania do przedsiębiorstw państwowych, bowiem prawo do informacji i konsultacji przysługiwać będzie radzie pracowniczej przedsiębiorstwa zgodnie z art. 17 projektu ustawy. Ustawa nie ma również zastosowania w przypadkach gdy zakres i tryb informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami określają odrębne przepisy jak występuje to np. w razie zwolnień pracowników z przyczyn ich niedotyczących, transferu zakładu pracy lub jego części. Przyjęto, że ustawa ma zastosowanie do pracodawców prowadzących działalność gospodarczą, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników. W ustawie zrezygnowano z posługiwania się pojęciami „przedsiębiorstwo” i „zakład”, których używa dyrektywa i w ich miejsce posłużono się pojęciem „pracodawca” w takim znaczeniu jakie to pojęcie ma w art. 3 Kodeksu pracy. Taki zabieg nie narusza postanowień dyrektywy, a pojęcie pracodawca ma w prawie polskim definicję kodeksową. Dyrektywa zezwala państwom członkowskim na ustalenie zakresu jej stosowania zgodnie z art. 3 dyrektywy. Stanowi on, że niniejsza dyrektywa znajduje zastosowanie (zgodnie z wyborem państwa członkowskiego) do: a) przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 50 pracowników, lub b) zakładów zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Artykuł 2 ustawy definiuje na potrzeby ustawy pojęcia: informacji i konsultacji, które zostały oparte na definicjach zawartych w dyrektywie. Definicje pracodawcy oraz pracownika zostały oparte na definicjach zawartych w Kodeksie pracy. W ustawie przyjęto zasadę, że przedstawicielami pracowników w celu realizacji prawa pracowników do informacji i konsultacji jest przedstawiciel pracowników lub rada pracowników. Do przedstawiciela pracowników stosuje się odpowiednio przepisy ustawy dotyczące rady pracowników i członków rady pracowników. Członków rady pracowników, stosownie do art. ustawy, wybiera zebranie pracowników spośród kandydatów głoszonych przez reprezentatywne organizacje związkowe. W razie braku takiej organizacji (to jest również w przypadku gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa) członków rady pracowników wybiera zebranie załogi spośród zgłoszonych przez pracowników kandydatów. W art. 5 ustawy określony został sposób ustalania progu liczbowego zatrudnionych pracowników dla potrzeb stosowania ustawy. W art. 6 ustawy przewidziano wybór członków rezerwowych, którzy zgodnie z art. 9 wchodzić będą w skład rady w przypadku ustania członkostwa bądź zrzeczenia się funkcji członka rady . W art. 7 ustawy określone zostały reguły wyboru członków rady pracowników. Zgodnie z nimi, wybory organizuje pracodawca, są one bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Wybory są ważne jeżeli uczestniczyć w nich będzie co najmniej 50% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, w przypadku braku takiego quorum przeprowadza się ponowne wybory. Zgodnie z art. 8 ustawy, kadencja członków rady pracowników trwa 2 lata. Art. 10 i 11 ustawy określające przedmiot informacji i konsultacji oraz sposób ich realizacji są odpowiednikiem art. 4 dyrektywy. W art. 13 ustawy zostało uwzględnione postanowienie art. 5 dyrektywy, które jest naturalnym następstwem oparcia postanowień dyrektywy na zasadzie dialogu społecznego. Art. 13 dopuszcza możliwość, aby pracodawca i rada pracowników ustalili w porozumieniu procedury informacji i konsultacji odmienne od ustawowych, jeżeli będą one miały co najmniej taki zakres i będą co najmniej tak samo efektywne jak ustawowe procedury. W art. 14 ustawy zostały zamieszczone przepisy, które wykonują obowiązki nałożone na państwa członkowskie w art. 6 dyrektywy 2002/14/WE. Przepisy zamieszczone w tym artykule zawierają regulacje zbieżne z regulacjami zamieszczonymi w art. 36 ustawy z dnia 5 kwietnia 2002 r. o europejskich radach zakładowych (Dz. U. Nr 62, poz. 556), która została uchwalona w celu wykonania dyrektywy rady 94/45/WE z dnia 22 września 1994 r. w sprawie ustanowienia europejskich rad zakładowych lub trybu informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami w przedsiębiorstwach lub grupach przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym. Dyrektywa 94/45/WE zawiera w art.8 postanowienia o ochronie informacji poufnych, które nakładają na państwo członkowskie takie same obowiązki jak postanowienia o ochronie informacji poufnych w art. 6 dyrektywy 2002/14/WE. Zasada spójności i niesprzeczności systemu prawa wymagała, aby informacje poufne były w taki sam sposób chronione przez ustawę o informowaniu pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji, jak są chronione przez ustawę o europejskich radach zakładowych. Przepisy art. 36 ustawy o europejskich radach zakładowych właściwie wykonują wymagania prawa wspólnotowego dotyczące ochrony tajemnic pracodawcy w procedurach informowania i konsultowania z pracownikami i nie wymagają zmian. Mogły więc zostać wykorzystane jako wzorzec dla postanowień o ochronie informacji poufnych w art. 14 ustawy. Artykuł 15 ustawy realizuje postanowienia art. 7 dyrektywy 2002/14/WE, który nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia, że przedstawiciele pracowników w toku wykonywania swoich funkcji będą korzystali z odpowiedniej ochrony i gwarancji, które umożliwiają im właściwe wykonywanie obowiązków. Regulacje zawarte w ustawie są analogiczne jak w ustawie o europejskich radach zakładowych. Temu celowi służy też zmiana zawarte w art. 19 projektu dotycząca ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W art. 16 ustawy wprowadzono odpowiedzialność karną osób działających w imieniu pracodawcy oraz członków rady pracowników i ekspertów rady za naruszenie obowiązków. Przepisy tego artykułu realizują ustalenia art. 8 dyrektywy 2002/14/WE, które nakładają na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia odpowiednich procedur sądowych lub administracyjnych oraz odpowiednich sankcji w wypadku naruszenia przez pracodawcę lub przedstawicieli pracowników obowiązków wynikających z dyrektywy. Art. 17 ustawy wyłącza stosowanie przepisów ustawy dotyczących trybu i zasad informowania i konsultowania, tj. reguł określonych w art. 10 i 11 ustawy, w odniesieniu do pracodawców, u których przed dniem wejścia w życie ustawy zostało zawarte porozumienie zapewniające efektywność informacji i konsultacji co najmniej równą określonej w ustawie i uwzględniające interes pracodawcy i pracowników. Ocena przewidywanych skutków społeczno- gospodarczych wynikających z projektu ustawy. 1. Podmioty objęte projektem ustawy: - pracodawcy, - pracownicy, - organizacje związkowe. 2. Konsultacje społeczne. Projekt został przesłany do zaopiniowania przez reprezentatywne organizacje związkowe i organizacje pracodawców, tj. NSZZ „Solidarność”, OPZZ, Forum Związków Zawodowych, KPP, PKPP, BCC-Związek Pracodawców oraz Związek Rzemiosła Polskiego. 3. Wpływ ustawy na finanse publiczne, rynek pracy i konkurencyjność gospodarki. Projektowana ustawa nie pociągnie za sobą skutków dla budżetu państwa, nie wpłynie na rynek pracy oraz na konkurencyjność gospodarki. 4. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów. Projektowana ustawa nie będzie miała wpływu na sytuację i rozwój regionów.