program ochrony środowiska

PROGRAM OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA GMINY CHOTCZA
na lata 2009 - 2012
z perspektywą do roku 2016
aktualizacja
projekt
Chotcza 2009
1
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
1.1. Podstawa i zakres opracowania
1.2. Metodyka
1.3. Historia gminy
1.4. Warunki geofizyczne gminy
1.5. Położenie, rzeźba terenu
1.6. Gospodarka
1.7. Rolnictwo
1.8. Klimat
1.9. Hydrografia i hydrogeologia
1.10. Ogólna charakterystyka Gminy Chotcza
1.10.1.Demografia i mieszkalnictwo
1.10.2. Infrastruktura techniczna gminy Chotcza
1.10.2.1. Gospodarka wodno – ściekowa
1.11.2.2. Sieć gazowa
1.10.2.3. Zaopatrzenie w ciepło
1.10.2.4. Układ komunikacyjny
1.10.3. Elektroenergetyka
1.10.4. Szkolnictwo i opieka zdrowotna
1.10.4.1. Szkolnictwo
1.10.4.2. Opieka zdrowotna
1.10.4.3. Kultura, zabytki i turystyka
1.11. Działalność Samorządu Gminy w latach 2004 – 2007
1.11.1. Wydatki
1.11.2. Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska
2. Diagnoza aktualnego stanu środowiska
2.1. Powietrze atmosferyczne
2.1.1. Przepisy prawne
2.1.2. Pomiary zanieczyszczenia powietrza
2.1.3. Źródła zanieczyszczenia powietrza
2.1.4. Wnioski
2.2. Hałas
2.2.1. Przepisy prawne
2.2.2 Pomiary hałasu
2.2.3. Źródła hałasu
2.2.4 Wnioski
2.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno – ściekowa
2.3.1. Wprowadzenie
2.3.2. Wody powierzchniowe
2.3.3. Wody podziemne
2.3.4. Gospodarka wodno – ściekowa
2.3.4.1. Regulacje prawne gospodarki wodno – ściekowej
2.3.4.2. Sieć wodociągowa
2.3.4.3. Systemy melioracyjne
2.3.4.4. Sieć kanalizacyjna
2.3.4.5. Główne źródła zanieczyszczeń
2.3.5. Wnioski
2
6
6
7
8
8
8
10
11
11
12
14
14
16
16
16
17
17
18
18
18
18
18
19
20
20
22
22
22
22
23
23
24
24
24
24
24
25
25
25
26
26
26
27
27
27
28
28
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
2.4. Odpady
2.4.1. Przepisy prawne
2.4.2. Odpady komunalne
2.4.3. Odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze komunalnym
2.4.4. Wnioski
2.5. Gleby
2.5.1. Wprowadzenie
2.5.2. Typy gleb
2.5.3. Odczyn gleb
2.5.4. Monitoring gleby
2.5.5. Wnioski
2.6. Surowce mineralne
2.6.1. Wprowadzenie
2.6.2. Kruszywo naturalne
2.6.3. Wapienie i margle
2.7. Pola elektromagnetyczne
2.8. Przyroda
2.8.1. Wprowadzenie
2.8.2. Stan zasobów przyrody
2.8.2.1. Lasy
2.8.2.2. Ochrona zasobów przyrody
2.8. Wnioski
2.9. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska
3. Cele i zadania w zakresie ochrony środowiska w gminie Chotcza
3.1. Cele polityki ekologicznej
3.2. Analiza SWOT dla środowiska w gminie Chotcza
3.3. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska
la gminy Chotcza
3.3.1. Założenia Strategii Rozwoju Gminy Chotcza
3.4. Cele i zadania programu ochrony środowiska dla Gminy Chotcza
4. Plan działań na lata 2009 – 2012
4.1. Założenia planu działań na lata 2009 – 2012
4.1.1. Ochrona powietrza atmosferycznego
4.1.2.Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
4.1.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno – ściekowa
4.1.4. Ochrona powierzchni ziemi
4.1.5. Gospodarka odpadami
4.1.5. Ochrona przyrody i zasobów naturalnych
4.1.6. Edukacja ekologiczna i propagacja działalności proekologicznej
5. Zarys planu działań na lata 2013 – 2016
5.1. Założenia planu działań na lata 2013 – 2016
5.1.1. Ochrona powietrza atmosferycznego
5.1.2.Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
5.1.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno – ściekowa
5.1.4. Ochrona powierzchni ziemi
5.1.5. Gospodarka odpadami
5.1.6. Edukacja ekologiczna i propagacja działalności proekologicznej
5.1.7. Ochrona przyrody i zasobów naturalnych
3
28
28
29
30
30
31
31
31
33
33
33
33
33
34
34
34
34
35
36
36
38
41
42
43
43
45
45
45
46
47
47
47
47
48
48
48
49
49
51
51
51
51
51
51
52
52
52
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
6. Zarządzanie ochroną środowiska
6.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska
6.2. Kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska
6.3. Instrumenty zarządzania środowiskiem
7. Wdrażanie programu
7.1. Środki finansowe na realizację programu
7.2. Koszty realizacji przedsięwzięć
8. Monitoring
9. Spis materiałów źródłowych
10. Spis tabel
11. Spis rysunków
4
59
59
59
65
66
66
68
71
73
73
74
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
WYKAZ SKRÓTÓW
WPOŚ
WPGO
PPOŚ
GPOŚ
PPGO
WIOŚ
Wojewódzki Program Ochrony Środowiska
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami
Powiatowy Program Ochrony Środowiska
Gminny Program Ochrony Środowiska
Powiatowy Program Gospodarki Odpadami
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
5
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
1. Wprowadzenie
1.1. Podstawa i zakres opracowania
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, zarządy gmin zobowiązane są do
sporządzania gminnych programów ochrony środowiska, obejmujących 4 lata z perspektywą
na kolejne 4 lata.
Pierwszy „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza” był przygotowany w ramach
realizacji wymogów ustawowych i zatwierdzony przez Radę Gminy w Chotczy 31 grudnia
2004 r. uchwałą Nr VIII/100/2004 i obejmował zadania przewidziane na okres 2004 – 2011.
Program był opiniowany przez samorząd wojewódzki oraz samorząd powiatowy.
Niniejsza „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza” zwana dalej
Programem stanowi drugą edycję dokumentu programowego określającego zadania w
zakresie ochrony środowiska na terenie Gminy Chotcza i jest aktualizacją dokumentu
przyjętego w 2004 roku.
Celem programu jest przeprowadzenie analizy stanu obecnego środowiska naturalnego w
gminie oraz określenie kierunków działań bieżących i długofalowych samorządu w zakresie
ochrony środowiska.
Program ochrony środowiska ma dotyczyć działań na rzecz utrzymania bądź przywrócenia
równowagi przyrodniczej poszczególnych elementów środowiska, podejmowanych w oparciu
o ustalenia aktualnego stanu środowiska. W strukturze programów ochrony środowiska
dominuje z reguły wielobranżowy układ prezentacji problemów i celów jak np.
 ochrona zieleni i cennych obszarów przyrodniczych
 ochrona powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniami
 ochrona jakości wód powierzchniowych i gruntowych
 ochrona jakości powietrza atmosferycznego
 ochrona przed hałasem
Program jest opracowywany w oparciu o szereg przepisów prawnych, z których
najważniejsze to:
 ustawa o samorządzie gminnym
 ustawa „Prawo ochrony środowiska”
 ustawa o ochronie przyrody
 ustawa o odpadach
 ustawa o otrzymaniu czystości i porządku w gminie
 ustawa o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach
oraz zmianie niektórych ustaw
 ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
 ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków
6
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
























1.2.
ustawa „Prawo wodne”
ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym
ustawa „Prawo budowlane”
ustawa „Prawo geologiczne i górnicze”
ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych
ustawa o lasach
przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw
oraz w oparciu o dokumenty:
II Polityka Ekologiczna Państwa – Ministerstwo Środowiska, 2000 r.
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 – Ministerstwo Środowiska, 2006 r.
Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) 20072013
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007- 2010 z uwzględnieniem perspektyw na
lata 2011 - 2014 (aktualizacja)
Natura 2000 – Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa
2002 r.
Polityka energetyczna Polski do 2025 roku
Polityka Leśna Państwa 1997
Program zwiększania lesistości dla województwa Mazowieckiego do roku 2020.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007 - 2013
Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja)
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego
Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007- 2010 z
uwzględnieniem perspektywy do 2014 r. (aktualizacja)
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2007- 2011 z
uwzględnieniem lat 2012 - 2015 (aktualizacja)
Strategia rozwoju Powiatu Lipskiego na lata 2008 - 2020
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Lipskiego (aktualizacja)
Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Lipskiego
Strategia Rozwoju Gminy Chotcza
Metodyka
Sposób opracowania Programu został podporządkowany metodologii właściwej dla
planowania strategicznego, polegającej na:
- określeniu diagnozy stanu środowiska przyrodniczego w gminie Chotcza
zawierającej charakterystyki poszczególnych komponentów środowiska wraz z oceną
stanu; w diagnozie wykorzystano informacje statystyczne, opracowania źródłowe;
-
przeprowadzeniu analizy SWOT - mocnych i słabych stron stanowiących punkt wyjścia
do określenia celów Programu;
-
określeniu kreatywnej części Programu poprzez konkretyzację (uszczegółowienie)
celów głównych przyjętych ze Strategii oraz ich operacjonalizację w postaci
sformułowania listy działań;
7
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
-
scharakteryzowaniu uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań
prawno - instytucjonalnych, źródeł finansowania, ocen oddziaływania na środowisko
planowania przestrzennego;
-
określeniu zasad monitorowania.
Diagnoza stanu środowiska została oparta na wszelkich dostępnych opracowaniach
branżowych, informacji pozyskanych z różnych źródeł oraz monitoringu WIOŚ w Warszawie.
W przypadku braku informacji dotyczących bezpośrednio terenu gminy, korzystano z danych
pochodzących z najbliższego otoczenia. W ten sposób problematyka ochrony środowiska na
terenie gminy Chotcza została zaprezentowana na tle powiatu lipskiego, co daje możliwość
porównania, a przede wszystkim podejmowania wspólnych działań zapobiegawczych lub
naprawczych.
Wnioski i cele strategiczne i operacyjne oraz zadania na okres 2009 – 2012 w z perspektywą
do roku 2016 zostały opracowane w nawiązaniu do wymaganych limitów zawartych w
planach wyższego szczebla – powiatu, województwa i kraju (Polityka Ekologiczna Państwa
na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2011 - 2014 aktualizacja).
1.3. Historia gminy
Historia Chotczy sięga roku 1390. Dziedzicami Chotczy byli kolejno: Choteccy, Jaszowscy,
Chomentowscy, Lubomirscy, Trzcińscy, Sołtykowie i Rutkowscy. Osadnictwo gminy przez
lata wiązało się z rzekami tego terenu. Przed rokiem 1326 istniała tu parafia, do której
należało nawet dość odlegle Sienno. Osada musiała więc wstać założona w XIII lub na
początku XIV w. W historii powstawania osadnictwa gminy ważną rolę odgrywała
przepływająca przez jej środkowe obszary rzeka Iłżanka i związanie z nią wsie Zajączków,
Niemieryczów, Chotcza Górna, Chotcza Dolna.
W opisach wsi położonych w dolinie rzeki Iłżanki odnotowana jest Chotcza Górna i Dolna z
charakterystyką „staw na rzece Iłżance, z rybołówstwem, młyn wody”. W XIX wieku Chotcza
posiadała urząd gminny i kościół parafialny pochodzący z XV wieku.
W okresie II- wojny światowej wsie na terenie zostały w większości zniszczone. Podczas
przełamywania linii frontu na Wiśle, w Chotczy zginęło wielu żołnierzy, partyzantów i
okolicznych mieszkańców. Chotcza za bohaterskie czyny została odznaczona Krzyżem
Grunwaldu II klasy.
1.4. Warunki geofizyczne gminy
Obszar gminy Chotcza jest położony w obrębie otoczki mezozoicznej Gór Świętokrzyskich..
Lokalne utwory kredowe wykształcone w postaci margli, kredy piszącej i opok odsłaniają się
na powierzchni w rejonie wciętej doliny rzeki iłżanki, utwory czwartorzędowe zalegają
bezpośrednio na skałach kredowych. Miąższość ich jest zróżnicowana i waha się w
granicach od 1 do 20 m, przy czym największe miąższości występują w obrębie doliny Wisły.
Osady plejstoceńskie pochodzą z akumulacji lodowcowej i wodnolodowcowej zlodowacenia
środkowo – polskiego oraz akumulacji eolicznej.
1.5. Położenie i rzeźba terenu
Gmina Chotcza leży w województwie mazowieckim, w powiecie lipskim. Położona jest w
południowo – wschodniej części województwa, w bezpośrednim sąsiedztwie województwa
8
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
lubelskiego i powiatu zwoleńskiego. Od północy gmina graniczy z gminą Przyłęk,od wschodu
z gminą Wilków i Łaziska (woj. lubelskie), od zachodu z gminą Ciepielów, a od południa z
gminami: Lipsko i Solec n. Wisłą. W skład gminy wchodzi 17 sołectw. Chotcza jest położona
na 21°45'E długości i 51°14'N szerokości geograficznej. Leży u ujścia rzeki Iłżanki i
Zwolenianki do Wisły, w odległości 14 km od Lipska.
Gmina zajmuje powierzchnię 8 882 ha, a struktura użytkowania gruntów przedstawia się
następująco:
- użytki rolne
5 910 ha
w tym grunty orne
4 802 ha
łąki trwałe i pastwiska
1 326 ha
sady
130 ha
- lasy i grunty leśne
1 578 ha
- pozostałe grunty
1 394 ha
N
Rysunek 1. Granice administracyjne gminy Chotcza
Siedzibą władz gminy jest miejscowość Chotcza - Józefów, która jest jednocześnie siedzibą
urzędu i innych podstawowych instytucji obsługi ludności i rolnictwa.
Tabela 1. Wykaz miejscowości soleckich na terenie gminy Chotcza wraz z liczbą
mieszkańców w 2007 roku.
Wykaz sołectw
L.p.
Liczba mieszkańców
1
Baranów
241
2
Białobrzegi
235
3
Chotcza - Józefów
221
4
Chotcza Górna
135
5
Chotcza Dolna
223
6
Gniazdków
82
7
Gustawów
61
8
Jarentowskie Pole
188
9
Karolów
73
10
Kijanka
180
11
Kolonia Wola Solecka
170
12
Niemieryczów
101
13
Siekierka Nowa
158
14
Siekierka Stara
147
15
Tymienica Nowa
216
16
Tymienica Stara
203
17
Zajączków
64
Razem
2698
Źródło: UG Chotcza
9
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Pod względem fizyczno - geograficznym obszar gminy Chotcza leży w obrębie dwóch
regionów: Równina Radomska, wchodząca w skład makroregionu Wzniesienia
Południowomazowieckie, będącego częścią jednostki wyższego rzędu podprowincji Niziny
Środkowopolskie (318) oraz Małopolski Przełom Wisły (343.11), wchodzący w skład
Makroregionu Wyżyny Lubelskiej (343.1) będącej częścią jednostki podprowincji Polska
południowo - wschodnia (343) (wg Kondrackiego, 2002 r.).
Równina Radomska rozpościera się na południe od Doliny Białobrzeskiej między
Przedgórzem Iłżeckim, Równiną Kozienicką i Małopolskim Przełomem Wisły. Jest to lina o
charakterze denudacyjnym, o zdegradowanej pokrywie utworów czwartorzędowych, pod
którymi występują osady jurajskie i kredowe, zapadające w kierunku północno - wschodnim.
Nachylenia terenu na ogół nie przekraczają 5%, jedynie w strefach krawędziowych, na
zboczach dolin i wydm dochodzą do 30%. Najniższe wysokości występują przy ujściu
Zwolenki i wynoszą 122,3 m n.p.m., najwyżej położonym punktem jest wierzchołek wydmy w
rejonie Siekierki Nowej - 165,2 m n.p.m. Wysoczyznę przecinają w kierunku
równoleżnikowym doliny rzek: Iłżanki na południu i Zwolenki na północy. W obrębie tych
dolin występują tarasy zalewowe oraz tarasy wyższe, a także występujące postaci listew
przylegających do zboczy wysoczyzny. Wysoczyznę oddziela od doliny tu wyraźna krawędź
o wysokości dochodzącej do 30 m i nachyleniu do 40%.
Małopolski Przełom Wisły pomiędzy Annopolem na południu, a Puławami na północy około
80 km2 długości. Dolina Wisły na tym odcinku obniża się od 115 m n.p.m. do 135 m n.p.m. i
obramowuje od zachodu Wyżynę Lubelską, stanowiąc jednocześnie jej rubież z
Przedgórzem Iłżeckim i Równiną Radomską. Dolina, przecinając różniące się litologicznie
warstwy skalne, które zapadają w kierunku północno - wschodnim pod małym kątem
nachylenia, zmienia swoją szerokość. W rzeźbie doliny zaznacza się tylko taras zalewowy ze
śladami meandrowania rzeki oraz zachowanymi śladami zanikających koryt .
1.6. Gospodarka
Na terenie gminy Chotcza w 2007 roku było zarejestrowanych 122 podmioty gospodarki
narodowej, w tym 9 podmiotów w sektorze publicznym i 113 w sektorze prywatnym
podmiotów gospodarczych.
Tabela 2. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON według wybranych sekcji na
terenie powiatu lipskiego
Wyszczególnienie
Handel
i
naprawy
Rolnictwo,
leśnictwo
i łowiectwo
Przemysł
Budownictwo
Hotel i restauracje
Powiat
Chotcza
869
46
259
17
230
5
261
20
56
1
Transport
gospodarka
magazynowa
i łączność
111
9
Obsługa
nieruchomości
i firm
135
4
Źródło: Strategia [2008]
Największy udział 45,10 % spośród podmiotów na terenie gminy Chotcza przypada na
handel i naprawy podobnie jak na terenie powiatu. Drugą ważną sekcją jest budownictwo
19,61 %. Rolnictwo, leśnictwo i łowiectwo stanowi 16,67 %, 12,98, transport gospodarka
magazynowa 8,81 %, przemysł 4,91 %, obsługa nieruchomości i firm 3,92 %, a hotele i
restauracje 0,98 %. Największy wzrost liczby podmiotów nastąpił w sekcji rolnictwo,
leśnictwo i łowiectwo o 6,25 %.
Liczba bezrobotnych na terenie gminy w 2007 roku wyniosła 223 osób.
10
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
1.7. Rolnictwo
Gmina Chotcza to region typowo rolniczy z dużym udziałem upraw zbożowych,
stanowiących aż 83,4 % powierzchni w strukturze zasiewów. Zjawiskiem niekorzystnym jest
duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Dominującym kierunkiem produkcji rolnej jest
produkcja roślinna .W produkcji roślinnej przeważają uprawy zbóż i ziemniaków. W
strukturze zasiewów przeważają zboża, w tym żyto i owies. W zakresie warzyw dominują
pomidory, marchew, fasola i ogórki. W miejscowościach Białobrzegi i Jarentowskie Pole
dominuje uprawa wiśni. Ponadto w ogrodnictwie przeważa uprawa truskawek i porzeczek.
Użytki zielone w gospodarstwach indywidualnych stanowią 11,33 % (1018 ha) w powierzchni
ogólnej gminy. Zdecydowanie korzystnym jest zjawisko szybkiego wzrostu powierzchni
średniego gospodarstwa rolnego [Strategia 2007].
W gminie obok uprawy roli znacząca jest również hodowla ze względu na znaczącą
powierzchnię łąk i pastwisk 1 326 ha.
Na terenie Gminy znajduje się 5 gospodarstw ekologicznych, brak jest jednak gospodarstw
agroturystycznych. W rolnictwie znajduje zatrudnienie ok. 65 % mieszkańców.
Tabela 3. Charakterystyka
gospodarstwa
Grupy
obszarowe
Ogółem
do 1 ha
1-5 ha
5-10 ha
10-15 ha
>15 ha
indywidualnych
Liczba gospodarstw
szt.
771
81
238
300
98
54
w odsetkach
100,0
10,5
30,9
38,9
12,7
7,0
gospodarstw
Ogólna powierzchnia
gospodarstw
w ha
w odsetkach
5948,76
100,0
53,85
0,9
783,02
13,2
2527,70
42,5
1353,70
22,7
1230,49
20,7
rolnych
według
siedziby
W tym powierzchnia
użytków rolnych
w ha
w odsetkach
5070,14
100,0
36,88
0,7
642,02
12,7
2126,34
41,9
1174,88
23,2
1090,02
21,5
Źródło: UG Chotcza – Spis powszechny [2002]
W gminie znajduje się 771 indywidualnych gospodarstw rolnych o ogólnej powierzchni 5 949
ha, w tym 595 prowadzących wyłącznie działalność rolniczą i 124 nie prowadzące żadnej
działalności.
Średnio gospodarstwo w gminie ma powierzchnię 7,72 ha przy średniej na Mazowszu 7,60
ha. Liczba ogólna gospodarstw wynosi 771 o powierzchni 5 949 ha, w tym użytki rolne 5 910
ha. Powierzchnię powyżej 5 ha ma 452 gospodarstw, a poniżej 5 ha, 319 gospodarstw.
1.8. Klimat
Wg. klasyfikacji R. Gumińskiego gmina Chotcza należy do radomskiej dzielnicy klimatycznej.
Dzielnica ta obejmuje pas terenu ciągnący się wzdłuż Wisły od ujścia Pilicy po ujście Wisłoki.
Indywidualność tej dzielnicy zaznacza się w rozkładzie elementów termicznych. Jest to
obszar wyraźnie cieplejszy w stosunku do terenów położonych na północ i wschód. Okres
wegetacji trwa tu około 210 dni, a średnia suma opadów wynosi 580 mm. Okres zalegania
pokrywy śnieżnej kształtuje się na poziomie 60 dni, przy czym liczba dni mroźnych nie
przekracza 50, a dni z przymrozkami 115, kiedy temperatura minimalna spada poniżej O°C.
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. 7,5°C. Bliskość Wisły powoduje dobre
przewietrzanie obszaru gminy, jednak wiatrów silnych i bardzo silnych jest nieznaczny udział.
Dominują tu wiatry wiejące z kierunku zachodniego i północno - zachodniego. Wiatry
11
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
zachodnie stanowią 21 % wszystkich notowanych kierunków. W ciągu roku. rzadziej
występują wiatry z kierunków: północno - wschodniego i wschodniego odpowiednio 4,8% i
7,2%.
Przeważająca część terenu gminy posiada korzystne warunki klimatyczne dla rozwoju
osadnictwa i rolnictwa. Oprócz niekorzystnych warunków wilgotnościowych, dużych amplitud
temperatur, występują tu często mgły. Niekorzystne warunki bioklimatyczne występują także
w dolinach Zwolenki, Iłżanki i innych rzek. Okresowo niedogodnymi warunkami klimatu
lokalnego cechują się obszary o czasowo płytkim zaleganiu wód przypowierzchniowych.
Tego rodzaju warunki klimatyczne występują w północno - zachodniej części gminy.
1.9. Hydrografia i hydrogeologia
Omawiany teren położony jest w obrębie zlewni rzeki Wisły. Przez ten teren przebiega dział
wodny II rzędu rozdzielający dorzecze Iłżanki na południu i Zwolenki na północy.
Wg. WZM i UM Inspektorat w Zwoleniu z 2008 roku, łączna długość rzek na terenie gminy
Chotcza wynosi 20,49 km, w tym uregulowanych 17,61 km.
 ciek A Chotcza – 3,70 km, uregulowano 3,7 km. (dopływ Wisły)
 ciek B Chotcza 1,16 km, uregulowano 1,16 km (dopływ cieku A)
 rzeka Stróżanka 3,33 km, w tym uregulowana 1,25 km
 rzeka Sycynka 0,80 km, nie uregulowana.
 rzeka Iłżanka 11,5 km – uregulowana
Rzeka Wisła wyznacza wschodnią granicę gminy. Szerokość jej na tym odcinku waha się od
200 do 800 m, a średnia głębokość wynosi 1,5 m. Rzeka jest nieuregulowana, posiada liczne
wyspy. W dolinie Wisły występują nieliczne starorzecza wypełnione wodą. Środkowa i
południowa część gminy odwadniana jest przez rzekę Iłżankę (lewy dopływ Wisły) z
dopływem Strużanką. Północna część gminy odwadniana jest przez rzekę Zwolenkę
(lewobrzeżny dopływ Wisły) i jej prawobrzeżny dopływ Sycynka, zbierający wody z rowów
melioracyjnych, odwadniających zagłębienia krasowe w rejonie Starej i Nowej Tymienicy.
Rzeka jest naturalną północną granicą gminy Chotcza. Dolina na odcinku Siekierka –
Lucimia ma szerokość od 50 m do 2000 m. Stanowi ona naturalną granicę gminny Chotcza,
jej ujście znajduje się pod Gniazdkowem.
Brak obwałowania przy ujściu rzeki Zwolenki do Wisły, przyczynia się do okresowego
zalewania terenu użytków zielonych, łąk i pastwisk o powierzchni 200 ha przyległych do rzeki
Wisły. Na terenie gminy Chotcza znajduje się 12,26 km wałów w lewobrzeżnej części Wisły.
Obszar chroniony przez wały na terenie gminy wynosi 839 ha. W Jareckim Polu znajduje się
pompa do odwadniania terenu o powierzchni 144 ha o wydajności 1 768 dm3/s.
Obwałowanie rzeki Wisły na terenie gminy obejmuje miejscowości na odcinkach Boiska –
Jarentowskie Pole oraz Chotcza Dolna – Jarentowskie Pole. Brak obwałowania na rzece
Iłżance stwierdzono w miejscowości Chotcza Dolna. Natomiast obwałowanie tego cieku
wodnego występuje w Chotczy Górnej oraz Jarentowskim Polu. Łączna długość
obwałowania rzeki Iłżanki na terenie gminy wynosi 12,66 km.
W ramach melioracji szczegółowych zostało zdrenowanych 15 ha w miejscowości
Białobrzegi. Teren odwodniony rowami obejmuje użytki orne o powierzchni 255 ha oraz
użytki zielone o powierzchni 470 ha. Długość rowów odwadniających wynosi 56,82 km.
Na terenie gminy Chotcza naturalne zbiorniki wodne to głównie wyrobiska potorfowe
wypełnione wodą, zlokalizowane w dolinie rzeki Zwolenki, Iłżanki, Strużanki w rejonie Starej i
Nowej Tymienicy. W obszarze gminy jest 15 małych zbiorników wodnych o ogólnej
12
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
powierzchni 0,67 ha i o różnym przeznaczeniu (mała retencja wodna). Obiekty te
wybudowane zostały po 1990 roku i posiadają znaczenie nawadniające, gospodarcze,
retencyjne i hodowlane.
Tabela 4. Wykaz zbiorników małej retencji na terenie gminy Chotcza
L.p.
Miejscowość
Pow zbiornika
[ha]
1
Jarentowskie Pole
0,02
2
Chotcza
0,03
3
Siekierka
0,20
4
Siekierka Stara
0,02
5
Siekierka Nowa
0,10
6
0,02
7
0,10
8
0,02
9
0,02
10
11
Tymienica Nowa
0,02
0,02
12
0,02
13
0,03
14
0,02
15
0,03
0,67
Razem
Źródło: Gminny Program ochrony środowiska [2004]
Teren gminy Chotcza jest obszarem zasobnym w wody podziemne, które są głównym
źródłem zaopatrzenia ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze. Na terenie całej
gminy poziom wodonośny występujący w utworach kredowych, stanowi Główny Zbiornik
Wód Podziemnych GZWP 405 - Niecka Radomska (rys 2).
Poziom wodonośny górnokredowy posiada charakter użytkowy na terenie całej gminy.
Związany on jest z wapieniami i marglami. Zwierciadło wody występuje najczęściej na
głębokości 15 - 30 m i występuje pod nieznacznym ciśnieniem hydrostatycznym. Poziom ten
najczęściej jest izolowany od powierzchni terenu przez utwory czwartorzędowe. Czasami
poziom ten znajduje się w łączności hydraulicznej z wyżej występującym poziomem
czwartorzędowym. Lokalnie brak izolacji poziomu wodonośnego. Jakość wody podziemnej
przeważnie odpowiada jakości wody do spożycia i nie wymaga uzdatniania, czasami
wykazuje podwyższoną zawartość żelaza i manganu wymagającą prostego uzdatniania
[Sprawozdanie 2007]. Na terenie gminy poziom ten należy do GZWP 405 Niecka Radomska
o charakterze szczelinowo – krasowym.
405
Rysunek 2. Położenie GZWP nr 405 Niecka Radomska na terenie gminy Chotcza
13
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Czwartorzędowe piętro wodonośne tworzą poziomy podglinowe, międzyglinowe i poziomy
dolin rzecznych. Poziomy te występują na całym terenie gminy, lecz nie tworzą ciągłej
warstwy wodonośnej oraz nie jest izolowany od powierzchni terenu, w związku z tym
narażony jest na zanieczyszczenia. Często poziom ten znajduje się w łączności
hydraulicznej z niżej występującym poziomem kredowym. Zwierciadło wody jest przeważnie
swobodne i występuje na głębokości kilku metrów. Główne kierunki przepływu wód
podziemnych są skierowane ku Wiśle [Kleczkowski 1990].
Tabela 5. GZWP Niecka Radomska w jednostkach i piętrach hydrogeologicznych
Nazwa
i numer
zbiornika
Niecka
Radomska nr
405
Powierzchnia
Wiek utworów
wodonośnych
GWZP ONO OWO ONO+OWO
[km2] [km2] [km2]
[km2]
3220
400
1770
2170
K2
Typ
zbiornika
Średnia
głębokość
[m]
szczelpor.
30 - 70
Szacunkowe zasoby
dyspozycyjne
zasoby
moduł
[tys. m3/d] [l/s/km2]
820.00
2.95
Źródło Program Powiatowy Ochrony Środowiska [2007]
1.10. Ogólna charakterystyka Gminy Chotcza
1.10.1.Demografia i mieszkalnictwo
Stan zaludnienia na terenie gminy Chotcza wynosi 2 590 wg. stanu na dzień 31.12.2007
roku. Gęstość zaludnienia w gminie wynosi 28 osób/km2. Na terenie gminy w ogólnej liczbie
mieszkańców mężczyźni stanowią 49 % (1 249), a kobiety 51 % (1 283). Na 100 mężczyzn
przypada 103 kobiety. Ludność w wieku przedprodukcyjnym na 100 osób w wieku
produkcyjnym 74,5 osoby, w wieku produkcyjnym 151,4 osoby, a w wieku poprodukcyjnym
44,9 osób. Największy udział w liczbie mieszkańców stanowią osoby w wieku produkcyjnym
57,3 %. Natomiast osoby w wieku poprodukcyjnym stanowią w 25,7 %, a przedprodukcyjnym
najmniejszy udział 17 %. Liczba zameldowań ogółem 25, a wymeldowań 8 wg. stanu na
koniec 2007 roku.
Ponadto osadnictwo na terenie gminy Chotcza charakteryzuje nierówniemierna liczba
mieszkańców np. w miejscowości Baranów w 2007 roku zamieszkiwało 241 osób, a w
Gustawowie 61 osób (tab. 1).
Tabela 6. Liczba mieszkańców gminy Chotcza w latach 2004 - 2007
Lata
2004
2005
2006
2007
Liczba ludności
2 704
2 664
2 634
2 698
Źródło: GUS, UG Chotcza
Liczba mieszkańców na terenie Chotcza waha się od 2 704 w 2004 roku do 2 698 w 2007
roku i wskazuje w latach 2004 – 2006 na znaczącą tendencję spadkową o 70 osób.
Tabela 7. Przyrost naturalny w gminie Chotcza w latach 2004 - 2007
Lata
2004
2005
2006
2007
Przyrost
- 34
-10,4
- 10,1
- 29
Źródło: GUS
14
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Zauważalny jest na terenie gminy Chotcza przyrost naturalny ujemny. Znacząco ujemny
przyrost naturalny zaznaczył się w 2004 roku oraz w 2007 roku. Z kolei spadek ujemnego
przyrostu naturalnego stwierdzono w 2005 i 2006 roku.
Tabela 8. Liczba i powierzchnia użytkowa mieszkań w gminie Chotcza w latach 2004 – 2007
2004
2005
2006
2007
Liczba
mieszkań
Powierzchnia
(m2)
Liczba
mieszkań
Powierzchnia
(m2)
Liczba
mieszkań
Powierzchnia
(m2)
Liczba
mieszkań
Powierzchnia
(m2)
965
71 100
967
71 300
971
71 663
975
72 080
Źródło: UG Chotcza, GUS
W latach 2004 – 2007 liczba mieszkań na terenie gminy ulega systematycznemu wzrostowi
tj. średnio o 2 mieszkania w roku. Wraz z przyrostem liczby mieszkań w 2007 roku
zwiększeniu uległa także ich łączna powierzchnia do 72 080 m2. We wspomnianym roku na
terenie gminy odnotowano łącznie 975 mieszkań.
W zasobach mieszkaniowych na terenie gminy w 2007 roku znaczący udział 98,56 %
stanowią nieruchomości należące do osób fizycznych. Najmniejszy udział przypada na
gminne zasoby komunalne i pozostałych podmiotów, które stanowią odpowiednio 0,92 % i
0,51 % [GUS 2008]. Znaczną część mieszkań w gminie stanowią budynki stare wybudowane
w latach 1918 –1970, stanowiące aż 51,5 % stanu budynków.
Łączna liczba mieszkań na terenie gminy w 2007 roku wynosi 975. Na jedno mieszkanie
przypada przeciętnie 3,12 izby. Przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania
wynosi 73,9 m2, a przeliczeniowo na jednego mieszkańca 28,6 m2.
Tabela 9. Zestawienie zasobów mieszkaniowych na wybranym terenie Województwa
Mazowieckiego wg. danych wskaźnikowych z 2006 roku
Przeciętna
Liczba izb w 1 mieszkaniu
Liczba osób
w 1 mieszkaniu
Gospodarstw domowych
w 1 mieszkaniu
Powierzchnia użytkowa
w m2
1 mieszkania
na 1 osobę
Województwo mazowieckie
ogółem
Wieś
3,53
3,89
Gmina
Chotcza
3,16
Powiat
lipski
3,54
Podregion
radomski
3,54
3,24
3,41
3,51
3,08
3,78
1,15
1,16
1,17
1,17
1,20
75,8
23,5
77,4
22,7
69,9
19,8
66,3
21,4
83,4
22,0
Źródło: Strategia [2007]
W 2006 roku przeciętna ilość osób w 1 mieszkaniu w gminie Chotcza w mieszkaniach
zamieszkanych wynosi 3,24 i jest niższa niż wskaźnik ten w powiecie, podregionie
radomskim i województwie mazowieckim. Średnia powierzchnia użytkowa 1 mieszkania jest
natomiast wyższa od wielkości tych w powiecie lipskim, podregionie i województwie.
Przeciętna liczba izb przypadająca na 1 mieszkanie w gminie wynosi 3,16 i jest niższa od
przeciętnych wskaźników odnotowanych w powiecie, subregionie oraz województwie.
Przeciętna powierzchnia przypadająca na 1 mieszkanie jest wyższa od przeciętnej w
powiecie, subregionie i województwie.
15
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
1.10.2. Infrastruktura techniczna gminy Chotcza
1.10.2.1. Gospodarka wodno – ściekowa
Sieć wodociągowa
Gmina Chotcza posiadając trzy podstawowe ujęcia wody wyróżnia się wysokim stopniem
zwodociągowania spośród gmin powiatu lipskiego. Zaopatrywana jest w wodę z
następujących ujęć wody podziemnej w :
 Katarzynowie (gmina Lipsko) 2 studnie o wydajności 57 m3 /h przy maksymalnym
zapotrzebowaniu dobowym 44,2 m3/h zaopatrujące południowo wschodnie
miejscowości gminy tj. Białobrzegi, Jarentowskie Pole, Kolonię Wola Solecka,
Baranów,
 Chotczy - Józefów 2 studnie o wydajności 24 m3/h przy maksymalnym
zapotrzebowaniu dobowym 12,7 m3/h zaopatrujące miejscowości : Chotcza –
Józefów, Chotcza Górna, Chotcza Dolna, Gniazdków, Kijanka, Gustawów,
 Siekierce 2 studnie o wydajności m3/h (bd.) przy maksymalnym zapotrzebowaniu
dobowym 12,7 m3/h - zaopatrujące północno – zachodnie miejscowości : Siekierka
Nowa, Siekierka Stara, Tymienica Stara, Tymienica Nowa, Niemieryczów, Karolów,
Zajączków.
Łączna liczba przyłączy na terenie gminy w 2007 roku wynosiła 827.
Tabela 10. Zużycie wody na terenie gminy Chotcza w latach 2004 – 2007
Zużycie wody [dam3]
2004
2005
2006
2007
45,22
44,40
60,60
76,50
Źródło: GUS
Najwięcej wody zużyto na terenie gminy w 2007 roku, natomiast najmniej w 2005 roku.
Wzrost ten wskazuje na zwiększenie zużycia wody w 2007 roku o 69 %.
Sieć kanalizacyjna
Na terenie gminy nie istnieje zbiorowy system odprowadzania i oczyszczania ścieków. Ścieki
z jednostek użyteczności publicznej i od osób fizycznych są wywożone na oczyszczalnię
ścieków w Lipsku. Zbiorcze oczyszczalnie ścieków funkcjonują przy budynkach Urzędu
Gminy i Zespołu Szkół Samorządowych w Chotczy o przepustowości 2,4 m3/d. Nadto na
terenie gminy istnieje 340 bezodpływowych zbiorników oraz 77 indywidualnych
przydomowych oczyszczalni ścieków wg. informacji UG w Chotczy z 2008 roku, co stanowi
w przypadku tych ostatnich obsługę 8 % ogółu gospodarstw domowych.
1.10.2.2. Sieć gazowa
Ze względu na brak zaopatrzenia w gaz przewodowy, gospodarstwa domowe na terenie
gminy korzystają z gazu bezprzewodowego tj. butli gazowych, których dystrybucją zajmują
się indywidualne podmioty.
1.10.2.3. Zaopatrzenie w ciepło
16
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Źródłem zaopatrzenia w ciepło na terenie gminy stanowią kotłownie lokalne usytuowane tj
 w obiektach użyteczności publicznej na terenie gminy (Urząd Gminy, Zespół Szkół
Samorządowych w Chotczy i Tymienicy)
 w gospodarstwach domowych (instalacje centralnego ogrzewania i piecowe).
Energia cieplna w obiektach użyteczności publicznej i gospodarstwach domowych,
wytwarzana jest w 100 % na bazie węgla i drewna.
1.10.2.4. Układ komunikacyjny
Układ komunikacyjny w gminie Chotcza stanowi 7 dróg powiatowych o łącznej długości
35,047 km i 24 drogi gminne lokalne o łącznej długości około 90 km
Do sieć dróg powiatowych zaliczane są odcinki w następujących ciągach :
 1914 W - Ciepielów – Świesielice – Zajączków – Tymienica
(w obszarze gminy droga gruntowa),
 1918 W - Chotcza Józefów – Solec nad Wisłą ( w obszarze gminy droga
gruntowa),
 1937 W - Chotcza Józefów – Lucimia ( granica województwa, droga częściowo
utwardzona),
 4530 W - Stara Tymienica – Babin (gmina Przyłęk),
 1913 W - Chotcza Józefów – Ciepielów (gmina Ciepielów),
 1917 W - Górki – Wola Solecka (Gmina Lipsko),
 1915 W - Gustawów – Kijanka.
Długość dróg gminnych o nawierzchni utwardzonej wynosi 25 km. Do sieć dróg gminnych
zaliczane są odcinki w następujących ciągach :
 3421 001 Chotcza Józefów - granica gminy - (Borowiec)
 3421 002 (Andrzejów) - granica gminy - Kijanka.
 3421 003 Nowa Tymienica - Źarowie - granica gminy (Jasieniec)
 3421 004 Zajączków - Niemieryczów - Kolonia Kijanka
 3421 005 Baranów - granica gminy - (Swiesielice).
 3421 006 Chotcza Górna - Zajączków - granica gminy (Kawęczyn)
 3421 007 Stara Siekierka - Nowa Siekierka:
 3421 008 Stara Siekierka – Kijanka
 3421 009 Stara Siekierka - Granica gminy (Krzywda)
 3421 010 Stara Siekierka - granica gminy - (Jasieniec Północny)
 3421 011 (Celiny) granica gminy - Niemieryczów
 3421 012 Stara Tymienica - granica gminy – Kawęczyn
 3421013 (Wólka) - granica gminy - Baranów - Jarentowskie Pole granica gminy - (Bo
iska)
 3421 014 Nowa Tymienica – Kijanka - Gniazdków
 3421 015 (Zastocze) - granica gminy - Nowa Siekierka - Browarka- Zajączków
 3421016 Kresy - granica gminy – (Skrzekówka)
 3421 017 Niemieryczów - Gustawów - Kijanka
 3421 018 Baranów - Chotcza Dolna
 3421 019 Wola Solecka - grunty gminy - Kolonia Wola Solecka
 3421 020 Kolonia Białobrzegi - Białobrzegi
17
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
 3421021 Chotcza Górna – Kijanka
 3421022 Kresy- Gustawów
 3421 023 Tymienica Stara – Niemieryczów
 3421 017 Nr 3421 024 Stara Siekierka - granica gminy - (Podborek).
Łączna długość dróg powiatowych i gminnych na terenie gminy Chotcza wynosi 125,047 km.
Największy udział stanowią drogi gminne 72 %, a powiatowe 28 %. Długość dróg
powiatowych o nawierzchni utwardzonej wynosi 26,440 km (70 %), a gminnych 25 km (28
%).
Odległość z miejscowości Chotcza wynosi tj. do Iłży 44 km, Ciepielowa 14 km, Zwolenia 27
km i Radomia 60 km. Największym przewoźnikiem komunikacji autobusowej zbiorowej na
terenie gminy jest Państwowe Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej PPKS w
Radomiu Oddział Zwoleń, oraz PPKS Ostrowiec Świętokrzyski Oddział w Lipsku, mając
bezpośrednie połączenia z miejscowościami gminnymi (w zakresie lokalnym) oraz ośrodkami
miejskimi : Lipskiem, Zwoleniem, Radomiem i Iłżą. W gminie Chotcza znajduje się 26
przystanków autobusowych.
1.10.3. Elektroenergetyka
Gmina Chotcza zasilana jest w energię elektryczną z krajowego systemu
elektroenergetycznego poprzez Rejonowy Zakład Energetyczny w Zwoleniu. Przez teren
gminy przebiega linia wysokiego napięcia 400 KV relacji Kozienice - Ostrowiec Świętokrzyski
oraz linie napowietrzne średniego napięcia (15 KV) i niskiego napięcia doprowadzające
energię do gospodarstw domowych i innych odbiorców. Na terenie gminy jest 40 stacji
transformatorowych. Długość całkowita sieci LSN napowietrznej w obszarze gminy wynosi
59 km, w tym sieci 15 KV - 5,1 km. Wszystkie miejscowości sołeckie na terenie gminy
posiadają oświetlenie uliczne.
1.10.4. Szkolnictwo i opieka zdrowotna
1.10.4.1. Szkolnictwo
Na terenie gminy Chotcza znajdują się 2 placówki oświatowe, które zapewniają nauczanie
na poziomie podstawowym i gimnazjalnym. Wykaz jednostek oświatowych na terenie gminy :
 Zespół Szkół Samorządowych w Chotczy
 Zespół Szkół Samorządowych w Chotczy – filia w Tymienicy
1.10.4.2. Opieka zdrowotna
Na terenie gminy znajduje się 1 placówka podstawowej opieki zdrowotnej tj. Samodzielny
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Chotczy.
1.10.4.3. Kultura, zabytki i turystyka
Kultura
Gminna biblioteka publiczna znajduje się w Chotczy, a druga w Zespole Szkół
Samorządowych, udostępnia swe zbiory głównie dzieciom i młodzieży szkolnej.
18
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Istotny wpływ na rozwój kultury ma również działalność kół gospodyń wiejskich szczególnie
w Siekierce Starej i Nowej, Białobrzegach, Tymienicy, Chotczy - Józefów.
Zabytki
Wśród obiektów wpisanych do Centralnego Rejestru Zabytków w gminie należą:
 kościół par. p.w. św. Trójcy, nr rej.: 824/A/56 z 28.01.1956, 644/A/72 z 14.01.1972
oraz 40/A/80 z 26.04.1980;
 cmentarz par. rzym - kat., II poł. XVIII w., nr rej.: 474/A/91 z 5.11.1991. Do krajowego
rejestru zabytków nieruchomych byłego województwa radomskiego wpisane są niżej
wymienione obiekty z terenu Gminy Chotcza :
Do pozostałych obiektów zabytkowych na terenie gminy należy zaliczyć :
 kapliczkę w Chotczy Dolnej z drugiej połowy XVIII wieku
 fragmenty grodziska z XIII wieku w Gniazdkowie na brzegu rzeki Zwoleńki
 kościół w Tymienicy pod wezwaniem św. Tekli
 kapliczka w Tymienicy.
Turystyka
Przez teren gminy przebiega trasa rowerowa przygotowana przez Związek Gmin „Nad
Iłżanką”, która stanowi atrakcję o charakterze lokalnym. Do głównych tras rowerowych są
zaliczane :
 Chotcza Józefów – Chotcza Dolna – Gniazdków – Chotcza Józefów (11 km)
 Chotcza – Gustawów – Tymienica – Ciepielów – Wielgie – Bąkowa -Antoniów (33,1km).
1.11. Działalność Samorządu Gminy w latach 2004 - 2007
Głównymi źródłami dochodów gminy Chotcza są: subwencje, udział w podatku dochodowym
od osób fizycznych i dochody własne: podatek od nieruchomości, podatek rolny i leśny i od
środków transportowych.
Tabela 11. Struktura dochodów budżetu gminy w latach 2004 - 2007
2004
2005
2006
2007
5 830 652,44
Dochody własne
3 616 980,00
4 107 796,00
5 534 309,75
Udziały w podatkach
440 262,00
454 534,00
580 503,58
727 449,54
Subwencje
2 180 270
2 157 869
2 490 937
2 748 713,00
Dotacje
489 113,00
784 536,00
1 442 699,02
1 280 136,92
RAZEM
4 546 355
5 346 866
7 557 512,35
10 586 951,90
Źródło: UG Chotcza
Najistotniejszą grupę dochodów gminy stanowią dochody własne i subwencje. Wzrost
dochodów i otrzymywane od administracji rządowej kwoty subwencji rosną i dzięki nim
gmina może pozwolić sobie na określone inwestycje. Za korzystny w strukturze dochodów
gminy należy uznać narastający wzrost udziału w podatkach. Dochody gminy zarówno
zewnętrzne, jak i własne wzrastają (ogółem zanotowano wzrost dochodów w 2007 r. w
stosunku do roku 2004 roku wskazuje na wzrost o 61 %). Na podstawie powyższego można
stwierdzić, że możliwości inwestycyjne gminy wzrastają.
19
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
1.11.1. Wydatki
Tabela 12. Wykonanie budżetu wydatków Gminy Chotcza w latach 2004 – 2007
Wyszczególnienie
Wydatki ogółem
2004
2005
2006
2007
3 783 104,00
3 978 127,00
5 563 078,65
6 382 682,80
1 399,08
1 493,29
2 112,03
2 464,36
Wydatki w przeliczeniu
na 1 - go mieszkańca
Źródło: UG Chotcza, GUS
Wydatki gminy w latach 2004 – 2007 systematycznie rosną (wzrost o 68,7 %). Wydatki w
przeliczeniu na jednego mieszkańca także ulegają wzrostowi 77,4 % .
Rysunek 3. Wydatki Gminy Chotcza w latach 2004 - 2007
Najwyższy poziom wydatków poniesionych przez Gminę Chotcza odnotowano w 2006 roku,
natomiast najniższy w 2005 roku.
1.11.2. Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska
Działania inwestycyjne Gminy Chotcza z zakresu ochrony środowiska dotyczyły głównie
budowy wodociągów i oczyszczalni przydomowych. Na w/w cele zaciągane były
preferencyjne kredyty z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Warszawie. Środki przeznaczane na ochronę środowiska pochodziły jednak
głównie z budżetu gminy.
Tabela 13. Nakłady na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w latach 2004 - 2007 w
Gminie Chotcza (według najważniejszych inwestycji)
Charakterystyka
Nakłady inwestycyjne na
ochronę środowiska [tys. zł]
Nakłady inwestycyjne na
ochronę środowiska w
przeliczeniu na 1-go
mieszkańca [w zł]
Źródło: UG Chotcza, GUS
2004
2005
2006
2007
113 837,00
125 967,00
473 959,72
106 755,88
43,30
48,37
183,71
42,16
20
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Wzrost wydatków na ochronę środowiska w gminie odnotowano w latach 2004 - 2006.
Wyraźny spadek wydatków o 77 % odnotowano w 2007 roku.
Inwestycje w ochronie środowiska dotyczyły głównie finansowania przez gminę:
-
rozbudowy instalacji wodociągowej ( w tym ujęcia wody ) – ok. 6,8 km
budowy oczyszczalni przydomowych – 77 szt. (Jarentowskie Pole, Białobrzegi,
Tymienica Stara i Tymienica Nowa).
21
2. DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA
2.1. Powietrze atmosferyczne
2.1.1. Przepisy prawne
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska na mocy ustawy „Prawo ochrony środowiska”
(tekst jednolity z 2008 r. Dz. U. z Nr 25, poz. 150) dokonuje corocznej oceny poziomów
substancji w powietrzu we wszystkich strefach województwa. Klasyfikacja stref jest
dokonywana w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. (Dz.
U. Nr 47, poz. 281) w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu,
alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji. Klasyfikacji stref dokonuje się oddzielnie
dla dwóch grup kryteriów ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę
roślin, wydzielając strefy, dla których poziom:
 chociaż jednej substancji przekracza poziom powiększony o margines tolerancji –
klasa C
 chociaż jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym, a
poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji –
klasa B
 poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego – klasa A
2.1.2. Pomiary zanieczyszczenia powietrza
Na terenie gminy Chotcza nie ma punktów pomiarowych dla zanieczyszczeń powietrza.
Zlokalizowane najbliżej stanowisko pomiarowe na terenie województwa mazowieckiego
znajduje się w Radomiu w odległości około 60 km na kierunku północno -zachodnim.
Powiat lipski, w tym gmina Chotcza zgodnie z obowiązującym podziałem należy do strefy
radomsko – zwoleńskiej (PL.14.16.z.05).
Tabela 14. Klasyfikacja strefy radomsko – zwoleńskiej według
uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia
Nazwa strefy radomsko –
zwoleńska
Rok 2007
parametrów,
z
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru
całej strefy
SO2
NO2
PM10
Pb
C6H6
CO
O3*
A
A
A
A
A
A
C
Źródło: WIOŚ w Warszawie [2008] * - strefa mazowiecka
Tabela 15. Klasyfikacja strefy radomsko – zwoleńskiej według parametrów, z
uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla substancji zawartych w
pyle PM 10
Nazwa strefy
radomsko –
zwoleńska
Rok 2007
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla
obszaru całej strefy
AS
Ni
C6H6
Cd
O3*
A
A
C
Źródło: WIOŚ w Warszawie [2008] * - strefa mazowiecka
22
A
C
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Tabela 16. Klasyfikacja strefy radomsko – zwoleńskiej
uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin
Nazwa strefy radomsko –
zwoleńska
Rok 2007
według
parametrów,
z
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru
całej strefy
SO2
NOX
O3*
A
A
A/C**
Źródło: WIOŚ w Warszawie [2008] * -strefa mazowiecka ,** cel długoterminowy
2.1.3. Źródła zanieczyszczenia powietrza
Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy Chotcza są:
 procesy technologiczne i procesy energetycznego spalania paliw (na terenie gminy
funkcjonują kotłownie komunalne)
 emisja komunikacyjna (ze względu na natężenie ruchu pojazdy przemieszczające się
drogami powiatowymi i gminnymi są podstawowym źródłem zanieczyszczeń
powietrza), stwarza ona zagrożenie w pobliżu dróg. Zanieczyszczenia komunikacyjne
(tlenek i dwutlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, pyły z metalami ciężkimi)
pogarszają też jakość powietrza atmosferycznego oraz wpływają na wzrost stężenia
ozonu w troposferze.
 emisja niska (indywidualne gospodarstwa domowe ogrzewane są poprzez własne
kotłownie węglowe lub piece), duży wpływ na stan czystości powietrza ma emisja
niska, która pochodzi z lokalnych kotłowni, palenisk indywidualnych oraz środków
transportu. Lokalne systemy grzewcze i piece domowe praktycznie nie posiadają
jakichkolwiek urządzeń ochrony powietrza. Wielkość emisji z tych źródeł jest trudna
do oszacowania i wykazuje zmienność sezonową (związaną z okresem grzewczym).
Tabela 17. Wykaz obiektów mogących pogorszyć stan środowiska na terenie gminy Chotcza
Rodzaj obiektu
Ilość
nieczynne składowisko odpadów
1
urządzenia przeciwpowodziowe
1
oczyszczalnie przydomowe
77
ośrodek zdrowia
1
Źródło: UG Chotcza
2.1.4. Wnioski
Wyniki analizy poziomów zanieczyszczeń w powietrzu na terenie gminy Chotcza nie
przekraczają dopuszczalnych norm. Głównym źródłem zanieczyszczenia antropogenicznego
atmosfery jest wzrost liczby pojazdów i natężenia ruchu komunikacyjnego oraz niska emisja
pochodząca głównie z palenisk domowych w wymiarze sezonowym.
Strefa radomsko – zwoleńska, do której należy gmina Chotcza z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych dla ochrony zdrowia i ochrony roślin została zakwalifikowana do klasy A.
Wyjątek stanowi klasyfikacja kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia i roślin dla
substancji ozonu, wobec której teren gminy Chotcza, przynależącej do strefy mazowieckiej
zakwalifikowano do klasy C. Gazyfikacja gminy w przyszłości powinna przyczynić się do
poprawy stanu atmosfery.
23
2.2. Hałas
2.2.1. Przepisy prawne
Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. z 2008r. Dz. U. Nr 25,
poz. 150) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 z
późn. zm.), reguluje przepisy dotyczące klimatu akustycznego. Przepisy tych ustaw są
wyrazem nowej, spójnej z ustawodawstwem Unii Europejskiej, polityki w zakresie ochrony
środowiska. W odniesieniu do zagadnień akustycznych, wspomniane akty prawne
dostosowują przepisy polskie do regulacji UE, w szczególności znajdującej podstawę prawną
w regulacjach zawartych w Dyrektywie w sprawie oceny i zarządzania hałasem w
środowisku ( 2002 / 49 / EC).
Hałas - dźwięk określany jako szkodliwy, uciążliwy lub przeszkadzający w danych warunkach
(zależy od fizycznych parametrów dźwięku, od nastawienia odbiorcy).
Ocena stanu środowiska w wyniku emisji hałasu dokonywana jest przy pomocy
równoważnego poziomu dźwięku wyrażonego w dB. Rozporządzenie Ministra Środowiska z
dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku ( Dz. U.
Nr 120, poz. 826) określa:
Laeqdop = 55 dB dla pory dziennej (od 6oo - 22oo )
Laeqdop = 45 dB dla pory nocnej (od 22oo - 6oo )
2.2.2 Pomiary hałasu
Na terenie gminy Chotcza, nie przeprowadzano pomiaru hałasu komunikacyjnego.
Najbliższy punkt w którym prowadzono pomiar hałasu komunikacyjnego wyznaczono w
Radomiu.
2.2.3. Źródła hałasu
Podstawowe źródła hałasu na terenie gminy Chotcza:
 źródła stacjonarne, zainstalowane na terenach jednostek organizacyjnych,
 indywidualne i publiczne źródła mobilne (samochody osobowe, ciężarowe, transport
komunikacji zbiorowej),
Emitentami hałasu przemysłowego, na obszarze gminy są kotłownie komunalne.
Źródłami hałasu w działalności rolniczej są głównie: systemy wentylacyjne (czerpnie,
wyrzutnie), sprężarki, pompy i transport.
2.2.4 Wnioski
Największym źródłem hałasu na obszarze gminy Chotcza, jest komunikacja drogowa. Z
uwagi na zwiększającą się liczbę pojazdów mechanicznych natężenie hałasu będzie
stopniowo wzrastać.
Pozostałe źródła hałasu nie są zbyt uciążliwe z racji braku skupisk zakładów przemysłowych
lub innych mogących niekorzystnie wpływać na klimat akustyczny gminy.
24
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
2.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa
2.3.1. Wprowadzenie
Omawiany teren położony jest w obrębie zlewni rzeki Wisły. Przez ten teren przebiega dział
wodny II rzędu rozdzielający dorzecze Iłżanki na południu i Zwolenki na północy. Główna
rzeka Wisła wyznacza wschodnią granicę gminy. Głębokość jej na omawianym terenie
wynosi ok.1,5, a szerokość koryta 200 – 800 m. Środkowa i południowa część gminy
odwadniana jest przez rzekę Iłżankę (lewy dopływ Wisły) z dopływem Strużanką. Dla
ochrony i zagospodarowania doliny rzeki Iłżanki został utworzony Związek Gmin ,,Nad
Iłżanką” obejmujący, w tym gminę Chotcza.
Północna część gminy odwadniana jest przez rzekę Zwolenkę (lewobrzeżny dopływ Wisły) i
jej prawobrzeżny dopływ Sycynka, zbierający wody z rowów melioracyjnych. Rzeka jest
naturalną północna granicą gminy Chotcza. Wyszczególnione rzeki w znaczącym stopniu są
uregulowane, a rzeki Wisła i Iłżanka w obrębie gminy posiadają obwałowanie.
Do zasobów wodnych na terenie gminy zaliczane są zbiorniki o łącznej powierzchni 0,64 ha,
zaliczane do małej retencji.
2.3.2. Wody powierzchniowe
Ocenę jakości wód powierzchniowych Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w
Warszawie prowadzi w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia
2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz.
U.2008 Nr. 162 poz. 1008).
Wody rzeki Iłżanka na terenie gminy Chotcza osiągnęły I - klasę czystości w zakresie
klasyfikacji jakości wód powierzchniowych opartej na makrobezkręgowcach bentosowych.
Ocena jakości drugiej z rzek tj. Zwolenki na podstawie monitoringu diagnostycznego
realizowanego poniżej gminy Chotcza (pkt. badania Borowiec – Lucimia u ujścia do Wisły),
potwierdza IV klasę czystości. W punkcie monitoringu tej rzeki powyżej gminy Chotcza (pkt.
Barycz) potwierdzono V klasę czystości tego cieku [Raport 2007]. Niniejsza zmiana może
być wynikiem ograniczonego dopływu biogenów oraz innych toksycznych substancji na
terenie gminy, a także zachodzący proces samooczyszczania.
Największe zagrożenie mogą powodować ścieki komunalne odprowadzane bez
oczyszczenia bezpośrednio do wód powierzchniowych, jak też opróżniane w sposób
niekontrolowany szamba. Rozwiązanie tego problemu byłoby możliwe po wdrożeniu budowy
zbiorczych systemów kanalizacji [PPOŚ 2007] lub przydomowych oczyszczalni ścieków.
Wśród przyczyn braku najwyższej klasy czystości wód powierzchniowych wg. wskaźników
zanieczyszczenia fizyko - chemicznego należy właśnie wymienić brak kanalizacji sanitarnej
na terenie gminy.
Duże zagrożenie dla czystości wód powierzchniowych i podziemnych stanowi także brak
uporządkowanej gospodarki wodami opadowymi tj. spływy powierzchniowe z terenu zlewni
rzek związków biogennych, środków ochrony roślin, nawozów mineralnych jak również
gnojowicy wytwarzanej w gospodarstwach hodowlanych. Gnojowica jest płynnym nawozem
organicznym, który zawiera wysokie stężenia związków azotowych.
25
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
2.3.3. Wody podziemne
Ocenę jakości tych wód Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie prowadzi
w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 sierpnia 2008 r. w sprawie
kryteriów i oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. 2008. Nr. 143 poz. 896).
Wody podziemne rozumie się przez to wody występujące pod powierzchnią ziemi w wolnych
przestrzeniach skał skorupy ziemskiej. W zależności od głębokości występowania
użytkowych poziomów wodonośnych są mniej narażone na zanieczyszczenia niż wody
powierzchniowe.
o
Na terenie gminy w miejscowości Chotcza Górna – Kresy znajduje się punkt nr 2 068 (21
o
44` 02” i 51 14` 36) badania wód podziemnych. Wody podziemne na terenie gminy
charakteryzuje II klasa czystości [WIOŚ 2008].
Główne poziomy wodonośne na terenie gminy to poziom czwartorzędowy i górnokredowy.


Poziom wód czwartorzędowych – związany jest z utworami tj. piaski, źwiry
wodnolodowcowe i rzeczne. Wody tego poziomu wykazują hydrauliczny związek z
wodami poziomu kredowym. Wody te występują na głębokości poniżej 3,5 m ppt, pod
ciśnieniem. Zwierciadło tych wód wykazuje napięcie rzędu kilku centymetrów.
Czasami poziom ten znajduje się w łączności hydraulicznej z poziomem
górnokredowym.
Poziom wodonośny górnokredowy - zwierciadło wody występuje najczęściej na
głębokości 15 - 30 m pod nieznacznym ciśnieniem hydrostatycznym. Poziom ten
najczęściej jest izolowany od powierzchni terenu przez utwory czwartorzędowe.
Czasami poziom ten znajduje się w łączności hydraulicznej z wyżej występującym
poziomem czwartorzędowym.
Tabela 18. Eksploatacja ujęć wody na terenie gminy Chotcza w 2007 roku
L.
p.
1
2
Ujęcie wód podziemnych
Chotcza - Józefów
Siekierka
Głębokość [m]
Ilość pobranej wody [m3]
bd.
bd
29 211
22 692
Źródło: UG Chotcza
W 2007 roku z ujęcia wody w Chotczy i Siekierce pobrano łącznie 51 903 m3. Woda ze
studni komunalnych w Katarzynowie jest uzdatniana ze względu na znaczącą zawartość
manganu i żelaza.
2.3.4. Gospodarka wodno – ściekowa
2.3.4.1. Regulacje prawne gospodarki wodno - ściekowej
Gospodarka ściekowa regulowana jest Ustawą z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn. z 2006r. Dz. U. nr
123, poz. 858 z późn. zm.), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 roku
w sprawie warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi
oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137,
poz. 984), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 roku - w sprawie
26
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134 poz. 1140). Zgodnie z art. 3 ustawy „Prawo
ochrony środowiska”, ścieki (substancje ciekłe, wprowadzone bezpośrednio lub za pomocą
urządzeń kanalizacyjnych do wód ) zmieniają stan fizyczny, chemiczny lub biologiczny wód,
działając niszcząco na świat roślinny lub zwierzęcy. Ścieki powstają w wyniku bytowania
człowieka oraz prowadzonej przez niego działalności gospodarczej i rolniczej (ścieki bytowo
– gospodarcze, ścieki przemysłowe, ścieki komunalne, wody opadowe, wody podgrzane).
2.3.4.2. Sieć wodociągowa
Gmina Chotcza jest zwodociągowana w 72,5 %. Mieszkańcy gminy są zaopatrywani w wodę
ujmowaną w dwóch ujęciach na tym terenie oraz w jednym na terenie gminy Lipsko. Długość
sieci wodociągowej wynosi 85,70 km. W 2007 liczba przyłączeń do sieci wodociągowej na
terenie powiatu lipskiego wynosiła 6 710, a na terenie gminy 827 [GUS 2008]. To potwierdza
12 % udział przyłączy do sieci na terenie gminy w stosunku do liczby przyłącz na terenie
powiatu. Na 1 km2 powierzchni powiatu przypada 63,8 km sieci wodociągowej, zaś na terenie
gminy wskaźnik ten wynosi 95,5 km. Niniejsze wskazuje na znaczące zwodociągowanie
wyróżniające gminę (przewaga o 33 %) na terenie powiatu lipskiego
Tabela 19. Zestawienie porównawcze danych dot. ilości pobranej wody z instalacji
wodociągowej i jej długości na terenie powiatu lipskiego i gminy Chotcza w 2007 roku
Powiat/Gmina
Ilość pobranej wody
[dam3]
Długość sieci wodociągowej
[km]
Powiat
772,3
472,3
Chotcza
73,5
85,8
Źródło: GUS
Ilość pobranej wody do celów użytkowych na terenie gminy Chotcza w 2007 roku stanowiła
9,52 % ogólnego zużycia wody na terenie powiatu. Natomiast długość sieci wodociągowej na
terenie gminy stanowi 18,16 % udziału w skali całego powiatu. Ogólnie w 2007 roku na 1
mieszkańca gminy przypada zużycie wody w ilości 28,8 m3, a na korzystającego / odbiorcę –
40,1 m3 [GUS 2008].
2.3.4.3. Systemy melioracyjne
Ze względu na brak Gminnego Związku Spółek Wodnych w Chotczy, Rejonowy Związek
Spółek Wodnych w Zwoleniu zajmuje się konserwacją urządzeń melioracyjnych na terenie
gminy Chotcza. Ujmowane wody są odprowadzane systemem drenażów i rowów do
głównych cieków wodnych na terenie gminy.
W ramach melioracji szczegółowych uregulowana została rzeka Wolanka, Zwolenka i
Stróżanka. Łączna długości uregulowanych cieków wynosi 17,61 km, co stanowi 85 %
ogólnej długości sieci rzek na terenie gminy.
2.3.4.4. Sieć kanalizacyjna
Gmina nie posiada systemu kanalizacji, w tym oczyszczalni zbiorczej ścieków. W
gospodarstwach domowych ścieki gromadzone są w przydomowych zbiornikach (szambach)
i okresowo wywożone na oczyszczalnię ścieków w Lipsku. W ostatnim okresie następuje
rozwój budowy oczyszczalni przydomowych na terenie gminy. Nadto na obszarze gminy
27
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
znajduje się zbiorcza oczyszczalnia ścieków dla budynków Urzędu Gminy i Zespołu Szkół
Samorządowych o przepustowości 2,4 m3/d oraz 77 indywidualnych przydomowych
oczyszczalni ścieków.
2.3.4.5. Główne źródła zanieczyszczeń
Znaczącym zagrożeniem dla stanu sanitarnego wód powierzchniowych na terenie gminy
stała się nieuporządkowana gospodarka ściekowa oraz niewłaściwe stosowanie
organicznych nawozów: gnojowicy i obornika, a także rolnicze wykorzystywanie ścieków bez
zachowania wymogów ochrony środowiska.
Gminę Chotcza charakteryzuje przewaga terenów płaskich i lekko falistych. Dla tak
ukształtowanej powierzchni zgodnie z badaniami IMGW, oszacowano wielkość spływu
powierzchniowego:
 dla gruntów ornych 10 -15 kg N całk /ha rok i 0,4 - 0,7 kg P całk /ha rok,
 dla zielonych użytków rolnych 8 -10 kg N całk /ha rok i 0,3 - 0,5 kg P całk /ha rok,
 dla lasów 5-6 kg N całk /ha rok i 0,1-0,2 kg P całk /ha rok.
2.3.5. Wnioski
Gmina Chotcza posiada zasoby wód podziemnych o stopniu zanieczyszczenia, które nie
stanowi zagrożenia dla użytkowników pomimo tego, że ścieki na terenie gminy gromadzone
są w znacznym udziale w przydomowych zbiornikach (szambach) i według zapotrzebowania
wywożone na oczyszczalnię w Lipsku. Z kolei niskimi klasami czystości wyróżniają się wody
powierzchniowe w obrębie gminy, stąd wymagany jest w szczególności rozwój budowy
oczyszczalni przydomowych dla zwiększenia zasięgu obsługi gospodarstw domowych przez
te oczyszczalnie ścieków.
2.4. Odpady
2.4.1. Przepisy prawne
Obowiązek planowania gospodarki odpadami został sformułowany w uchwalonej przez Sejm
RP ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 39 poz.
251). Powszechna zasada gospodarowania odpadami (Rozdział 2 art. 5 Ustawy o
odpadach) brzmi
„Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować
powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić tak aby:
 zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne
oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu
ich użytkowania,
 zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się
zapobiec ich powstaniu,
 zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów,
których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać
odzyskowi”.
Zgodnie z Dyrektywą 91/156 EEC od roku 2002 w krajach Unii Europejskiej zabronione
będzie składowanie odpadów bez wcześniejszego ich przetworzenia. Podstawowymi
kierunkami działań będzie zmniejszanie ilości odpadów do wywiezienia poprzez selektywną
28
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
zbiórkę i zagospodarowanie odpadów oraz stworzenie nowoczesnych zakładów
wykorzystujących i unieszkodliwiających odpady. Wizja unijnych składowisk przewiduje
deponowanie odpadów wyłącznie przetworzonych, tzn. takich, w których zawartość frakcji
organicznych nie przekracza 5%, a wartość opałowa nie jest wyższa niż 6000 kJ/kg. Odpady
organiczne powinny być w całości kompostowane.
Rozwiązania dotyczące gospodarki odpadami w gminie zostały przyjęte Uchwałą Rady
Gminy Chotcza w sprawie przyjęcia Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie
gminy Chotcza nr VIII/137/2005 z dnia 30 grudnia 2005 roku.
2.4.2. Odpady komunalne
Na terenie gminy Chotcza w miejscowości Chotcza – Józefów znajduje się nieczynne
gminne składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, które było eksploatowane
w latach 1988 - 2002. Składowisko to jest usytuowane na terenie GZWP nr 45 Niecka
Radomska w odległości 1,5 km na kierunku północno – wschodnim od miejscowości
Chotcza, w otulinie leśnej. Zajmuje ono powierzchnię 0,49 ha na działkach o numerach ew.
działek 511 - 514 i ma charakter nadpoziomowy. Ilość zdeponowanych odpadów do 2002
roku wg. szacunków wynosi ok. 894 Mg. Składowisko to powstało w wyrobisku po wydobyciu
piasku. Na składowisku były deponowane niesegregowane odpady komunalne.
Składowisko wymaga zamknięcia i poddania procesowi rekultywacji zgodnie z opracowanym
projektem [2005] oraz poeksploatacyjnemu monitoringowi. Prace związane z rekultywacją
składowiska polegałyby na:
 przykryciu kopuły warstwą uszczelniającą o odpowiedniej miąższości oraz
wymodelowaniu, aby powstał łagodny kształt wyrównanej czaszy bez zagłębień,
 ujęciu wód opadowych
 ujęciu gazu wysypiskowego
 uformowaniu biologicznie czynnej warstw glebowej poprzez nałożenie ziemi próchnicznej
o odpowiedniej miąższości oraz obsiew mieszanką traw.
Dalsze działania związane z rekultywacją będą polegać na nasadzeniu drzew i krzewów.
Ponadto od daty uzyskania decyzji o zamknięciu składowiska wydanej przez Starostę
Powiatu w rejonie składowiska będzie wymagane prowadzenie monitoringu. Badania
monitoringowe będą prowadzone przez okres 30 lat z częstotliwością wykonania analiz
fizyko - chemicznych:
 wód podziemnych – dwa razy w ciągu roku (co 6 miesięcy),
 wód odciekowych - dwa razy w ciągu roku (co 6 miesięcy),
 kontrola osiadania powierzchni składowiska w oparciu o repery – 1 raz w roku.
W celu prowadzenia badań monitoringowych zgodnie z opracowanym projektem [2005]
będzie wymagane wykonanie:
 dwóch otworów piezometrycznych zlokalizowanych na kierunku odpływu wód
podziemnych z obszaru składowiska i jednego piezometru na napływie wód
podziemnych do składowiska
 rowu opaskowego do ujęcia wód opadowych wraz ze zbiornikiem
 reperów do kontroli osiadania składowiska.
29
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Odpady z terenu gminy Chotcza od 2008 roku są zbierane przez „Eko – Jas” - Usługi
Ekologiczne Krzysztof Janas Garno ul. Kasztanowa 21 i poddawane procesowi odzysku oraz
unieszkodliwienia poza terenem gminy. Niesegregowane odpady komunalne na terenie
gminy Chotcza w gospodarstwach domowych są gromadzone w workach z tworzywa
sztucznego, a w pobliżu obiektów infrastruktury (cmentarze) gromadzone są w kontenerach
metalowych o pojemności 1,1 m3. Urządzenia te stanowią własność Urzędu Gminy.
Niesegregowane odpady komunalne są unieszkodliwiane na składowisku odpadów innych
niż niebezpieczne i obojętne w miejscowości Guzów - gmina Orońsko (powiat szydłowiecki).
W latach 2004 – 2007 zbiórka i transport odpadów komunalnych na terenie gminy Chotcza
była realizowana przez firmę ATK – Kucharczyk ul. Kalinowa 6, 26 – 600 Radom. Do
gromadzenia odpadów komunalnych na terenie gminy były wykorzystywane kontenery typu
KP – 7.
Tabela 20. Zestawienie ilości zebranych na terenie gminy Chotcza odpadów w latach 2004 –
2007
2004
2005
2006
2007
525
504
Gmina
Masa [Mg]
Chotcza
bd.
473
Źródło: UG Chotcza
Od 2003 roku na terenie gminy jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów komunalnych.
Odpady objęte segregacją to: szkło, makulatura, tworzywa sztuczne i metale. W latach 2004
– 2007 selektywną zbiórkę prowadziła firmę ATK – Kucharczyk ul. Kalinowa 6, 26 – 600
Radom. Od 2008 roku selektywna zbiórka odpadów jest realizowana przez „Eko – Jas” Usługi Ekologiczne Krzysztof Janas Garno ul. Kasztanowa 21. Łączna ilość
wysegregowanych odpadów na terenie Gminy wg. informacji UG Chotcza w 2007 roku
wyniosła 372 Mg, w tym:
 szkło
 makulatura
 tworzywa sztuczne
– 240 Mg
- 28 Mg
– 104 Mg
Do segregacji odpadów są wykorzystywane kolorowe worki z tworzywa sztucznego , a nadto
rozmieszczone pojemniki siatkowe i metalowe kontenery o pojemności 1,1 m3, zlokalizowane
w miejscach większych skupisk ludności (np. obiekty infrastruktury) w liczbie 70 szt.
Pojemniki i kontenery stanowią własność Urzędu Gminy.
2.4.3. Odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze komunalnym
Na terenie gminy zgodnie z danymi WPGO [2007] wśród odpadów niebezpiecznych
wytworzonych w sektorze komunalnym dominują głównie: zużyte baterie i akumulatory
ołowiowe, lampy fluorescencyjne, przepracowane oleje, przeterminowane leki i chemikalia.
Brak kompleksowego systemu zbierania i unieszkodliwiania tych odpadów sprzyja
najczęściej na wrzucaniu tych odpadów przez mieszkańców do urządzeń na odpady
komunalne, skąd są wywożone na składowisko odpadów komunalnych.
2.4.4. Wnioski
30
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Zdecydowana większość odpadów jest składowana na składowisku bez segregacji i bez
odzysku surowców wtórnych. Od roku 2003 gmina prowadzi selektywną zbiórkę odpadów
komunalnych. W 2007 roku zebrano 372 Mg surowców wtórnych, stanowiących 42 % udziału
w ogólnej ilości odpadów wytworzonych na terenie gminy.
Na terenie gminy w miejscowości Chotcza - Józefów znajduje się nieczynne gminne
składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. W roku 2002 składowisko zostało
wyłączone z eksploatacji i wymaga zamknięcia oraz rekultywacji wg. opracowanego projektu
[2005] wraz z poeksploatacyjnym prowadzeniem monitoringu. Obecnie niesegregowane
odpady komunalne są wywożone na składowisko odpadów w miejscowości Guzów – gmina
Orońsko.
W dniu 25 czerwca 2008 roku Gmina Chotcza zawarła porozumienie Międzygminne z Gminą
Miasta Radomia, dotyczące dostarczania odpadów komunalnych z terenu gminy Chotcza do
instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (składowisko odpadów innych
niż niebezpieczne i obojętne oraz ZUOK-u) zarządzanej przez PPUH „RADKOM” w Radomiu
ul. Witosa 76.
2.5. Gleby
2.5.1. Wprowadzenie
Na stan gleb ma wpływ wiele czynników zewnętrznych, m.in.: procesy erozyjne, emisja
gazów i pyłów, oraz prowadzona gospodarka rolna (nawożenie, stosowanie środków
ochrony roślin). Niebagatelne znaczenie ma również świadomość ekologiczna użytkowników
gruntów.
Tabela 21 .Użytkowanie gruntów w gminie Chotcza
Powierzchnia [ha]
Udział
[%]
Użytki rolne – razem
5 910
65,80
Grunty orne
4 802
53,46
90
1
Użytki zielone
1 018
6,66
Lasy i grunty leśne
1 578
17,25
Tereny inne i nieużytki
1 394
15,52
Rodzaj użytków
Sady
Źródło: Strategia [2007]
Największy udział wśród użytków rolnych na terenie gminy stanowią grunty orne - 53,46 % (5
910 ha), ze względu na klasę bonitacyjną gleby. W użytkowaniu ogólnym gruntów na
omawianym terenie znaczący udział przypada na tereny leśne - 17,25 % (1 578 ha).
Natomiast najmniejszy udział w tej klasyfikacji stanowią użytki zielone - 6,66 % oraz sady -1
% (1 018 ha).
2.5.2. Typy gleb
Gleby w obszarze gminy cechują się średnią jakością do produkcji rolniczej, a udział IV
poszczególnych klasach bonitacyjnych wynosi odpowiednio: klasy I-III - 12%; klasa IV - 25%,
klasy V i VI - 63%.
31
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Rejon trwałych użytków zielonych, których jest generalnie bardzo niewiele, występuje wzdłuż
doliny rzecznej Iłżanki, gdzie dominują gleby średnie i słabe IV i V klasy, mułowobagienne i
torfy.
Pod wpływem czynników naturalnych oraz antropogenicznych zachodzi pogorszenie
właściwości użytkowych gleby, czyli ich degradacja. Głównymi przyczynami, które powodują
obniżenie właściwości produkcyjnych gleb są: eksploatacja surowców mineralnych,
niewłaściwe użytkowanie rolnicze gleb, błędne stosowanie środków ochrony roślin i
nawozów sztucznych oraz transportu i gospodarki komunalnej. Z punktu widzenia ochrony
środowiska najważniejsze jest zapobieganie zanieczyszczeniom metalami ciężkimi. Tego
typu zanieczyszczenia występują na terenach w pobliżu tras komunikacyjnych oraz w
obszarach objętych oddziaływaniem składowiska odpadów komunalnych.
Gmina Chotcza ma charakter rolniczy, posiada średnie warunki przyrodnicze do produkcji
rolnej. Gleby najlepszych klas I-III stanowią 12 % ogółu gruntów ornych (wschodnie tereny
gminy). Prawie 25 % gruntów ornych to gleby IV klasy bonitacyjnej (północna część gminy).
Natomiast 63% stanowią gleby o klasach V i VI (środkowa, zachodnia i południowa część
gminy).
Pod względem przydatności rolniczej w większości występują kompleksy glebowe: żytni
bardzo słaby (36,3%) i żytni słaby (29,5%) oraz kompleks żytni dobry (16,9%). W gruntach
ornych wyróżnia się następujące kompleksy:
- żytni b. słaby – klasa V,
- żytni słaby – klasa IVb,
- żytni dobry – klasa IVa,
- żytni b. dobry (pszenno-żytni) – klasa III b,
- zbożowo – pastewny słaby – klasa VI.
Na terenie gminy Chotcza nie prowadzi się monitoringu gleb. Do jednego z czynników
degradujących rolniczą przestrzeń produkcyjną jest erozja gleby. Prowadzi ona często do
trwałych zmian rzeźby terenu, stosunków wodnych, naturalnej - roślinności oraz warunków
gospodarczo - organizacyjnych. Główną przyczyną erozji gleb jest niszczenie trwałej szaty
roślinnej (lasów, łąk, pastwisk), tworzącej zwartą ochronę powierzchni ziemi. Charakter i
nasilenie erozji zależy od rzeźby terenu, składu mechanicznego ziemi, wielkości i rozkładu
opadów atmosferycznych w czasie oraz od sposobu użytkowania terenu.
Zagrożenie erozją gleb na terenie gminy pojawia się w strefach krawędziowych dolin i
obniżeń morfologicznych. Spowodowane jest wzrostem spadków i wysokości względnych.
Na gruntach wytworzonych na lessach istnieje zagrożenie erozji wietrznej i wąwozowej.
Zgodnie z ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych wyróżnia się podstawowe kierunki
ochrony gruntów rolnych i leśnych:
 ochronę ilościową polegającą na ograniczaniu przeznaczenia tych gruntów na inne
cele,
 ochronę jakościową polegającą na zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji,
szkodom powstającym w wyniku działalności nierolniczej i nieleśnej, przywracaniu i
poprawianiu ich wartości,
 zachowanie torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych,
poprawianie wartości użytkowej gruntów leśnych oraz zapobieganie obniżaniu ich
produkcyjności.
Na cele nierolnicze i nieleśne można przeznaczać przede wszystkim grunty oznaczone w
ewidencji gruntów jako nieużytki, a w razie ich braku - inne grunty o najniższej przydatności
32
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
rolniczej. Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne można
dokonać jedynie w planach zagospodarowania przestrzennego.
Szczegółowej ochronie podlegają użytki rolne o wysokiej bonitacji, tzn. klas I - III,
wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego oraz użytki rolne klas IV - VI - jeśli zostały
wytworzone z gleb pochodzenia organicznego oraz lasy. W tych przypadkach
zagospodarowanie gruntów na cele nierolnicze i nieleśne łączy się z uzyskaniem zgody na
wyłączenie ich z produkcji rolniczej i leśnej. Duża część terenu gminy Chotcza zalicza się do
obszarów o użytkach rolnych dobrych, podlegających ochronie.
2.5.3. Odczyn gleb
Na obszarze powiatu lipskiego jak i gminy Chotcza dominują gleby o odczynie bardzo
kwaśnym i kwaśnym pH od 5,5 do pH 7,2, których udział waha się w granicach 41 – 60 %
[Raport 2007]. Spowodowane jest to stanem naturalnym. Odporność gleb na degradacje
waha się od średniej do bardzo małej. Uwarunkowane jest to rodzajem skały macierzystej.
Zakwaszenie gleb wpływa nie tylko na zmniejszenie plonów, lecz także sprzyja przyswajaniu
przez rośliny metali ciężkich, co wymusza zwiększenie nakładów na zabiegi agrotechniczne
gleb - wapnowanie i nawożenie. Udział gleb wymagających wapniowania waha się w
granicach 41 – 60 %.
2.5.4. Monitoring gleb
Badania właściwości agrochemicznych gleb w Polsce prowadzi Krajowa Stacja ChemicznoRolnicza w Wesołej. Wraz z 17 Okręgowymi Stacjami obejmuje swoim zasięgiem obszar
całego kraju. Obszarem powiatu lipskiego zajmuje się Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Kielcach. Do zadań Stacji należy między innymi:
 wykonywanie analiza gleb, roślin, płodów rolnych i leśnych;
 doradztwo w sprawach nawożenia;
 wykonywanie badań jakości nawozów;
 wykonywanie ekspertyz i wydawanie opinii dotyczących zasobności gleb, składu
chemicznego roślin i nawozów oraz prawidłowego stosowania nawozów;
 prowadzenie działalności szkoleniowej w powyższym zakresie.
2.5.5. Wnioski
W gminie Chotcza znajduje się aż 15,52 % nieużytków rolnych. Są to gleby mało
zdewastowane i zdegradowane. Najbardziej zalecaną formą ich zagospodarowania jest ich
zalesianie. Gmina Chotcza posiada gleby dość dobre, o średnim zanieczyszczeniu.
Konieczne jest nawożenie, wapnowanie i stosowanie odpowiednich zabiegów
agrotechnicznych, ze względu na ich kwaśny odczyn.
2.6. Surowce mineralne
2.6.1. Wprowadzenie
Kopalinami występującymi na terenie województwa mazowieckiego są głównie
czwartorzędowe utwory okruchowe oraz trzeciorzędowe i czwartorzędowe surowce ilaste.
Związane jest to czwartorzędowymi formami działalności lodowców bądź akumulacyjnej
33
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
działalności rzecznej i procesów eolicznych. Gmina Chotcza dysponuje skromną bazą
surowców mineralnych, co wynika ze słabego rozpoznania geologicznego. Eksploatacja
kopalin odbywa się na niewielką skalę.
2.6.2. Kruszywo naturalne
Złoża surowców mineralnych na obszarze gminy Chotcza związane są z utworami
kredowymi i czwartorzędowymi. Najbardziej powszechne są: opoki i gezy, piaski różnego
pochodzenia, surowce ilaste oraz torfy.
Utwory wodnolodowcowe i rzeczne wykształcone w postaci piasków drobno i
średnioziarnistych, lokalnie pospółek i żwirów występują na powierzchni prawie całego
terenu gminy. Na bazie tych osadów udokumentowano złoże piasków "Ząjączków" - pole A
oraz oszacowano złoża: "Zajączków" - pole B, .”Chotcza" i "Niemieryczów". Piasek w/w
może być wykorzystany w budownictwie i drogownictwie.
Osady organiczne: namuły i torfy oraz mułki zastoiskowe towarzyszą dolinom rzecznym:
Wisły, Zwolenki i Iłżanki. Rozpoznane w latach 70 -tych torfy to złoża: "Dolina Zwolenki",
"Kroczów - Chotcza" i "Borowiec" w przeszłości były eksploatowane dla celów opałowych.
Tabela 22. Zasoby kruszywa naturalnego na terenie gminy Chotcza
Nazwa złoża
Stan zagospodarowania
złoża
Zasoby
geologiczno
bilansowe [Mg]
przemysłowe
wydobycie
Zajączków
R
632
-
-
Źródło: [PPOŚ 2007],
* R – złoże o zasobach szczegółowo rozpoznanych w kategorii (A+B+C1).
Przed podjęciem decyzji o ewentualnej eksploatacji złoża należy określić przydatność
surowców do określonych celów, a następnie zgodnie z prawem geologicznym i górniczym
dokonać formalności w zakresie opracowania dokumentacji geologicznej i uzyskania
koncesji. Udzielenie koncesji poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin oraz
wydobywania kopalin ze złóż, a także każda jej zmiana, z wyjątkiem takiej działalności
wykonywanej w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej, wymaga
uzgodnienia z Wójtem Gminy. Uzgodnienie następuje na podstawie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego. W razie braku takiego planu, stosuje się odpowiednio
przepisy o ustalaniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu uwzględniającego
teren górniczy.
2.7. Pola elektromagnetyczne
Przez teren gminy przebiegają.:
 linie wysokiego napięcia i średniego napięcia (liniowe źródła pól elektromagnetycznych),
 linie niskiego napięcia doprowadzające energię do wszystkich obiektów i odbiorców na
terenie gminy,
 stacje transformatorowe SN/n.n
 urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne pracujące w ośrodku medycznym.
Na terenie gminy Chotcza są zlokalizowane punktowe źródła promieniowania
elektromagnetycznego - anteny sieci komórkowej (anteny sektorowe i radiolinii) PTC ERA i
Orange. Są one usytuowane na terenie miejscowości Chotcza - Józefów.
34
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
W ramach monitoringu Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie, a także
Polskie Sieci Elektroenergetyczne - Wschód S.A. w Radomiu, nie prowadziły dotąd
okresowych badań kontrolnych poziomów pól promieniowania elektromagnetycznego w
środowisku na terenie gminy Chotcza.
Ponadto na terenie gminy Chotcza występuje następujący operator usług
telekomunikacyjnych tj. :
–Telekomunikacja Polska z centralą telefoniczną w Chotczy – Józefowie, rozdzielczą siecią
telefoniczną napowietrzną do wszystkich sołectw w gminie, miejscową centralą telefoniczną
w Tymienicy Starej.
2.8. Przyroda
2.8.1. Wprowadzenie
Podstawowym aktem prawnym regulującym tą dziedzinę jest ustawa o ochronie przyrody z
dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. z 2004r. Nr 92 poz. 88 z późn. zm.). Zgodnie z art. 2 ust.1
ww. ustawy ochrona przyrody polega na: „zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz
odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody:
 dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów
 roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową
 zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia
 siedlisk przyrodniczych
 siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i
grzybów
 tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt
 krajobrazu
 zieleni w miastach i wsiach
 zadrzewień”.
Ma ona na celu: „utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów,
zachowanie różnorodności biologicznej, zachowanie dziedzictwa geologicznego,
zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin lub zwierząt wraz z siedliskami, poprzez
utrzymywanie lub przywracanie ich do właściwego stanu, ochronę zieleni w miastach i
wsiach, w szczególności ochronę drzew oraz krzewów, utrzymywanie lub przywracanie do
właściwego stanu siedlisk przyrodniczych, a także innych zasobów przyrody i jej składników
oraz kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody”.
Po przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska utworzyła na swoim obszarze część
europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000 w oparciu o dwie dyrektywy unijne dotyczące
ochrony przyrody:

Dyrektywę Rady 92/43/EWG z dn. 21.05.1992 r. w sprawie ochrony naturalnych
siedlisk oraz dziko żyjącej flory i fauny (w oparciu o nią tworzy się Specjalne Obszary
Ochrony – SOO);

Dyrektywę Rady 79/409/EWG z dnia 02.04.1979 r. w sprawie ochrony dziko żyjących
ptaków (stanowiącej podstawę do wydzielenia Obszarów Specjalnej Ochrony –
OSO).
35
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Mają one na celu utrzymanie bioróżnorodności państw członkowskich poprzez ochronę
najcenniejszych siedlisk oraz gatunków flory i fauny na ich terytorium.
Zobowiązują też państwa członkowskie UE do wytypowania obszarów chronionych, które
będą tworzyć europejską sieć ekologiczną NATURA 2000. Kluczowe znaczenie dla budowy
tej sieci miały załączniki do ww. Dyrektyw, zawierające listy wrażliwych siedlisk i ginących
gatunków o znaczeniu wspólnotowym, których zachowanie wymaga wyznaczenia obszarów
SOO i OSO. Ochrona bioróżnorodności w tej sieci jest realizowana na podstawie planów
ochrony, których ustalenia są wiążące dla planów zagospodarowania przestrzennego,
planów urządzenia lasów itp.
2.8.2. Stan zasobów przyrody
2.8.2.1. Lasy
Podstawowym przepisem prawnym regulującym zagadnienia gospodarki leśnej jest ustawa z
dnia 28 września 1991r. o lasach (tekst jednolity, Dz. U. z 2005r. Nr 45, poz. 435 z póz zm.).
Lesistość gminy wynosi 17,25 % (1 578 ha) i jest niższa w stosunku do lesistości powiatu (19
%) i dużo niższa od krajowej (28,5%). Grunty zalesione i zadrzewione zajmują powierzchnię
2 350 ha.
Większe kompleksy zachowały się w okolicach wsi Kijanka, Baranów, Gniazdkowa, Siekierki
Nowej, Tymienicy Starej, Gustawowa i Chotczy. Przeważają siedliska borowe, zwłaszcza
boru świerkowego i boru mieszanego świerkowego. Do rzadkości należy las mieszany np. na
północ od Tymienicy występuje bór wilgotny na dolną Iłżanką. Udział siedlisk olchowych jest
niewielki, występuje fragmentami w dolinach rzecznych i obniżeniach terenu. Gatunkiem
panującym jest sosna w Bśw stanowi ok. 95 %. Spotyka się także jodłę, dęba, modrzewia,
brzozę, osikę i świerka. Do rzadkości należy las mieszany. W dolinach rzecznych i
obniżeniach terenu występują w niewielkiej ilości siedliska olchowe. Wyraźna jest przewaga
drzewostanów młodych 40 - 60 lat, znacznie rzadziej występują powierzchnie z
drzewostanami 61 - 80 lat.
Lasy pełnią wielorakie funkcje: ochronną - polegającą na dodatnim oddziaływaniu na
środowisko przyrodnicze, produkcyjną - dostarczającą surowca drzewnego, owoców
leśnych, ziół oraz społeczną - przede wszystkim dla rekreacji i turystyki wyróżniają się słabą
lesistością. Lasy korzystnie oddziałują na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia
człowieka oraz na równowagę przyrodniczą. Na terenie gminy Chotcza nie występują lasy
ochronne.
Podstawą gospodarki leśnej w lasach prywatnych są uproszczone plany urządzenia lasów.
Plany te warunkują prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej.
Ważnym elementem przyrody są zasoby zwierzyny łownej. Podstawową zwierzyną łowną w
gminie jest zwierzyna drobna, którą reprezentują: zając, bażant, kuropatwa. Zmniejszają się
obszary występowania pospolitych wcześniej gatunków, a zwierzyna drobna podlega coraz
silniejszej presji drapieżników, zwłaszcza lisów. Schronienie w lasach znalazła również sarna
dzik i borsuk.
Ważnym elementem szaty roślinnej na terenach ubogich w lasy są zadrzewienia i
zakrzewienia śródpolne, przydrożne, rosnące na placach, skwerach i nieruchomościach.
Pieczę prawną nad utrzymaniem tej roślinności sprawuje gmina. Niemal każde wycięcie
drzewa i krzewów wymaga zezwolenia, a także rekompensaty dla środowiska
przyrodniczego w postaci nowych nasadzeń w innych miejscach. Mimo zasady
równoważenia strat w lokalnym środowisku przyrodniczym, nadal aktualna jest potrzeba
36
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
zwiększenia zadrzewień i zakrzewień na terenach wiejskich. Do tego celu nadaje się
praktycznie każdy wolny fragment terenu użyteczności publicznej lub nieruchomości
prywatnych. Zauważa się jeszcze wiele obszarów w gminie nie użytkowanych, szpecących
chwastami, zaśmieceniem. Zagospodarowanie ich z wykorzystaniem drzew, krzewów, a
nawet kwiatów, poprawiłoby niewątpliwie estetykę otoczenia, wzbogaciło środowisko
przyrodnicze i urozmaiciło krajobraz. Działania w tej mierze zależą jednak od inicjatywy
społeczności lokalnej.
W przypadku obszarów leśnych daje się zaobserwować utratę naturalnego charakteru
drzewostanu na rzecz szybciej rosnących monokultur sosnowych. Może skutkować to
obniżeniem odporności drzewostanów oraz zwiększeniem ich podatności na czynniki
chorobotwórcze.
W lasach prywatnych zagrożeniem jest rozdrobnienie kompleksów i brak planowego
gospodarowania. Powoduje to przerwanie ciągłości naturalnych ekosystemów i ograniczenie
liczby nisz ekologicznych, stanowiących ostoje zwierząt.
Dla lasów ogólnymi zagrożeniami są: pożary, kradzieże drewna, zaśmiecanie ich w pobliżu
terenów mieszkaniowych i dróg. Niewystarczająca jest także ilość i jakość infrastruktury
turystycznej i komunalnej w sąsiedztwie lasów.
Zagadnienia związane z gospodarką leśną są bardzo ważne, gdyż zwiększanie powierzchni
leśnej prowadzi do:
 poprawy bilansu wodnego danego obszaru,
 przeciwdziałania erozji wodnej i wietrznej gleby, zwiększania bioróżnorodności
terenów rolnych,
 tworzenia korytarzy ekologicznych.
Przeważający udział na terenie gminy stanowią lasy niepaństwowe, które zajmują
powierzchnię 1 463 ha, a państwowe tylko powierzchnię 372 ha [Strategia 2007]. Nieco
korzystniejsza od średniej w kraju jest struktura wiekowa drzewostanów, która tylko w lasach
państwowych jest zbliżona do prawidłowej.
Wg. regionalizacji przyrodniczo - leśnej [Mroczkiewicz 1952] lasy gminy Chotcza są położone
w VI Krainie Małopolskiej dzielnicy wzniesień łódzko – radomskich. Lasy państwowe są
podporządkowane Nadleśnictwu Zwoleń, a lasy prywatne Starostwu Powiatowemu w Lipsku.
Na terenie powiatu jak i gminy nie występują lasy ochronne. Na terenie gminy myśliwi
skupiają w kolach łowieckich tj. powyżej rzeki Iłżanki Koło Łowieckie "Oczeret" Radom, a
poniżej Koło Łowieckie "Łoś" Starachowice.
Nadzór nad lasami nie stanowiącymi majątku Skarbu Państwa sprawuje starosta za
pośrednictwem leśniczych lasów niepaństwowych, w ramach umów podpisanych z
Nadleśnictwem Zwoleń i obejmuje nakazy wykonania prac właścicielom lasów w czasie
obowiązywania planów urządzania lasu, zabezpieczenie stanu sanitarnego i bezpieczeństwa
przeciwpożarowego, prowadzenie cechowania i ewidencja pozyskiwanego drewna.
37
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Tabela 23. Powierzchnia [ha] zalesień i zakrzaczeń na terenie gminy Chotcza
Powiat/g
mina
Gr gmin
Gr. osób
Gr.kościołów
Gr.wspólnot
i zw.
gminnych
fizycznych
i zw. wyznan.
gruntowych
Pozost. gr.
ZWRSP*
PGL LP
Skarbu
Państwa
Razem
70
4.983
123
25
6.339
-
1180
12 720
26
5
231
1
298
3
54
618
48
286
10
-
894
-
113
1.351
6
2
169
-
85
-
23
285
Powiat
Chotcza
Źródło: PPOS [2007] * Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa, **PGL LP – Lasy Państwowe
2.8.2.2. Ochrona zasobów przyrody
Europejska sieć ekologiczna Natura 2000
Obszary zakwalifikowane do sieci Natura 2000 wyznaczono na podstawie przeglądu
rozmieszczenia siedlisk i gatunków w Polsce oraz oceny znaczenia stanowisk dla ochrony
danego siedliska lub gatunku. Obszar „Małopolskiego Przełomu Wisły” obejmuje przełomowy
odcinek doliny Wisły, od ujścia Sanny powyżej Annopola do miasta Puławy. Wiśle
towarzyszą liczne starorzecza, łachy i zastoiska, piaszczyste wyspy, namuliska, rozległe
płaty zarośli wierzbowych oraz - lokalnie - płaty łęgów nadrzecznych. Do Wisły uchodzą
liczne cieki wodne i w tych rejonach spotyka się interesujące siedliska ekotonowe. Na terenie
powiatu lipskiego, w tym gminy Chotcza znajduje się fragment sieci NATURA 2000
obejmujący „Małopolski Przełom Wisły”, w skład którego wchodzą: Obszar Chronionego
Krajobrazu Doliny rzeki Zwoleńki i Obszar Chronionego Krajobrazu Solec Nad Wisłą.
Legenda :
OSO (ochrona ptaków)
SOO (ochrona siedlisk)
Korytarze ekologiczne
Miejscowości
Województwa
Powiaty
Zbiorniki wodne
Rzeki
Kompleksy leśne
Drogi
Rysunek 4. Obszar NATURA 2000 – Dolina Zwolenki (PLH140006)
38
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Na północy granicę gminy stanowi dolina rzeki Zwolenka, silnie meandrująca, z prawie
naturalną szatą roślinną szuwarowo - bagienną i lasem łęgowym. Dolny odcinek rzeki to
Obszar Krajobrazu Chronionego "Dolina rzeki Zwoleńki", charakteryzujący się bogatym i
różnorodnym zbiorowiskiem fauny i flory należącym do najcenniejszych w środkowej Polsce.
Jest ono miejscem bytowania i rozrodu żółwia błotnego. Obszar Chronionego Krajobrazu
"Dolina rzeki Zwolenki" - obejmuje prawobrzeżną część doliny dolnego odcinka rzeki
Zwolenki.
Wojewoda Mazowiecki Rozporządzeniem Nr 42 z dnia 5 maja 2005 r. wprowadził Obszar
Chronionego Krajobrazu „Dolina Rzeki Zwolenki” (Dz. Urz. Woj. Maz z 2005 r. Nr 105, poz.
2949). Dolina Zwolenki leżąca w obszarze porozcinanych i silnie zerodowanych wysoczyzn
morenowych z okresu zlodowacenia środkowopolskiego, jest do 25 m wcięta w materiale
pleistoceńskim. Wąskie dno doliny (od 0.5 do około 1 km szerokości przy ujściu rzeki)
wypełnione jest torfem. Na zboczach widoczne są fragmenty terasy nadzalewowej o
wysokości względnej 2 - 3 m. Czytelność formy doliny maskują zalegające w wielu miejscach
zwydmione, przewiewane piaski. Teren stanowi bogatą mozaikę wzajemnie powierzchni
lustra wody. W dnie Doliny dominują podmokłe łąki, na których prowadzi się gospodarkę
ekstensywną. Miejscami występują na nich kępy zarośli wierzbowych i łozowych oraz
niewielkie olchowe laski. Łagodnie wznoszące się piaszczyste zbocza doliny porastają suche
sośniny, są tu pola uprawne i nieużytki z roślinnością kserotermiczną. Różnego typu tereny
związane z rolnictwem oraz nieużytki są dominującymi formami użytkowania ziemi na tym
obszarze
Obszar ten odznacza się charakterystycznym krajobrazem przyrodniczo - geograficznym
terenu naturalnie ukształtowanego z doliną silnie meandrującej rzeki oraz bogatymi i
różnorodnymi zbiorowiskami flory i fauny należącej do najcenniejszych w województwie
mazowieckim siedliskami bytowania i rozrodu żółwia błotnego (jedyne w Polsce środkowej).
Dolina Zwolenki, znajduje się w obszarze porozcinanych i silnie zerodowanych wysoczyzn
morenowych z okresu zlodowacenia środkowopolskiego, jest do 25 m wcięta w materiale
plejstoceńskim. Wąskie dno doliny wypełnione jest torfem. Teren stanowi bogatą mozaikę
wzajemnie przenikających się biotopów – wodnych, podmokłych i suchych. Siedliska wodne
reprezentowane są przez wolno płynącą rzekę i zakola oraz torfianki o różnej powierzchni
lustra wody. W dnie doliny dominują podmokłe łąki, na których prowadzi się gospodarkę
ekstensywną. Miejscami występują na nich kępy zarośli wierzbowych i łozowych oraz
niewielkie, olchowe laski. Łagodnie wznoszące się piaszczyste zbocza doliny porastają
suche sośniny, są tu pola uprawne i nieużytki z roślinnością kserotermiczną. Występują tu
następujące typy siedlisk przyrodniczych:

starorzecza i inne naturalne eutroficzne zbiorniki wodne,

suche śródlądowe murawy napiaskowe,

murawy kserotermiczne (priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami
storczyków),

lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe.
Występuje tu jeden z dwóch w kraju rezerwat żółwia błotnego (Emys orbicularis), z uwagi na
zasobność populacji jest ona brana pod uwagę przy próbach ponownego zasiedlania żółwia
błotnego w jego dawnych miejscach występowania, w dolinie Zwolenki żyją też bóbr
europejski, piskorz, kumak nizinny.
Jedna z najbogatszych i najcenniejszych ostoi flory i fauny charakterystycznej dla terenów
podmokłych. Stwierdzono tu 7 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Bogata
fauna kręgowców: 17 gatunków ryb, 10 gatunków płazów, 79 gatunków ptaków lęgowych (12
39
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
prawdopodobnych). Ważna ostoja żółwia błotnego Emysorbicularis. Bogata fauna
bezkręgowców, w tym 25 gatunków ważek, 21 gatunków ślimaków lądowych i 43 wodnych.
Dobrze zachowane roślinne zbiorowiska wodno - błotne. Rodzaje siedlisk z załącznika I
Dyrektywy Siedliskowej (5) zajmują ponad 40 % obszaru.
Drugi z obszarów chronionych na terenie gminy to Obszar Chronionego Krajobrazu "Solec
nad Wisłą" - ciągnie się pasem o przebiegu południkowym wzdłuż wschodniej granicy.
Występują tu specyficzne warunki przyrodniczo - krajobrazowe związane z systemem
pradoliny rzeki Wisły" liczne siedliska wodno - błotne i nadrzeczne biotopów oraz roślin i
zwierząt, wysoka skarpa z powycinanymi wąwozami niejednokrotnie z bogatymi lasami
mieszanymi, zadrzewienia i liczne starorzecza, oczka wodne.
Wojewoda Mazowiecki rozporządzeniem Nr 39 z dnia 19 kwietnia 2002 r. wprowadził Obszar
Chronionego Krajobrazu Solec n/Wisłą. Opis granic: wschodnia (przez rzekę Wisłę) i
południowa granica pokrywa się z granicą gmin Solec n/Wisłą – Lipsko od miejscowości
Helenów na południu do Woli Soleckiej na północy, dalej na wschód wzdłuż granic gmin
Solec n/Wisłą – Chotcza do miejscowości Kolonia Boiska skąd drogą biegnącą na zachód od
koloni Białobrzegi, Jarentowskiego Pola, na północ przez Górki, Chotczę w kierunku
Borowca do drogi prowadzącej do Gniazdkowa i nią na wschód przez Gniazdków do Wisły.
Ochroną objęta jest roślinność wykształcona na południowym skłonie wąwozu. Zbocze
porośnięte jest niskimi i zupełnie luźno rozmieszczonymi krzewami: Berberis vulgaris, Rosa
canina, Rubiginosa, Crataegus monogyna i inne. Pomiędzy krzewami na słabo utrwalonym
podłożu rozkruszonych margli kredowych rozwija się jedna z efektywniejszych muraw
kserotermicznych. Głównym komponentem tej murawy jest Aster amellus i Linum flavum
oraz szereg innych roślin kserotermicznych, jak Campanula sibinica, Pencedanum cervaria,
Scabiosa ocgrolenca, Anthemis tiuctoria i inne. Tu rozwinęły się inicjalne płaty zespołu
murawowego: Aster–Linetum flawi–Innoletum Eusifoliae.
Dużą atrakcyjnością krajobrazową stanowi dolina Wisły, która na terenie gminy jest
fragmentem jej małopolskiego przełomu. Stanowi bardzo cenny pod względem
przyrodniczym fragment dużej rzeki nizinnej o naturalnym charakterze, jednej z ostatnich w
tym stanie w Europie. Charakteryzuje się szerokim korytem, licznymi wyspami i
piaszczystymi łachami. Brzegi i tarasy zalewowe porastają wikliny nadrzeczne, resztki lasów
łęgowych (wierzbowo - topolowe), zbiorowiska szuwarowe i wodne, a odsypy rzeczne i
wyspy zajmują szuwary piaskowe. Tak kształtująca się roślinność wpływa na bogactwo
awiofauny tego terenu.
W opracowaniach Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i jej Zasobów dolinę Wisły
zaliczono do obszarów o znaczeniu międzynarodowym dla zachowania bogactwa i
różnorodności przyrody naszego kontynentu. W całej dolinie stwierdzono występowanie
ponad 320 gatunków ptaków, w tym 180 gatunków lęgowych. Na odcinku rzeki w rejonie tej
gminy gnieździ się około 40 gatunków ptactwa wodno - błotnego min. rybitwa białoczelna,
derkacz, ostrygojad, sieweczka obrożna. Regularnie zatrzymuje się tu w czasie przelotów
jesiennych i wiosennych około 50 gatunków ptaków o pochodzeniu skandynawskim i
syberyjskim. Zauważono tu regularne zalatywanie wiele ptaków siewkowatych, czaplę siwą i
krzyżówkę, derkacza, grzywacza, makolągwy, trznadle. Spośród ptaków zimujących
wymienić należy mewy śmieszki, czaple siwe, łyski, nurogęsi, gęgoły, sikory oraz około 30%
całej populacji orła bielika.
Na uwagę zasługuje występowanie bobrów. Gatunkami ryb występującymi w nurcie Wisły są
cierniki, sumy, jazie, leszcze, liny, szczupaki i karpie. Obszar ten należy do Obszaru
Chronionego "Solec nad Wisłą".
40
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Pomniki przyrody
Na terenie gminy Chotcza znajdują się trzy pomniki przyrody. W poniższej tabeli
uszczegółowiono usytuowanie pomników przyrody na terenie gminy oraz ich
charakterystyczne cechy.
Tabela 24. Wykaz pomników przyrody w gminie Chotcza
Miejscowość –
położenie
Lp.1)
141 2),
Gmina
Chotcza
(Nadleśnictwo – N,
Obręb – O, Oddział
– Oddz.)
Kijanka – plac
budowlany dz. Nr 21
A,
nr 20 nr ewid. 1345
Mazurkiewicz
Bogdan Kijanka,
Chotcza
N. Zwoleń O.Lipsko
1423
Chotcza
1433
Chotcza
Oddz. 15i
N. Zwoleń O.Lipsko
Oddz. 17a
Gatunek
Wiek w latach
Obwód na
wys. pierśnicy
[cm]
Wysokość
całkowita [m]
Lipa drobnolistna
Tilia mordata
200
300
22
-
510
22
300
430
22
300
360
21
Użytkownik lub
właściciel
Dąb szypułkowy
Quercus robur
Dąb szypułkowy
Nadleśnictwo
Zwoleń w
Miodnem
Quercus robur
Dąb szypułkowy
Quercus robur
Źródło: PPOS [2007]
1)oznacza liczbę porządkową w rejestrze Wojewody Mazowieckiego
2) na podstawie Rozporządzenia Nr 69 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 pażdziernika 2008r.
W gminie Chotcza nie ma powołanych uchwałą użytków ekologicznych.
2.8.3. Wnioski
Środowisko przyrodnicze na terenie gminy jest chronione przepisami ogólnymi i prawem
miejscowym. Realizacja strategicznych planów gminy musi uwzględniać uwarunkowania
środowiskowe.
Różnorodność funkcji jaką pełnią lasy (ekologiczne, produkcyjne, społeczne) oraz niska
lesistość w gminie i potrzeba racjonalizacji struktury użytkowania ziemi (zagospodarowanie
gruntów małoprzydatnych do produkcji rolniczej) wskazują na potrzebę i możliwości
zwiększenia powierzchni leśnej. Na obszarze chronionego krajobrazu zabrania się między
innymi:
• lokalizowania nowych obiektów zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie przyrody,
• lokalizowania budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego,
• likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodnobłotnych,
• umyślnego zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych, tarlisk i
złożonej ikry, ptasich gniazd oraz wybierania jaj,
• wypalania roślinności i pozostałości roślinnych, wydobywania skał, minerałów, torfu oraz
niszczenia gleby.
Stan środowiska leśnego na terenie gminy ulega zmianom. Do czynników wpływających na
zmiany stanu drzewostanu należy zaliczyć w szczególności warunki atmosferyczne panujące
w ostatnich latach (wysokie temperatury, zmienny poziom opadu atmosferycznego).
41
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
2.9. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska
Zagrożenia dla środowiska naturalnego mogą stanowić również awarie lub katastrofy.
Potencjalne zagrożenie na terenie gminy Chotcza stwarzają:
 transport drogami lokalnymi ( w tym materiałów niebezpiecznych),
 okresowe i miejscowe zanieczyszczenia wód rzek i zbiorników wodnych
 zarastanie gatunkami drzewiastymi i krzewami nieużytkowanych łąk i pastwisk,
 wycinanie zadrzewień
 zanieczyszczenie podziemnych
 dzikie wysypiska odpadów.
Najbardziej realne zagrożenie dla środowiska stanowią awarie w transporcie drogowym i
możliwość wystąpienia zdarzeń drogowych skutkujących wyciekiem substancji toksycznych i
niebezpiecznych np.: przewóz kwasu chloru, etyliny, oleju opałowego itp.
W Starostwie Powiatowym w Lipsku funkcjonuje Zespół Zarządzania Kryzysowego, w
zakresie jego obowiązków jest monitorowanie potencjalnych zagrożeń, przeciwdziałanie im
oraz koordynacja działań m.in. w gminie Chotcza.
42
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
3. CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE CHOTCZA
3.1. Cele polityki ekologicznej
Celami realizacyjnymi „Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2011 - 2014” są:
1. Wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska.
2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody.
3. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii.
4. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia
mieszkańców Polski.
5. Ochrona klimatu.
Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej. Celem nadrzędnym polityki ekologicznej
województwa mazowieckiego jest: „Ochrona walorów przyrodniczych i poprawa standardów
środowiska”
Cele główne dla Województwa Mazowieckiego :
 Zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska (dotyczy wód powierzchniowych i
podziemnych, gleb, odpadów, powietrza atmosferycznego, hałasu i promieniowania
elektromagnetycznego).
 Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii.
 Rozwój proekologicznych form działalności w gospodarce (w szczególności w
rolnictwie, transporcie i eksploatacji kopalin).
 Utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych, ochronę ekosystemów
cennych pod względem przyrodniczym, ochronę i rozwój ekosystemów leśnych.
 Poprawę bezpieczeństwa ekologicznego (w zakresie ochrony przed powodzią, suszą,
osuwiskami i pożarami, a także zmniejszenia ryzyka związanego z transportem
substancji niebezpiecznych oraz występowaniem awarii przemysłowych).
 Wzrost poziomu wiedzy ekologicznej (w zakresie edukacji ekologicznej).
Misja Powiatu Lipskiego :
Powiat lipski zapewnia swoim mieszkańcom wysoki poziom bezpieczeństwa, jakości
życia i edukacji poprzez poprawę infrastruktury technicznej i społecznej, przyjazny dla
rozwoju rolnictwa i przedsiębiorczości dbający o środowisko przyrodnicze.
Cele strategiczne dla Powiatu Lipskiego:
I.
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i komunikacyjnej służącej
mieszkańcom powiatu i wzmacniającej jego konkurencyjność.
II.
Usprawnienie infrastruktury społecznej gwarantującej wysoki standard życia
mieszkańców.
III.
Poprawa dostępności i jakości usług świadczonych przez Starostwo Powiatowe w
Lipsku.
IV.
Powiat Lipski przyjazny środowisku.
V.
Ochrona dziedzictwa kulturowego oraz wspomaganie rozwoju kultury, sportu,
turystyki i rekreacji.
VI.
Wsparcie procesów rozwoju terenów wiejskich oraz modernizacja rolnictwa.
43
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
VII.
Wspieranie działań służących rozwojowi małych i średnich firm poprzez aktywizację
lokalnych przedsiębiorców oraz przyciąganie nowych inwestorów.
Cele operacyjne dla Powiatu Lipskiego:
 Poprawa połączeń komunikacyjnych poprzez budowę i modernizację infrastruktury
drogowej.
 Poprawa stanu infrastruktury technicznej, poprzez pełne uzbrojenie wodno kanalizacyjne obszarów wiejskich.
 Modernizacja systemów grzewczych i elektroenergetycznych.
 Program gazyfikacji powiatu.
 Promocja i ochrona zdrowia poprzez poprawę systemu opieki zdrowotnej.
 Wysoki poziom rozwoju systemu pomocy społecznej i aktywizacja osób
niepełnosprawnych.
 Wysoki poziom kształcenia.
 Wzrost poziomu aktywności fizycznej poprzez poprawę bazy sportowej.
 Gwarancja bezpieczeństwa mieszkańców.
 Likwidacja zjawiska bezrobocia w powiecie.
 Podnoszenie jakości usług świadczonych przez powiatową administrację
samorządową i promocja powiatu lipskiego.
 Powołanie Partnerów Publiczno - Prywatnych.
 Ochrona zasobów naturalnych powiatu.
 Ochrona dziedzictwa przyrodniczo - kulturowego.
 Tworzenie warunków dla rozwoju turystyki rzecznej.
 Wyznaczenie terenów pod rozwój turystyki i rekreacji oraz ich zagospodarowanie.
 Rozwój różnych form sportu (z uwzględnieniem potrzeb niepełnosprawnych).
 Opracowanie Strategii rozwoju turystyki Powiatu Lipskiego.
 Aktywizacja gospodarstw rolnych.
 Działania promujące system restrukturyzacji gospodarstw rolnych w powiecie.
 Wsparcie dla inwestycji i rozwoju przetwórstwa rolno – spożywczego.
 Rozwój agroturystyki jako dodatkowe źródło dochodu mieszkańców obszarów
wiejskich.
 Stworzenie kompleksowego systemu wsparcia organizacyjnego i merytorycznego dla
sektora MSP.
 Kreowanie korzystnego klimatu dla dalszego rozwoju lokalnych firm oraz przyciąganie
inwestorów zewnętrznych.
 Koordynacja procesu rozwoju infrastruktury technicznej i komunalnej niezbędnej dla
rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości.
 Podejmowanie działań ułatwiających osobom bezrobotnym zdobycie nowych
umiejętności i aktywne poszukiwanie pracy.
Cele polityki ekologicznej dla Powiatu Lipskiego
Cele strategiczne dla Powiatu Lipskiego w zakresie ochrony środowiska:
I.
IV.
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i komunikacyjnej służącej
mieszkańcom powiatu i wzmacniającej jego konkurencyjność.
Powiat Lipski przyjazny środowisku.
44
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Cele operacyjne dla Powiatu Lipskiego w zakresie ochrony środowiska:





Poprawa stanu infrastruktury technicznej, poprzez pełne uzbrojenie wodno
kanalizacyjne obszarów wiejskich.
Modernizacja systemów grzewczych i elektroenergetycznych.
Program gazyfikacji powiatu.
Ochrona zasobów naturalnych powiatu.
Ochrona dziedzictwa przyrodniczo - kulturowego.
-
3.2. Analiza SWOT dla środowiska w gminie Chotcza
W ramach opracowania Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza
sporządzono analizę SWOT dla sfery ekologicznej gminy:
Mocne strony:
-
dobry stan środowiska przyrodniczego gminy
brak zakładów przemysłowych uciążliwych dla środowiska
możliwość prowadzenia gospodarstw agroturystycznych
średnia wartość bonitacyjna gleb pozwalająca na wykorzystanie ich w innym kierunku
niż tylko rolniczym
rozbudowana infrastruktura wodociągowa gminy,
wprowadzony system selektywnej zbiórki odpadów
Słabe strony:
-
-
nie zadawalający stan techniczny dróg publicznych
brak odprowadzania i oczyszczania ścieków
brak urządzeń służących ochronie środowiska
ograniczenia formalne wynikające z zalegania pod obszarem gminy głównego zbiornika
wody podziemnej (GZWP), objętego najwyższą i wysoką ochroną (obszar wysokiej
ochrony OWO oraz najwyższą ochroną ONO )
niski stopień zalesienia i brak programu działania w tym zakresie.
3.3. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska dla
gminy Chotcza
3.3.1. Założenia Strategii Rozwoju Gminy Chotcza
Misja Gminy Chotcza
„Gmina Chotcza jest gminą rolniczą, otwartą na inwestorów w dziedzinie turystyczno –
krajoznawczej, przetwórstwa rolno – spożywczego, usług obsługi rolnictwa,
przetwórstwa drewna oraz usług na rzecz ludności. Urzeczywistnianie systematyczne
wizji gminy ma tworzyć atrakcyjne warunki bytowania jej mieszkańców, zachęcające
jednocześnie do inwestowania na jej terenie”.
45
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Przedstawiona w pierwszej części niniejszego programu analiza stanu środowiska w gminie
Chotcza oraz zgromadzony w tym przedmiocie materiał wykazuje znaczącą aktualność
celów i zadań przyjętych w pierwszej edycji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy
Chotcza. Zmiany w obszarze programów wynikają ze zmian wprowadzonych do programów
wyższych szczebli samorządu oraz uwzględniają zadania zrealizowane w ciągu ostatnich 4
lat.
3.4. Cele i zadania programu ochrony środowiska dla gminy Chotcza
Cel : Podniesienie potencjału produkcyjnego, efektywności i konkurencyjności
rolnictwa gminy.
Zadania :
 Działania na rzecz agroturystyki
 Inicjowanie i sprzyjanie powstawaniu podmiotów przetwórstwa rolno - spożywczego i
obsługi rolnictwa, w tym w zakresie ochrony środowiska.
 Działanie na rzecz zwiększenia lesistości.

Podjęcie działań na rzecz zwiększenia ilości gospodarstw ekologicznych.
Cel : Poprawa stanu technicznego dróg
Zadania :
 Modernizacja, rozbudowa lub budowa dróg do faktycznych i nowych
Cel : Tworzenie podstawowej struktury służącej ochronie środowiska
Zadania :
 Rozwijanie edukacji ekologicznej mieszkańców.
 Wdrożenie kompleksowego systemu oczyszczania ścieków komunalnych i innych
poprzez budowę sieci kanalizacyjnej i przydomowych oczyszczalni i bezodpływowych
zbiorników
 Likwidacja dzikich wysypisk śmieci
 Wdrożenie w szerszym zakresie odbioru odpadów komunalnych w systemie zbiórki
selektywnej
 Rozszerzenie zakresu odbioru odpadów poprodukcyjnych, opakowań po środkach ochrony roślin i innych s
/ np. akumulatory, zużyte oleje, itp./.
46
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
4. PLAN DZIAŁAŃ NA LATA 2009 - 2012
4.1. Założenia planu działań na lata 2009 - 2012
Po przeprowadzeniu szeregu analiz dotyczących stanu środowiska naturalnego oraz jego
zagrożeń w gminie Chotcza można przedstawić zadania priorytetowe na lata 2009 - 2012.
Inwestycje, które zostały ujęte w Programie dotyczą:
-
ochrony powietrza atmosferycznego
ograniczenia hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
zasobów wodnych i gospodarki wodno - ściekowej
ochrony powierzchni ziemi
gospodarki odpadami
środowiska przyrodniczego, ochrony przyrody i zasobów naturalnych
edukacji ekologicznej i propagacji działalności proekologicznej
Dla zrealizowania tych działań konieczne będzie wsparcie budżetu gminy środkami z
zewnątrz. Pozostałe działania, o mniejszych nakładach finansowych, dotyczą:
- zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców,
- wprowadzenia rozwiązań promujących ekologiczne technologie
Zadania zmierzające do poprawy jakości środowiska są kosztownymi inwestycjami. Zadania
te dotyczą przede wszystkim budowy, rozbudowy lub modernizacji systemów infrastruktury
technicznej. Znaczna część zadań to działania organizacyjne – wymagające mniejszych
nakładów finansowych. Zadania te mogą być realizowane przy współpracy samorządu
gminnego i instytucji działających w sektorze gospodarki komunalnej, placówek
oświatowych, organizacji pozarządowych itp.
4.1.1. Ochrona powietrza atmosferycznego
Realizacja głównych zadań w ochronie powietrza dotyczyć będzie:
 termomodernizacji budynków użyteczności publicznej i użytkowników indywidualnych
 rozpoznania i analizy budowy sieci gazociągowych
 modernizacji sieci dróg gminnych
 modernizacji źródeł ciepła w budynkach użyteczności publicznej
 popularyzacji zmniejszenia zapotrzebowania na energię na korzyść produkcji energii z
odnawialnych zasobów energetycznych (np: program wykorzystania biomasy do celów
grzewczych, adresowany do jednostek organizacyjnych gminy oraz do odbiorców
indywidualnych na jej terenie)
 modernizacja oświetlenia na terenie gminy.
4.1.2. Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
Realizacja głównych zadań w ochronie powietrza dotyczyć będzie :
 modernizacji nawierzchni dróg gminnych na odcinku ok. 15 km
 wprowadzania zieleni izolacyjnej przy drogach
 poprawy izolacji budynków mieszkalnych (poprzez wymianę okien)
47
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016

wdrożenia systemu monitoringu pól elektromagnetycznych i prowadzenie baz danych.
4.1.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa
Z zadań na terenie gminy, w sferze ochrony wód powinny zostać zrealizowane przede
wszystkim :
 wykorzystanie zasobów wód podziemnych wyłącznie dla zaopatrzenia ludności w wodę
pitną
 racjonalne stosowanie nawozów naturalnych i sztucznych, w celu poprawy jakości wód
powierzchniowych i podziemnych
 wspieranie budowy szczelnych zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę oraz płyt
obornikowych w gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę zwierząt
 rozwój małej retencji – budowa zbiornika na rzece Iłżance
 rewitalizacji lub modernizacji zdegradowanych obszarów mokradłowych : Baranów,
Kijanka
 likwidacji nielegalnych zrzutów ścieków
 rozwoju budowy przydomowych oczyszczalni w poszczególnych miejscowościach na
terenie gminy
 modernizacji systemów melioracji szczegółowych
 konserwacji wałów przeciwpowodziowych wzdłuż rzeki Wisły na terenie gminy.
 wspierania rozwoju energetyki wodnej w ramach Programu możliwości wykorzystania
odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego [2006], adresowanego do
potencjalnych inwestorów zainteresowanych uruchomieniem małych elektrowni wodnych
w miejscowościach Niemieryczów i Zajączków, po uprzednim spiętrzeniu wody na rzece
Iłżance.
4.1.4. Ochrona powierzchni ziemi
W zakresie ochrony powierzchni ziemi szczególne znaczenie w rozpatrywanym okresie
zostało przypisane realizacji następujących zagadnień :
 ochronie gleby przed erozją wietrzną i zakwaszaniem
 ograniczania spływu zanieczyszczeń azotowych ze źródeł rolniczych
 popierania rolnictwa ekologicznego
 zagospodarowania gleb w sposób, który odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom i
klasie bonitacyjnej
 ochrony naturalnej rzeźby i wartości estetycznej krajobrazu
 modernizacji istniejących gospodarstw rolnych na potrzeby agroturystyki.
4.1.5. Gospodarka odpadami
W zakresie gospodarki odpadami szczególne znaczenie w rozpatrywanym okresie zostało
przypisane realizacji następujących zagadnień :
 zapobiegania i ograniczania ilości wytwarzanych odpadów
 doskonalenia systemu selektywnej zbiórki odpadów w celu osiągnięcia odpowiednich
poziomów odzysku i recyklingu dla osiągnięcia odpowiednich limitów odzysku i
recyklingu odpadów
48
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016





współpracy z Punktem Dobrowolnego Gromadzenia Odpadów utworzonym poza
terenem gminy
opracowania i wdrożenia programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest
eliminacji praktyk nielegalnego składowania odpadów
rekultywacji nieeksploatowanego składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i
obojętne w Chotczy - Józefowie
likwidacji i unieszkodliwiania azbestu i wyrobów zawierających azbest.
4.1.6. Ochrona przyrody i zasobów naturalnych
Działania z zakresu ochrony przyrody obejmują wszystkie powyżej przedstawione plany. W
latach 2009 - 2012 na terenie gminy Chotcza działania w zakresie ochrony przyrody powinny
obejmować:
 ochronę i wzrost różnorodności biologicznej i krajobrazowej w tym terenów o
szczególnej ochronie przyrody
 zachowanie istniejących terenów podmokłych, torfowisk, oczek wodnych,
nieuregulowanych cieków itp.
 renaturyzację ekosystemów
 kształtowanie krajobrazu harmonijnie skomponowanego i zachowującego tożsamość
kulturową i walory krajobrazowe
 wykorzystanie walorów przyrodniczych dla rozwoju turystyki, w tym rzecznej (w oparciu
o rzekę Iłżankę, Zwolenkę i dorzecze Wisły) i rekreacji
 odpowiednie eksponowanie i zagospodarowanie walorów przyrodniczych i kulturowych
bez uszczerbku dla środowiska
 ochronę zasobów leśnych (zwiększenie lesistości gminy, utrzymanie wielofunkcyjności
lasów i wzmożenie ich korzystnego oddziaływania na środowisko - zwiększenie funkcji
wodochronnej i klimatotwórczej)
 wspomaganie działań wynikających z planów urządzenia lasów wszystkich form
własności.
 ochrona zasobów surowców mineralnych (uwzględnienie w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego gminy, miejsc mogących stanowić w przyszłości
miejsca eksploatacji surowców mineralnych dla potrzeb lokalnych).
4.1.7. Edukacja ekologiczna i propagacja działalności proekologicznej
W ramach przedmiotowego zadnia będą w szczególności realizowane :







udział władz samorządowych i społeczeństwa w procesie edukacji ekologicznej
dostosowanie form edukacji ekologicznej do potrzeb różnych grup społecznych
popularyzacji zasad Dobrej Praktyki Rolniczej
współpracy z organizacjami pozarządowymi i lokalnymi samorządami itp.
organizowanie akcji promocyjnych i konkursów w zakresie efektywności energetycznej
kształtowanie proekologicznych wzorców konsumpcji w gospodarstwach domowych
prowadzących do zmniejszenia ilości odpadów oraz ich segregacji
popularyzacja oszczędzania wody, ochrony przed hałasem oraz zrównoważonego
rozwoju
49
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016



działania na rzecz wzrostu świadomości ekologicznej społeczności lokalnych, władz
szczebla lokalnego w zakresie zrozumienia celów ochrony przyrody i różnorodności
biologicznej,
stałe podejmowanie działań informacyjnych, promocyjnych, edukacyjnych w formie
audycji i publikacji podnoszenie świadomości mieszkańców gminy w dziedzinie ochrony
środowiska poprzez prowadzenie kampanii informacyjno - edukacyjnej (Światowy Dzień
Ziem i Światowy Dzień Ochrony Środowiska, Światowy Dzień Wody, Sprzątanie Świata,
itp.) w środkach masowego przekazu, kursów, szkoleń, wystaw, konkursów, imprez
masowych itp.
upowszechnianie w społeczeństwie wiedzy o ochronie przyrody i lasów), jak też roli
zadrzewień.
50
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
5. ZARYS PLANU DZIAŁA NA LATA 2012 - 2016
5.1. Założenia planu działań na lata 2012 - 2016
Założeniem planu działań na lata 2012 - 2016 jest kontynuacja realizacji określonych celów i
zadań, w tym rozpoczętych we wcześniejszym okresie. Przed przystąpieniem do tego etapu
gmina powinna mieć już opracowane szczegółowe plany działań dla poszczególnych
inwestycji, przygotowaną dokumentację i niezbędne pozwolenia oraz zabezpieczone środki –
własne i zewnętrzne – na realizację zamierzeń.
Konieczna jest kontynuacja działań z zakresu: ochrony wód, powietrza atmosferycznego,
ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego, zasobów wodnych i
gospodarki wodno - ściekowej, ochrony powierzchni ziemi, gospodarki odpadami, ochrony
przyrody i zasobów naturalnych oraz edukacji ekologicznej i propagacji działalności
proekologicznej, prowadzonych w latach 2009 – 2012. Szczególnie ważnym zadaniem jest
rozbudowa systemu oczyszczania ścieków oraz wprowadzenie docelowego systemu
gospodarki odpadami.
5.1.1. Ochrona powietrza atmosferycznego
Działania z zakresu ochrony powietrza, przewidywane na lata 2013 - 2016 obejmują
kontynuację
zadań
dotyczących
popularyzacji
odnawialnych
źródeł
energii,
termomodernizacji budynków, modernizacji i zmiany źródeł ciepła oraz budowę sieci
gazociągowych. Ponadto przewidywane jest wprowadzanie technologii elektroszczędnych.
5.1.2. Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
Działania z zakresu ograniczenia hałasu przewidują kontynuację modernizacji sieci dróg na
terenie gminy i kontynuację izolacji budynków mieszkalnych od hałasu komunikacyjnego, a
także stopniowe eliminowanie z użytkowania pojazdów wyeksploatowanych.
W zakresie ograniczenia promieniowania elektromagnetycznego wprowadzenie do
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie
przed polami elektromagnetycznymi z wyznaczeniem stref ograniczonego użytkowania m.in.
wokół urządzeń elektroenergetycznych, radiokomunikacyjnych i radiolokacyjnych, gdzie jest
rejestrowane przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.
5.1.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa
Działania w latach 2013 – 2016 zakładają dalszą optymalizację zużycia wody, a także
przedsięwzięcia inwestycyjne, zakładające kontynuowanie ochrony wód poprzez budowę
oczyszczalni przydomowych, a nadto modernizację ujęć wody. We wspomnianym okresie
planowany jest remont i modernizacja wałów przeciwpowodziowych wzdłuż rzeki Wisły na
terenie gminy.
5.1.4. Ochrona powierzchni ziemi
51
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Działania w latach 2013 – 2016 przewidują ochronę gleby przed degradacją, rozwój rolnictwa
ekologicznego i upraw odpowiadających lokalnym uwarunkowaniom terenowym, a także
zachowanie naturalnej rzeźby terenu i lokalnych walorów krajobrazowych.
5.1.5. Gospodarka odpadami
Podstawowym założeniem planu gospodarki odpadami na lata 2013 - 2016 doskonalenia
systemu selektywnej zbiórki odpadów w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów odzysku i
recyklingu dla osiągnięcia odpowiednich limitów odzysku i recyklingu odpadów, a także
realizacja programu usuwania azbest i wyrobów zawierających azbest.
5.1.6. Edukacja ekologiczna i propagacja działalności proekologicznej
W ramach edukacji i propagacji działalności na terenach wiejskich w szczególności
popularyzacja odnawialnych źródeł energii , a nadto na wszystkich poziomach edukacji
upowszechnianie zasad Dobrej Praktyki Rolniczej i rolnictwa ekologicznego
5.1.7. Ochrona przyrody i zasobów naturalnych
Działania w zakresie ochrony przyrody będą obejmowały kontynuację upowszechniania
biologicznych i ekologicznych metod ochrony lasów, ochronę zasobów leśnych,
wykorzystanie walorów przyrodniczych dla rozwoju turystyki, agroturystyki i rekreacji oraz
ochronę zasobów surowców mineralnych.
W poniższym zestawieniu tabelarycznym wykazano zadania priorytetowe do realizacji w
ramach Programu w latach 2009 – 2012 oraz 2013 - 2016.
Tabela 25. Zestawienie zadań priorytetowych dla Gminy Chotcza na lata 2009 - 2012 i zadań
na lata 2013 - 2016 w układzie celów operacyjnych.
Cel : Tworzenie podstawowej struktury służącej ochronie środowiska

L.p.
1
2
L.p.
1
Ochrona powietrza atmosferycznego
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Opracowanie aktualizacji programu ochrony
środowiska
Plan zaopatrzenia gminy w paliwo gazowe
Gmina
Środki własne
Gmina
Środki własne
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
Budowa sieci gazociągowych na terenie gminy
Gmina
Zadania na lata 2009 – 2012
52
Źródła środków
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
L.p.
1
Zadanie
Realizacja
Termomodernizacja budynków jednostek
organizacyjnych gminy
L.p.
1
Gmina
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
Kontynuacja termodernizacji budynków obiektów
Gminy
L.p.
1
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Modernizacja systemów grzewczych w budynkach
jednostek organizacyjnych gminy

L.p.
Gmina
Gmina
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Budowa sieci wodociągowej :
Gmina
2
Budowa oczyszczalni przydomowych
Gmina
Właściciele
1
L.p.
1
2
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa
1
L.p.
Źródła środków
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
Budowa oczyszczalni przydomowych - kontynuacja
Gmina
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Budowa zbiornika małej retencji
Gmina
Rewitalizacja lub modernizacji zdegradowanych obszarów
mokradłowych
53
Gmina
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
3
Konserwacja wałów przeciwpowodziowych
4
Opracowanie programu budowy i renowacji
urządzeń melioracji (szczegółowych)
L.p.
1
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
Budowa zbiornika małej retencji - kontynuacja
Gmina
Konserwacja wałów przeciwpowodziowych kontynuacja
Konserwacja urządzeń melioracyjnych
2
3

L.p.
WZM i UW
Zwoleń
Spółki Wodne
WZM i UW
Zwoleń
Spółki Wodne
WZM i UW
Zwoleń
WZM i UW
Zwoleń
Gmina
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
WZMiUW
Zwoleń
WZM i UW
Zwoleń
Gmina
Gospodarka odpadami
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Źródła środków
Gmina
Środki własne
2
Opracowanie aktualizacji planu gospodarki
odpadami dla gminy
Organizacja zbiórki odpadów komunalnych
Gmina, właściciele
Środki własne
3
Rozwój selektywnej zbiórki odpadów w gminie
Gmina, właściciele
4
Współpraca z Punktem Dobrowolnego
Gromadzenia Odpadów ( w tym odpadów
niebezpiecznych) na terenie powiatu
Opracowanie i wdrożenie programu usuwania
azbestu i wyrobów zawierających azbest
Powiat, Gmina
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Środki własne
1
5
L.p.
Gmina
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
1
Doskonalenie selektywnej zbiórki odpadów dla
osiągnięcia wymaganych poziomów odzysku i
recyklingu odpadów
Gmina
2
Współpraca z Punktem Dobrowolnego
Gromadzenia Odpadów ( w tym odpadów
niebezpiecznych) na terenie powiatu - kontynuacja
Powiat, Gmina
3
Realizacja programu eliminowania wyrobów
zawierających azbest
Gmina
L.p.
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
54
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Środki własne
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
1
Rekultywacja składowiska odpadów w Chotczy Józefowie
Gmina
2
Likwidacja „dzikich wysypisk” na terenie gminy
Gmina
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
L.p.
Monitoring zamkniętego składowiska w Chotczy Józefowie
Likwidacja „dzikich wysypisk” na terenie gminy
1
2
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Środki własne
Źródła środków
Gmina
Środki własne
Gmina
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Cel : Poprawa stanu technicznego dróg

Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
L.p.
Źródła środków
1
Analiza stanu obecnego dróg w gminie
Gmina
Środki własne
2
Modernizacja dróg powiatowych:
Powiat
Gmina
3
Modernizacja dróg gminnych:
Gmina
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
 Tymienica - Ciepielów
 Zajączków - Tymienica
 Chotcza - Józefów - Solec
 Gustawów - Kijanka
 Białobrzegi – Jarentowskie Pole
L.p.
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
1
Kontynuacja modernizacji dróg powiatowych
Powiat
Gmina
2
Kontynuacja modernizacja dróg gminnych
Gmina
55
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Cel : Podniesienie potencjału produkcyjnego, efektywności i konkurencyjności
rolnictwa gminy.

L.p.
Ochrona powierzchni ziemi
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Ochrona gleb użytkowanych rolniczo
1
L.p.
Gmina
Zadania priorytetowe na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
Ochrona gleb użytkowanych rolniczo - kontynuacja
1
Gmina

Edukacja ekologiczna i propagacja działalności proekologicznej
L.p.
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
1
L.p.
1
L.p.
L.p.
1
L.p.
1
Opracowanie i wdrożenie programów edukacyjnych
dla dzieci i młodzieży
Powiat
Gmina
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
Realizacja programów edukacyjnych dla dzieci i
młodzieży
Powiat
Gmina
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Popularyzacja alternatywnych źródeł energii
Powiat, Gmina
Źródła środków
Środki własne
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
Źródła środków
Popularyzacja alternatywnych źródeł energii
Gmina
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Opracowanie raportu o stanie bazy turystycznorekreacyjnej na terenie gminy
56
Gmina
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Źródła środków
Środki własne
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
2
L.p.
Opracowanie gminnego planu wspierania
agroturystyki i ekologicznego rolnictwa
Gmina
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
Środki własne
Źródła środków
1
Realizacja programu wspierania rozwoju bazy
turystyczno – rekreacyjnej na terenie gminy
Gmina
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
Środki
inwestorów
2
Realizacja gminnego planu wspierania agroturystyki Gmina
i ekologicznego rolnictwa
Środki własne
RPO
Środki
pomocowe
L.p.
1
2
3
4
L.p.
1
2
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Źródła środków
Opracowanie raportu o stanie rolnictwa w gminie
Opracowanie programu modernizacji gospodarstw
dla potrzeb agroturystyki
Popularyzacja ekologicznego rolnictwa
Gminy
Gmina, rolnicy
Środki własne
Środki własne
Ośrodek Doradztwa
Rolniczego Gminy
Poprawa jakości produktów w gospodarstwach
ekologicznych – uzyskanie odpowiednich
certyfikatów
Rolnicy
Środki własne
Środki
pomocowe
Środki rolników
Środki
pomocowe
Zadania na lata 2013 – 2016
Zadanie
Realizacja
Realizacja programu wspierania modernizacji
Gmina, rolnicy
gospodarstw dla potrzeb agroturystyki
Poprawa jakości produktów w gospodarstwach
Rolnicy
ekologicznych – uzyskanie odpowiednich
certyfikatów
Źródła środków
Środki własne
Środki rolników
Środki
pomocowe
 Ochrona przyrody i zasobów naturalnych
L.p.
1
2
Zadania priorytetowe na lata 2009 – 2012
Zadanie
Realizacja
Opracowanie planu urządzania lasów (należących
do osób fizycznych)
Powiat
Gmina
Gmina
Inwentaryzacja terenów pod zalesienie
3
Zalesienie gruntów na terenie gminy
Właściciele
4
Wrysowanie do planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego gminy miejsc mogących stanowić w
przyszłości miejsca eksploatacji surowców
mineralnych dla potrzeb lokalnych
Gmina
Zadania na lata 2013 – 2016
57
Źródła środków
Środki własne
Środki
pomocowe
Środki własne
Środki rolników
Środki
pomocowe
Środki własne
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
L.p.
1
Zadanie
Realizacja
Kontynuacja zalesienia gruntów na terenie gminy
58
Właściciele
Źródła środków
Środki rolników
Środki
pomocowe
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
6. ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA
6.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska
Zarządzanie ochroną środowiska powinno opierać się na następujących zasadach,
wynikających z polityki ekologicznej Polski i Unii Europejskiej:
 zasada przezorności
 zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi
 zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego
 zasada regionalizacji
 zasada uspołecznienia
 zasada „zanieczyszczający płaci”
 zasada prewencji
 zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT)
 zasada subsydiarności
 zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej.
Na szczeblu gminy zarządzanie ochroną środowiska dotyczy zadań własnych gminy oraz
koordynacji zadań realizowanych przez, jednostki organizacyjne, podmioty gospodarcze uznanych za ważne dla stanu środowiska naturalnego w gminie.
W realizacji programu uczestniczą:
 podmioty prowadzące działania organizacyjne i zarządzające programem,
 podmioty uczestniczące w realizacji poszczególnych zadań,
 jednostki kontrolujące realizację programu oraz efekty,
 mieszkańcy powiatu, jako końcowy beneficjent programu.
Organem odpowiedzialnym za realizację programu jest Wójt Gminy, zobowiązany do
składania cyklicznych raportów Samorządowi Gminy. Realizacja programu wymaga
współdziałania z organami administracji rządowej i samorządowej (szczebla wojewódzkiego,
powiatowego oraz gmin wchodzących w skład powiatu), administracji specjalnej, w
kompetencjach której znajdują się sprawy kontroli stanu środowiska.
Schemat zarządzania ochroną środowiska w gminie przedstawia się następująco:
Rada Gminy
Powiat
Sejmik
Wojewoda
Wójt Gminy
Instytucje kontrolujące
Jednostki realizujące
Instytucje finansujące
Rysunek 5. Schemat zarządzania w ochronie środowiska na szczeblu gminnym
6.2. Kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska
Ustawy regulujące sprawy związane z ochroną środowiska dają szczegółowe kompetencje
organom gminy. Ważniejsze uprawnienia Wójta (Burmistrza, Prezydenta) oraz Rady Gminy
przedstawiono poniżej:
59
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Do zadań gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności
zadania własne obejmują sprawy (art. 7 ustawy o samorządzie gminnym, Dz. U. z 2001 Nr
142, poz. 1591 z późn. zm.):
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i
przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania
ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń
sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń
sportowych,
11) targowisk i hal targowych
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony
przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz
obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej,
medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej,
18) promocji gminy,
19) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
Do zadań gmin należy także (art. 3 ust. 6a Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w
gminach, Dz. U. z 2005r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.): udostępnienie mieszkańcom na
stronie internetowej oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacji o znajdujących się na
terenie gminy zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z
gospodarstw domowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym
sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495), zawierającej:
a) firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt
elektryczny i elektroniczny,
b) adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, w tym
punktów sprzedaży sprzętu elektrycznego i elektronicznego;
Kompetencje Wójta (Burmistrza, Prezydenta):
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. Ustawa o samorządzie
gminnym (Dz. U. z 2001 Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.):
 wójt przygotowuje projekty uchwał rady gminy i określa sposób ich realizacji
60
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016

wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje
pogotowie i alarm przeciwpowodziowy oraz może zarządzać ewakuację z obszarów
bezpośrednio zagrożonych
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 13 września 1996 r. Ustawa o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach(Dz. U. z 2005r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.):
 wydaje zezwolenia na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie:
1. odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości,
2. opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych,
3. ochrony przed bezdomnymi zwierzętami,
4. prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także grzebowisk i
spalarni zwłok zwierzęcych i ich części
 określa i podaje do publicznej wiadomości wymagania, jakie powinien spełniać
przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia o którym mowa w pkt. 3. i 4.
 określa i podaje do publicznej wiadomości wymagania, jakie powinien spełniać
przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia o którym mowa w pkt.1. i 2.,
uwzględniając:
o opis wyposażenia technicznego niezbędnego do realizacji zadania,
o w przypadku zezwolenia na odbiór odpadów komunalnych od właścicieli
nieruchomości – również miejsca odzysku lub unieszkodliwiania
odpadów komunalnych wynikające z wojewódzkiego planu gospodarki
odpadami, do których odpady mają być przekazane.
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150):
 w celu realizacji polityki ekologicznej państwa sporządza gminne programy ochrony
środowiska, uwzględniające:
o cele ekologiczne
o priorytety ekologiczne
o rodzaj i harmonogram działań proekologicznych
o środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawnoekonomiczne i środki finansowe
 realizuje uchwalony przez radę gminy program ochrony środowiska
 sporządza co 2 lata raport z programu ochrony środowiska, który przedstawia radzie
gminy
 wydaje decyzje środowiskowe zgody na realizację przedsięwzięć mogących
negatywnie oddziaływać na środowisko, nie będące w kompetencjach wojewody,
starosty i dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych
 może, w drodze decyzji, nakazać osobie fizycznej, której działalność negatywnie
oddziałuje na środowisko, wykonanie w określonym czasie czynności zmierzających
do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko
 w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne niebędące
przedsiębiorcami:
o wydaje decyzje w sprawie
- nałożenia na prowadzącego instalację lub użytkownika urządzenia obowiązek
prowadzenia w określonym czasie pomiarów wielkości emisji wykraczających poza
61
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016


obowiązki, jeżeli z przeprowadzonej kontroli wynika, że nastąpiło przekroczenie
standardów emisyjnych,
- wymagania w zakresie ochrony środowiska dotyczące eksploatacji instalacji, z
której emisja nie wymaga pozwolenia, o ile jest to uzasadnione koniecznością
ochrony środowiska
o przyjmuje wyniki pomiarów, jeżeli pomiary te mają szczególne znaczenie ze
względu na potrzebę zapewnienia systematycznej kontroli wielkości emisji lub
innych warunków korzystania ze środowiska lub jeżeli z przeprowadzonej
kontroli wynika że nastąpiło przekroczenie standardów emisyjnych
o przyjmuje zgłoszenia dotyczące instalacji, z której emisja nie wymaga
pozwolenia, mogąca negatywnie oddziaływać na środowisko
sprawuje kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w
zakresie objętym właściwością tych organów
występuje do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie
odpowiednich działań będących w jego kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli organy
te stwierdzą naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochroni środowiska
lub występuje uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło nastąpić,
przekazując dokumentację sprawy.
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz.
U. z 2004r. Nr 92, poz. 880 z późn. zm):
 wydaje zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, które nie są wpisane do rejestru
zabytków
 wymierza administracyjną karę pieniężną za:
1. zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym
wykorzystaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo
urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób
szkodliwy dla roślinności
2. usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia
3. zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień
lub krzewów.
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007
r. Nr 39 poz. 251 z późn. zm.):
 sporządza projekt gminnego planu gospodarki odpadami
 przekazuje projekt gminnego planu gospodarki odpadami do zaopiniowania przez
zarząd województwa i zarząd powiatu.
 realizuje uchwalony przez radę gminy plan gospodarki odpadami
 opiniuje program gospodarki odpadami niebezpiecznymi
 opiniuje wydawane zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów
 opiniuje wydawane zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub
transportu odpadów
 wydaje decyzje w sprawie usunięcia odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich
składowania lub magazynowania
 nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do
ich składowania lub magazynowania, wskazując sposób wykonania tej decyzji
62
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Kompetencje wynikające z Ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. 2005 Nr
239, poz.2019 z późn. zm.):
 jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie
szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może,
w drodze decyzji, nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub
wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom.
Kompetencje wynikające z Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu
w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006r. Nr 123, poz. 858):
 sprawdza, czy taryfy dostarczania wody i odprowadzania ścieków oraz plan zostały
opracowane zgodnie z przepisami ustawy, i weryfikuje koszty, pod względem
celowości ich ponoszenia
 ogłasza uchwalone ceny i stawki opłat w miejscowej prasie lub w sposób zwyczajowo
przyjęty w terminie 7 dni od dnia podjęcia uchwały.
Kompetencje Rady Gminy
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. Ustawa o samorządzie
gminnym (Dz. U. z 2001 Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.):
 uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
 uchwalanie programów gospodarczych,
 ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im
składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych
na realizację zadań przez te jednostki.
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 13 września 1996 r. Ustawa o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.):
 uchwala, po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego,
regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, który jest aktem prawa
miejscowego i dotyczy:
1.
wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie
nieruchomości obejmujących:
 prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania
odpadów komunalnych, w tym powstających w gospodarstwach
domowych, odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych
i odpadów z remontów,
 uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części
nieruchomości służących do użytku publicznego,
 mycie i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i
warsztatami naprawczymi.
2.
rodzaju i minimalnej pojemności urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów
komunalnych na terenie nieruchomości oraz na drogach publicznych, warunków
rozmieszczania tych urządzeń i ich utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym,
porządkowym i technicznym, przy uwzględnieniu:
 średniej ilości odpadów komunalnych wytwarzanych w gospodarstwach
domowych, bądź w innych źródłach,
63
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
3.
4.
5.
6.
7.
8.
 liczby osób korzystających z tych urządzeń,
częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych i nieczystości
ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku
publicznego,
maksymalny
poziom
odpadów
komunalnych
ulegających
biodegradacji
dopuszczonych do składowania na składowisku odpadów,
innych wymagań wynikających z gminnego planu gospodarki odpadami,
obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę
przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem
terenów przeznaczonych do wspólnego użytku,
wymagań utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z
produkcji rolniczej, w tym także zakazu ich utrzymywania na określonych obszarach
lub w poszczególnych nieruchomościach,
wyznaczania obszarów podlegających obowiązkowej deratyzacji i terminów jej
przeprowadzania.
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150):
 uchwala gminny program ochrony środowiska
 może, w drodze uchwały, ustanawiać ograniczenia co do czasu funkcjonowania
instalacji lub korzystania z urządzeń, z których emitowany hałas może negatywnie
oddziaływać na środowisko.
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz.
U. z 2004r. Nr 92, poz. 880 z późn. zm):
 likwidacja lub zmiana granic obszaru chronionego krajobrazu następuje na drodze
rozporządzenia wojewody, po zaopiniowaniu przez wojewódzką radę ochrony
przyrody oraz właściwe miejscowo rady gmin
 projekt rozporządzenia w sprawie wyznaczenia lub powiększenia obszaru
chronionego krajobrazu wymaga uzgodnienia z właściwą miejscowo radą gminy
 rada gminy może wyznaczyć obszar chronionego krajobrazu, likwidacja lub zmiana
granic obszaru chronionego krajobrazu następuje na drodze uchwały rady gminy
 rada gminy jest obowiązana zakładać i utrzymywać w należytym stanie tereny zieleni
i zadrzewienia
Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007
r. Nr 39 poz. 251 z późn. zm.):
 uchwala gminny plan gospodarki odpadami
Kompetencje wynikające z Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu
w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006r. Nr 123, poz. 858):
 po dokonaniu analizy projektów regulaminów dostarczania wody i
odprowadzania ścieków, opracowanych przez przedsiębiorstwa
wodociągowo - kanalizacyjne, uchwala regulamin dostarczania wody i
odprowadzania ścieków
64
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016



uchwala wieloletnie plany rozwoju i modernizacji urządzeń
wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych
podejmuje uchwałę o zatwierdzeniu taryf albo o odmowie
zatwierdzenia taryf przedstawionych przez przedsiębiorstwo
wodociągowo-kanalizacyjne,
na
uzasadniony
wniosek
przedsiębiorstwa
wodociągowokanalizacyjnego, rada gminy, w drodze uchwały przedłuża czas
obowiązywania dotychczasowych taryf, lecz nie dłużej niż na 1 rok.
6.3. Instrumenty zarządzania środowiskiem
Zarządzenie środowiskiem opiera się na wykorzystaniu:
 instrumentów prawnych – ustaw i rozporządzeń, dających odpowiednie kompetencje
organom administracji rządowej i samorządowej oraz organom administracji
specjalnej
 instrumentów finansowych – opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska,
administracyjnych kar pieniężnych, funduszy celowych
 instrumentów społecznych – współdziałania i partnerstwa, edukacji ekologicznej,
komunikacji społecznej
 instrumentów strukturalnych – strategii i programów wdrożeniowych
65
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
7. WDRAŻANIE PROGRAMU
7.1. Środki finansowe na realizację programu
Na wdrażanie programu ochrony środowiska mogą być przeznaczone:
 środki własne,
 kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych,
 kredyty i pożyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane przez instytucje
wspierające rozwój gmin i powiatów,
 obligacje
 dotacje z funduszy krajowych i zagranicznych
Podstawowymi źródłami środków zewnętrznych, z których mogą korzystać samorządy
dla realizacji programów ochrony środowiska to:
 Budżet Państwa
 Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy, Wojewódzki,
Powiatowy, Gminny)
 Fundusze UE
 Fundacje i fundusze wspierające ochronę środowiska (Ekofundusz, Fundacja
Poszanowania Energii, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska i inne)
Własne środki samorządu terytorialnego
Własne środki są niezbędne do uzyskania niektórych dotacji. Fundusze samorządu
terytorialnego pochodzą ze środków, takich jak: podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach
stanowiących dochód budżetu państwa.
Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Fundusze takie wspierają realizację inwestycji ekologicznych. Przeznaczone są także na:
edukację ekologiczną, opracowania naukowo-badawcze i ekspertyzy dotyczące zagadnień
związanych z ochroną środowiska.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej finansuje przedsięwzięcia,
które są podejmowane w związku z koniecznością wypełnienia zobowiązań Polski wobec
Unii Europejskiej. Fundusz stosuje trzy formy dofinansowania: finansowanie pożyczkowe,
dotacyjne i kapitałowe.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowuje pożyczki z
opcją częściowego umorzenia i dotacje na realizację zadań dotyczących:
- ochrony wód i gospodarki wodnej
- ochrony atmosfery
- ochrony powierzchni ziemi
- przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska
- edukacji ekologicznej
- ochrony przyrody
- monitoringu środowiska
Wysokość dofinansowania może sięgać nawet 50 %, dotacja może być wyższa w
uzasadnionych przypadkach.
Fundusze UE
66
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Fundusze UE pochodzą z budżetu UE i są przeznaczone na pomoc w restrukturyzacji i
modernizacji
gospodarstw
najbiedniejszych
państw
członkowskich.
Zasadą
współfinansowania jest to, iż część środków finansowych musi pochodzić z budżetu
krajowego.
Źródłami finansowania krajów UE są trzy fundusze:
1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
2. Europejski Fundusz Społeczny
3. Fundusz Spójności
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Jest to jeden z najważniejszych źródeł finansowania przedsięwzięć w zakresie ochrony
środowiska i kraju. Na ten Program środki unijne będą pochodziły z Funduszu Spójności i
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W zakresie ochrony środowiska
finansowanie dotyczyło będzie dużych inwestycji komunalnych, inwestycji proekologicznych
w przedsiębiorstwach, projektów ochrony przyrody, bezpieczeństwa ekologicznego i edukacji
ekologicznej. Polska otrzyma z unijnego budżetu ok. 27,9 mld euro, z czego na inwestycje w
ochronę środowiska przeznaczone będzie blisko 5 mld euro.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) to największy z punktu widzenia
dostępnych środków i zakresu działań program operacyjny w całej Unii Europejskiej i
najważniejsze źródło finansowania inwestycji związanych z ochroną środowiska w Polsce.
Na jego realizację w latach 2007–2013
Środki unijne na PO Infrastruktura i Środowisko pochodzą z dwóch źródeł finansowania – z
Funduszu Spójności (22,2 mld euro) oraz z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego (5,7 mld euro).
Minister Środowiska pełni rolę Instytucji Pośredniczącej dla pięciu Osi Priorytetowych
tego Programu:
Oś.priorytetowa1 - Gospodarka wodno-ściekowa
Oś.priorytetowa 2 - Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi
Oś.priorytetowa 3 - Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska
Oś.priorytetowa 4 - Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony
środowiska
Oś priorytetowa 5 - Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007- 2013
Program ten wykorzystuje środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Stanowi
główny instrument realizacji Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego. Jednym z
priorytetów określony w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Mazowieckiego
są inwestycje w ochronę środowiska. Dotyczy to działań inwestycyjnych w zakresie
wodociągów i kanalizacji, ochrony powietrza oraz gospodarki odpadami.
67
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Europejski Fundusz Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich
Są to środki na ochronę gruntów rolnych i leśnych na obszarach wiejskich, które mogą być
pozyskiwane przez właścicieli gruntów i lasów. Wsparcie finansowe przeznaczone będzie na
zadania dotyczące zagospodarowania gruntami i lasami zgodnych z potrzebą zachowania
środowiska naturalnego i krajobrazu oraz ochrony i poprawy zasobów naturalnych.
Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy EOG
Finansuje projekty w dotyczące:
- ochrony środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez redukcję zanieczyszczeń i
promowanie odnawialnych źródeł energii
- promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarządzanie
zasobami
EkoFundusz
Celem funduszu jest administrowanie środkami pochodzącymi z ekokonwersji polskiego
długu. Dofinansowuje przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska, poprzez udzielanie
preferencyjnych pożyczek lub bezzwrotnych dotacji.
Kredyty preferencyjne
Są udzielane przez Bank Ochrony Środowiska S.A. na inwestycje proekologiczne bez
możliwości umorzenia. Kredytobiorca musi posiadać co najmniej 50% własnych środków na
sfinansowanie zadania.
Kredyty komercyjne
Nie należy traktować kredytów komercyjnych jako podstawowe źródło finansowania
inwestycji. Ze względu na oprocentowanie, powinny stanowić jedynie uzupełnienie środków z
pożyczek preferencyjnych.
Własne środki inwestorów prywatnych
Koszty niektórych inwestycji pokrywają z własnych środków podmioty gospodarcze i
prywatni inwestorzy. Inwestycje finansowane przez podmioty gospodarcze mogą być
dofinansowane z kredytów komercyjnych i funduszy ochrony środowiska.
7.2. Koszty realizacji przedsięwzięć
Kalkulacja szacunkowych kosztów realizacji programów została przeprowadzona w oparciu o
plany inwestycyjne Samorządu Gminy oraz koszty porównywalnych inwestycji i działań
realizowanych przez takie jednostki.
Tabela 26. Zestawienie kosztów szacunkowych realizacji Programu
Szacunkowe koszty realizacji
Szacunkowe koszty realizacji
2009 – 2012
2013 - 2016
Cele operacyjne i zadania
Ochrona powietrza atmosferycznego
Termodernizacja obiektów
użyteczności publicznej
350 000
200 000
Modernizacja źródeł ciepła
100 000
-
68
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Zakład gazowniczy
Rozwój gazyfikacji
Zakład gazowniczy
Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
Modernizacja dróg
1 500 000
1 500 000
Zasoby wodne i gospodarka wodno ściekowa
Budowa kanalizacji
wodociągowej
Modernizacja ujęć wody
Budowa oczyszczalni
przydomowych
Budowa zbiornika małej retencji
50 000
-
-
200 000
1 600 000
1 600 000
225 000
225 000
Gospodarka odpadami i
Realizacja planu gospodarki
odpadami
414 000
119 00
Zamknięcie i rekultywacja
składowiska
440 000
-
40 000
50 000
439 000
438 000
Prowadzenie monitoringu
lokalnego na składowisku
odpadów komunalnych w
Chotczy – Józefów
Opracowanie i realizacja
programu usuwania azbestu i
wyrobów zawierających azbest
Edukacja ekologiczna i propagacja działalności proekologicznej
Edukacja ekologiczna i
propagacja działalności
proekologicznej
5 000
4 000
Rozwój turystyki i agroturystyki
3 000
3 000
Popularyzacja alternatywnych
źródeł energii
3 000
3 000
3 000
3 000
4 000
4 000
200 000
100 000
Rozwój nowoczesnego rolnictwa
Kampania informacyjno –
edukacyjna dotycząca
prawidłowej gospodarki
odpadami
Wsparcie technologii
proekologicznych
Ochrona przyrody i zasobów naturalnych
Zalesienia i ochrona terenów
leśnych
Razem
20 000
20 000
5 302 000
4 470 000
Źródłami finansowania poszczególnych programów będą głównie:
- Środki własne z budżetu gminy na dany rok,
69
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
-
Pomoc z budżetu państwa,
Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
Fundusze UE,
Fundacje i fundusze wspierające ochronę środowiska.
70
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
8.
MONITORING
Osiągnięcie celów, wyznaczonych w Programie Ochrony Środowiska wymaga prowadzenia
bieżącego monitoringu przebiegu realizacji programu. Stały monitoring umożliwia ocenę
skuteczności podejmowanych działań oraz wprowadzanie w razie wystąpienia takiej
konieczności odpowiednich korekt.
Tabela 27. Harmonogram działań monitorujących Program
Działanie
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Monitoring
stanu
środowiska
Raporty
z
realizacji
programu
Aktualizacja programu
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Dla oceny realizacji programu konieczne jest ustalenie systemu wskaźników,
określających skuteczność poszczególnych działań. Wskaźniki te można podzielić na
grupy:
 wskaźniki ekologiczne – pozwolą określić efekt ekologiczny podejmowanych działań
(jakość wód powierzchniowych i podziemnych, wskaźniki zanieczyszczenia
powietrza, długość sieci infrastruktury, wskaźniki lesistości, ilość odpadów
wytwarzanych przez 1 mieszkańca, stopień odzysku surowców wtórnych itp.)
 wskaźniki ekonomiczne – koszt jednostkowy osiągnięcia określonego efektu
ekologicznego,
 wskaźniki społeczne – zaangażowanie mieszkańców w działania związane z ochroną
środowiska, udział w realizacji sieci infrastruktury technicznej, skuteczność
selektywnej zbiórki odpadów itp.
Ocena skuteczności wdrażania programu będzie prowadzona m.in. przez porównanie
wskaźników charakteryzujących stan środowiska oraz stan infrastruktury technicznej,
wpływającej na stan środowiska:
 jakość wód powierzchniowych (klasy czystości)
 jakość wód podziemnych
 stężenie zanieczyszczeń gazowych i pyłowych
 wskaźnik lesistości
 powierzchnia terenów objętych ochrona prawną
 udział komunalnych ścieków nieoczyszczonych
 ilość odpadów komunalnych wytworzonych przez 1 mieszkańca
 udział odpadów posegregowanych w ogólnej ilości odpadów
 nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska oraz wskaźniki społeczne:
 udział społeczeństwa w realizacji działań z zakresu ochrony środowiska
 uspołecznienie procesów decyzyjnych
 lokalne inicjatywy proekologiczne
 ilość działań prawnych związanych z zanieczyszczeniem środowiska
Informacje niezbędne do analizy stanu środowiska i monitoringu realizacji Programu powinny
być na bieżąco gromadzone i przetwarzane przez właściwą komórkę organizacyjną Urzędu
Gminy.
Przykładowe wskaźniki:
71
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Wskaźnik
Jednostka
Długość dróg powiatowych o nawierzchni ulepszonej
Długość dróg powiatowych o nawierzchni nieulepszonej
Długość dróg gminnych o nawierzchni ulepszonej
Długość dróg gminnych o nawierzchni nieulepszonej
Długość sieci wodociągowej
Liczba przyłączy do sieci wodociągowej
Ilość stacji uzdatniania wody pitnej
Ilość studni głębinowych
Długość sieci kanalizacyjnej
Ilość oczyszczalni ścieków
Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków
Ilość przyzakładowych oczyszczalni ścieków
Długość sieci gazociągowej
Ilości odpadów pochodzących z selektywnej zbiórki
Udział odpadów zbieranych selektywnie w strumieniu zbieranych
odpadów komunalnych
Udział odpadów komunalnych deponowanych na składowiskach
Ilość masztów telefonii komórkowej
Powierzchnia zalesionych gruntów
Ilość zbiorników retencyjnych
Ilość pomników przyrody
72
km
km
km
km
km
szt.
szt.
szt.
km
szt.
szt.
szt.
km
Mg
%
%
szt.
ha
szt.
szt.
Wartość
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
9. SPIS MATERIAŁÓW ŹRÓDŁOWYCH



















Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. 1995 Nr
16 poz. 78),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji
dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu
prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych
wód.
Natura 2000 – Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa
2002 r.
Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i
lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa lipiec 2002 r.
Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do roku 2020 – Sejmik Województwa
Mazowieckiego – Warszawa 2006 r.,
Rocznik statystyczny województwa mazowieckiego, Urząd Statystyczny w Warszawie
2007 r.
Program ochrony środowiska województwa mazowieckiego. Warszawa 2007 r.,
Program zwiększania lesistości dla województwa Mazowieckiego do roku 2020.
Warszawa. 2007.
Program Małej Retencji dla Województwa Mazowieckiego - 2008
Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2006 roku. Raport WIOŚ.
Warszawa 2007
Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim raport za 2007 . –
WIOŚ. Warszawa 2008
Gminny Program Ochrony Środowiska na lata 2004 – 2011 (dla Gminy Chotcza) –
2004
Sprawozdanie z realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata 2005 – 2006. 2007
Strategia Rozwoju Gminy Chotcza - 2007.
Strategia Rozwoju Powiatu Lipskiego na lata 2008 – 2020 - 2008.
Kondracki J. 1978. Geografia fizyczna Polski. Wyd PWN. Warszawa.
Gumiński R., 1948, Próba wydzielenia dzielnic rolniczo-klimatycznych w Polsce,
Przegl. Meteor.-Hydrol.
Kleczkowski AS. 1990. Mapy obszarów Głównych Zbiorników Wód. Podziemnych –
GZWP w Polsce wymagających szczególnej ochrony. Wyd. AGH. Kraków.
Mroczkiewicz L. 1952. Podział Polski na krainy i dzielnice przyrodniczo - leśne.
Warszawa.
10. SPIS TABEL
Tabela 1. Wykaz miejscowości soleckich na terenie gminy Chotcza
Tabela 2. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON według wybranych
sekcji na terenie powiatu lipskiego
Tabela 3. Charakterystyka indywidualnych gospodarstw rolnych według
siedziby gospodarstwa
Tabela 4. Wykaz zbiorników małej retencji na terenie gminy Chotcza
Tabela 5. GZWP Niecka Radomska w jednostkach i piętrach hydrogeologicznych
Tabela 6. Liczba mieszkańców gminy Chotcza w latach 2004 – 2007
73
9
10
11
13
14
14
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
Tabela 7. Przyrost naturalny w gminie Chotcza w latach 2004 – 2007
Tabela 8. Liczba i powierzchnia użytkowa mieszkań w gminie Chotcza w latach
2004 – 2007
Tabela 8. Liczba mieszkańców w poszczególnych typach zabudowy w 2006 roku
Tabela 9. Zestawienie zasobów mieszkaniowych na wybranym terenie
Województwa Mazowieckiego wg. danych wskaźnikowych z 2006 roku.
Tabela 10. Zużycie wody na terenie gminy Chotcza w latach 2004 – 2007
Tabela 11. Struktura dochodów budżetu gminy w latach 2004 – 2007
Tabela 12. Wykonanie budżetu wydatków Gminy Chotcza w latach 2004
– 2007
Tabela 13. Nakłady na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w latach
2004 - 2007 w Gminie Chotcza (według najważniejszych inwestycji)
Tabela 14. Klasyfikacja strefy radomsko – zwoleńskiej według
parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia
Tabela 15. Klasyfikacja strefy radomsko – zwoleńskiej według
parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony
zdrowia dla substancji zawartych w pyle PM 10
Tabela 16. Klasyfikacja strefy radomsko – zwoleńskiej według
parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin:
Tabela 17. Wykaz obiektów mogących pogorszyć stan środowiska na terenie
gminy Chotcza
Tabela 18. Eksploatacja ujęć wody na terenie gminy Chotcza w 2007 roku
Tabela 19. Zestawienie danych dot. instalacji wodociągowej na terenie powiatu
Lipskiego i gminy Chotcza w 2007 roku
Tabela 20. Zestawienie ilości zebranych na terenie gminy Chotcza odpadów
w latach 2004 – 2008
Tabela 21 .Użytkowanie gruntów w gminie Chotcza
Tabela 22. Zasoby kruszywa naturalnego na terenie gminy Chotcza
Tabela 23. Powierzchnia [ha] zalesień i zakrzaczeń na terenie gminy Chotcza
Tabela 24. Wykaz pomników przyrody w gminie Chotcza
Tabela 25. Zestawienie zadań priorytetowych dla Gminy Chotcza na lata 2009
- 2012 i zadań na lata 2012 - 2016 w układzie celów operacyjnych
Tabela 26. Zestawienie kosztów szacunkowych realizacji Programu
Tabela 27. Harmonogram działań monitorujących Program
14
15
15
15
16
19
20
20
22
22
23
23
26
27
30
31
34
38
41
52
68
69
12.SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1. Granice administracyjne gminy Chotcza
Rysunek 2. Położenie GZWP nr 405 Niecka Radomska na terenie Gminy Chotcza
Rysunek 3. Wydatki gminy Chotcza w latach 2004- 2007
Rysunek 4. Obszar NATURA 2000 – Dolina Zwolenki (PLH140006)
Rysunek 5. Schemat zarządzania w ochronie środowiska na szczeblu gminnym
74
9
13
20
38
59
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chotcza na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016
75