Lekcja 23. Temat: Czy będzie wojna? 1. Podłoże wybuchu II wojny

Lekcja 23.
Temat: Czy będzie wojna?
1. Podłoże wybuchu II wojny światowej.
 Kształtowanie się systemów totalitarnych w niektórych państwach Europy po zakończeniu I wojny
światowej.
2. Totalitaryzm – system polityczny, polegający na całkowitej (totalnej) kontroli życia politycznego,
społecznego i kulturalnego przez władze państwowe.
3. Cechy systemu totalitarnego:
 Kult jednostki (wodza) – władzę w państwie sprawuje jedna osoba, otoczona bezkrytycznym
uwielbieniem i zaufaniem swoich zwolenników.
 Jednopartyjny system polityczny – w państwie obowiązuje jedna doktryna (myśl polityczna) na
podstawie, której działa tylko jedna partia polityczna kierowana przez wodza (jednoosobowego
przywódcę państwa).
 Szeroko rozbudowany aparat bezpieczeństwa państwowego – urząd (aparat przymusu) służący do
bezwzględnego i brutalnego tłumienia wszelkich przejawów oporu wobec władzy państwowej
(policja polityczna)
 Cenzura – ścisłe ograniczenie wolności słowa, przekonań, zgromadzeń i publikacji.
 Propaganda – szerzenie (propagowanie), zazwyczaj niezgodnych z prawdą, sukcesów panującej
władzy we wszystkich dziedzinach życia społecznego (polityka, gospodarka, kultura, rozrywka, sport)
 Militaryzacja państwa – rozbudowana armia, objecie społeczeństwa ( w tym często kobiet i dzieci)
powszechnym przysposobieniem obronnym.
4. Systemy totalitarne w Europie dwudziestolecia międzywojennego (1918 – 1939).
 Faszyzm we Włoszech
 Nazizm w Niemczech
 Stalinizm w Rosji radzieckiej (ZSRR)
5. Przyczyny kształtowania się systemów totalitarnych w Europie po I wojnie światowej.
a) Społeczno - gospodarcze:
 Zniszczenia wojenne po I wojnie.
 Trudności adaptacyjne tysięcy zdemobilizowanych żołnierzy I wojny światowej
 Światowy kryzys gospodarczy 1929 – 1933. i pogłębiające się bezrobocie
b) Polityczne:
 Niezadowolenie Włoch i Niemiec z postanowień traktatu wersalskiego, kończącego i wojnę
światową.
6. Faszyzm we Włoszech – przyczyny powstania i rozwój.
a) Przyczyny:
 Niezadowalające dla Włoch korzyści za wkład w zwycięstwo w I wojnie światowej
 Postępujące zadłużenie kraju i bezrobocie – zwłaszcza wśród byłych żołnierzy.
b) Narodziny i rozwój faszyzmu:
 Fasci (czyt.: faszi) - związki
 Powstawanie związków kombatantów (byłych żołnierzy) kierowanych przez Benito
Mussoliniego, domagających się zmian politycznych w państwie (faszyści)
 1922 r. – tzw. Marsz Czarnych Koszul (bojówki faszystowskie) na Rzym i przejęcie władzy przez
Mussoliniego.
7. Nazizm w Niemczech - przyczyny powstania i rozwój.
a) Przyczyny:
 Sankcje (kary) nałożone na Niemcy traktatem wersalskim
 Kryzys gospodarczy i bezrobocie.
 Działalność Mussoliniego we Włoszech, na którym wzorował się Adolf Hitler
b) Narodziny i rozwój nazizmu:
 Objęcie przez Adolfa Hitlera kierownictwa w Niemieckiej Narodowosocjalistycznej Partii
Robotniczej (NSDAP)
 1923 r – uwięzienie Hitlera po nieudanej próbie przejęcia władzy (tzw. pucz monachijski)
 Mein Kampf (Moja Walka) – książka napisana przez Hitlera, w której określił podstawy nazizmu.
 Główne tezy nazizmu:
 Niemcy jako rasa panów stworzona do władania światem (nadludzie)
 Słowianie jako gorsza kategoria narodów, przeznaczonych do służenia rasie panów
 Ostry antysemityzm (niechęć do narodu żydowskiego) – Żydzi jako podludzie.
 Stworzenie Wielkich Niemiec – opanowanie wszystkich ziem zamieszkałych przez
skupiska niemieckie.
 1933 r – zwycięstwo NSDAP w wyborach i objęcie przez Hitlera stanowiska szefa rządu
(kanclerza)
8. Niemcy hitlerowskie – III Rzesza.
a) Nieograniczona władza Hitlera
b) Działalność jednej partii politycznej (NSDAP)
c) Cenzura i propaganda
d) Prześladowania przeciwników politycznych
e) Prześladowania Żydów
f) Intensywne zbrojenia
9. Stalinizm w Rosji radzieckiej (od 1922 r. - ZSRR)
a) Jednopartyjny system polityczny - Wszechzwiązkowa Partia Komunistyczna (bolszewików)
b) 1924 r. – objęcie kierownictwa nad WPK(b) przez Józefa Stalina i początek jego nieograniczonych
rządów.
c) Upaństwowienie rolnictwa (kołchozy) i przemysłu.
d) Nieracjonalne dążenie do szybkiego uprzemysłowienia państwa
e) Olbrzymia skala wyszukiwania domniemanych lub prawdziwych przeciwników systemu komunistycznego
f) Rozbudowana sieć łagrów – obozów pracy dla przeciwników władzy komunistycznej
g) Represje w armii i w partii komunistycznej
h) Miliony ofiar systemu komunistycznego spowodowane zesłaniami do łagrów, egzekucjami i głodem.
10. Okoliczności i bezpośrednie powody wybuchu II wojny światowej.
a) Sojusz Niemiec, Włoch i Japonii (tzw. państwa osi) – dążenie do przebudowy podziału wpływów na
świecie.
b) Poczynania zaborcze III Rzeczy:
 Intensywne zbrojenia
 Marzec 1938 r – włączenie Austrii
 Wrzesień 1938 r. – zajęcie Sudetów czeskich za przyzwoleniem mocarstw zachodnich
(konferencja w Monachium)
 Marzec 1939 r. – zajęcie Czech i Moraw (Protektorat Czech i Moraw) i utworzenie zależnego od
Niemiec państwa słowackiego.
c) Roszczenia niemieckie wobec Polski:
 Uzyskanie zgody Polski na przyłączenie do Niemiec Wolnego Miasta Gdańska
 Żądanie przeprowadzenia przez polskie terytorium autostrady łączącej niemieckie Prusy
Wschodnie z pozostałą częścią Niemiec.