profilaktyka raka jelita grubego - Rakereczki-LO
advertisement
PROFILAKTYKA RAKA JELITA GRUBEGO MAM HAKA NA RAKA V EDYCJA 2012 TAK WYGLĄDA RAK JELITA GRUBEGO… Chyba nie chcesz, żeby Twoje jelito tak wyglądało !!! MOŻESZ ZAPOBIEGAĆ TEJ GROŹNEJ CHOROBIE Zapobieganie rakowi jelita grubego, to profilaktyka PROFILAKTYKA to hak na raka jelita grubego Profilaktyka raka jelita grubego składa się z trzech etapów: I. Etap pierwszy, czyli profilaktyka pierwotna II. Etap drugi, czyli profilaktyka wtórna III. Etap trzeci, czyli profilaktyka późna (trzeciorzędowa) Etap pierwszy, profilaktyka pierwotna, to zapobieganie rozwojowi choroby poprzez eliminację zewnętrznych czynników ryzyka lub zmniejszenie narażenia na nie. Etap drugi, czyli profilaktyka wtórna, polega na wczesnym wykrywaniu nowotworu. Chorobę diagnozuje się w stadium, w którym nie daje jeszcze objawów i jest w znacznym stopniu wyleczalna. Etap trzeci, czyli profilaktyka późna (trzeciorzędowa) ma na celu zmniejszenie ryzyka zgonu i niedopuszczenie do poważnych, trwałych skutków choroby pod postacią różnego stopnia inwalidztwa. Profilaktyka dietetyczna Dieta chroniąca przed zachorowaniem na nowotwór jelita grubego nie powinna dostarczać nadmiernych ilości energii. Odpowiedni musi być w niej także udział energii pochodzącej z tłuszczów (do 30%). Profilaktyka dietetyczna Dieta powinna być zrównoważona – oprócz produktów pochodzenia zwierzęcego powinny w niej również znajdować się składniki roślinne. W ten sposób ogranicza się zawartość w pożywieniu szkodliwych nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu. Profilaktyka dietetyczna Wskazane jest również zastępowanie potraw pieczonych na ruszcie i smażonych - produktami gotowanymi w wodzie lub na parze. Profilaktyka dietetyczna Należy również ograniczać udział w diecie wyrobów wysoce przetworzonych, w tym wędzonych i konserwowanych chemicznie. W ten sposób zmniejsza się narażenie organizmu na wiele mutagennych i potencjalnie mutagennych substancji, które mogą stać się induktorami rozwoju czynników tkanki nowotworowej w obrębie nabłonka jelita grubego. Profilaktyka dietetyczna Pokarmy pochodzenia roślinnego zawierają wiele naturalnych składników chroniących organizm przed zachorowaniem na raka jelita grubego Profilaktyka dietetyczna Włókno pokarmowe (błonnik) oraz przeciwutleniacze – to naturalne składniki pokarmowe chroniące przed rakiem jelita grubego. Profilaktyka dietetyczna BŁONNIK W skład włókna pokarmowego wchodzą roślinne wielocukry i ligniny oporne na działanie enzymów trawiennych ludzkiego przewodu pokarmowego. Błonnik przyspiesza perystaltykę jelita grubego, zapobiegając zaparciom. Dzięki temu u osób, w których diecie występuje odpowiednia zawartość włókna pokarmowego, skróceniu ulega czas ewentualnego kontaktu błony śluzowej jelita grubego z substancjami rakotwórczymi zawartymi w masach kałowych. Profilaktyka dietetyczna BŁONNIK W profilaktyce raka jelita grubego zaleca się codzienne przyjmowanie w diecie co najmniej 30g błonnika. Profilaktyka dietetyczna BŁONNIK Odpowiedni poziom włókna pokarmowego zapewnia regularne spożywanie produktów pełnoziarnistych (ciemnego pieczywa, musli) oraz warzyw i owoców. Powinny one znaleźć się w każdym posiłku w ciągu dnia. Profilaktyka dietetyczna BŁONNIK Warzywa i owoce korzystne są również ze względu na dużą zawartość przeciwutleniaczy. Profilaktyka dietetyczna PRZECIWUTLENIACZE Należą do nich: 1. witaminy (A, C oraz E), 2. substancje mineralne (przede wszystkim selen) 3. wiele związków roślinnych (tak zwanych polifenoli). Profilaktyka dietetyczna PRZECIWUTLENIACZE Chronią one komórki przed uszkadzającym działaniem wolnych rodników. Wolne rodniki, to wysoce reaktywne cząsteczki, które powstają w organizmie w wyniku wielu przemian biochemicznych. Wchodząc w interakcje ze składnikami ustroju, mogą stać się przyczyną, między innymi, mutacji prowadzących do rozwój czynników tkanki nowotworowej. Profilaktyka dietetyczna Codziennie należy spożywać przynajmniej kilogram warzyw i owoców. Wskazane jest również zastępowanie czarnej herbaty bogatą w przeciwutleniacze herbatę zieloną. Profilaktyka dietetyczna Wykazano, że przed zachorowaniem na raka jelita grubego chroni również odpowiedni poziom wapnia w diecie. Jony wapnia przeciwdziałają nadmiernemu namnażaniu się komórek nabłonka jelita grubego. Z tego względu w codziennej diecie powinno znaleźć się 800-1000 mg wapnia. Dobrym jego źródłem są chude przetwory mleczne, owoce strączkowe, soja, kapusta oraz niegazowana woda mineralna o dużej zawartości wapnia. Profilaktyka dietetyczna Ważne, by jeść produkty świeże i wysokiej jakości. Ryzyko zachorowania wzrasta w przypadku obecności w diecie zjełczałych tłuszczów, a także produktów spleśniałych, które najczęściej zawierają znaczne ilości mykotoksyn o działaniu rakotwórczym. Profilaktyka dietetyczna W diecie powinno być również jak najmniej produktów zapierających, takich jak kakao, czekolada, kawa czy mocna herbata. Profilaktyka dietetyczna W celu niedopuszczenia do zaparć należy wypijać codziennie odpowiednie ilości płynów (co najmniej 2 l – najlepiej wody mineralnej i soków). Profilaktyka niezwiązana z dietą 1. Wykazano, że nawet pół godziny umiarkowanego wysiłku fizycznego (intensywny spacer, jazda na rowerze, pływanie) każdego dnia znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe jelita grubego oraz na raka piersi u kobiet. Profilaktyka niezwiązana z dietą 2. Z wielu badań wynika, że osoby, które regularnie przyjmują aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, jak ibuprofen czy naproksen, mają od 20 do 50% niższe ryzyko rozwoju polipów i zachorowania na raka jelita grubego. Należy jednak pamiętać, że niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą powodować podrażnianie i krwawienia błony śluzowej żołądka. Z tego względu w profilaktyce raka jelita grubego i polipów wskazane jest przyjmowanie wyłącznie tych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które wchłaniają się w jelitach (na przykład polopiryny dojelitowej). Decyzję o tej formie profilaktyki należy podjąć w porozumieniu z lekarzem i pod jego kontrolą. Profilaktyka niezwiązana z dietą 3. U kobiet ryzyko zachorowania na raka jelita grubego może obniżać też hormonalna terapia zastępcza (HTZ) przyjmowana po menopauzie. HTZ zmniejsza także prawdopodobieństwo rozwoju osteoporozy. Należy jednak pamiętać, że przyjmowanie hormonów zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia, zakrzepów oraz raka piersi i trzonu macicy. Z tego powodu decyzja o rozpoczęciu HTZ w okresie około menopauzalnym zawsze powinna być podejmowana po szczegółowej konsultacji z lekarzem. Profilaktyka wtórna Gdy pojawią się objawy sugerujące nieprawidłowości w obrębie jelita grubego, i jeśli są one nasilone bądź utrzymują się przez dłuższy czas, nie wolno ich lekceważyć trzeba skontaktować się z lekarzem w celu przeprowadzenia badań diagnostycznych. Profilaktyka wtórna BADANIA DIAGNOSTYCZNE TO PROFILAKTYKA WTÓRNA Profilaktyka wtórna W przypadku raka jelita grubego program badań profilaktycznych obejmuje coroczne: 1.badanie palcem przez odbytnicę (per rectum) 2.wykonywanie testu na krew utajoną w kale U osób z zaburzeniami przewodu pokarmowego i osób z grup ryzyka (obciążenie genetyczne i/lub rodzinne) wymienione procedury należy wykonywać po ukończeniu 40. roku życia, a u pozostałych po ukończeniu 50. roku życia. Profilaktyka wtórna - to także badania przesiewowe Profilaktyka wtórna BADANIA PRZESIEWOWE W przypadku raka jelita grubego zastosowanie badań przesiewowych należy rozpatrywać osobno dla dwóch populacji: o ponadprzeciętnym i przeciętnym ryzyku zachorowania. O ponadprzeciętnym ryzyku zachorowania na raka jelita grubego mówi się w przypadku osób po 40. roku życia z obciążeniem dziedzicznym i/lub rodzinnym. Natomiast populację o przeciętnym ryzyku zachorowania stanowią osoby po 50. roku życia, bez obciążenia dziedzicznego i rodzinnego, wolne od objawów raka jelita grubego. Profilaktyka wtórna BADANIA PRZESIEWOWE Narzędziami diagnostycznymi stosowanymi w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego pozostają kolonoskopia oraz testy na krew utajoną. Profilaktyka wtórna BADANIA PRZESIEWOWE W Polsce, w myśl założeń Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego są jednoetapowe i obejmują wykonywanie co 10 lat kolonoskopii u osób w wieku 50-65 lat o przeciętnym ryzyku zachorowania. W przypadku osób, u których w rodzinie na raka jelita grubego choruje przynajmniej jeden krewny I stopnia, przesiewową kolonoskopię również wykonuje się co 10 lat, ale pomiędzy 40. a 65. rokiem życia. Członkowie rodzin, w których potwierdzono genetycznie występowanie zespołu Lyncha, są objęci programem badań przesiewowych pomiędzy 25. a 65. rokiem życia, a kolonoskopię wykonuje się u nich co 2-3 lata. Profilaktyka wtórna Kolonoskopia Kolonoskopia jest endoskopową metodą badania dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Profilaktyka wtórna Kolonoskopia Przez odbyt wprowadza się giętki wziernik (endoskop, kolonoskop) zakończony kamerą, za której pośrednictwem ogląda się wnętrze całego jelita grubego, aż po ujście krętniczo-kątnicze. Długość kolonoskopu waha się od 130 do 200 cm, a grubość jest zbliżona do grubości palca dorosłej osoby. Za pośrednictwem kanału roboczego kolonoskopu można również pobierać wycinki błony śluzowej do badania histopatologicznego oraz przeprowadzać drobne zabiegi, na przykład usunięcie polipa (polipektomii). Profilaktyka wtórna Kolonoskopia Do kolonoskopii pacjent musi być odpowiednio przygotowany. Jelito trzeba opróżnić z mas kałowych, które utrudniałyby obserwację wnętrza narządu. W zależności od decyzji lekarza wykonującego badanie i możliwości logistycznych przygotowanie jelita może trwać od kilkunastu godzin do 3 dni. W okresie poprzedzającym badanie należy przestrzegać diety bezresztkowej (herbata z cukrem, soki i galaretki owocowe, buliony – w przypadku przygotowania kilkudniowego) lub wyłącznie płynnej (w pozostałych przypadkach). W dniu poprzedzającym badanie pacjent otrzymuje doustne środki przeczyszczające, a w dniu badania w celu ostatecznego opróżnienia jelita wykonuje się lewatywę. Profilaktyka wtórna Kolonoskopia -rzadko powoduje silniejsze dolegliwości bólowe. Profilaktyka wtórna Kolonoskopia Czas trwania badania: od 15 minut do 1 godziny. Badanie można wykonywać wielokrotnie. Prezentację wykonały Rakereczki z Liceum Ogólnokształcącego w Siennie Weronika Borek Aleksandra Gorycka Magda Kępczyk Magdalena Krakowiak DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ
