Wady postawy

I.
To odchylenia od głównie przyjętych cech postawy prawidłowej,
właściwej danej kategorii wieku, płci i typu budowy.
Wady postawy możemy podzielić na wady proste, które określamy
jako błędy postawy oraz na wady złożone, czyli zmiany strukturalne,
np. wady klatki piersiowej, koślawość kolan, skoliozy.
Wady postawy można uznać za
problem społeczny.
Przyczyny powstawania wad i ich rozwój jest
różnorodny. Głównymi czynnikami wszelkich
odchyleń od prawidłowej postawy mogą być:
●
●
●
●
Niedobór ruchu- siedzący tryb życia,
Przyjmowanie jednorodnych i długotrwałych pozycji
podczas odrabiania lekcji, oglądania telewizji,
Zaburzenia napięcia mięśni na skutek długotrwałej
choroby,
Okres dojrzewania gdzie występuje intensywny
przyrost długości kończyn; znaczne osłabienie siły
mięśniowej,
Za przyczyny wad postawy
uważa się również:
●
●
●
●
Wady wrodzone kości i mięśni,
Wady wzroku, słuchu, przewlekłe
infekcje dróg oddechowych,
moczowych,
Schorzenia układu ruchu, np.
dysplazja stawu biodrowego, złamania
kości kończyn dolnych, młodzieńcze
zapalenie stawów,
Zespoły przeciążeniowe.
II. Do wad postawy zalicza się:
1.Postawę skoliotyczną (skolioza czynnościowa)jest to wstępne stadium wady.
Wada ta charakteryzuje się:
-asymetrią barków, łopatek i trójkątów taliowych,
-nie dochodzi do skrzywienia bocznego kręgosłupa lub
jest ono niewielkie,
-wyrównuje się czynnie za pomocą napięcia mięśni
całkowicie lub częściowo.
Postawa skoliotyczna jest odwracalna przy
prawidłowym leczeniu.
Kompensacja:
-nauka przyjmowania pozycji skorygowanej,
-utrwalenie nawyku prawidłowej postawy,
-odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego,
-elongacja kręgosłupa czynna i bierna, w różnych
pozycjach,
-ćwiczenia dla przeciwdziałania utraty fleksyjności
kręgosłupa,
-wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych,
-likwidacja przykurczów.
Rodzaje ćwiczeń:
-nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych,
-ćwiczenia oddechowe,
-zwiększenie aktywności ruchowej,
-pływanie stylem klasycznym,
-jazda na nartach,
-jazda na rowerze,
-zabawy na czworakach,
-umiarkowany bieg,
-zwis,
-elongacje,
-leżenie
-wzmacnianie mięśni prostownika grzbietu.
2.Plecy okrągłe (łac. dorsum
rotundum; kifoza
czynnościowa).
Wada ta charakteryzuje się:
-pogłębieniem kifozy piersiowej,
-wysunięciem głowy i barków do
przodu,
-rozsunięciem łopatek i ich
odstawieniem od klatki piersiowej,
Przyczyny powstawania:
Plecy okrągłe nabyte mogą powstać w
wyniku takich chorób jak: krzywica,
gruźlica, choroba Scheuermana,
zesztywniające zapalenie stawów
kręgosłupa. Częstą przyczyną jest
zaburzenie równowagi napięć
mięśniowych podczas niewłaściwej
pozycji przy pracy lub nauce.
Kompensacja:
-likwidacja dystonii mięśniowej,
-nauka przyjmowania pozycji skorygowanej,
-utrwalenie nawyku postawy prawidłowej,
-odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego,
-rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i
przykurczonych,
-hiperkorekcja nadmiernej kifozy piersiowej i lordozy
lędźwiowej,
-wzmacnianie mięśni osłabionych i rozciągniętych.
Rodzaje ćwiczeń:
-nauka zabaw i gier z elementami korekcyjnymi,
-ćwiczenia elongacyjne,
-ćwiczenia w różnych pozycjach Klappa,
-siad klęczny,
-opady tułowia,
-leżenia,
-krążenia ramion w tył.
3.Plecy wklęsłe (łac. dorsum
concavum; lordoza
czynnościowa).
Wada ta charakteryzuje się:
-silnym znaczeniem odcinka lędźwiowego kręgosłupa,
-uwypukleniem pośladków,
-zwiększeniem fizjologicznego przodopochylenia miednicy,
-wypiętym brzuchem,
-mięśnie osłabione i rozciągnięte, tj. prosty brzucha , skośny zewnętrzny i skośny wewnętrzny
brzucha, półbłoniasty i półścięgniasty, dwugłowy uda, pośladkowy wielki,
-mięśnie nadmiernie napięte i przykurczone, tj. prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego,
czworoboczny lędźwi, prosty uda, krawiecki, biodrowo-lędźwiowy.
Przyczyny powstawania.
Plecy wklęsłe mogą być wrodzone lub nabyte. Najczęściej są nabyte będące skutkiem dystonii mięśniowej.
Kompensacja:
-likwidacja dystonii mięśniowej,
-nauka przyjmowania pozycji skorygowanej,
-utrwalenie nawyku postawy prawidłowej,
-odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego,
-wzmacnianie mięśni osłabionych i rozciągniętych,
-rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych,
-hiperkorekcja nadmiernej kifozy lędźwiowej.
Rodzaje ćwiczeń:
-nauka zabaw i gier z elementami korekcyjnymi,
-ćwiczenia klęczne,
-pływanie,
-jazda na nartach,
-elongacja,
-klęk,
-pozycja Klappa.
4.Plecy okrągło-wklęsłe
(łac. dyrosum ratundoconcavum).
Wada ta charakteryzuje się:
-pogłębieniem lordozy lędźwiowej i kifozy piersiowej,
-wysunięciem barków do przodu,
-odstawaniem łopatek,
-wypukłym brzuchem,
-zwiększeniem przodopochylenia miednicy,
-wypukleniem pośladków,
-mięśnie prostownika grzbietu odcinka piersiowego i mięśnie brzucha ulegają rozciągnięciu,
-mięśnie obręczy barkowej i klatki piersiowej ulegają przykurczowi,
-mięśnie pośladkowe są osłabione.
Przyczyny powstawania.
Najczęstrzą przyczyną powstawania tej wady jest
zwiększony kąt przodopochylenia miednicy,
co prowadzi do pogłębienia lordozy i kifozy piersiowej.
Kompensacja:
-nauka przyjmowania pozycji skorygowanej,
-utrwalenie nawyku postawy prawidłowej,
-likwidacja dystonii mięśniowej,
-odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego,
-zwiększenie ruchomości w stawach poszczególnych
odcinków kręgosłupa,
-rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i
przykurczonych,
-wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych.
Rodzaje ćwiczeń:
-korekcja nadmiernie powiększonej kifozy
piersiowej,
-stabilizacja odcinka lędźwiowego przez ugięcie
kończyn dolnych w stawach biodrowych i
kolanowych,
-stabilizacja kończyn górnych celem uniknięcia
powiększania kifozy piersiowej,
-korekcja lordozy lędźwiowej.
5.Plecy płaskie (łac.
dorsum planum).
Wada ta charakteryzuje się:
-opadniętymi barkami,
-odstającymi łopatkami,
-spłaszczona klatka piersiowa,
-obniżonymi narządami
wewnętrznymi.
Przyczyny powstawania.
Ortopedzi uważają siedzący tryb życia
zarówno w pracy, w szkole jak i podczas wypoczynku
przyczynia się do powstawania tej wady.
Kompensacja:
-zwiększenie ruchomości stawów kręgosłupa, szczególnie
zgięcia w odcinku Th,
-nauka przyjmowania postawy skorygowanej,
-wykształcenie fizjologicznej kifozy, lordozy i
fizjologicznego przodopochylenia miednicy,
-wzmacnianie mięśni osłabionych i rozciągniętych,
-rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i
przykurczonych.
Rodzaje ćwiczeń:
-nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych,
-ćwiczenia ogólno-rozwojowe-kształtujące,
-ćwiczenia w płaszczyźnie strzałkowej w pozycjach niskich,
średnich i wysokich,
-ćwiczenia oddechowe z użyciem przyboru i ze
współćwiczącym.
6.Płaskostopie (łac. pes
planus).
Wada ta charakteryzuje się:
-obniżeniem fizjologicznych sklepień, stopa jest płaska,
-kośćmi ułożonymi w linii prostej,
-koślawością pięt czyli przesunięciem kości piętowej na
zewnątrz.
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje płaskostopia:
-płaskostopie podłużne, wynikiem czego jest obniżenie
łuku przyśrodkowego stopy;
-płaskostopie poprzeczne, będące skutkiem obniżenia łuku
poprzecznego przedniego stopy.
Przyczyny powstawania.
Przyczyną powstawania tych wad może być, np..
nadmierne, długotrwałe obciążanie stopy przy
jednoczesnym osłabieniu mięśni i więzadeł,
noszenie złego obuwia i nadwaga. Płaskostopie
prowadzi do powstawania przewlekłych stanów
zapalnych torebek i więzadeł stawowych stopy,
jej obrzęku i bolesności co może uniemożliwić
stanie i chodzenie. Skutkiem płaskostopia
poprzecznego jest paluch koślawy.
Leczenie zwykle jest zachowawcze poprzez
gimnastykę, chodzenie boso po
różnorodnych, płaskich lub też nierównych
powierzchniach, wkładki korekcyjne i
obuwie ortopedyczne, w ciężkich
wypadkach konieczne jest leczenie
operacyjne.
Kompensacja:
-wyrobienie nawyku prawidłowego stawiania stóp
w chodzie i w biegu,
-wyrobienie nawyku poprawnego trzymania się w
staniu i siedzeniu,
-wzmacnianie poszczególnych grup mięśniowych,
-aktywizacja mięśni stopy i podudzia,
-aktywizacja zginaczy podeszwowych palców
stóp.
Rodzaje ćwiczeń:
-nauka zabaw i gier z elementami korekcyjnymi,
-systematyczne wykonywanie ćwiczeń,
-ćwiczenia chwytne,
-kąpiele stóp w różnej temperaturze i pozycjach.
7.Kolana koślawe (łac.
genu valgum).
Wada ta charakteryzuje się:
-odchyleniem osi podudzia względem osi uda na zewnątrz,
-skróceniem więzadła pobocznego strzałkowego,
-rozciągnięciem więzadła pobocznego piszczelowego,
-przykurczem mięśnia dwugłowego uda i mięśni biodrowopiszczelowych,
-rozciągnięciem mięśnia smukłego, półścięgnistego, półbłoniastego,
krawieckiego i głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda,
-szybszym rozrostem kłykci wewnętrznych kości udowej niż
zewnętrznych, co powoduje pochylenie do wewnątrz stawów
kolanowych.
Przyczyny powstawania:
-krzywica,
-stopa płasko-koślawa,
-złamanie lub urazy w okolicach
stawu kolanowego,
-porażenia mięśni,
-choroby stawów.
Kompensacja:
-odciążanie stawów kolanowych,
-zmniejszenie wagi ciała w przypadku otyłości,
-wyrobienie odruchu i nawyku prawidłowego ustawiania i obciążenia nóg i stóp
w chodzie,
-nauka poprawnego stania,
-ograniczenie pozycji rozkrocznych,
-wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych,
-rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych,
-utrzymanie pełnej sprawności ruchowej stawu kolanowego oraz stawów stopy
-przeciwdziałanie płaskostopiu.
8.Kolana szpotawe (łac.
genu varum).
Wada ta charakteryzuje się:
-podudzie względem uda ustawione jest pod kątem otwartym,
-wygięcie na zewnątrz trzonów kości udowej, piszczelowej i
strzałkowej,
-rozciągnięcie więzadła pobocznego strzałkowego, mięśnia
dwugłowego uda i mięśni strzałkowych,
-skrócenie więzadła pobocznego piszczelowego,
-skręcenie kończyn do wewnątrz w stawach biodrowych,
-przeprost w stawach kolanowych.
Przyczyny powstawania.
Przyczyną kolan szpotawych
może być krzywica
lub zbyt wczesne rozpoczęcie
chodzenia.
9.Skolioza (scoliosis).
Czyli skrzywienie kręgosłupa, zwane często
bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Skoliozę
można zdefiniować również jako jedno lub
więcej skrzywień bocznych kręgosłupa, z lub
bez rotacji kręgów, powstałych głównie w
okresie wzrostu człowieka.
Skoliozą określa się zniekształcenie wynoszące
ponad 10o w płaszczyźnie czołowej. Do
określania stopnia zniekształcenia wykorzystuje
się metodę Cobba.
Skoliozę rozpatrujemy
trójpłaszczyznowo:
-skrzywienie w płaszczyźnie czołowej czyli
boczne skrzywienie kręgosłupa,
-skrzywienie w płaszczyźnie strzałkowej
czyli lordo lub kifo-skolioza,
-skrzywienie w płaszczyźnie poziomej
rotacja i torsja kręgów-klinicznym
objawem rotacji jest garb.
Podział skolioz ze
względu na lokalizację:
-grzbietowe, grzbietowolędźwiowe,
-piersiowo-lędźwiowe,
-lędźwiowe,
-mieszane.
Ze względu na wielkość
kąta skrzywienia.
Podział Grucy uwzględnia kąt skrzywienia badany metodą Cobba:
●
●
I stopień- do 30o - zmiany występują w układzie mięśniowowięzadłowym bez zniekształceń kostnych. Możliwa jest
korekcja bierna całkowita, a korekcja czynna prawie całkowita.
II stopień- od 30 do 60o - występują zmiany strukturalne w
kręgach i krążkach międzykręgowych. Kręgosłup ulega
zrotowaniu co objawia się garbem grzbietowym, a w odcinku
lędźwiowym jest to wał lędźwiowy. Wykonuje się korekcję
operacyjną.
●
●
III stopień- od 60 do 90o - z zaawansowanymi zmianami
strukturalnymi: dochodzi do sklinowacenia i torsji kręgów,
deformacji żeber i miednicy. Skrzywienie to koryguje się
operacyjnie.
IV stopień- powyżej 90o - skrzywienie to koryguje się
operacyjnie.
Powstawanie skolioz:
-wrodzona,
-choroby reumatyczne,
-nerwowo-mięśniowa,
-neurofibromatoza,
-zaburzenia przemiany materii,
-choroby zakaźne kręgosłupa,
-guzy,
-zaburzenia tkanki mezenchymatycznej,
-przykurcze mięśni,
-skolioza idiopatyczna o nieustalonej etiologii,
-osteochondrodystrofia,
-anomalie w stawach krzyżowo-biodrowych,
-i inne.
Profilaktyka i leczenie skolioz.
Leczenie skolioz jest jednym z najtrudniejszych
problemów ortopedii, dotyczy to zwłaszcza
skolioz idiopatycznych, neuropatycznych i
wrodzonych. Celem leczenia jest zmniejszenie
lub likwidacja skrzywienia, a przede wszystkim
zahamowanie postępu dalszego skrzywienia. W
zależności od stopnia skrzywienia leczenie to
jest zachowawcze bądź operacyjne.
Na leczenie zachowawcze składają
się metody:
-wzmacniania mięśni kręgosłupa poprzez stosowanie ćwiczeń
siłowych,
-zajęcia na basenie,
-aparaty,
-gorsety ortopedyczne,
-gipsy korygujące,
-wyciągi.
Oporne na leczenie zachowawcze i źle rokujące przypadki wymagają
operacyjnej korekcji wady.
Wrodzone boczne
skrzywienia kręgosłupa:
-skoliozy, które mają płodowe
pochodzenie,
-leczenie zachowawcze jest
przeważnie nieskuteczne,
-skolioza postępuje i pojawia się
dekompensacja tułowia.
Kostnopochodne:
-wady segmentacji kręgosłupa,
-półkręgi oraz kręgi klinowe,
-zrosty międzykręgowe,
-zrosty żeber,
-zrosty żebrowo-kręgowe.
Kostno – nerwowo mięśniowopochodne:
-zmiany w kręgach,
-rozszczepy łuków,
-skrzywienie z objawami przepukliny oponowej lub
oponowo-rdzeniowej,
-towarzyszą im niedowłady, wiotkie porażenia.
Mięśniowopochodne:
-płodowa dystrofia mięśni.
Nerwowopochodne:
-powstają w wyniku zmian w układzie
nerwowym,
-skrzywienia krótkołukowe wykazujące
duże tyłowygięcie.
Kompensacja, leczenie
zachowawcze skolioz.
Neurofizjologiczne:
-poprawa funkcji postawy ciała,
-działanie korekcyjne,
-stosuje się tu metody tj.
zastępcze sprężenie zwrotne,
torowanie mięśniowo-nerwowe,
Vojty, Brunkow.
Aktywnie redresujące:
-korekcja skrzywienia poprzez oddziaływanie na układ
mięśniowy,
-stosuje się metody Lehnert-Schroth, Dobosiewicz,
Karskiego.
Gorsety:
-Gorset Milwaukee,
-Gorset Boston,
-Gorset dynamiczny,
-Gorset Charleston.
Leczenie operacyjne
skolioz.
Operacja z dostępu tylnego:
-nacięcie robione wzdłuż pleców,
-umieszczenie implantów,
-obłożenie kręgosłupa
''wiórkami'' kostnymi pobranymi
z biodra pacjenta.
Operacja dostępu przedniego:
-stosowana w leczeniu skolioz odcinka
lędźwiowo-piersiowego,
-nacięcie robione z lewego boku ciała,
-usunięcie jednego żebra, aby uzyskać
dostęp do kręgosłupa,
-umieszczenie implantów,
-przeszczepienie tkanki kostnej.
Zagrożenia i powikłania.
-operacyjne leczenie może spowodować ucisk na rdzeń
kręgowy i naczynia krwionośne,
-zagrożenia związane z interwencją chirurgiczną głównie
powikłania anestezjologiczne i zakażenia.
III. Profilaktyka wad
postawy.
W profilaktyce wad postawy ważną rolę odgrywają rodzice, którzy powinni stworzyć odpowiednie warunki do nauki,
odpoczynku oraz snu.
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
Zapewnienie odpowiednich warunków pracy: biurko, krzesło, ławka szkolna, oświetlenie.
Właściwa pozycja podczas odrabiania lekcji.
Unikanie asymetrycznej pozycji ciała.
Nieprzeciążanie dziecka nauką i pracą.
Zapewnienie odpowiedniej ilości i warunków snu.
Prawidłowe odżywianie.
Zapewnienie aktywnego odpoczynku.
Odpowiedni tornister i ograniczenie jego wagi.
Wyrabianie nawyku postawy prawidłowej,
Noszenie odpowiedniego obuwia.
Zachowanie właściwej masy ciała.
Nie zwalnianie dzieci z zajęć gimnastycznych na lekcjach W-Fu.
IV. Podsumowanie.
U dzieci w wieku szkolnym najczęstszymi wadami postawy są wady kręgosłupa w płaszczyznach strzałkowej i
czołowej, wady klatki piersiowej oraz wady kończyn dolnych. Wady postawy są skrytymi złodziejami zdrowia
społeczeństwa, ponieważ nie dają przykrych dolegliwości w młodym wieku i często są bagatelizowane.
Współczesny tryb życia i wzorce społeczne ograniczają aktywność fizyczną dzieci, co wpływa na powszechne
występowanie wad postawy. Środowisko szkolne wpływa na rozwój tych wad poprzez zbyt długi czas
spędzany na zajęciach teoretycznych, niedostosowanie ławek i krzeseł do wzrostu dzieci, brak ćwiczeń
ruchowych śródlekcyjnych, uczniowie najchętniej spędzają wolny czas siedząc przed komputerem lub
telewizorem. Należy wdrożyć programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży, które będą wzbudzały ich
zainteresowanie prowadzeniem zdrowego stylu życia. Należy uświadomić dzieciom jak i ich rodzicom
konieczność korekcji istniejących wad postawy. Trzeba popularyzować aktywność fizyczną dzieci i młodzieży.
Dziecko z wadą postawy powinno systematycznie uczęszczać na gimnastykę korekcyjną. W proces usprawniania
powinni włączyć się rodzice i nauczyciele. W przypadku wad postawy, których postęp jest nieunikniony, np.
skoliozy, osiągnięciem będzie spowolnienie jej progresji i zatrzymanie rozwoju wady. Zaniedbanie wad
kręgosłupa ma poważne konsekwencje. Może doprowadzić do kalectwa, nasilenia zaburzeń neurologicznych,
niekiedy do niewydolności krążeniowo-oddechowej i przedwczesnej śmierci.
W przypadku niemożliwości utrzymywania przez dziecko skorygowanej postawy osiągnięciem będzie uzyskanie
jak najpoprawniejszej postawy dającej możliwie jak najmniejsze upośledzenie ogólnego funkcjonowania
organizmu i możliwie jak najlepsze poprawienie wyglądu dziecka.
DZIEKUJĘ ZA
UWAGĘ !
Wiktoria Bogatko kl.2c