(Pierwsza pomoc przy zranieniach [tryb zgodności])

Przedmiot:
EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA
PIERWSZA POMOC W NAGŁYCH WYPADKACH
Temat:
PIERWSZA POMOC PRZY ZRANIENIACH.
OPRACOWAŁ
mgr inż. Jerzy JURKIEWICZ
16 MAJ 2012
LITERATURA
1. „Edukacja dla bezpieczeństwa – pierwsza pomoc” cz.1 / linia pierwsza edycja
dwuczęściowa/ M. Goniewicz, A. Nowak- Kowal, Z. Smutek.
2. Tablice poglądowe „Pierwsza pomoc przedmedyczna” dar od PCK Wrocław.
3. Strony o tematyce szkoleniowej z pierwszej pomocy:
www.ratownictwo.net;
www.grm.wroclaw.pck.org.pl;
www.pck.pl;
http://wrzesnia.powiat.pl/powiat/zdrowie/jak-udzielac-pierwszej-pomocy/krwotok.html
www.pckzsp1.cba.pl;
http://doktorzy24.pl/artykul/36
http://www.kryminalistyka.wortale.net/77-rany---czesc-2.html
http://www.ratownictwo.win.pl.
http://www.1pomoc.org/Krwotoki_i_rany
http://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/1,111848,9647460,Rany.html
ABC WIEDZY O RANACH I SKALECZENIACH
Raną nazywamy uszkodzenie ciągłości skóry sięgające głębszych tkanek lub narządów
ciała. Uszkodzenie skóry może być skutkiem losowego urazu mechanicznego,
termicznego, chemicznego, jak też być objawem skórnym niektórych chorób.
Uszkodzenie ciągłości skóry może też być zamierzone, jako skutek operacji.
Skaleczenie, czyli niewielka rana
Niewielką ranę – tj. uszkodzenie ciągłości tkanek skóry sięgające do skóry właściwej
i tkanki podskórnej z ich bogatym ukrwieniem mikromikro-tętniczek i żył oraz krwionośnych
naczyń włosowatych nazywamy zwykle skaleczeniem.
Rana to uszkodzenie powstałe w obrębie określonej części ciała na skutek działania
czynnika mechanicznego. W zależności od czynnika, który je wywołuje, rany dzielą
się na:
• cięte;
• kłute;
• szarpano
szarpano--tłuczone;
• postrzałowe.
Rana może być powierzchowna, jeśli obejmuje skórę i tkankę podskórną lub głęboka,
jeśli obejmuje warstwy podskórne i tkankę podskórną lub dociera do jednej z jam
ciała (np. czaszki, klatki piersiowej, brzusznej). Jeśli dochodzi do uszkodzenia
wewnętrznych narządów ciała, mówi się o ranie drążącej.
RANY CIĘTE
Rany cięte powstają na skutek działania ostrych, tnących narzędzi lub przedmiotów
(np. nóż, szkło), użytych w akcie agresji i przy wykorzystaniu siły.
Rany cięte dzielą się na:
1) rany cięte proste;
2) rany cięte, którym towarzyszy utrata części tkanki na skutek jej odcięcia;
3) rany cięte płatowe (powstałe w przypadku, gdy na skutek działania narzędzia
tnącego płat skóry zostaje nadcięty, jednak jest nadal połączony z resztą ciała)
w zależności od kierunku i siły, z jaką zostało użyte narzędzie, rany te
charakteryzują się różną głębokością i wielkością płata;
4) rany cięte drążące w głąb jamy ciała, np. klatki piersiowej, brzusznej lub czaszki
(rany czaszkowoczaszkowo-mózgowe).
RANY KŁUTE
Ten rodzaj ran powstaje w wyniku wniknięcia w głąb ciała ostro zakończonego
narzędzia (np. igły, gwoździa, przebijaka) lub przedmiotu nietypowego (np.
zakończenia kija), a także na skutek wbicia w ciało jakiegoś przedmiotu (np. kijka,
oszczepu) lub ukłucia owada czy ukąszenia przez gady. Przy ranach kłutych nie
dochodzi do poważnego rozerwania tkanek. Krawędzie tkanek rozerwane przez
przedmiot raniący (poza przypadkiem przebicia tkanek przy użyciu jakiegoś
narzędzia), mają zdolność zbliżania się do siebie po usunięciu tego przedmiotu.
Zazwyczaj towarzyszy temu niewielkie krwawienie. Jeśli rana nie jest wystarczająco
duża, aby krew mogła z niej łatwo wypływać, może dojść do powstania krwiaka na
skutek przepływu krwi do przestrzeni śródmiąższowych. Ból jest zwykle niewielki,
w zależności od narzędzia, którym zadano ranę.
RANY SZARPANE, TŁUCZONE
I SZARPANOSZARPANO-TŁUCZONE
Rozdarcie tkanek następuje w przypadku ugryzienia przez psa lub konia, przy silnym
pociągnięciu (bezpośrednim lub na odległość) przez narzędzie mechaniczne znajdujące
się w ruchu (pas napędowy, koła zębate maszyn, koła dużych pojazdów silnikowych
itp.). W ostatnim przypadku mówi się o ranie dartej, przy której dochodzi do zdarcia
owłosionej części skóry na skutek ciągnięcia za włosy, odklejenia się bądź oderwania
określonego fragmentu skóry, rozdarcia głębokich warstw skóry, a w niektórych
przypadkach pozbawienia segmentów kończyny na skutek doznanego urazu. Krawędzie
ran szarpanych są cienkie, postrzępione i często poszarpane w wyniku rozdarcia.
Przy tego rodzaju ranach zasadniczo występuje niewielkie krwawienie, a ból nie jest
bardzo silny.
RANY POSTRZAŁOWE
Mogą wystąpić na skutek działania pocisku lub odłamków po wybuchu bomby. Rany od
pocisku dzielą się na rany powierzchowne (lub draśnięcia) i rany od odłamków.
Do draśnięcia dochodzi, gdy pocisk uszkadza skórę, powodując powstanie bruzdy
o wyraźnych krawędziach, pokrytej skrzepniętą krwią, w niektórych przypadkach
przybierającą czarny kolor na skutek poparzenia. Rana może mieć charakter ślepy, jeśli
pocisk po przebiciu ciała w nim pozostaje, albo przestrzałowy, jeśli tor pocisku
przechodzi przez jedną z jam ciała (np. jamę opłucnej, jamę otrzewnową). Rany takie
są spotykane w trakcie walk, obecnie ich liczba jest znacznie mniejsza w porównaniu
z liczbą ran od odłamków. Rany od odłamków występują najczęściej w trakcie nalotów
powietrznych, podczas których zrzucane bomby rozpadają się na wiele części, raniąc
ludzi (charakterystyczne są w tym wypadku rany pleców związane z odruchową reakcją
padania na ziemię w sytuacji zagrożenia).
SKALECZENIE A WARSTWY SKÓRY
1. Brodawki skórno - naczyniowe
2. Zaczep mieszka włosa
3. Gruczoł łojowy
4. Włos
5. Krwionośne naczynia włosowate
6. Komórki tłuszczowe
7. Tętnice i żyły skóry
8. Gruczoły potowe
9. Mieszek włosowy
10. Zakończenia receptorów nerwowych
A - naskórek; B - skóra właściwa; C - tkanka podskórna
Przyczyny skaleczeń
Najczęściej skaleczenie powstaje w wyniku przypadkowego działania ostrego
przedmiotu: ostrza, zębów małego zwierzęcia domowego, uderzenia ostrą krawędzią,
oparzenia, itp. W tego typu urazach skóry uszkodzeniu ulegają również struktur
podskórnych – uszkodzeniu ulegają również lokalne naczynia krwionośne, co niekiedy
powoduje obfite krwawienie. głębokich skaleczeniach może ulec przecięta tkanka
podskórna.
Otarcie skóry
Otarcie może być rozległe i bolesne, np. po zetknięciu się dużej powierzchni skóry
z szorstką powierzchnią podczas upadku. Wówczas uszkodzeniu ulegają drobne
naczynia krwionośne, znajdujące się pod naskórkiem. Skutkiem są liczne punktowe
krwawienia i wysięki.
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
W zależności od sposobu zderzenia skóry z czynnikiem uszkadzającym: narzędziem,
przedmiotem, czynnikiem chemicznym czy termicznym, zębami zwierzęcia lub też
powierzchnią uszkadzającą skórę - rozróżnia się różne formy uszkodzenia tkanek
skóry i podskórnych:
- uszkodzenia cięte, rany cięte;
- uszkodzenia kłute, rany kłute;
- uszkodzenia postrzałowe, rany postrzałowe;
- uszkodzenia tłuczone;
- uszkodzenia szarpane, rany szarpane;
- uszkodzenia kąsane;
- uszkodzenia chemiczne;
- uszkodzenia termiczne.
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
- uszkodzenia kąsane;
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
- uszkodzenia tłuczone;
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
- uszkodzenia postrzałowe, rany postrzałowe;
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
- uszkodzenia postrzałowe, rany postrzałowe;
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
- uszkodzenia kłute, rany kłute;
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
- uszkodzenia cięte, rany cięte;
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
- uszkodzenia cięte, rany cięte;
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
- uszkodzenia cięte, rany cięte;
FORMY USZKODZEŃ SKÓRY
- uszkodzenia szarpane, rany szarpane;
OPATRUNKI
Kiedy staramy się opanować krwawienie, jako opatrunek stosujemy bandaż
bandaż,, kompresy,
gazę itp. Opatrunek, który zakładamy poszkodowanemu, umieszczony bezpośrednio na
ranie wchłania krew, zapobiega infekcji oraz chroni przed dalszym uszkodzeniem.
Opatrunki powinniśmy mieć poukładane według wielkości i materiału,
z którego zostały wykonane, aby w trakcie zaopatrywania poszkodowanego działać
szybko. Gazą, kompresami (złożonymi w kilka warstw) nakrywamy większe rany,
a następnie bandażujemy. Czynności powtarzamy aż do zatrzymania krwawienia.
Bandaż służy do przytrzymywania opatrunku z gazy oraz do kontrolowania krwawienia,
gdyż możemy go przyciągać z różną siłą. Rozróżniamy bandaż
bandażee dziane (służą do
podtrzymywania opatrunku) oraz elastyczne (służą do wstępnego unieruchomienia,
lepszego kontrolowania krwawienia). Kiedy zakładamy bandaż
bandaż,, sprawdzajmy, czy
zachowane jest krążenie, gdyż możemy przyciągnąć opatrunek zbyt mocno.
OPATRUNKI
Jak się zachować w przypadku wystąpienia ran?
Pierwsza pomoc przy zranieniach ma na celu zapobieżenie ewentualnemu
krwawieniu i możliwym infekcjom. Następstwem zranienia może być krwotok.
Aby zapobiec infekcji, także w sytuacji powstania małej rany powierzchownej, należy
przedsięwziąć pewne środki ostrożności i zastosować odpowiednie leczenie.
Oczyszczanie i dezynfekcja
Osoba udzielająca pomocy powinna starannie umyć ręce za pomocą mydła i, jeśli to
możliwe, alkoholu lub innego środka dezynfekującego.
Ranę należy opłukać dużą ilością bieżącej wody, następnie przemyć ją wodą i mydłem
za pomocą gazy, w kierunku od środka rany na zewnątrz (nie można używać waty,
ponieważ pozostawia włókna). Następnie należy ostrożnie wyjąć, pomagając sobie
pincetą, ewentualne widoczne ciała obce, takie jak ziemia, kawałki szkła itp.
Jeśli jest to konieczne, należy ogolić włosy wokół rany, bo mogą one przeszkadzać
w stosowaniu leku lub gojeniu się rany, a także być siedliskiem zarazków.
Ranę należy zdezynfekować za pomocą wody utlenionej. Eliminuje ona małe
zanieczyszczenia, tworząc pęcherzyki, które wychodzą na powierzchnię rany
i zabierają ze sobą niewielki brud. Ponadto obecność tlenu powoduje, że środowisko
rany jest nieprzyjazne dla zarazków, takich jak laseczki tężca, które rozwijają się
jedynie w środowisku beztlenowym. W przypadku braku środka dezynfekującego rana
może być przemyta za pomocą wcześniej przegotowanej wody. Jeśli rana krwawi,
przydatne mogą być okłady z wody utlenionej, która sprzyja krzepnięciu krwi. W tej
sytuacji należy także zastosować miejscowy ucisk.
Do dezynfekcji ran nie należy stosować alkoholu, ponieważ powoduje ból i działa
drażniąco (żrąco) na komórki, które już zostały uszkodzone w wyniku zranienia. Jego
stosowanie może opóźnić gojenie. Alkohol jest używany do oczyszczania zdrowej
skóry lub do dezynfekcji narzędzi chirurgicznych. Z kolei jodyna działa drażniąco na
tkanki rany. Jej użycie powinno być ograniczone do oczyszczania brzegów rany.
Dotyczy to także merkurochromu
merkurochromu,, który zabarwia skórę oraz sprawia, że trudno
ocenić przebieg gojenia rany. Wszystkie materiały do przemywania i opatrywania rany
powinny być jałowe lub dobrze wygotowane.
OCZYSZCZANIE RAN
Małe rany należy oczyścić w celu uniknięcia infekcji. Czynność ta musi być wykonana,
mimo że, miejsce urazu będzie naruszone. Aby zmniejszyć krwawienie, opaskę
elastyczną należy pozostawić do czasu otrzymania przez poszkodowanego fachowej
pomocy medycznej.
Czynności, które należy wykonać, aby oczyścić płytką ranę:
1. Zmyj ranę wodą z mydłem.
2. Strumień wody ma być pod ciśnieniem (woda z kranu).
3. Spłukuj zanieczyszczenia zgodnie ze strumieniem wody poza obręb rany.
4. Jeżeli te czynności spowodują powtórne krwawienie, zastosuj ponownie ucisk.
5. Bezpośrednio na ranę nałóż sterylny kompres, a następnie bandaż
bandaż..
6. Poszukaj pomocy medycznej jeżeli istnieje wysokie ryzyko infekcji (np. kiedy rana
jest spowodowana pokąsaniem przez zwierzęta albo jest to rana kłuta).
OPATRYWANIE RAN
Polega na ich przemyciu, zdezynfekowaniu i ułatwieniu ich zabliźniania.
1. rana powinna zostać przemyta w celu usunięcia wszystkich elementów
i substancji, które mogły ją zanieczyścić (np. ziemi, rdzy, ciał obcych) oraz
pozostałości tkanek, płynu surowiczego i innych wydzielin, które mogą stworzyć
odpowiednie środowisko do rozwoju bakterii i wywołać stan zapalny.
Do oczyszczenia rany używa się czystej wody, wody z mydłem lub wody
borowej, wody utlenionej;
2.
następnie ranę należy zdezynfekować, aby zapobiec rozwojowi zakażenia;
3.
ułatwienie zabliźnienia rany polega na połączeniu jej krawędzi poprzez
zastosowanie odpowiedniego opatrunku lub szwów, których założenie jest
możliwe tylko wtedy, gdy krawędzie rany są wyraźne (w przypadku ran ciętych).
Leczenie ran o nieregularnych krawędziach, ran tłuczonych, szarpanoszarpano-tłuczonych lub
takich, w przypadku których część tkanki została utracona, oraz doszło do zakażenia
rany, jest długotrwałe i charakteryzuje się powstawaniem tkanki ziarnistej, a następnie
widocznych, trwałych blizn. W czasie leczenia może zajść konieczność kilkakrotnego
przemycia i dezynfekcji rany, zwłaszcza jeśli rana zabliźnia się powoli lub wdaje się
zakażenie.
ZSZYWANIE RAN
ZAKAŻENIA RAN
Każda rana – duża i mała – może zostać zainfekowana.
Objawy zakażenia:
- obrzęk i zaczerwienienie wokół rany;
- ocieplenie okolicy rany;
- pulsujący ból miejsca zranienia;
- wydzielina ropna z rany.
Objawy, które świadczą, że bandaż założony jest zbyt mocno, to:
- niebieskoniebiesko-granatowe zabarwienie palców czy paznokci;
- niebieskoniebiesko-granatowe zabarwienia na granicy założonego opatrunku;
- mrowienie albo zanik czucia;
- oziębienie.
Udzielanie pomocy osobie z raną ciętą,
powikłaną krwotokiem z uszkodzonego naczynia
krwionośnego w okolicy przedramienia.
1. Unieś kończynę do góry.
2. Doraźnie uciśnij dłonią miejsce, z którego wypływa krew do czasu przygotowania
opatrunku a w miejscu wypływu krwi połóż gazę.
3. Następnie dołóż element dociskający - wykorzystując np. bandaże (układając je
w piramidę) bądź inny twardy element (np. kamień) - w miejscu wycieku krwi.
4. Umocuj całość, dociskając (do ręki) bandażem.
5. Wiązanie możesz zrobić w miejscu krwawienia;
5a. Prawidłowo zabandażowana rana;
6. Rękę z założonym opatrunkiem należy unieruchomić, podwiązując ją na temblaku
stosując chustę trójkątną.
7. Połóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej o ile nie ma przeciwwskazań,
m.in. połamane kończyny dolne i miednica.
Unieś nogi pod kątem ok. 30 stopni;
KONTROLUJ STAN RANNEGO
8. Zabezpiecz poszkodowanego folia termiczną.
9. Obserwuj miejsce zranienia. Jeżeli opatrunek przecieka, dołóż następną warstwę
i przymocuj do wcześniej założonego opatrunku;
10. Jeżeli, mimo dokładania następnych warstw opatrunku, rana nadal przecieka - wtedy,
w stanie wyższej konieczności, zastosuj opaskę uciskową. Załóż ją powyżej zgięcia
łokciowego. Zapisz lub zapamiętaj godzinę założenia opatrunku.
Rodzaj rany
Cięta
Przyczyna powstania
Użycie ostrego narzędzia
Rąbana
Użycie ostrego i ciężkiego
narzędzia
Kłuta
Użycie ostrego narzędzia
skierowanego w głąb ciała
Szarpana
Użycie zakrzywionego narzędzia
skierowanego skośnie lub
stycznie do powierzchni ciała
Tłuczona
Działanie tępego narzędzi
skierowanego prostopadle do
powierzchni ciała
Miażdżona
Kąsana
Postrzałowa
Wygląd zewnętrzny
Płytka i prosta, może obficie
krwawić
Prosta, niekiedy głęboka,
prostopadła lub skośna do
powierzchni ciała
Nieduży otwór sięgający głęboko,
czasami rana występuje po
drugiej stronie ciała
Trudności leczeniu
Po właściwym opatrzeniu goi się
szybko i bez kłopotów
Powoduje rozległe uszkodzenia
tkanek położonych głębiej
Powoduje krwawienie
wewnętrzne, zanieczyszczenie
powoduje zakażenia co utrudnia
gojenie, niekiedy powstają blizny
Kształt nieregularny, nierówne
Przy zanieczyszczeniu trudne
brzegi rany
gojenie i możliwość powstawania
blizny
Otarcia naskórka, nierówne
brzegi, uszkodzenia tkanek
(stłuczenie obrzęk, siniec)
Przy małych uszkodzeniach
tkanek goi się stosunkowo
dobrze
Działanie dużej siły prostopadle Rozległe i głębokie uszkodzenia Głębokie urazy (zmiażdżenie
do powierzchni ciała
tkanek, silny ból
kości utrudnia leczenie)
(przygniecenie,
upadek z wysokości)
Ugryzienie przez człowieka lub Punktowe lub szarpane brzegi
Trudne gojenie z powodu
zakażenia rany bakteriami z jamy
zwierzę
rany
ustnej
Działanie pocisku
Styczna, przestrzałowa lub ślepa, Droga pocisku może trudno
otwór wylotowy często większy podlegać gojeniu, niekiedy pocisk
jest trudny lub niemożliwy do
od wlotowego częste
usunięcia i powoduje dodatkowe
uszkodzenia kości
cierpienie
Rodzaje obwojów opatrunku.
A. obwój śrubowy
B. obwój kolisty
C. obwój żółwiowy
Przedmiot:
EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA
PIERWSZA POMOC W NAGŁYCH WYPADKACH
Temat:
PIERWSZA POMOC PRZY ZRANIENIACH.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ.
OPRACOWAŁ
mgr inż. Jerzy JURKIEWICZ
16 MAJ 2012