Ustalanie kosztów procesów, produktów i usług z programem ADONIS® Zbigniew Misiak Daria Świderska - Rak Jolanta Rutkowska Metody rachunku kosztów Kalkulacja kosztów wytworzenia produktów A i B metodą tradycyjną i rachunku kosztów działań Koszty wytworzenia produktów przy zastosowaniu modułu RKP systemu ADONIS® Zastosowanie modułu RKP systemu ADONIS® do kalkulacji kosztów wytworzenia produktów A i B Metody rachunku kosztów Kalkulacja kosztów wytworzenia produktów A i B metodą tradycyjną i rachunku kosztów działań Koszty wytworzenia produktów przy zastosowaniu modułu RKP systemu ADONIS® Zastosowanie modułu RKP systemu ADONIS® do kalkulacji kosztów wytworzenia produktów A i B badanie firmy Deloitte pomiędzy marcem a majem 2009 roku racjonalizacja kosztów - standardowa praktyka stosowana przez wiele firm w Polsce oszczędności uzyskiwane są najczęściej w wyniku usprawniania procesów biznesowych i organizacji Jak obliczać koszty? koncepcje modelowego odwzorowania procesu kształtowania się kosztów - modele rachunku kosztów rachunek kosztów pełnych rachunek kosztów zmiennych rachunek kosztów standardowych 1900 1920 1940 ZASOBY 1960 1980 2000 rachunek kosztów celu rachunek cyklu życia rachunek kosztów działań 2010 PRODUKTY 2000 bezpośrednia przyczyna zużywania zasobów - nie fakt wytworzenia produktu, ale wykonywanie działań (procesów) w wyniku, których produkty zostają wytworzone PRODUKTY ZASOBY nośnik kosztów zasobów DZIAŁANIA rachunek kosztów działań (activity based costing ABC) – gospodarka amerykańska R.Cooper, R.S.Kaplan - 1987 różnice nośnik kosztów działań rachunek kosztów procesów (Prozesskostenrechnung RKP) – gospodarka niemiecka P.Horvath, R.Mayer - 1989 zakres przedmiotowy: rodzaje uwzględnianych kosztów metodyczne różnice : różnice w poziomach agregacji działań, struktura podmiotów kosztowych, podział na koszty stałe i zmienne Metody rachunku kosztów Kalkulacja kosztów wytworzenia produktów A i B metodą tradycyjną i rachunku kosztów działań Koszty wytworzenia produktów przy zastosowaniu modułu RKP systemu ADONIS® Zastosowanie modułu RKP systemu ADONIS® do kalkulacji kosztów wytworzenia produktów Ai B Przykład: Firma ZDROWE GOTOWANIE jednostka produkt A produkt B wielkość produkcji materiały bezpośrednie robocizna bezpośrednia wielkość partii ilość partii pojemnik transportowy szt zł/szt zł/szt szt szt Ilość pojemników zasoby koszty zasobów amortyzacja 3 000 energia 1 500 usługi obce 4 000 czynsz 2 000 wyn.prac.pośred 4 000 pośrednie razem 1 000 10 4 1 000 1 100 1 000 10 4 100 10 20 10 50 jednakowe koszty bezpośrednie dla obu produktów produkt A 14 500 www.wz.uw.edu.pl produkt B Koszty wytworzenia produktu A i B metoda tradycyjna produkt B produkt A Produkt A Produkt B wielkość produkcji (szt) 1 000 1 000 materiały bezpośrednie 10 000 1 0000 robocizna bezpośrednia 4 000 4 000 koszty pośrednie 7 250 7 250 21 250 21 250 21,25 21,25 całkowite koszty wytworzenia jednostkowe koszty wytworzenia Koszty pośrednie alokowane proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich Koszty wytworzenia produktów A i B metoda ABC (dwuetapowa) PRODUKTY ZASOBY nośnik kosztów zasobów DZIAŁANIA koszty pośrednie działania pośrednie amortyzacja przygotowanie produkcji energia testowanie prototypów usługi obce transport wewnętrzny czynsz komputerowe sterowanie produkcja wynagrodzenie pracowników pośrednich nadzór technologiczny nośnik kosztów działań produkt A produkt B Rozliczenie kosztów zasobów ZASOBY amortyzacja energia usługi obce czynsz wynagrodzenia pracowników pośrednich nośnik kosztów zasobów koszt sprzętu liczba kWh DZIAŁANIA przygotowanie technologii test prototypów bezpośrednio powierzchnia m2 czas pracy/ godziny transport wewnętrzny komputerowe sterowanie produkcją nadzór technologiczny Nośniki kosztów zasobów zasoby koszty zasobów nośnik kosztu zasobów ilość jednostkowy nośników koszt zasobu amortyzacja 3 000 koszt sprzętu 3 000 1 energia 1 500 kWh 1 000 1,5 zł/kWh usługi obce 4 000 bezpośrednio 4 000 1 czynsz 2 000 powierzchnia m2 500 4 zł/m2 wyn.prac.pośred 4 000 godziny 800 5 zł/h razem 14 500 www.wz.uw.edu.pl Alokacja kosztów zasobów na działania ilość jednost. przygotow. test transport nośników koszt technologii prototyp. wewn. zasobu zasobów amortyzacja 1 1000 800 200 energia usługi obce czynsz rob.pośred zasoby 1,5 1 4 5 300 2000 150 400 200 1000 100 150 200 100 50 koszt przygotow. test transport zasobu technologii prototyp. wewn. komput. sterowanie produkcją 1000 nadzór technol. 200 1000 100 100 100 komput. sterowanie produkcją koszt 50 100 nadzór technol. amortyzacja 3 000 1000 800 200 1000 energia 1 500 450 300 300 300 usługi obce 4 000 2000 1000 czynsz 2 000 600 400 400 400 200 rob.pośred 4 000 2000 750 250 500 500 14 500 6050 3250 1150 3200 850 www.wz.uw.edu.pl nośnik kosztu zasobów 150 1000 kWh koszt m2 godziny Rozliczenie kosztów działań DZIAŁANIA nośnik kosztów działań przygotowanie technologii godziny test prototypów liczba testów transport wewnętrzny komputerowe sterowanie produkcją nadzór technologiczny ilość pojemników PRODUKTY produkt A liczba partii liczba typów asortymentów produkt B Nośniki kosztów działań produkt A produkt B Całkowita ilość nośników działań Produkt A ilość nośników działań Produkt B ilość nośników działań działania koszt działania nośnik kosztów działań przygotowanie technologii testowanie prototypów 6 050 godziny 300 50 250 3 250 ilość testów 100 20 80 transport wewnętrzny 1 150 60 10 50 komputer. sterowanie produkcją nadzór technologiczny 3 200 ilość pojemników ilość partii 11 1 10 850 ilość typów asortymentu 2 1 1 14 500 www.wz.uw.edu.pl Koszt pośrednie wytworzenia produktów A i B produkt A działania przygotowanie technologii testowanie prototypów transport wewnętrzny komputer. sterowanie produkcją nadzór technologiczny produkt B jednostkowy koszt działania Produkt A Produkt B 20,17 1008,33 5041,67 32,5 650 2600 19,17 191,67 958,33 290,91 290,91 2909,09 425 425 425 2565,91 11934,09 www.wz.uw.edu.pl Koszt pośrednie wytworzenia jednostki produktu A i B Produkt A Produkt B 1 000 1 000 przygotowanie technologii 1,01 5,04 testowanie prototypów 0,66 2,60 transport wewnętrzny 0,19 0,95 komputer. sterowanie produkcją 0,30 2,90 nadzór technologiczny 0,42 0,42 koszty pośrednie 2,59 11,91 materiały bezpośrednie 10 10 robocizna bezpośrednia 4 4 16,59 25,91 działania całkowity koszt jednostki produktu www.wz.uw.edu.pl produkt A produkt B Porównanie wyników produkt B produkt A metoda tradycyjna 21,25 zł 21,25 zł metoda kosztów działań ABC 16,59 zł 25,91 zł Wnioski im bardziej złożony sposób powstania produktów tym więcej działań powodujących koszty pośrednie w metodzie ABC wysokie koszty wytwarzania produktów kompleksowych są alokowane tylko do tych produktów kalkulacja kosztów zgodna z rzeczywistym miejscem ich powstaniem Metody rachunku kosztów Kalkulacja kosztów wytworzenia produktów A i B metodą tradycyjną i rachunku kosztów działań Koszty wytworzenia produktów przy zastosowaniu modułu RKP systemu ADONIS® Zastosowanie modułu RKP systemu ADONIS® do kalkulacji kosztów wytworzenia produktów A i B Koszty wytworzenia produktów przy zastosowaniu modułu RKP systemu ADONIS® Przypisanie kosztów zasobów do działań zdefiniowanie rodzajów kosztów w modelu Rodzaje kosztów przyporządkowanie rodzajów kosztów do zdefiniowanych zasobów w modelu Zasobów ( zasób standardowy i osobowy ) przyporządkowanie zasobów do Centrum Kosztów w modelu Centrum kosztów i przydzielenie wartości zasobów przypisanie dla zdefiniowanych działań w modelu Mapy procesów odpowiedniego centrum kosztów i określenie wartości zużywanych zasobów określenie całkowitych i jednostkowych kosztów działania www.wz.uw.edu.pl Przypisanie działań do obiektów kosztowych zdefiniowanie w modelu Nośników kosztów nośników kosztów działań dla działań zdefiniowanych w modelu Mapy procesów i określenie ich całkowitej ilości przyporządkowanie dla każdego działania odpowiedniego nośnika odwzorowanie w modelu Mapy procesów relacji pomiędzy poszczególnymi działaniami wykonywanymi dla wytworzenia danego obiektu kosztowego (produktu) – – działanie – modelowane poprzez obiekt proces częściowy rozróżnienie : procesów częściowych zależnych i neutralnych (niezależnych od ilości wykonań procesów) określenie całkowitych i jednostkowych kosztów wytworzenia produktu www.wz.uw.edu.pl określenie ilości nośników działań (%) realizowanych na rzecz procesu wyższego poziomu lub produktu wspólne Centrum kosztów dla zasobów wykorzystywanych przez wykonanie działań zależnych i realizowanych dla nich neutralnych Metody rachunku kosztów Kalkulacja kosztów wytworzenia produktów A i B metodą tradycyjną i rachunku kosztów działań Koszty wytworzenia produktów przy zastosowaniu modułu RKP systemu ADONIS® Zastosowanie modułu RKP systemu ADONIS® do kalkulacji kosztów wytworzenia produktów A i B Koszt wytworzenia produktów A i B moduł RKP ADONIS® utworzenie dwóch Centrum kosztów Pośrednie i Bezpośrednie przypisanie do Centrum Pośrednie wszystkich zasobów zużywanych przez działania pośrednie dla każdego działania przypisanie odpowiedniego Centrum Kosztów i nośnika kosztów działań dla każdego działania określenie zużywanych przez nie zasobów odpowiedniego rodzaju kalkulacja kosztów wykonania danego działania produkt A powiązanie działań siecią powiązań odzwierciedlającą wzajemne relacje pomiędzy działaniami a produktami przypisanie odpowiedniej ilości nośników działań wykonywanych na rzecz danego produktu (obiektu kosztów) produkt B kalkulacja całkowitych i jednostkowych kosztów wytworzenia produktu A i B 25,91 zł 16,59 zł produkt A produkt B uwzględnienie działania neutralnego (niezależnego od ilości wykonań) – nadzór ogólny przypisanie zasobów zużywanych przez to działanie do Centrum Pośrednie i do działania kalkulacja przydzielonych kosztów działania neutralnego do każdego działania zależnego na rzecz którego jest wykonywane działanie netralne kalkulacja całkowitych i jednostkowych kosztów wytworzenia produktu A i B przy uwzględnieniu kosztów działań neutralnych 16,59 zł 16,69 zł produkt A 25,91 zł 26,31 zł produkt B Wnioski zastosowanie modułu RKP systemu ADONIS® tworzenie informacji o pełnych kosztach produktów finalnych zgodnie z kalkulacją według metody ABC i RKP udostępnienie przejrzystej struktury wszystkich składników wpływających na koszty wytworzenia ( poznanie przyczyn powstawania kosztów ) możliwość prowadzenia dodatkowych badań analitycznych dotyczących badania rentowności produktów duża elastyczność modeli kosztów związana z łatwością modyfikacji i zmian redukcja strat, a nie cięcie kosztów baza informacyjna dla racjonalizacji i redukcji kosztów procesów czy optymalizacji przebiegu procesów biznesowych