Wstrzyknięcia podskórnej

Wstrzyknięcia podskórne
Istota wstrzyknięcia podskórnego.
Podanie płynu w miejsce obfitujące w luźną tkankę podskórną w ilości nie większej niż 2 ml.
Cel wstrzyknięcia podskórnego
Dodatkowe wprowadzenie do organizmu:
 insuliny;
 heparyny i jej preparatów:
 szczepionek;
 surowicy;
 leków przeciwbólowych.
Miejsca wstrzyknięcia podskórnego:
 Brzuch - między grzebieniem biodrowym a pępkiem, pozostawienie wolnej powierzchni o
promieniu około 2 cm w okolicy pępka.
 Udo - połowa zewnętrznej powierzchni uda powyżej kolana z wyłączeniem okolicy na szerokość
dłoni.
 Ramię Í polowa zewnętrznej powierzchni.
 Okolica podłopatkowa.
Przeciwwskazania do wykonania wstrzyknięcia podskórnego
 Stan zapalny lub ropny w miejscu wstrzyknięcia.
 Zwłóknienie tkanki podskórnej.
 Skłonność do krwawień.
 Zmiany patologiczne skóry, np. wysypka.
 Wstrząs.
Procedura wykonania wstrzyknięcia podskórnego
Zestaw do wykonania wstrzyknięcia podskórnego:
 Strzykawka jednorazowa do 2 ml dostosowana do dawki leku;
 Igły: jedna do nabrania leku, druga do wykonania wstrzyknięcia podskórnego, trzecia zapasowa;
 Środki do dezynfekcji ampułki/fiolki;
 Gaziki jałowe do odkażania ampułek/fiolek;
 Pojemnik na odpady;
 Pojemnik na zużyty sprzęt;
 Rękawiczki ochronne jednorazowego użytku.
 Zlecony lek.
Etapy wykonania wstrzyknięcia podskórnego:
 Sprawdzenie zlecenia lekarskiego;
 Poinformowanie pacjenta o celu, istocie, przebiegu wstrzyknięcia i ewentualnych niepożądanych
objawach po wstrzyknięciu podskórnym;
 Uzyskanie zgody pacjenta lub jego opiekuna na wykonanie wstrzyknięcia;
 Umycie higieniczne rąk;
 Przygotowanie zestawu;
 Sprawdzenie kompletności zestawu przeciwwstrząsowego;
 Założenie rękawiczek jednorazowych
1



Polecenie pacjentowi przyjęcia pozycji siedzącej lub leżącej: pozycja uwarunkowana jest stanem
lub wiekiem pacjenta;
Przygotowanie miejsca wkłucia:
◦ ocena palpacyjna i wzrokowa miejsca wkłucia;
◦ › odkażenie miejsca wstrzyknięcia:
▪ gazikiem nasączonym środkiem dezynfekcyjnym lub
▪ spryskanie skóry środkiem dezynfekującym w sprayu i odczekanie 60 s w celu
umożliwienia zadziałania środka.
Wykonanie wstrzyknięcia:
◦ wyjęcie strzykawki i igły z opakowania;
◦ połączenie igły ze strzykawką;
◦ sprawdzenie wyglądu ampułki/fiolki i daty ważności leku;
◦ uzyskanie dostępu do leku w ampułce/fiolce;
◦ zdjęcie osłonki z igły;
◦ nabranie leku do strzykawki;
◦ zmiana igły na strzykawce
◦ utworzenie fałdu skórnego o grubości 2-3 cm kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki;
◦ uprzedzenie pacjenta o momencie wkłucia;
◦ wprowadzenie igły do tkanki pod kątem 45 lub 90º w stosunku do powierzchni skóry. na
głębokość równą 1/4 długości igły (dwie techniki):
I technika:
◦ rozluźnienie fałdu skórnego:
◦ wykonanie ruchu aspirującego przez odciągnięcie lewą ręką tłoka strzykawki:
▪ usuniecie strzykawki i igły z tkanki, jeśli w strzykawkę lub w nasadzie igły pojawi się krew
(świadczy to o wprowadzeniu igły do naczynia krwionośnego):
▪ wykonanie powtórnie wstrzyknięcia z użyciem nowego leku W innym miejscu:
◦ podanie zaleconej dawki leku przez uciśnięcie tłoka strzykawki lewym kciukiem, palec
wskazujący i środkowy ułożony na skrzydełkach tłoka, zachowanie właściwej szybkości
podawania leku;




II technika:
◦ - rozluźnienie fałdu skórnego;
◦ - przeniesienie lewej reki :ramienia na nasadę i cylinder strzykawki;
◦ ~ wykonanie ruchu aspirującego przez odciągnięcie prawą ręką tłoka strzykawki:
▪ usunięcie strzykawki i igły z tkanki, jeśli W strzykawce lub w nasadzie igły pojawi się
krew (świadczy to o wprowadzeniu igły do naczynia krwionośnego):
▪ wykonanie powtórnie wstrzyknięcia z użyciem nowego leku w innym miejscu;
◦ podanie zleconej dawki leku przez naciśnięcie tłoka strzykawki prawym kciukiem; palec
wskazujący i środkowy ułożony na skrzydełkach tłoka; zachowanie właściwej szybkości
podawania leku:
◦ przeniesienie prawej ręki na nasadę i cylinder strzykawki;
◦ utrzymywanie stałego kontaktu z pacjentem obserwowanie jego stanu;
◦ usunięcie igły z tkanki.
Przypomnienie pacjentowi sposobu zachowania po wykonaniu wstrzyknięcia: powinien ucisnąć i
(lub) rozmasować miejsce wkłucia suchym gazikiem;
Uporządkowanie zestawu: posegregowanie używanego sprzętu, usunięcie materiału
jednorazowego użytku do pojemników na odpady komunalne i do spalenia.
Zdjęcie rękawiczek i higieniczne umycie rąk.
Udokumentowanie wykonania wstrzyknięcia podskórnego w indywidualnej karcie zleceń
lekarskich.
2
Możliwe powikłania wstrzyknięcia podskórnego
 Martwica tkanek w wyniku wprowadzenia leku przeznaczonego do podawania domięśniowego lub
dożylnego.
 Przyspieszone działanie leku w przypadku niezamierzonego podania go domięśniowo.
 Ból spowodowany płytkim wstrzyknięciem leku.
 Odczyny skórne powstające wskutek zbyt płytkiego wstrzyknięcia leku.
 Ból wywołany zbyt szybkim wprowadzeniem leku.
 Zanik tkanki podskórnej, zwłóknienie i stwardnienie na skutek częstych wstrzyknięć w to samo
miejsce.
 Krwiak podskórny po podawaniu preparatów heparyny.
 Wstrząs anafilaktyczny po podawaniu surowicy, rzadko insuliny.
 Uszkodzenie nerwów i naczyń krwionośnych (rzadko występujące).
Podawanie leków we wstrzyknięciach podskórnych
Podawanie insuliny
Istota wstrzyknięcia insuliny
Wprowadzenie insuliny w miejsce obfitujące w luźną tkankę podskórną.
Cel wstrzyknięcia insuliny
Obniżenie stężenia glukozy W organizmie człowieka.
Miejsca wstrzyknięcia insuliny:
 Okolica brzuszna.
 Okolica udowa.
 Okolica pośladkowa.
 Okolica pięciopłatkowa.
 Okolica ramieniowa.
Procedura wykonania wstrzyknięcia insuliny strzykawką i igłą
 Zestaw do wykonania wstrzyknięcia insuliny:
 Strzykawka jednorazowa do 2 ml;
 Igły: jedna do nabrania leku, druga do wykonania wstrzyknięcia podskórnego„ np. 0,33 × 13 lub
0,45 × 16, trzecia zapasowa;
 Środek do dezynfekcji fiolki;
 Gaziki jałowe do odkażania fiolki;
 Pojemnik na odpady;
 Pojemnik na zużyty sprzęt;
 Rękawiczki ochronne jednorazowego użytku.
 Zlecona insulina.
Etapy wykonania wstrzyknięcia insuliny:
 Sprawdzenie zlecenia lekarskiego.
 Poinformowanie. pacjenta o celu, istocie, przebiegu wstrzyknięcia i ewentualnych niepożądanych
objawach po wstrzyknięciu insuliny.
 Uzyskanie zgody pacjenta lub jego opiekuna na wykonanie wstrzyknięcia.
 Umycie higieniczne rąk.
3









Przygotowanie zestawu.
Założenie rękawiczek jednorazowego użytku.
Polecenie pacjentowi przyjęcia pozycji i siedzącej lub leżącej, pozycja uwarunkowana jest stanem
i wiekiem pacjenta.
Przygotowanie miejsca wkłucia:
◦ ocena palpacyjna i wzrokowa miejsca wkłucia;
◦ odkażenie miejsca wstrzyknięcia:
▪ gazikiem nasączonym środkiem dezynfekcyjnym lub spryskanie skóry środkiem
dezynfekcyjnym w sprayu i odczekanie 60 s w celu umożliwienia zadziałania środka.
Wykonanie wstrzyknięcia:
◦ wyjęcie strzykawki i igły opakowania;
◦ połączenie igły ze strzykawką:
◦ sprawdzenie wyglądu fiolki i daty ważności insuliny;
◦ uzyskanie dostępu do leku w fiolce;
◦ zdjęcie osłonki z igły;
◦ nabranie insuliny do strzykawki;
◦ zmiana igły na strzykawce;
◦ utworzenie fałdu skórnego o grubości 2«~3 cm kciukiem i palcem wskazującym lewej reki:
◦ uprzedzenie pacjenta o momencie wkłucia;
◦ wprowadzenie igły do tkanki pod katem 45 lub 90° w stosunku do powierzchni skóry. na
głębokość równą 3/4 długości (dwie techniki):
Technika I
▪ rozluźnienie fałdu skórnego;
▪ wykonanie ruchu aspirującego przez odciągniecie lewą ręka tłoka strzykawki:
 usuniecie strzykawki i igły z tkanki, jeśli w strzykawce lub w nasadzie igły pojawi się
krew (świadczy to o wprowadzeniu igły do naczynia krwionośnego);
 wykonanie powtórnie wstrzyknięcia z użyciem nowego leku winnym miejscu;
▪ podanie zleconej dawki leku przez uciśnięcie tłoka strzykawki lewym kciukiem; palec
wskazujący i środkowy ułożony na skrzydełkach tłoka: zachowanie właściwej szybkości
podawania leku:
Technika II
▪ rozluźnienie fałdu skórnego;
▪ przeniesienie lewej reki z ramienia na nasadę i cylinder strzykawki:
▪ wykonanie ruchu aspirującego przez odciągniecie prawą ręką tłoka strzykawki:
 usunięcie strzykawki i igły z tkanki. jeśli w strzykawce lub w nasadzie igły pojawi się
krew (świadczy to o wprowadzeniu igły do naczynia krwionośnego);
 wykonanie powtórnie wstrzyknięcia z użyciem nowego leku w innym miejscu:
 podanie zleconej dawki leku przez uciśniecie tłoka strzykawki prawym kciukiem; palec
wskazujący i środkowy ułożony na skrzydełkach tłoka: zachowanie właściwej
szybkości podawania leku;
 przeniesienie prawej ręki na nasadę i cylinder strzykawki;
▪ utrzymywanie stałego kontaktu z pacjentem, obserwowanie jego stanu;
▪ usunięcie igły z tkanki.
Przypomnienie pacjentowi sposobu zachowania po wykonaniu wstrzyknięcia, powinien ucisnąć
miejsce wkłucia suchym gazikiem.
Uporządkowanie zestawu: posegregowanie używanego sprzętu, usuniecie materiału
jednorazowego użytku do pojemników' na odpady komunalne i do spalenia.
Zdjęcie rękawiczek i higieniczne umycie rąk.
Udokumentowanie wykonania wstrzyknięcia insuliny w indywidualnej karcie zleceń lekarskich.
4
Procedura wykonania wstrzyknięcia insuliny wstrzykiwaczem (penem)
Zestaw do wstrzyknięcia insuliny wstrzykiwaczem (penem):
 Wstrzykiwacz (pen).
 Igła do penu: np. NovoFine 30G × 8 mm lub 3lG × 6 mm.
 Wkład insulinowy do penu, po wyjęciu z lodówki ogrzany W rękach lub pozostawiony na
kilkanaście minut.
 Środek do dezynfekcji fiolki.
 Gaziki jałowe do odkażania fiolki.
 Pojemnik na odpady.
 Pojemnik na zużyty sprzęt.
 Rękawiczki ochronne jednorazowego użytku.
 Zestaw do wykonania wstrzyknięcia
Etapy wykonania wstrzyknięcia insuliny:












Sprawdzenie zlecenia lekarskiego;
Poinformowanie pacjenta o celu, istocie, przebiegu wstrzyknięcia i ewentualnych niepożądanych
objawach po wstrzyknięciu insuliny:
◦ zaczerwienienie, świąd., obrzęk w czasie podawania insuliny ludzkiej;
◦ niepokojące objawy (uczucie głodu, trudności w koncentracji, pocenie. senność, zmęczenie);
◦ konieczności przyjmowania insuliny humanizowanej 30 min przed posiłkiem, ludzkiej 0-l5
min przed posiłkiem.
Uzyskanie zgody pacjenta lub jego opiekuna na podanie insuliny_
Umycie higieniczne rąk.
Przygotowanie zestawu.
Założenie rękawiczek jednorazowego użytku.
Polecenie pacjentowi przyjęcia pozycji siedzącej lub leżącej; pozycja uwarunkowana jest stanem i
wiekiem pacjenta.
Przygotowanie miejsca wkłucia: ocena palpacyjna i wzrokowa miejsca wkłucia.
Zmontowanie wstrzykiwacza:
◦ zdjęcie skuwki;
◦ odkręcenie i zdjęcie oprawki wkładu;
◦ ustawienie tłoczka części mechanicznej w pozycji wyjściowej przed włożeniem nowego
wkładu:
▪ obracanie pierścienia mechanizmu powrotnego zgodnie z ruchem wskazówek do momentu
całkowitego zniknięcia w jego wnętrzu:
▪ umieszczenie wkładu w oprawce częścią zawierającą zamkniecie oznaczone kolorem do
przodu;
▪ skręcenie części mechanicznej z oprawką wkładu.
Wymieszanie insuliny: przechylanie lub obracanie wstrzykiwacza z insuliną w postaci zawiesiny
(przy wstrząsaniu mogą powstać pęcherzyki powietrza).
Montaż igły:
◦ zdezynfekowanie gumowego korka układu gazikiem nasączonym środkiem dezynfekcyjnym;
◦ usunięcie nalepki ochronnej z igły:
◦ przykręcenie igły do zamknięcia wkładu oznaczonego kolorem:
◦ zdjęcie zewnętrznej i wewnętrznej osłonki igły.
Przygotowanie penu do wykonania wstrzyknięcia:
◦ sprawdzenie. czy pokrętło nastawiania dawki wskazuje zero, nastawienie dwóch jednostek;
◦ popukanie palcem w oprawki; wkładu przy ułożeniu wstrzykiwacza igła do góry:
5






◦ wciśnięcie przycisku wstrzykiwacza do oporu m pojawienie się kropli insuliny.
Nastawianie dawki:
◦ sprawdzenie ilości insuliny we wkładzie;
◦ nastawienie zleconej liczby jednostek:
◦ wyzerowanie dawki we wstrzykiwaczu w przypadku pomyłki:
◦ odciągnięcie części mechanicznej od oprawki wkładu:
◦ wciśniecie przycisku podania dawki do zera;
◦ powrót oprawki wkładu po zwolnieniu uchwytu;
◦ ustawienie właściwej dawki insuliny.
Wykonanie wstrzyknięcia:
◦ wprowadzenie igły do tkanki pod kątem 45 lub 90 stopni w stosunku do powierzchni skóry. na
odległość długości igły, po utworzeniu fałdu lub bez;
◦ powolne podanie insuliny przez naciśnięcie przycisku wstrzykiwacza aż do wyczucia oporu:
◦ usuniecie igły tkanki po 6 s od momentu zakończenia podawania leku.
Przypomnienie pacjentowi sposobu zachowania po wykonaniu wstrzyknięcia; pacjent powinien:
◦ zjeść posiłek;
◦ zgłosić ewentualne objawy hipoglikemii;
Uporządkowanie zestawu:
◦ sprawdzenie w okienku wskaźnika wielkości podanej dawki insuliny:
◦ założenie zewnętrznej osłony igły:
◦ odkręcenie igły i usunięcie do pojemników do spalenia oraz posegregowanie używanego
sprzętu;
◦ założenie skuwki na wstrzykiwacz.
Zdjęcie rękawiczek i higieniczne umycie rak.
Udokumentowanie wykonania wstrzyknięcia insuliny W indywidualnej karcie zleceń lekarskich.
Literatura:
1. Ciechaniewicz W., Grochans E., Łoś E. - „Wstrzyknięcia”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Warszawa, 2011.
6