192_Glowne_kierunki_..
advertisement
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE Temat: Główne kierunki polskiej polityki zagranicznej Zasady i cele polityki zagranicznej ZASADY 1. Ogólne - porozumienia wielostronne, tj. Karta Narodów Zjednoczonych 2. Partykularne - przynależność do sojuszy, porozumień CELE • funkcjonalne jako pozycja, prestiż, rola państwa na scenie międzynarodowej, • egzystencjalne – "żywotne" jako bezpieczeństwo i niezawisłość polityczna państwa, • koegzystencjalne – jako cele związane z rozwojem gospodarczym, cywilizacyjnym i materialnym państwa. Radosław Sikorski Minister spraw zagranicznych od 2007 roku Próby kodyfikacji Karta Narodów Zjednoczonych XX wiek przyniósł kilka prób usystematyzowania i spisania prawa międzynarodowego. Najbardziej znana i doniosłym dokumentem tego typu jest Karta Narodów Zjednoczonych. Podpisany w 1945 w San Francisco dokument stał się podstawą stosunków międzynarodowych w drugiej połowie XXI wieku. Podpisujące ją państwa zobowiązały się do uznawaniu jej za źródło prawa międzynarodowego. Manifestuje ona prawa człowieka, jako prawo uniwersalne, przyrodzone każdemu człowiekowi i niezbywalne. Konwencja wiedeńska z 1969 roku Rozwój zarówno bilateralnych jak i multilateralnych stosunków między państwami stworzył konieczność uregulowania prawnego sposobu zawierania przez nie umów. Próbę rozwiązania tego problemu przyniosła Konwencja wiedeńska o prawie traktatów. Zawarto w niej ogólne zasady zawierania umów międzynarodowych. Prace nad Konwencją były prowadzone w Komisji Prawa Międzynarodowego ONZ. Została otworzona do podpisu w 1969 roku, a weszła w życie w 1980 roku. Polska przystąpiła do niej w roku 1990. Andrzej Olechowski Minister spraw zagranicznych 1993 - 1995 Polityka zagraniczna przed 1989 rokiem Po II wojnie światowej Polska znalazła się w zasięgu wpływów radzieckich. Zarówno polityka wewnętrzna, jak i zagraniczna naszego kraju zostały zdominowane przez ograniczenia narzucone przez ZSRR. Polska odrzuciła współpracę z Europą Zachodnią i państwami bloku demokratycznego (np. USA), skupiła się zaś na integracji w ramach państw bloku socjalistycznego. Organizacjami międzynarodowymi integrującymi blok wschodni były Układ Warszawski i Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG). Relacje pomiędzy państwami bloku wschodniego miały znamiona podporządkowania państw satelickich Moskwie. Założeniami, na których opierała się polska polityka zagraniczna, były przyjaźń, sojusz i współpraca ze Związkiem Radzieckim oraz innymi krajami socjalistycznymi w ramach Układu Warszawskiego i RWPG. Władysław Bartoszewski Minister spraw zagranicznych 1995 Układ Warszawski Układ Warszawski (oficjalna nazwa: Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej – czyli związek wojskowy państw Europy Środkowej i Wschodniej pozostających pod wpływem Związku Radzieckiego. Jego formalne zasady zostały określone w roku 1955 przez I sekretarza KPZR Nikitę Chruszczowa. Pakt podpisano 14 maja 1955 w Warszawie. Miał funkcjonować przez 30 lat, 26 kwietnia 1985 ważność Układu przedłużono na następne 20 lat. Istniał do 1 lipca 1991. Ustanowiono wspólne dowództwo Układu w Moskwie. Sztaby armii poszczególnych państw członkowskich podlegały operacyjnie X Zarządowi Sztabu Generalnego Armii Radzieckiej – nie był to więc pakt równorzędnych stron. Naczelnym Dowódcą Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego miał być zawsze marszałek Armii Radzieckiej, który był jednocześnie I zastępcą ministra obrony ZSRR. Pałac Namiestnikowski w Warszawie (obecnie Pałac Prezydencki) - miejsce podpisania Paktu w 1955 RWPG Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) (25 stycznia 1949 – 28 czerwca 1991). RWPG została utworzona z inicjatywy Stalina podczas konferencji moskiewskiej (5 – 8 stycznia 1949). Formalnie organizacja powstała w Moskwie w dniu 25 stycznia 1949. W jej skład weszły: Bułgarska Republika Ludowa, Republika Czechosłowacka, Polska Rzeczpospolita Ludowa, Rumuńska Republika Ludowa, Węgierska Republika Ludowa i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich; 21 lutego 1949 dołączyła Albańska Republika Ludowa, a 29 września 1950 Niemiecka Republika Demokratyczna. U genezy RWPG leży tzw. plan Mołotowa z 1947 - propagandowa kontrpropozycja sowiecka wobec Planu Marshalla. RWPG miała być wschodnioeuropejską odpowiedzią na Plan Marshalla i powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC). Do grona członków nie zaproszono Jugosławii, co było skutkiem konfliktu między Moskwą a Belgradem. W konferencji moskiewskiej nie uczestniczyła też Finlandia, która przy zachowaniu specjalnych stosunków dwustronnych z Moskwą (odmowa uczestnictwa w Planie Marshalla) zachowała ustrój demokratyczny i gospodarkę rynkową. Sesja Rady Podział Europy przed 1989 rokiem W 1989 roku załamał się dwubiegunowy porządek międzynarodowy w sensie geopolityczno strategicznym: • załamał się system Wschód/Zachód, • upadek ZSRR, • zachód jako system międzynarodowy pozostał, zwarty instytucjonalnie i organizacyjnie, • zjednoczenie Niemiec, • pojawienie się Europy Środkowej – w sensie geopolitycznym, Skutki owych zmian: • zmiana ustrojowa, • system demokratyczny, • środowisko antykomunistyczne. Liczebność sił zbrojnych państw członkowskich NATO i Układu Warszawskiego w 1973 Polityka zagraniczna III Rzeczypospolitej Polityka zagraniczna Polski została sformułowana po przemianach politycznych w 1989, określa ją polska racja stanu. Podstawowe cele polityki zagranicznej w latach 90 – tych pozostawały niezmienne mimo zmian politycznych w parlamencie i rządzie. Dla polskiej polityki zagranicznej po 1989 roku charakterystyczna była stabilność priorytetów, były to: • członkostwo w NATO oraz Unii Europejskiej, • współtworzenie stabilnego systemu bezpieczeństwa europejskiego opartego na współdziałaniu NATO, • współtworzenie Unii Zachodnioeuropejskiej, OBWE oraz ONZ, • utrzymywanie dobrosąsiedzkich stosunków z państwami regionu, • działanie na rzecz współpracy regionalnej, • zrównoważona polityka wobec Zachodu i Wschodu, • popieranie procesów rozbrojeniowych, ochrona tożsamości narodowej i dziedzictwa kulturowego, rozwinięte kontakty z Polonią. Dariusz Rosati Minister spraw zagranicznych 1995 - 1997 Polityka zagraniczna III Rzeczypospolitej Rok 1989 rok (tzw. jesień ludów) oraz rozpad ZSRR przyniosły możliwość przeorientowania polskiej polityki zagranicznej, uniezależnienia się od dotychczasowych sojuszy politycznych i wojskowych, a także ukierunkowania współpracy ekonomicznej i politycznej w suwerenny sposób. Naturalnym kierunkiem obronnym przez Polskę było nawiązanie współpracy z państwami integrującej się Europy (UE) oraz zacieśnianie współpracy z USA. Od 11 września 2001 nastąpiło znaczne zbliżenie Polski i Stanów Zjednoczonych, którego wyrazem był udział Polski w wojnie z terroryzmem w Afganistanie (2002) oraz w wojnie w Iraku (2003). Nastąpiło doprecyzowanie polskiej racji stanu w kwestii bezpieczeństwa europejskiego i ogólnoświatowego, głównym gwarantem pokoju i bezpieczeństwa ma być wspólna i przyjazna polityka UE i Stanów Zjednoczonych. Bronisław Geremek Minister spraw zagranicznych 1997 - 2000 Organy państwa w stosunkach międzynarodowych Organy i zasady prowadzenia polityki międzynarodowej określa Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997. Zgodnie z nią prezydent jest najwyższym przedstawicielem państwa w stosunkach i międzynarodowych, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków zagranicznych, powołuje na wniosek premiera i ministra spraw zagranicznych, mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach, ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe. Uprawnienia prezydenta mają charakter formalny i zatwierdzający. Politykę zagraniczną w sferze decyzji prowadzi, zgodnie z konstytucją, Rada Ministrów, odpowiedzialna za nią przed parlamentem. Zgoda parlamentu jest wymagana w odniesieniu do umów dotyczących granic państwa, sojuszów obronnych, umów wprowadzających obciążenia finansowe lub zmiany w ustawodawstwie. Minister spraw zagranicznych jest wykonawcą przyjętej przez sejm polityki, koordynuje całokształt stosunków z zagranicą. Krzysztof Jan Skubiszewski Minister spraw zagranicznych 1989 - 1993 Organy państwa w stosunkach międzynarodowych Organy wewnętrzne 1. Prezydent jest najwyższym przedstawicielem państwa w stosunkach międzynarodowych (zob. lekcja 13), 2. Parlament kontroluje prowadzenie polityki zagranicznej, decyduje o wojnie i pokoju, a także w pewnym stopniu uczestniczy w realizacji polityki zagranicznej (np. członkowie komisji spraw zagranicznych składają wizyty, biorą udział w rokowaniach), 3. Rząd z premierem na czele ma decydujący wpływ na kształt i główne kierunki polityki zagranicznej państwa (zob. lekcja 18), 4. Minister spraw zagranicznych odpowiada za realizację polityki zagranicznej państwa, prowadzi rokowania, zawiera umowy, utrzymuje kontakt z przedstawicielami innych państw, mianuje członków misji dyplomatycznych. Włodzimierz Cimoszewicz Minister spraw zagranicznych 2001 - 2005 Organy państwa w stosunkach międzynarodowych Minister spraw zagranicznych – organ administracji państwowej kierujący sprawami zagranicznymi – działa na podstawie Ustawy o urzędzie ministra spraw zagranicznych oraz Rozporządzenia Rady Ministrów bardziej szczegółowo regulującego kompetencje ministra (oba dokumenty pochodzą z maja 1974 r.). Na mocy ustawy i rozporządzenia minister pełni funkcję politycznego koordynatora całokształtu stosunków z zagranicą i ich zgodności z generalną linią polityki państwa. Tę funkcję minister ma sprawować m.in. poprzez opracowywanie długofalowych założeń polityki zagranicznej i bieżącą ich realizację, programowanie i wykonywanie polityki traktatowej, reprezentowanie państwa w stosunkach dwu- i wielostronnych (w organizacjach), koordynowanie działalności innych ministrów w sferze stosunków zewnętrznych państwa. Adam Daniel Ratfeld Minister spraw zagranicznych 2005 Organy państwa w stosunkach międzynarodowych Cele stabilizacji priorytetów były konsekwentnie realizowane przez kolejnych ministrów spraw zagranicznych: K. Skubiszewskiego, A. Olechowskiego, W. Bartoszewskiego, D. Rosatiego, B. Geremka, W. Cimoszewicza, czego efektem stało się m.in.: • pełne uregulowanie polityczne i prawne stosunków ze wszystkimi sąsiadami Polski, • członkostwo we wszystkich organizacjach regionalnych oraz NATO (1994 Partnerstwo dla Pokoju, 1999 Polska pełnoprawnym członkiem NATO), • doprowadzenie do etapu negocjacji pełnego członkostwa w Unii Europejskiej (1991 umowa stowarzyszeniowa, oficjalne negocjacje dotyczące wejścia Polski do UE trwające od 1998 zakończone zostały w grudniu 2002, wynegocjowane członkostwo maj 2004), • dobre, oparte na wiarygodności partnerów stosunki z większością państw w Europie i na świecie. Istotnym kierunkiem polityki międzynarodowej pozostawało zacieśnianie dobrosąsiedzkich stosunków z Rosją i Niemcami. Stefan Meller Minister spraw zagranicznych 2005 - 2006 Organy państwa w stosunkach międzynarodowych Organy zewnętrzne 1. Stałe misje dyplomatyczne (ambasady) mają za zadanie reprezentować państwo, chronić jego interesy oraz interesy obywateli, prowadzić rokowania, rozwijać przyjazne stosunki między państwami, a także zbierać informacje. 2. Misje specjalne to delegacje wysyłane za granicę w celu załatwienia jakichś spraw. 3. Przedstawicielstwa przy organizacjach międzynarodowych mają za zadanie utrzymywać stały kontakt z sekretariatem organizacji, reprezentować stanowisko państwa i chronić jego interesy. 4. Urzędy konsularne to urzędy działające na terytorium innych państw. Ich zadaniem jest nie tylko reprezentowanie państwa i ochrona jego interesów, ile ochrona interesów swoich obywateli. Anna Fotyga Minister spraw zagranicznych 2006 - 2007 Stałe misje dyplomatyczne Dyplomacja – negocjowanie umów między państwami, w celu zawarcia korzystnych umów handlowych oraz pozyskania wsparcia wojskowego dla reprezentowanego kraju. Dyplomacja wiąże się też z rozwiązywaniem w pokojowy sposób problemów między państwami. Dwa tysiące lat temu wielki rzymski prawnik i filozof, Cyceron powiedział: „Istnieją dwa sposoby rozstrzygania sporów: jeden przy pomocy argumentów, drugi przy użyciu siły; a ponieważ pierwszy z nich jest właściwy człowiekowi, a drugi dzikim zwierzętom, należy uciec się do drugiego sposobu tylko wówczas, gdy nie możemy użyć pierwszego”. Inaczej mówiąc, siła argumentów, a nie argument siły – oto kwintesencja dyplomacji. Dyplomaci pracują głównie w ambasadach i konsulatach, gdzie w razie potrzeby pomagają obywatelom państw, które reprezentują. Dyplomacja jest sztuką poszukiwania możliwego do przyjęcia dla stron negocjacji kompromisu. Dyplomacja w najszerszym rozumieniu jest to zarówno sztuka, nauka jak i technika reprezentowania państwa jak i prowadzenia negocjacji. Misje specjalne Misja specjalna – są to specjalne posłannictwa ad hoc (co stanowi główną różnicę między misjami specjalnymi a stałymi przedstawicielstwami dyplomatycznymi) wysyłane przez państwo do innego państwa za jego zgodą, na czas określony, w celu rozpatrzenia z nim określonych spraw lub wypełnienia wobec niego określonego zadania. Misje specjalne mogą służyć interesom państw zarówno w przypadku istnienia stosunków dyplomatycznych i konsularnych jak również w przypadku ich braku (mogą służyć nawiązaniu takich relacji), a także w sytuacji wojny. Kwestie związane z zasadami działania misji specjalnych reguluje Konwencja o misjach specjalnych z 1969. W sprawach nie uregulowanych Konwencją stosuje się międzynarodowe prawo zwyczajowe. Cechy misji specjalnej: •oficjalny charakter (zawsze wymagana jest wyraźna zgoda państwa przyjmującego na •reprezentuje wyłącznie państwo i działa w jego imieniu •ma na celu załatwienia określonego zadania •ma czasowy charakter Zakres tematyczny, czasowy oraz terytorialny jak również skład misji specjalnej są zawsze wynikiem porozumienia zainteresowanych państw. Urzędy konsularne W zakresie stosunków konsularnych określoną rolę odgrywają normy prawa wewnętrznego. Regulują one organizację służby konsularnej poszczególnych państw, jak również uzupełniają i konkretyzują normy prawa międzynarodowego dotyczące sytuacji prawnej obcych placówek konsularnych i ich członków. W tym kontekście należy wymienić polską ustawę z 13 II 1984 r. o funkcjach konsulów art. 10 mówi, że Konsul: 1. Chroni prawa i interesy Rzeczpospolitej Polskiej i jej obywateli 2. Działa na rzecz rozwijania przyjaznych stosunków oraz współpracy między Rzeczpospolitą Polską a państwem przyjmującym 3. Czuwa w zakresie swojej właściwości nad wykonywaniem umów międzynarodowych obowiązujących w stosunkach między Rzeczpospolitą Polską a państwem przyjmującym 4. Działa na rzecz umacniania więzi między Polonią Zagraniczną a Polską 5. Informuje o Polsce, w szczególności przedstawia organom państwa przyjmującego i opinii publicznej tego państwa kierunki polityki zagranicznej i wewnętrzne Rzeczpospolitej Polskiej oraz jej gospodarki, nauki i kultury 6. Zapoznaje się z problematyką państwa przyjmującego, w szczególności ze stanem jego gospodarki, nauki i kultury oraz z ustawodawstwem tego państwa i umowami zawieranymi przez nie z państwami trzecimi, jak również udziela odpowiednich informacji w tym zakresie właściwym organom Rzeczpospolitej Polskiej i zainteresowanym obywatelom polskim. Jednostki organizacyjne podległe ministrowi spraw zagranicznych Jednostki organizacyjne Ministerstwo Spraw Zagranicznych Biura Departamenty Zarząd Obsługi Placówki zagraniczne Ambasady Przedstawicielstwa przy organizacjach międzynarodowych Konsulaty Instytuty Polskie Jednostki badawcze i szkoleniowe Polski Instytut Spraw Międzynarodowych Instytut Europy Środkowo Wschodniej Akademia Dyplomatyczna Instytut Zachodni Struktura Ministerstwa Spraw Zagranicznych • Gabinet Polityczny Ministra → sekretariat Ministra, • Biuro Dyrektora Generalnego → Departament Strategii i Planowania Polityki Zagranicznej, • Departament Unii Europejskiej → Departament Polityki Bezpieczeństwa, • Departament Prawno – Traktatowy → Departament Systemu Narodów Zjednoczonych i Problemów Globalnych, • Departament Zagranicznej Polityki Ekonomicznej → Departament Europy, • Departament Współpracy Rozwojowej → Departament Azji i Pacyfiku, • Departament Ameryki → Protokół Dyplomatyczny, • Departament Afryki i Bliskiego Wschodu → Departament Systemu Informacji, Struktura Ministerstwa Spraw Zagranicznych • Departament Promocji → Departament Polityki Wschodniej, • Departament Konsularny i Polonii → Biuro Administracji i Finansów, • Biuro Kadr i Szkolenia → Biuro Audytu, • Biuro Informatyki → Biuro Pełnomocnika ds. Ochrony Informacji Niejawnych, • Archiwum → Biuro Łączności.
