Ekonomia integracji europejskiej 16.10.2009 Zagraniczna polityka

Ekonomia integracji europejskiej 16.10.2009
Zagraniczna polityka ekonomiczna (gospodarcza)
Bilans płatniczy
Bilans handlowy
„…”
Zagraniczna polityka ekonomiczna państwa realizowana przez państwo oznacza przede wszystkim
wybór celów i dobór narzędzi ich realizacji jakie gospodarka chce i może osiągnąć w danych
okolicznościach w zakresie stosunków ekonomicznych z innymi państwami.
Wchodzenie w ugrupowania integracyjne, zawieranie innych porozumień i umów z zagranicznymi
partnerami.
Poprzez działania w ramach zagranicznej polityki gospodarczej państwo oddziałuje na przepływ
czynników wytwórczych oraz obrót towarów i usług z zagranicą.
Cele wyznaczone przez państwo w ramach polityki gospodarczej mogą mieć charakter:
- ilościowy – tego typu cele mogą dotyczyć wielkości handlu zagranicznego, poziomu salda wymiany
handlowej, rozmiarów bezpośrednich inwestycji zagranicznych, czy zapewnienia dostaw surowców
lub energii.
- jakościowy – odnosi się do celów określonych jako cele służące poprawie w wymianie
międzynarodowej, stymulowanie eksportu czyli zwiększenie zatrudnienia i wydajności pracy, import
nowoczesnych technologii, restrukturyzacja gospodarki.
Cele zagranicznej polityki ekonom państwa można też podzielić ze względu na horyzont czasowy
jakiego dotyczą:
- krótkoterminowe - nie przekraczają 1-go roku, odnoszą się do rozmiarów eksportu i importu.
- średniookresowe- od 1-go roku do 5-ciu lat, odnoszą się do zwiększenia rozmiaru eksportu,
wprowadzania nowych rozwiązań w produkcji dzięki transferowi produkcji związanemu z importem
lub do realizowanych inwestycji zagranicznych.
- długookresowe – są realizowane w okresie 5-cio letnim i dłużej, dotyczą salda bilansu handlowego,
zmian w strukturze eksportu i importu a nawet przesunięcia w międzynarodowym podziale pracy
albo zmiany specjalizacji.
Dla realizacji obranych celów państwo stosuje odpowiednie narzędzia zagranicznej polityki
ekonomicznej.
Narzędzia oznaczają w tym przypadku pewne elementy, mechanizmy gospodarcze jakie funkcjonują
w danym państwie i pozostają pod kontrolą tego państwa, oddziaływają na uczestników życia
gospodarczego, wywołują ich określone reakcje mogące przyczynić się do osiągnięcia założonych
celów polityki.
Rozróżnia się dwa rodzaje narzędzi zagranicznej polityki gospodarczej:
- oddziałujące na wszystkie podmioty funkcjonujące w gospodarce: stopa procentowa, kurs
walutowy, wydatki budżetowe, ceny, podatki.
- oddziaływujące tylko na podmioty uczestniczące w międzynarodowej wymianie handlowej: cła,
kontyngenty, subsydia, instrumenty pozataryfowe; decyzja o zastosowaniu określonych narzędzi
zależy od przyjętych celów polityki gospodarczej.
Teorie wymiany międzynarodowej.
Współczesne teorie rozwoju handlu zagranicznego.
Teorie:
1. Neo-czynnikowe:
- trójczynnikowa,
- wieloczynnikowa.
2. Neo-techniczne:
- luki technologicznej,
- cyklu życia produktu,
- korzyści skali.
3. Potopowo-podażowe (rynkowe):
- wzajemnego popytu,
- podobieństwa preferencji,
- zróżnicowania produktu.
Zjawisko komplementarności i konkurencyjności struktur gospodarczych.
Komplementarność struktur gospodarczych – wzajemne dostosowanie struktur gospodarczych
dwóch lub większej liczby państw.
Może być rozpatrywana jako zjawisko statyczne – stan o zdefiniowanym stopniu dostosowania w
danym momencie albo jako zjawisko o charakterze dynamiczym – czyli proces polegający na
dopasowywaniu się struktur gospodarczych kilku podmiotów.
Kilka typów komplementarności:
- wewnątrz-gałęziowa – koniczność dopasowania spowodowana różnicami wydajności
poszczególnych czynników wytwórczych, np. pogłębiająca się specjalizacja w poszczególnych etapach
procesu produkcyjnego.
- między-gałęziowa – konieczność dopasowania się spowodowana różnicami w posiadanych zasobach
czynników wytwórczych, np. w niektórych państwach dobrze rozwinięta jest produkcja przemysłowa
a nie rozwinięta jest produkcja artykułów rolno-spożywczych.
Ze względu na tempo postępu technicznego następuje usamodzielnianie się producentów w
przemyśle.
Produkcja staje się mniej materiało i surowco chłonna. Dlatego państwa mogą być coraz mniej
zależne lub coraz bardziej zależne.
Występuje zastępowanie komplementarności międzygałęziowej dopasowanie wewnątrzgałęziowej.
Większą rolę odgrywa podział na poszczególne fazy procesu produkcyjnego niż podział gospodarki na
kilka branż.
Komplementarność struktur gospodarczych można zmieniać.
Istnieje kilka sposobów na zwiększenie stopnia dopasowania struktur:
- międzynarodowa kooperacja produkcyjna – współdziałanie między poszczególnymi państwami.
- międzynarodowa specjalizacja produkcji – polega na ograniczeniu podaży produktów – specjalizacja
przedmiotowa, bądź polega na ograniczeniu liczby procesów produkcyjnych – specjalizacja
technologiczna.
W celu poprawy efektywności wykorzystania posiadanych zasobów produkcyjnych, specjalizacja
międzygałęziowa - wytwarzanie lub przetwarzanie surowców, wewnątrzgałęziowa – koncentracja
zasobów na odmiennych produktach w ramach tej samej branży (specjalizacja pozioma), albo na
koncentracji posiadanych czynników na wytwarzaniu części i półproduktu w ramach jednego procesu
produkcyjnego (specjalizacja pionowa).
- rozwijanie produkcji na skalę masową – zwiększanie wielkości produkcji w celu osiągnięcia takiej
struktury produkcji, która zapewni optymalne wykorzystanie zdolności produkcyjnych co wynika z
analizy optimum ekonomicznego bądź technologicznego.
- rozwijanie produkcji wielkoseryjnej – zwiększanie rozmiarów produkcji w celu osiągnięcia korzyści
(niskie koszty jednostkowe produkcji).
Konkurencyjność struktur gospodarczych to ich zdolność do funkcjonowania na rynku i stawienie
czoła innym konkurentom.
Na konkurencyjność składa się m.in. zdolność do adaptacji do zmienionych warunków rynkowych,
możliwości rozwoju, szukania i wykorzystania szans oraz unikania zewnętrznych zagrożeń. Możemy ją
rozpatrywać z punktu widzenia jednego podmiotu (przedsiębiorstwa) i wtedy mówimy o zdolności do
kreowania, produkowania i sprzedawania produktów lepszych niż inne podmiotów funkcjonujących
na tym samym rynku.
W przypadku sektora gospodarki konkurencyjność oznacza jego potencjał rozwojowy, mierzony
najczęściej stopą zwrotu inwestycji. Z kolei w odniesieniu do państwa konkurencyjność oznacza
wszelkie uwarunkowania jakie mogą się przyczynić do przyśpieszenia i utrzymania tępa rozwoju
gospodarczego.
Obecnie konkurencyjność jest mierzona wskaźnikiem określającym poziom krajowej wydajności pracy
i dynamikę jego zmian.
Główne czynniki …
- wewnętrzna siłą gospodarki – wyrażona przez poziom aktywności gospodarczej, atrakcyjność
określonych gałęzi dla potencjalnych inwestorów
- internacjonalizacja gospodarki – mierzona stopniem otwarcia gospodarki narodowej danego
państwa na wymianę międzynarodową bądź inwestycje zagraniczne
- polityka państwa – rząd może podejmować działania, które będą sprzyjać podnoszeniu
konkurencyjności gospodarki krajowej, nie będzie utrudniać dostępu do rynków krajowych
- innowacyjność gospodarki – postęp technologiczny powiązania sfery przedsiębiorczości i nauki,
realizowane prace badawczo – rozwojowe
- zasoby ludzkie – nie chodzi tylko o rozmiary zasobów, ale przede wszystkim o ich jakość (struktura
kształcenia, kultura pracy, potencjał demograficzny, nakłady na edukację, mobilność)
- wsparcie sektora finansowego – działania prorozwojowe (inwestycje), mogą być wspierane przez
sektory bankowe
- infrastruktura – poziom rozwoju sieci infrastruktury technicznej i komunikacyjnej oraz infrastruktury
około biznesowej i społecznej
- preferowany sposób zarządzania – styl, ukierunkowanie, efektywność i skuteczność stosowanego
sposobu zarządzania i kierowania (najczęściej przewaga konkurencyjna wynika z tzw. Strategii
przywództwa kosztowego polega to na tym, że dany podmiot jest w stanie wyprodukować i
zaoferować do sprzedaży dobro lub usługę po cenie niższej niż cena analogicznych produktów
oferowanych przez konkurentów.
Strategia zróżnicowania – wykreowanie produktu o wyjątkowych cechach odróżniających go w
oczach klientów od towarów oferowanych przez innych konkurentów.
Do wykładu z 20.10.2009
Budżet wspólnot europejskich.
Najistotniejszym elementem w systemie finansowania unii europejskiej jest budżet ogólny. Są z niego
finansowane wszystkie rodzaje działalności UE przewidziane traktatami, a także wydatki
administracyjne wspólnotowych instytucji.
Podstawy prawne systemu finansowego UE są zawarte w traktacie ustanawiającym wspólnotę
europejską z dnia 25.03.1957 r, w traktacie ustanawiającym eurpo wspólnotę z dnia 25.03.1957 r, i
traktacie ustanawiającą europejską węgla i stali z 18.04.1951 r.
Postanowienia finansowe zostały wprowadzone do tr założycielskich przez dwa tr budżetowe:
- luksemburski z 04.1970r
- brukselski z 07.1975r
Traktaty modyfikujące tr założycielskie UE przyjęte w późniejszym okresie dotyczą systemu
finasowego UE w znikomym stopniu. Wyjątkiem jest tr o UE, który wszysdł w życie 01.11.1993r,
zawierający postanowienia dotyczące finansowania współpracy w zakresi e współpracy polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz wzmocnionej
współpracy.
Na podstawie tr instytucje UE przyjmują akty prawa wtórnego.
W zakrsi systemu finansowego do najważniejszych zalicza się decyzje rady w sprawie środków
własnych, są one podejmowane jednomyślnie i wymagają ratyfikacji we wszystkich pańśtwqach
członkowskich.
Pierwsza została przyjęta w 1970r, a obecnie obowiązuje z dnia 01.03.2001r
W sumie było 5 decyzji.
Oprócz tych decyzji porządek prawny w dziedzinie finansów obejmuje rozporządzenia i dyrektywy
Trzecim źródłem prawa są porozumienia zawierane pomiędzy instytucjami uczestniczącymi w
procesie stanowienia budżetu tj. radą UE, parlamentem europejską i komisją eurpejską.
Prawo UE konstytuuje zasady budżetowania – określa główne zasady.
Tworzenie i zarządzanie Unijnym budżetem opiera się na zasadach:
- jedności budżetu
- uniwersalizmu
- jednoroczności
- równowagi
- specjalizacji wydatków
- jednostki rozliczeniowej