program profilaktyki 2016/2017 - GIMNAZJUM Nr 13 im. HUBERTA
advertisement
PROGRAM PROFILAKTYKI 2016/2017 GIMNAZJUM NR 13 im. HUBERTA WAGNERA w OLSZTYNIE Akty prawne obowiązujące przy konstruowaniu Programu Profilaktyki: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz. U. z 1997r. Nr 78, poz. 283 z późn. zm.). 2. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989r. (Dz. U. z 1991r. Nr 120, poz. 526). 3. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013r. poz. 532). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012r. poz. 977 z późn. zm.). 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 6 sierpnia 2015r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2015r., poz. 1214). 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2015r. poz. 1113). 7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 18 sierpnia 2015r. z zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015r., poz. 1249). 8. Uchwała Nr 130/2014 Rady Ministrów z dnia 8 lipca 2014r. w sprawie przyjęcia rządowego programu na lata 2014-2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła”. 9. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015r. poz. 2156 z późn. zm.). 10. Ustawy z dnia 26 listopada 1982r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014r., poz. 19). 11. Ustawa z dnia 25 czerwca 2010r. o sporcie (Dz.U. z 2010r., nr 127, poz. 857). 12. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012r. poz.124). 13. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości w przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2016r. poz. 487). 14. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2014r., poz. 382). 15. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011r. Nr 231, poz. 1375). 16. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.). 17. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 2015r. poz. 298). 18. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009r. Nr 178, poz. 1380, z późn. zm.); 19. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2013r. poz. 1340, z późn. zm.); 1 20. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. 2015r. poz. 332); 21. Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzoną w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006r. (Dz. U. z 2012r. poz. 1169). Inne zadania nadające kształt Programowi Profilaktyki zostały określone przez Dyrektora, nauczycieli i uczniów w porozumieniu z rodzicami. Program Profilaktyki opracowany na podstawie: 1) Obowiązujących aktów prawnych; 2) Statutu Gimnazjum nr 13 im. Huberta Wagnera w Olsztynie; 3) Programu Wychowawczego; 4) Programu „Trzymaj formę”; 5) Rządowego programu na lata 2014-2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła”. 6) Koncepcji Pracy Szkoły; 7) Polityki bezpieczeństwa internetowego; 8) Harmonogramu imprez szkolnych, zawodów i konkursów. 9) Diagnozy czynników ryzyka - wyniki badań wewnętrznych. 10) Wyników ewaluacji wewnętrznej w latach 2013-2016. Celem główny programu jest przygotowanie ucznia do zdrowego i bezpiecznego życia Cele szczegółowe programu: 1. Wspomaganie czynników chroniących młodzież przed zachowaniami ryzykownymi i zagrażającym zdrowiu, poszerzenie zakresu działań pozytywnie wpływających na młodzież. 2. Ograniczenie występowania zjawisk patologicznych związanych z używaniem wszelkich substancji psychoaktywnych (narkotyków, nikotyny, alkoholu, dopalaczy i in.). 3. Kształtowanie umiejętności uczniów w zakresie prawidłowego funkcjonowania w środowisku cyfrowym, w szczególności w środowisku tzw. nowych mediów oraz przeciwdziałanie zjawisku cyberprzemocy. 4. Przeciwdziałanie agresji i przemocy ze strony rówieśników oraz rodziny i innych dorosłych. 5. Eliminowanie zachowań ryzykownych i poprawa stanu bezpieczeństwa poprzez budowanie pozytywnych relacji interpersonalnych i tworzenie przyjaznego klimatu społecznego w szkole. 6. Promowanie zdrowego stylu życia poprzez zwiększenie świadomości dotyczącej wpływu żywienia i aktywności fizycznej na zdrowie. 7. Nabycie umiejętności udzielania pierwszej pomocy. 8. Zwiększenie kompetencji społecznych i emocjonalnych uczniów. 9. Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa w szkole poprzez zaangażowanie pracowników szkoły, uczniów i rodziców w organizację pracy szkoły 2 i współpracę z organizacjami młodzieżowymi oraz przedstawicielami środowiska lokalnego. 10. Zwiększenie umiejętności wychowawczych i profilaktycznych nauczycieli oraz rodziców. 11. Opóźnienie wieku inicjacji seksualnej. 12. Promowanie turystyki i krajoznawstwa. 13. Rozwiązywanie kryzysów rozwojowych i życiowych uczniów. 14. Rozwijanie świadomości dotyczącej bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Treści programu: 1. Promocja zdrowego stylu życia oraz zapobieganie przyczynom i negatywnym skutkom zachowań ryzykownych, a także zagrażających zdrowiu i życiu. 2. Wyrównywanie braków w zakresie kompetencji społecznych. Zasady realizacji Programu Profilaktyki: 1. Integralnymi częściami procesu edukacji są: nauczanie, kształcenie i wychowanie. 2. Program Profilaktyki traktowany jest jako element składowy Programu Wychowawczego i realizuje najważniejsze zagadnienia z programu „Bezpieczna i przyjazna szkoła”. Profilaktyka winna uzupełniać wychowanie, nie może go jednak zastąpić. 3. Konieczne jest ścisłe wiązanie podejmowanych na terenie szkoły przedsięwzięć profilaktycznych z całokształtem jej działalności wychowawczej. 4. Wszyscy pracownicy szkoły współpracują ze sobą, podejmując odpowiedzialność za efekty realizacji Programu Profilaktyki. 5. Konieczne jest włączenie rodziców do świadomego i kompetentnego eliminowania zagrożeń. 6. W realizacji Programu Profilaktyki biorą udział wszyscy uczniowie. 3 PROGRAM PROFILAKTYKI MINIMALIZOWANIE ODDZIAŁYWANIA CZYNNIKÓW RYZYKA ZADANIA Wzmocnienie opiekuńczej roli szkoły w zakresie zapobiegania przemocy i agresji. Podniesienie kompetencji wychowawczych rodziców w zakresie zapobiegania przemocy i agresji. Wspieranie ucznia w sytuacjach trudnych. SPOSÓB REALIZACJI 1) Współpraca z instytucjami wspierającymi szkołę w przeciwdziałaniu nikotynizmowi, alkoholizmowi, narkomanii (Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Biurem do spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Oddziałem Psychiatrii i Neurologii Szpitala Psychiatrycznego, Stacją Sanitarno -Epidemiologiczną, Stowarzyszeniem „Monar”, Wydziałem Zdrowia i innymi); 2) Udział w projektach i programach proponowanych przez instytucje zewnętrzne, m.in. MZPiTU; 3) Przeprowadzanie systematycznego doskonalenia zawodowego nauczycieli i wychowawców w zakresie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej, w tym rozpoznawania substancji psychoaktywnych i rozpoznawania objawów mogących wskazywać na zażycie substancji psychoaktywnych. 1) Poradnictwo psychoedukacyjne dla rodziców prowadzone przez szkolnych specjalistów. 2) Pedagogizacja rodziców w zakresie podniesienia kompetencji wychowawczych. 3) Systematyczna pedagogizacja rodziców na zebraniach z rodzicami w zakresie m.in. przeciwdziałania ryzykownym zachowaniom z wykorzystaniem nowych mediów (cyberprzemoc w tym seksting, niebezpieczne treści gier komputerowych i ich wpływ na psychikę młodzieży i hazard), seksualności nastolatków i obyczajowości, problematyki agresji i przemocy rówieśniczej, homofobii, budowania dobrego klimatu w szkole i rodzinie, kontrola rodzicielska, właściwa komunikacja z nastolatkiem, łatwość nabywania przez dzieci środków psychoaktywnych, konsekwencje prawne związane z używaniem przez dzieci środków odurzających. 4) Spotkania rodziców z pracownikami PP-P Nr 1 na terenie szkoły (dyżury). 5) Kontynuacja spotkań rodziców ze specjalistami dotyczących używania przez uczniów środków psychoaktywnych, wpływu gier komputerowych, skutków palenia przez dzieci papierosów i picia alkoholu. 6) Uświadamianie rodzicom, podczas spotkań z wychowawcą, skutków prawnych wynikających z używania przez dzieci środków odurzających. 7) Angażowanie rodziców do działań na rzecz młodzieży. 8) Dyżury nauczycieli dla rodziców po każdym spotkaniu wychowawców z rodzicami . 1) Skrzynka pytań na lekcjach wychowania do życia w rodzinie. 2) Porady indywidualne, opieka psychopedagogiczna skierowana do uczniów, których rodzice wyjechali za granicą w celach zarobkowych. 3) Jednolity system reagowania w razie konieczności - procedury postępowania w sytuacji zagrożenia. - OSOBY ODPOWIEDZIALNE/ WSPÓŁPRACUJĄCE nauczyciele wychowawcy pedagodzy pielęgniarka szkolna specjaliści z PP-P Nr 1 specjaliści MZPiTU w Olsztynie SPODZIEWANE EFEKTY Zminimalizowanie przejawów przemocy i zachowań nieakceptowanych społecznie. Wzrost kompetencji wychowawczych nauczycieli. - pedagodzy - specjaliści z PP-P Nr 1 w Olsztynie - specjaliści z WM ODN - wychowawcy - pielęgniarka szkolna Zminimalizowanie przejawów przemocy i zachowań nieakceptowanych społecznie. Wzrost kompetencji wychowawczych rodziców. - wszyscy pracownicy szkoły - rodzice - pracownicy PP-P Nr 1 Uczniowie czują się bezpiecznie, otrzymują wsparcie ze strony wszystkich pracowników szkoły, 4 Przeciwdziałanie agresji oraz innym ryzykownym zachowaniom, np. uzależnieniom, AIDS. 4) Indywidualne kontakty z wychowawcą. 5) Zapewnienie uczniom posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności odpowiednich warunków do nauki. 6) Wspieranie uczniów, którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w wyższym stopniu narażeni na rozwój zachowań ryzykownych, organizowanie systematycznych spotkań tych uczniów ze specjalistami, zachęcanie do uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych rozwijających zainteresowania. 7) Realizacja programu Golden Five. 1) Zajęcia warsztatowe dotyczące rozpoznawania uczuć i rozumienia zachowań agresywnych na godzinach wychowawczych i wdżwr. 2) Prelekcje i pogadanki przeprowadzane przez specjalistów z dziedziny profilaktyki uzależnień na temat: używania środków psychoaktywnych, wpływu gier komputerowych, skutków palenia papierosów, e-papierosów i picia alkoholu. 3) Zajęcia rozwijające zainteresowania czytelnicze dla uczniów, którzy nie uczestniczą w lekcjach wychowania do życia w rodzinie i przebywają w bibliotece podczas ich trwania. 4) Realizacja uczniowskich projektów edukacyjnych dotyczących tematyki uzależnień. 5) Realizowanie zaplanowanej oferty zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, zaspakajającą ważne potrzeby, w szczególności potrzebę podniesienia samooceny. 6) Edukacja zdrowotna podczas zajęć wychowania fizycznego - zwracanie szczególnej uwagi na skutki długotrwałego stosowania środków psychoaktywnych, pogadanki na temat szkodliwości używek i problemów osób uzależnionych. 7) Warsztaty i prelekcje z profilaktyki AIDS na zajęciach wdżwr i biologii w klasach drugich; 8) Projekcja filmu „Żyję bez ryzyka AIDS” w klasach drugich; 9) Zajęcia warsztatowe na godzinach wychowawczych w klasach pierwszych w ramach realizowanych programów np. „Znajdź właściwe rozwiązanie”. 10) Konkursy z profilaktyki uzależnień organizowane przez SK PCK. 11) Gazetki i ulotki z profilaktyki uzależnień i AIDS - SK PCK. 12) Kontynuacja szkoleń dla młodzieży klas pierwszych: „Odpowiedzialność nieletnich w świetle prawa ze szczególnym uwzględnieniem konsekwencji prawnych związanych ze stosowaniem środków psychoaktywnych, w tym dopalaczy, przemocy w sieci”. 13) Stałe podnoszenie kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie psychoprofilaktyki - uczestnictwo w warsztatach, szkoleniach, udostępnianie nauczycielom materiałów dotyczących zagadnień z profilaktyki. 14) Praktykowanie metody kontraktu w celu eliminowania niewłaściwych zachowań (wg potrzeb). 15) Wdrażanie procedur postępowania w sytuacjach stanowiących zagrożenie. 16) Upowszechnienie wśród uczniów i rodziców informacji o placówkach udzielających pomocy dziecku i rodzinie. Zapoznanie rodziców z instytucjami pomagającymi osobom uzależnionym (przygotowanie ulotek z adresami na spotkania wychowawców z rodzicami), umieszczenie informacji na stronie internetowej szkoły. 17) Aktualizacja harmonogramu dyżurów pełnionych przez nauczycieli podczas przerw. znają procedury postępowania w sytuacjach zagrożenia. - pedagodzy wychowawcy opiekunowie SK PCK opiekun SU koordynatorzy programu „Trzymaj formę” n-le wdżwr Dyrektor MZPiTU nauczyciele Uczniowie nie sięgają po środki psychoaktywne. Uczestniczą w konkursach i innych formach edukacji. Wzrost kompetencji wychowawczych nauczycieli i rodziców. Nauczyciele skutecznie pełnią dyżury międzylekcyjne. 5 Promocja zdrowego stylu życia. Pierwsza pomoc przedmedyczna. 18) Monitoring wizyjny. 19) Stałe dyżury pedagogów i doradcy zawodowego dla rodziców (wg potrzeb). 1) Realizacja zadań wynikających z programów np.: „Trzymaj formę”, „Żyj smacznie i zdrowo”, „ Rowerowa szkoła” i planu pracy SK PCK i innych. 2) Udział w konkursach, olimpiadach, zawodach promujących zdrowy styl życia m.in.: „Olimpiada promocji zdrowego stylu życia”, „Mistrz genetyki” (klasa druga), „Tajemnice ciała” (klasa druga), „Żyję bez nałogów”. 3) Zajęcia pozalekcyjne podnoszące sprawność i promujące aktywność fizyczną uczniów. 4) Rozwijanie zainteresowań sportowych w ramach pracy z uczniem zdolnym i uczniem z dysfunkcjami ruchowymi. 5) Rajdy i wycieczki organizowane w ramach Koła Miłośników Turystyki. 6) Rajdy i wycieczki rowerowe realizowane we współpracy z MZPiTU w ramach kampanii społecznej „Jadę nie tankuję”. 7) Zajęcia warsztatowe z promocji zdrowego stylu życia na godzinach wychowawczych, biologii, zajęciach technicznych, zajęciach wychowania fizycznego. 8) Obliczanie wskaźnika BMI na informatyce. 9) Bilansowanie diety i obliczanie wartości odżywczej na zajęciach matematyki. 10) Warsztaty psychoedukacyjne niwelujące zagrożenia zdrowia psychicznego w tym stresu szkolnego (klasy trzecie). 11) Organizacja zawodów sportowych, turniejów poprawiających kondycję fizyczną. 12) Przygotowanie przez młodzież projektów edukacyjnych o tematyce prozdrowotnej (klasy drugie). 13) Sklepik szkolny promujący zdrową żywność; stołówka szkolna, której zadaniem jest zapewnienie odpowiednio zbilansowanej diety dostosowanej do potrzeb dzieci, a także zapewnienie jej bezpieczeństwa zdrowotnego. 14) Umożliwienie uczniom dostępu do wody pitnej w czasie zajęć edukacyjnych. 15) Pedagogizacja rodziców w zakresie zasad żywienia, uzależnień w tym od Internetu, szkodliwości środków psychoaktywnych. 16) Organizacja akcji promującej zdrowy styl życia pod hasłem „Zdrowy Tydzień”, zwrócenie uwagi na skutki zażywania środków psychoaktywnych. 17) Promowanie aktywności fizycznej poprzez udział młodzieży w pielęgnacji ogrodu botanicznego i w „Europejskim Tygodniu sportu”. 18) Realizacja działań profilaktycznych „Bezpieczne ferie”, „Bezpieczne wakacje”. 1) Zajęcia warsztatowe z pierwszej pomocy na godzinach wychowawczych, biologii. zajęciach wychowania fizycznego, edukacji dla bezpieczeństwa. 2) Szkolenie z zakresu pomocy przedmedycznej w klasach drugich przeprowadzone przez ratowników medycznych z PCK. 3) Pokazy ratownictwa medycznego na imprezach szkolnych. 4) Zawody ratownictwa medycznego organizowane przez Zarząd Rejonowy PCK w Olsztynie. 5) Udział w zawodach: „Olsztyńskie Mistrzostwa z Pierwszej Pomocy”. 6) Statutowa działalność SK PCK. - - pielęgniarka wychowawcy nauczyciele opiekunowie SK PCK koordynatorzy program o charakterze edukacyjnym i profilaktycznym opiekun SU nauczyciele wychowania fizycznego pedagodzy wychowawcy koordynator do spraw bezpieczeństwa MZPiTU - wychowawcy, - nauczyciele wf, - specjaliści od udzielania pierwszej pomocy - nauczyciele biologii - nauczyciele edukacji dla bezpieczeństwa - ratownicy medyczni PCK Podniesienie świadomości prozdrowotnej. Eliminacja stresu szkolnego. Uczniowie udzielają pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia życia. 6 PROGRAM PROFILAKTYKI WSPIERANIE OSOBISTEGO ROZWOJU UCZNIÓW, JAKO NAJWAŻNIEJSZEGO CZYNNIKA CHRONIĄCEGO SPOSÓB REALIZACJI ZADANIE Wzmacnianie więzi rodzinnych 1) 2) 3) 4) 5) 6) 1) Rozwijanie kompetencji 2) społecznych uczniów 3) – eliminowanie niepożądanych zachowań. 4) 5) 6) Uczestnictwo (zapraszanie) lub zaangażowanie rodziców do współpracy przy realizacji uroczystości/imprez szkolnych i klasowych, zawodów sportowych; Spotkania z rodzicami, w tym klas terapeutycznych dotyczące m.in. podniesienia motywacji i efektów nauczania, postępów uczniów na zajęciach terapii; Prowadzenie zajęć edukacyjnych przez rodziców w ramach „Spotkań z ciekawymi ludźmi” (rodzice prowadzą zajęcia w obecności nauczyciela); Organizowanie warsztatów dotyczących budowania pozytywnych więzi i relacji rodzinnych; Organizowanie zebrań rodziców, w których uczestniczą uczniowie (formy aktywne, warsztatowe z odgrywaniem ról). Przekazanie rodzicom informacji o możliwości rozwoju umiejętności wychowawczych i komunikacji z własnym dzieckiem poprzez uczestnictwo w warsztatach organizowanych przez PPP. Umieszczenie informacji o warsztatach w widocznym miejscu na stronie internetowej szkoły, przekazanie informacji podczas spotkań z wychowawcą. Indywidualizacja procesu kształcenia na wszystkich zajęciach edukacyjnych. Kontynuacja pracy w klasach terapeutycznych. Wspieranie uczniów poprzez organizację zajęć z terapii pedagogicznej dla uczniów z dysleksją, terapii psychologicznej i zajęć rewalidacyjnych. Doradztwo specjalistyczne wspierające młodzież o specyficznych problemach i zdolnościach. Zdiagnozowanie klimatu społecznego szkoły, identyfikowanie czynników ryzyka i czynników chroniących przed agresją z wykorzystaniem: a) wyników diagnoz uczniów klas pierwszych: „Moje talenty”, „Typy inteligencji”, „Style uczenia się” pod kątem planowania pracy i wpierania osobowego rozwoju uczniów, b) wyników diagnoz środowiskowych uczniów klas pierwszych pod kątem planowania pracy dydaktyczno-wychowawczej, c) wyników ankiet socjometrycznych uczniów klas drugich i trzecich w celu uzupełnienia diagnozy wychowawczej. Diagnoza uczniów w zakresie wiedzy i umiejętności pod kątem dostosowania wymagań do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów w klasach pierwszych. - - OSOBY ODPOWIEDZIALNE/ WSPÓLPRACUJĄCE pedagodzy wychowawcy nauczyciele doradca zawodowy pedagodzy nauczyciele wychowawcy doradca zawodowy terapeuta opiekun SU specjaliści z PP-P Nr 1 w Olsztynie - specjaliści MZPiTU SPODZIEWANE EFEKTY Wzrost kompetencji społecznych i profilaktycznych rodziców. Współdecydowanie w realizacji zadań profilaktycznych szkoły. Budowanie pozytywnego klimatu. Wzrost kompetencji społecznych uczniów, podniesienie samooceny, wzrost motywacji do osiągania sukcesów. Promowanie wartości edukacji. Nabycie pozytywnych doświadczeń i zacieśnienie więzi społecznych. Umiejętność współpracy, kolegialność w podejmowaniu decyzji. 7 Uświadomienie uczniom zagrożeń związanych 7) Prowadzenie doradztwa edukacyjno-zawodowego w klasach pierwszych i drugich (predyspozycje, mocne i słabe strony, postawy, wartości). 8) Prowadzenie doradztwa zawodowego w klasach trzecich - przygotowanie ucznia do wyboru zawodu; realizacja projektu „Wymarzony zawód”; testy psychologiczne potencjału uczniów pod kątem wyboru przyszłego zawodu. 9) Współpraca z fundacjami i organizacjami na rzecz młodzieży, poradnią psychologiczno - pedagogiczną i innymi instytucjami. 10) Spotkania ze specjalistami do spraw przestępczości Komendy Miejskiej Policji w Olsztynie; warsztaty dla uczniów klas pierwszych „Odpowiedzialność nieletnich w świetle prawa ze szczególnym uwzględnieniem konsekwencji prawnych związanych ze stosowaniem środków psychoaktywnych, w tym dopalaczy, przemocy w sieci”. 11) Konsultacje dla młodzieży na wszystkich zajęciach edukacyjnych; pomoc uczniom z trudnościami w nauce podczas zajęć pozalekcyjnych. 12) Zajęcia warsztatowe związane z poczuciem tożsamości oraz rozpoznawaniem i wzmacnianiem mocnych stron uczniów - wychowanie do życia w rodzinie, godzina wychowawcza. 13) Rozwijanie zdolności i zainteresowań poprzez rozszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych; przeprowadzenie ankiety „Oferta Edukacyjna szkoły”. 14) Rozpoznawanie i wzmacnianie specyficznych uzdolnień uczniów - konkursy szkolne i pozaszkolne, zawody sportowe. 15) Zajęcia socjoterapeutyczne realizowane w ramach PPP. 16) Wdrażanie autorskich projektów opracowanych przez uczniów. 17) Praca młodzieży w organizacjach szkolnych. 18) Zwiększenie umiejętności społecznych nauczycieli i innych pracowników szkoły. 19) Kontynuacja spotkań z absolwentami i rodzicami w ramach „Spotkań z ciekawymi ludźmi” . 20) Udział uczniów klas drugich w realizacji projektów edukacyjnych i organizacja Festiwalu Szkolnych Projektów edukacyjnych. 21) Rozwijanie wrażliwości społecznej poprzez udział w akcjach charytatywnych organizowanych w ramach działalności SK PCK i SK Wolontariatu. 22) Udział uczniów w debatach organizowanych przez SU, spektaklach, warsztatach, projektach dotyczących profilaktyki zdrowia. 23) Wzbogacenie biblioteki szkolnej o nowe filmy edukacyjne z zakresu profilaktyki zdrowia, prezentowanie filmów podczas lekcji z wychowawcą i edukacji zdrowotnej na lekcjach w-fu. 24) Budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczniów i nauczycieli, wychowanków i wychowawców poprzez organizację wyjść do kina, teatru, wycieczki klasowe. 25) Realizacja programów i projektów, m.in: „Znam siebie - mogę zmienić świat”, „Marzycielska poczta”. 1) Pogadanki na godzinach wychowawczych dotyczących m.in. kradzieży własności intelektualnej i dzieł chronionych prawami autorskimi oraz kradzieży tożsamości. Wzrost kompetencji społecznych nauczycieli. - wychowawcy - pedagodzy Świadome i odpowiedzialne 8 z cyberprzemocą, grami komputerowymi i hazardem Rozwijanie umiejętności interpersonalnych uczniów. Problem presji seksualnej w tym przedwczesnej inicjacji seksualnej. 2) Warsztaty na godzinach wychowawczych na temat cyberbullingu i cyberbaitingu, sekstingu w sieci. 3) Współpraca z Policją i specjalistami w tej dziedzinie. 4) Realizacja programu „Nowe media - szansa czy zagrożenie?”. 1) Zajęcia warsztatowe na godzinach wychowawczych dotyczące rozwijania umiejętności interpersonalnych - asertywność, komunikaty bezpośrednie, sztuka negocjacji, właściwe reagowanie w sytuacji trudnej. 2) Zajęcia psychoedukacyjne rozwijające kompetencje społeczne prowadzone przez pedagoga i psychologa. 3) Warsztaty dotyczące komunikacji w ramach przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie. 4) Indywidualne rozmowy ucznia z pedagogiem, wychowawcą. 5) Udział uczniów w zawodach sportowych, konkursach, uroczystościach i imprezach szkolnych. 6) Udział uczniów w organizacji imprez i uroczystości szkolnych. 7) Udział uczniów w happeningach i debatach społecznych, obywatelskich i wolontarystycznych. 8) Praca w szkolnych organizacjach. 9) Stosowanie procedur regulujących funkcjonowanie ucznia w środowisku szkolnym. 1) Lekcje wychowania do życia w rodzinie dotyczące presji seksualnej, przedwczesnej inicjacji seksualnej, istoty seksualności człowieka, wpływu pornografii na młodego człowieka. 2) Zajęcia psychoedukacyjne zapobiegające prostytucji nieletnich na wychowaniu do życia w rodzinie. 3) Współpraca z Sądem Rejonowym III Wydział Rodzinny i Nieletnich, kuratorami i Policją. 4) Indywidualne rozmowy z pedagogiem i psychologiem. 5) Pogadanki na godzinach wychowawczych i biologii dotyczące AIDS i innych chorób przenoszonych drogą płciową. 6) Organizacja Dnia walki z AIDS. 7) Realizacja programów „Znam siebie - mogę zmienić świat”, „Nowe media - szansa czy zagrożenie?”. - SU - specjaliści z PP-P Nr 1 w Olsztynie - specjaliści MZPiTU - wychowawcy - pedagodzy - nauczyciele wdżwr - nauczyciele j. polskiego - specjaliści z KMP - nauczyciele wdżwr - pedagog - specjaliści z PP-P Nr 1 w Olsztynie - specjaliści MZPiTU korzystanie przez młodzieży z Internetu i innych środków przekazu. Nabycie umiejętności używania komunikatów bezpośrednich, aktywne słuchanie. Umiejętność współpracy i rozwiązywania konfliktów w zespole klasowym. Wszyscy uczniowie znają swoje prawa i obowiązki, są świadomi konsekwencji łamania prawa. Opóźnienie wieku inicjacji seksualnej. Ochrona przed przemocą seksualną z wykorzystaniem nowych mediów. 9 Realizacja Programu Profilaktyki podczas zajęć edukacyjnych Przedmiot Język polski Język obcy nowożytny Treści z podstawy programowej 1. Czytanie i słuchanie. Uczeń: 1) rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym, 2) rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negacje), 3) dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji. 2. Wartości i wartościowanie. Uczeń ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np.: patriotyzm-nacjonalizm, tolerancja -nietolerancja, piękno-brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach. 3. Mówienie i pisanie. Uczeń: 1) uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi, 2) przestrzega zasad etyki mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, m.in. zna konsekwencje stosowania form charakterystycznych dla środków elektronicznych, takich jak SMS, e-mail, czat, blog (ma świadomość niebezpieczeństwa oszukiwania i manipulacji powodowanych anonimowością uczestników komunikacji w sieci, łatwego obrażania obcych, ośmieszania i zawstydzania innych wskutek rozpowszechniania obrazów przedstawiających ich w sytuacjach kłopotliwych, zna skutki kłamstwa, manipulacji, ironii). 1. Uczeń posługuje się bardzo podstawowym zasobem środków językowych [….]umożliwiającym realizacje pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów: 1) człowiek (np.: dane personalne, wygląd zewnętrzny, uczucia i emocje, zainteresowania); 2) życie rodzinne i towarzyskie (np.: członkowie rodziny, koledzy, przyjaciele, czynności życia codziennego, formy spędzania czasu wolnego, styl życia, konflikty i problemy); 3) żywienie (np.: artykuły spożywcze, posiłki, lokale gastronomiczne); 4) podróżowanie i turystyka (np.: środki transportu, orientacja w terenie, informacja turystyczna, zwiedzanie) 5) sport (np.: popularne dyscypliny sportu, sprzęt sportowy, imprezy sportowe); 6) zdrowie (np.: higieniczny tryb życia, samopoczucie, choroby, ich objawy i leczenie, uzależnienia). 2. Uczeń tworzy bardzo krótkie, proste i zrozumiałe wypowiedzi ustne: 1) wyraża swoje opinie i uczucia; 2) opisuje intencje, marzenia, nadzieje i plany na przyszłość. 3. Uczeń reaguje ustnie w prosty i zrozumiały sposób, w typowych sytuacjach: 1) nawiązuje kontakty towarzyskie (np.: przedstawia siebie i inne osoby, wita się i żegna, udziela podstawowych informacji na swój temat i pyta o dane rozmówcy i innych osób); 2) wyraża swoje opinie i życzenia, pyta o opinie i życzenia innych; 3) wyraża swoje emocje (np.: radość, niezadowolenie, zdziwienie); 4) prosi o radę i udziela rady. 4. Uczeń współdziała w grupie, np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych językowych pracach projektowych. 10 Wiedza o społeczeństwie Geografia Biologia 1. Podstawowe umiejętności życia w grupie. Uczeń: 1) wymienia i stosuje zasady komunikowania się i współpracy w małej grupie (np. bierze udział w dyskusji, zebraniu, wspólnym działaniu); 2) wymienia i stosuje podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji; 3) przedstawia i stosuje w praktyce sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie i miedzy grupami; 4) wyjaśnia na przykładach jak można zachować dystans wobec nieaprobowanych przez siebie zachowań grupy lub jak im się przeciwstawiać. 2. Życie społeczne. Uczeń: 1) wyjaśnia na przykładach znaczenie podstawowych norm współżycia miedzy ludźmi, w tym wzajemności, odpowiedzialności i zaufania; 2) rozpoznaje role społeczne, w których występuje oraz związane z nimi oczekiwania. 3. Udział obywateli w życiu publicznym. Uczeń opracowuje – indywidualnie lub w zespole – projekt uczniowski dotyczący rozwiązania jednego z problemów społeczności szkolnej lub lokalnej i w miarę możliwości go realizuje (np. jako wolontariusz). 4. Środki masowego przekazu. Uczeń wyszukuje w mediach wiadomości na wskazany temat; krytycznie analizuje przekaz reklamowy. 5. Problemy współczesnego świata. Uczeń rozważa, jak jego zachowania mogą wpływać na życie innych ludzi na świecie (np. oszczędzanie wody i energii, przemyślane zakupy). 1. Ludność Polski. Uczeń: 1) wyjaśnia i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia z zakresu demografii: przyrost naturalny, urodzenia i zgony, średnią długość życia; 2) odczytuje z różnych źródeł informacji (m.in. rocznika statystycznego oraz piramidy płci i wieku) dane dotyczące: liczby ludności Polski, urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego, struktury płci, średniej długości życia w Polsce; odczytuje wielkość i główne kierunki migracji z Polski i do Polski. 2. Wybrane zagadnienia geografii gospodarczej Polski. Uczeń wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego w Polsce; wymienia formy jego ochrony, proponuje konkretne działania na rzecz jego ochrony we własnym regionie. 1. Znajomość uwarunkowań zdrowia człowieka. Uczeń analizuje związek pomiędzy własnym postępowaniem a zachowaniem zdrowia (prawidłowa dieta, aktywność ruchowa, badania profilaktyczne) oraz rozpoznaje sytuacje wymagające konsultacji lekarskiej. Rozumie znaczenie krwiodawstwa i transplantacji narządów. 2. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Uczeń: 1) Układ ruchu. Uczeń przedstawia znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu i gęstości masy kostnej oraz określa czynniki wpływające na prawidłowy rozwój muskulatury ciała. 2) Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń: a) przedstawia rolę i skutki niedoboru niektórych witamin (A, C, B6, B12, kwas foliowy, D), składników mineralnych (Mg, Fe, Ca) i aminokwasów egzogennych w organizmie; b) omawia rolę błonnika w prawidłowym funkcjonowaniu układu 11 pokarmowego oraz uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw; c) wyjaśnia, dlaczego należy stosować dietę zróżnicowaną i dostosowaną do potrzeb organizmu (wiek, stan zdrowia, tryb życia i aktywność fizyczna, pora roku itp.) oraz podaje korzyści z prawidłowego odżywiania się; d) oblicza indeks masy ciała oraz przedstawia i analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania (otyłość lub niedowaga oraz ich następstwa); 3) Układ oddechowy. Uczeń przedstawia czynniki wpływające na prawidłowy stan i funkcjonowanie układu oddechowego (aktywność fizyczna poprawiająca wydolność oddechową, niepalenie papierosów czynnie i biernie); 4) Układ krążenia. Uczeń przedstawia znaczenie aktywności fizycznej i prawidłowej diety dla właściwego funkcjonowania układu krążenia; 5) Układ odpornościowy. Uczeń: a) porównuje działanie surowicy i szczepionki; podaje przykłady szczepień obowiązkowych i nieobowiązkowych oraz ocenia ich znaczenie; b) wyjaśnia, na czym polega konflikt serologiczny, zgodność tkankowa oraz transplantacja narządów; c) przedstawia znaczenie przeszczepów, w tym rodzinnych, oraz zgody na transplantacje narządów po śmierci; 6) Układ nerwowy. Uczeń: a) wymienia czynniki wywołujące stres oraz podaje przykłady pozytywnego i negatywnego działania stresu; b) przedstawia sposoby radzenia sobie ze stresem; 7) Narządy zmysłów. Uczeń: a) przedstawia przyczyny powstawania oraz sposoby korygowania wad wzroku (krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm); b) przedstawia wpływ hałasu na zdrowie człowieka; c) przedstawia podstawowe zasady higieny narządów wzroku i słuchu; 8) Układ dokrewny. Uczeń wyjaśnia, dlaczego nie należy bez konsultacji z lekarzem przyjmować środków lub leków hormonalnych (np. tabletek antykoncepcyjnych, sterydów); 9) Skóra. Uczeń opisuje stan zdrowej skóry oraz rozpoznaje niepokojące zmiany na skórze, które wymagają konsultacji lekarskiej; 10) Rozmnażanie i rozwój. Uczeń: a) przedstawia cechy i przebieg fizycznego, psychicznego i społecznego dojrzewania człowieka; b) przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową. 3. Stan zdrowia i choroby. Uczeń: 1) przedstawia znaczenie pojęć „zdrowie” i „choroba” (zdrowie jako stan równowagi środowiska wewnętrznego organizmu, zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne; choroba jako zaburzenie tego stanu); 2) przedstawia negatywny wpływ na zdrowie człowieka niektórych substancji psychoaktywnych (tytoń, alkohol), narkotyków i środków dopingujących oraz nadużywania kofeiny i niektórych leków (zwłaszcza oddziałujących na psychikę); 3) wymienia najważniejsze choroby człowieka wywoływane przez: wirusy, bakterie, protisty i pasożyty zwierzęce oraz przedstawia zasady 12 Chemia Fizyka Informatyka Wychowanie fizyczne profilaktyki tych chorób; w szczególności przedstawia drogi zakażenia się wirusami HIV, HBV i HCV oraz HPV, zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez te wirusy oraz przewiduje indywidualne i społeczne skutki zakażenia; 4) przedstawia czynniki sprzyjające rozwojowi choroby nowotworowej (np. niewłaściwa dieta, tryb życia, substancje psychoaktywne, promieniowanie UV) oraz podaje przykłady takich chorób; 5) omawia podstawowe zasady profilaktyki chorób nowotworowych; 6) uzasadnia konieczność okresowego wykonywania podstawowych badań kontrolnych (np. badania stomatologiczne, podstawowe badania krwi i moczu, pomiar pulsu i ciśnienia krwi); 7) analizuje informacje dołączane do leków oraz wyjaśnia, dlaczego nie należy bez wyraźnej potrzeby przyjmować leków ogólnodostępnych oraz dlaczego antybiotyki i inne leki należy stosować zgodnie z zaleceniem lekarza (dawka, godziny przyjmowania leku i długość kuracji); 8) przedstawia podstawowe zasady higieny; 9) analizuje związek pomiędzy prawidłowym wysypianiem się, a funkcjonowaniem organizmu, w szczególności wpływ na procesy uczenia się i zapamiętywania oraz odporność organizmu. 1. Powietrze i inne gazy. Uczeń wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza; planuje sposób postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami. 2. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 1) opisuje właściwości i zastosowania metanolu i etanolu; zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu; opisuje negatywne skutki działania alkoholu etylowego na organizm ludzki; 2) klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje właściwości fizyczne tłuszczów; projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego. Fale elektromagnetyczne i optyka. Uczeń wyjaśnia pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę soczewek w ich korygowaniu. Bezpieczne posługiwanie się komputerem i jego oprogramowaniem, korzystanie z sieci komputerowej. Uczeń samodzielnie i bezpiecznie pracuje w sieci lokalnej i globalnej. 1. Diagnoza sprawności i aktywności fizycznej oraz rozwoju fizycznego. Uczeń: 1) ocenia poziom własnej aktywności fizycznej; 2) wyjaśnia, jakie zmiany zachodzą w budowie ciała i sprawności fizycznej w okresie dojrzewania płciowego; 3) wymienia przyczyny i skutki otyłości oraz nieuzasadnionego odchudzania się i używania sterydów w celu zwiększenia masy mięśni. 2. Trening zdrowotny. Uczeń: 1) omawia zmiany zachodzące w organizmie w czasie wysiłku fizycznego; 2) wskazuje korzyści z aktywności fizycznej w terenie; 3) omawia korzyści dla zdrowia wynikające z podejmowania różnych form aktywności fizycznej w kolejnych okresach życia człowieka; 4) przeprowadza rozgrzewkę; 13 3. 4. 5. Edukacja dla bezpieczeństwa 1. 2. 3. 5) opracowuje i demonstruje zestaw ćwiczeń kształtujących wybrane zdolności motoryczne, w tym wzmacniające mięśnie brzucha, grzbietu oraz kończyn górnych i dolnych, rozwijające gibkość, zwiększające wytrzymałość, a także ułatwiające utrzymywanie prawidłowej postawy ciała; 6) opracowuje rozkład dnia, uwzględniając proporcje miedzy pracą a wypoczynkiem, wysiłkiem umysłowym a fizycznym. Sporty całego życia i wypoczynek. Uczeń wymienia miejsca, obiekty i urządzenia w najbliższej okolicy, które można wykorzystać do aktywności fizycznej. Bezpieczna aktywność fizyczna i higiena osobista. Uczeń: 1) wymienia najczęstsze przyczyny oraz okoliczności wypadków i urazów w czasie zajęć ruchowych, omawia sposoby zapobiegania im; 2) wskazuje zagrożenia związane z uprawianiem niektórych dyscyplin sportu; 3) demonstruje ergonomiczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów o różnej wielkości i różnym ciężarze; 4) wyjaśnia wymogi higieny wynikające ze zmian zachodzących w organizmie w okresie dojrzewania. Edukacja zdrowotna. Uczeń: 1) wyjaśnia, czym jest zdrowie; wymienia czynniki, które wpływają pozytywnie i negatywnie na zdrowie i samopoczucie oraz wskazuje te, na które może mieć wpływ; 2) wymienia zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu oraz wyjaśnia, na czym polega i od czego zależy dokonywanie wyborów korzystnych dla zdrowia; 3) identyfikuje swoje mocne strony, planuje sposoby ich rozwoju oraz ma świadomość słabych stron, nad którymi należy pracować; 4) omawia konstruktywne sposoby radzenia sobie z negatywnymi emocjami; 5) omawia sposoby redukowania nadmiernego stresu i konstruktywnego radzenia sobie z nim; 6) omawia znaczenie dla zdrowia dobrych relacji z innymi ludźmi, w tym z rodzicami oraz rówieśnikami tej samej i odmiennej płci; 7) wyjaśnia, w jaki sposób może dawać i otrzymywać różne rodzaje wsparcia społecznego; 8) wyjaśnia, co oznacza zachowanie asertywne i podaje jego przykłady; 9) omawia szkody zdrowotne i społeczne związane z paleniem tytoniu, nadużywaniem alkoholu i używaniem innych substancji psychoaktywnych; wyjaśnia, dlaczego i w jaki sposób należy opierać się presji oraz namowom do używania substancji psychoaktywnych i innych zachowań ryzykownych. Ochrona przed skutkami różnorodnych zagrożeń. Uczeń: 1) przedstawia typowe zagrożenia zdrowia i życia podczas powodzi, pożaru itp.; 2) omawia zasady zachowania się podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych, technicznych i innych. Źródła promieniowania jądrowego i jego skutki. Uczeń: 1) wyjaśnia znaczenie pojęć: odkażanie, dezaktywacja, dezynfekcja, deratyzacja; 2) wyjaśnia, na czym polegają zabiegi sanitarne i specjalne. Oznakowanie substancji toksycznych na środkach transportowych 14 Wychowanie do życia w rodzinie i magazynach. Uczeń: 1) wymienia rodzaje znaków substancji toksycznych i miejsca ich eksponowania; 2) rozpoznaje znaki substancji toksycznych na pojazdach i budowlach; 3) posługuje się odzieżą ochronną. 4. Ostrzeganie ludności o zagrożeniach i alarmowanie. Uczeń: 1) definiuje i rozpoznaje rodzaje alarmów i sygnałów alarmowych. 5. Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc. Uczeń: 1) uzasadnia znaczenie udzielania pierwszej pomocy; 2) wzywa odpowiednią pomoc; 3) rozpoznaje stopień zagrożenia osoby poszkodowanej i wyjaśnia zasady bezpiecznego postępowania w rejonie wypadku; 4) omawia zasady zabezpieczenia miejsca wypadku; 5) wyjaśnia, jak należy udzielać pomocy w wypadku drogowym, przy kąpieli, załamania lodu, porażenia prądem; 6) omawia sposób wynoszenia poszkodowanego ze strefy zagrożenia; 7) rozpoznaje stan przytomności, bada oddech i tętno; 8) wymienia zagrożenia dla osoby nieprzytomnej; 9) układa osobę nieprzytomną w pozycji bezpiecznej; 10) wykonuje samodzielnie resuscytację krążeniowo-oddechową; 11) udziela pomocy osobie porażonej prądem; 12) wyjaśnia, dlaczego duży krwotok i wstrząs pourazowy zagrażają życiu; 13) tamuje krwotok za pomocą opatrunku; 14) udziela pomocy przy złamaniach i zwichnięciach; 15) udziela pomocy przy zatruciach: pokarmowych, lekami, gazami, środkami chemicznymi; 16) omawia skutki działania niskiej i wysokiej temperatury na organizm ludzki; 17) udziela pomocy osobie poszkodowanej przy oparzeniu termicznym i chemicznym. 1. Rozwój człowieka: faza prenatalna, narodziny, faza niemowlęca, wczesnodziecięca, przedpokwitaniowa, dojrzewania, młodości, wieku średniego, wieku późnego. Życie jako fundamentalna wartość. 2. Budowa prawidłowych relacji z rodzicami. Konflikt pokoleń; przyczyny i sposoby rozwiązywania konfliktów. Odpowiedzialność wszystkich za atmosferę panująca w rodzinie. Rodzina niepełna. 3. Rola autorytetów w życiu człowieka. 4. Relacje międzyosobowe i ich znaczenie. Przyjaźń, zakochanie, miłość; pierwsze fascynacje, miłość platoniczna, miłość młodzieńcza, miłość dojrzała. 5. Zachowania asertywne. 6. Dojrzewanie. Rozumienie i akceptacja kryteriów dojrzałości biologicznej, psychicznej i społecznej. 7. Problemy i trudności okresu dojrzewania (napięcia seksualne, masturbacja), sposoby radzenia sobie z nimi, pomoc w rozeznaniu sytuacji wymagających porady lekarza lub innych specjalistów. 8. Różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców; postawy i wzajemne oczekiwania. 9. Zagrożenia okresu dojrzewania: presja seksualna, uzależnienia, pornografia, prostytucja nieletnich. 10. Główne funkcje płciowości: wyrażanie miłości, budowanie więzi i rodzicielstwo. 15 Etyka Zajęcia techniczne 11. Inicjacja seksualna; związek pomiędzy aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością; dysfunkcje związane z przedmiotowym traktowaniem człowieka w dziedzinie seksualnej. Ryzyko związane z wczesną inicjacją. 12. Kształtowanie i akceptacja tożsamości płciowej. Możliwości pomocy w pokonywaniu trudności związanych z tożsamością płciową. 13. Płodność wspólną sprawą kobiety i mężczyzny. 14. Planowanie rodziny. Metody rozpoznawania płodności. Antykoncepcja – aspekt zdrowotny, psychologiczny i etyczny. 15. Infekcje przenoszone drogą płciową. AIDS: drogi przenoszenia zakażenia, profilaktyka, aspekt społeczny. 16. Wartości związane z seksualnością człowieka: męskość, kobiecość, miłość, małżeństwo, rodzicielstwo. Znaczenie odpowiedzialności w przeżywaniu własnej płciowości oraz budowaniu trwałych i szczęśliwych więzi. 17. Wpływ sposobu spędzania wolnego czasu (w tym korzystania ze środków masowego przekazu) na człowieka. 1. Człowiek jako osoba; natura i godność człowieka. 2. Samowychowanie jako droga rozwoju. 3. Człowiek wobec wartości; człowiek wobec cierpienia i śmierci. 4. Moralne aspekty stosunku człowieka do świata przyrody. 1. Bezpiecznie posługuje się narzędziami i przyrządami modelarskimi. 2. Uruchamia modele przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa. 16
