Paulina Pakuła Podstawowe źródła obowiązków pracownika Art. 22 k.p. §1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Podstawowe źródła obowiązków pracownika Art. 100 k.p. §1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. §2. Pracownik jest obowiązany w szczególności: 1. przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, 2. przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, 3. przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych, 4. dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachowywać w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, 5. przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach, 6. przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego. Podstawowe źródła obowiązków pracownika ustawy szczegółowe Ustawa prawo o szkolnictwie wyższym(Dz. U. 2005 nr 164 poz. 1365)- art. 111 ust. 1 Ustawa o pracownikach samorządowych(Dz. U. 2008 nr 223 poz. 1458)- art. 24 i nast. Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej(Dz. U. 2011 nr 174 poz. 1039)- art. 12. Podstawowe źródła obowiązków pracownika Regulamin pracy Art. 104 k.p. §1. Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. §2. Regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli w zakresie przewidzianym w §1 obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników. Art. 22 k.p. Pracownik zobowiązuje się do: - osobistego wykonywania pracy: a)określonego rodzaju, b) na rzecz pracodawcy, c) pod kierownictwem pracodawcy, d)w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Art. 22 k.p. Osobiste wykonywanie pracy Osobiste świadczenie pracy odróżnia stosunek pracy od większości umów o charakterze cywilnoprawnym, pracownik nie może wywiązać się z obowiązku świadczenia pracy poprzez osobę trzecią(wyrok SN z dn. 1 października 1969r. I PR 246/69, wyrok SN z dnia 21 kwietnia 1999 r. I PKN 33/99). Art. 22 k.p. Wykonywanie pracy określonego rodzaju Rodzaj pracy musi być określony w akcie będącym podstawą stosunku pracy(umowa o pracę, akt mianowania, powołania, wyboru, spółdzielcza umowa o pracę). Rodzaj pracy oznacza zespół czynności, które będą należały do obowiązków pracownika. Może to być więcej, niż jeden rodzaj pracy. W razie wykonywania kilku rodzajów pracy na rzecz tego samego pracodawcy, domniemuje się, że strony łączy jeden stosunek pracy(wyrok SN z dn. 14 lutego 2002 r. I PKN 876/00). Art. 22 k.p. Wykonywanie pracy określonego rodzaju Rodzaj pracy może być określony w dwojaki sposób: - bezpośrednio(czynności), -pośrednio(stanowisko). Pracownik jest obowiązny do wykonywania pracy innego rodzaju, gdy wynika to z przepisów prawa pracy, tj. np. art. 42§4 k.p. lub art. 81§3 k.p.. Art. 22 k.p. Wykonywanie pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy Cecha specyficzna stosunku pracy, Kierownictwo pracodawcy oznacza możliwość wydawania przez niego poleceń. Obowiązek podporządkowania się poleceniom pracodawcy nie jest bezwzględny, Wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy wiąże się z ponoszeniem przez pracodawcę ryzyka ekonomicznego, osobowego, socjalnego. Art. 22 k. p. Wykonywanie pracy w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę Ustalenie to następuje w umowie o pracę, Zmiana miejsca lub czasu wykonywania pracy co do zasady powinna nastąpić w drodze wypowiedzenia zmieniającego- art. 42 k.p.. odmowa podjęcia pracy przez pracownika w godzinach nadliczbowych może skutkować rozwiązaniem umowy o pracę(uzasadnienie wyroku SN z dnia 13 czerwca 1973 r. I PR 160/73). Art. 100 k.p. Sumienne i staranne wykonywanie pracy Staranne wykonywanie pracy oznacza dołożenie przez pracownika staranności ogólnie wymaganej stosownie do rodzaju pracy(obiektywizacja kryterium), Sumienność oznacza zróżnicowanie wymagań w stosunku do pracowników w zależności od ich cech indywidualnych, na przykład kwalifikacji, doświadczenia zawodowego lub rozwoju umysłowego(subiektywizacja kryterium). Art. 100 k.p. Stosowanie się do poleceń przełożonych Obowiązek o charakterze względnym; polecenie musi: - być niesprzeczne z przepisami prawa i umowy o pracę, - dotyczyć pracy. Art. 100 k.p. Możliwość odmowy wykonania polecenia naruszenie warunków, o których mowa w art. 100§1 k.p., wystąpienie sytuacji, o której mowa w art. 210 k.p.. Art. 100 k.p. Tezy z orzecznictwa W braku zwrócenia uwagi na bezcelowość lub bezprawność polecenia pracodawcy, pracownik może narazić się na zarzut niesumiennego lub niestarannego wykonywania obowiązków pracowniczych(wyrok SN z dnia 10 września 1997 r. I PKN 244/97), Bezkrytyczne wykonywanie poleceń przełożonego może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę(tamże), bezprawna i świadoma odmowa wykonania polecenia, zagrażająca istotnym interesom pracodawcy może stanowić podstawę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia(wyrok SN z dnia 12 czerwca 1997 r. I PKN 211/97). Art. 100 k.p. Obowiązki porządkowe pracownika przestrzeganie czasu pracy ustalonego u danego pracodawcy, przestrzeganie regulaminu pracy i ustalonego u pracodawcy porządku, przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych. Art. 100 k.p. Obowiązek dbałości o dobro pracodawcy zakres obowiązku zależy od pozycji pracownika w hierarchii struktury pracowniczej, obowiązek nie jest tożsamy z przedkładania swojego interesu pracodawcy. koniecznością nad interes Art. 100 k.p. Obowiązek przestrzegania tajemnicy Dotyczy w znacznej mierze tajemnicy przedsiębiorstwa, objęte tajemnicą są informacje niedostępne do wiadomości publicznej, o charakterze technicznym, technologicznym lub organizacyjnym co do których przedsiębiorca ma wolę, chociażby dorozumianą, aby utrzymać je w tajemnicy i ta wola jest dla innych rozpoznawalna(wyrok SN z dnia 3 października 2000 r., I CKN 304/00), nie usprawiedliwia udostępnienia informacji publiczności fakt, że informacja ta byłą znana ograniczonemu gronu pracowników, zobowiązanych do dyskrecji. Obowiązek przestrzegania tajemnicy Ustawy szczególne Ustawa z dnia 26 maja 1982 r.- prawo o adwokaturze(Dz. U. 2009 r. nr 146, poz. 1188), Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych(Dz. U. 2010 r. nr 10, poz. 65), Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty(Dz. U. 2008 r. nr 136, poz. 857), Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.- prawo bankowe(Dz. U. 2002 r. nr 72, poz. 665). Art. 100 k.p. Obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego Zasady te mają charakter: - ogólny(zasady powszechnie akceptowane w społeczeństwie), - szczególny(zasady przyjmowane u danego pracodawcy). Sankcje grożące pracownikowi z tytułu niewykonania obowiązków pracowniczych odpowiedzialność materialna pracowników na gruncie art. 114 k.p. i nast. odpowiedzialność porządkowa na gruncie art. 108 k.p. ----------------------------------------------------------------- podstawa wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę. Paulina Pakuła