Melfalan

Alkeran (melfalan)
melphalan
cytostaticum
L01AA
Działanie niepożądane:
Zahamowanie czynności szpiku kostnego: leukopenia, małopłytkowość (nadir w 14-21 dniu),
powrót prawidłowej czynności szpiku po 4-5 tyg. Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: nudności i
wymioty, rzadko zapalenie jamy ustnej. Reakcje nadwrażliwości: pokrzywka, obrzęk, osutka,
wstrząs anafilaktyczny, sporadycznie zatrzymanie czynności serca - głównie podczas podawania
leku w postaci i.v., na początku lub podczas trwania terapii. Wysypka grudkowo-plamista, świąd
skóry, śródmiąższowe zapalenie płuc, zwłóknienie płuc. Istnieją doniesienia o przypadkach
zwłóknienia płuc prowadzącego do zgonu. Sporadycznie niedokrwistość hemolityczna, utrata
włosów, zaburzenia czynności wątroby, zapalenie wątroby, żółtaczka, amenorhhea, przemijające
zwiększenie stężenia mocznika w osoczu w początkowym okresie leczenia melfalanem chorych na
szpiczaka mnogiego z uszkodzeniem nerek. W przypadku przedawkowania: zaburzenia
żołądkowo-jelitowe, nudności, wymioty oraz biegunka. Po zastosowaniu dawek >100 mg/m2 pc.
ciężkie zapalenie błon śluzowych, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, zapalenie jelit, biegunka,
krwawienie z przewodu pokarmowego. Po podaniu dawki 290 mg/m2 pc. ciężkie nudności i
wymioty,
zaburzenia
świadomości,
drgawki,
porażenie
mięśni
i
działanie
parasympatykomimetyczne. Rzadko wystąpić może klinicznie istotna hiponatremia, uszkodzenie
nerek i niewydolność oddechowa. Głównym efektem toksycznego działania melfalanu jest
zahamowanie czynności szpiku kostnego, prowadzące do leukopenii, małopłytkowości oraz
niedokrwistości. Brak swoistego antidotum. Należy ściśle monitorować morfologię krwi
przynajmniej przez 4 tyg. po przedawkowaniu. Leczenie podtrzymujące, osłonowe podawanie
leków przeciwinfekcyjnych oraz zastosowanie czynników wzrostu, a gdy to niezbędne - również
przetoczenie preparatów krwi lub płytek krwi.
Ciąża i laktacja: Kategoria D. Lek może wykazywać działanie teratogenne. Należy unikać
podawania melfalanu kobietom w ciąży, szczególnie w I trymestrze. Należy zalecić stosowanie
odpowiednich
środków
antykoncepcyjnych
w
przypadku
stosowania
melfalanu
przez
któregokolwiek z partnerów. Nie stosować w okresie karmienia piersią lub przerwać karmienie.
Interakcje: Kwas nalidyksowy stosowany z dużymi dawkami melfalanu i.v. może spowodować u
dzieci zgon z powodu krwotocznego zapalenia jelita grubego. U chorych po przeszczepieniu
szpiku kostnego, którym podawano i.v. melfalan i którzy następnie otrzymywali cyklosporynę
obserwowano niewydolność nerek. Cisplatyna, powodując niewydolność nerek, może wpływać na
farmakokinetykę melfalanu przez zmianę jego klirensu. Cymetydyna może zmniejszać wchłanianie
melfalanu. Melfalan stosowany i.v. może nasilać toksyczność płucną karmustyny.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na melfalan. Melfalan hamuje czynność szpiku kostnego.
Należy monitorować morfologię krwi, aby uniknąć nadmiernej mielosupresji i ryzyka powstania
nieodwracalnej aplazji szpiku. Jeśli liczba leukocytów zmniejszy się <3000/ml i(lub) liczba płytek
<100 000/ml, należy przerwać podawanie leku do powrotu ich liczby powyżej tych wartości. Liczba
krwinek może zmniejszać się jeszcze po zaprzestaniu leczenia. Melfalan należy ostrożnie
podawać chorym poddanym w ostatnim okresie radioterapii lub chemioterapii. Należy zachować
szczególną ostrożność u chorych z niewydolnością nerek, u których klirens leku może być
zmniejszony. U chorych tych może również wystąpić zahamowanie czynności szpiku kostnego
spowodowane mocznicą. Nie oceniono skuteczności i bezpieczeństwa stosowania leku u dzieci.
Należy zachować ostrożność u chorych w podeszłym wieku. Melfalan jest związkiem mutagennym
u zwierząt; u ludzi stwierdzano aberracje chromosomalne. Melfalan, podobnie jak inne związki
alkilujące, może wywoływać u ludzi białaczkę. Lek hamuje czynność jajników u kobiet przed
okresem menopauzy, co przejawia się brakiem miesiączki u znacznej liczby chorych; może
również hamować spermatogenezę. Stosowanie szczepionek zawierających żywe atenuowane
wirusy jest przeciwwskazane przez okres nie krótszy niż 3 mies. po zakończeniu chemioterapii. U
chorych leczonych lekami przeciwnowotworowymi, u których wystąpiła ospa wietrzna, może
wystąpić zagrażające życiu zaostrzenie infekcji.
Interakcje: Kwas nalidyksowy stosowany z dużymi dawkami melfalanu i.v. może spowodować u
dzieci zgon z powodu krwotocznego zapalenia jelita grubego. U chorych po przeszczepieniu
szpiku kostnego, którym podawano i.v. melfalan i którzy następnie otrzymywali cyklosporynę
obserwowano niewydolność nerek. Cisplatyna, powodując niewydolność nerek, może wpływać na
farmakokinetykę melfalanu przez zmianę jego klirensu. Cymetydyna może zmniejszać wchłanianie
melfalanu. Melfalan stosowany i.v. może nasilać toksyczność płucną karmustyny.
Uwagi: Przechowywać w temperaturze 2-8°C. Stosowanie melfalanu wiąże się z małym ryzykiem
wystąpienia wymiotów; nie zaleca się rutynowego podawania leków przeciwwymiotnych.
Zetknięcie się z tabletkami melfalanu nie stwarza zagrożenia, o ile zewnętrzna warstwy
powlekająca pozostaje nienaruszona. Tabletek melfalanu nie należy dzielić. Lek powinien być
stosowany pod nadzorem onkologa klinicznego z odpowiednim doświadczeniem w stosowaniu
leków przeciwnowotworowych.