Analiza kosztowo-efektywnościowa - dyskusja - E-SGH

2017-03-27
Analiza kosztowo-efektywnościowa
(Cost-effectiveness analysis)
Farmakoekonomika
Metody wspomagające optymalne wykorzystanie
środków finansowych w ochronie zdrowia przy
wprowadzaniu nowych terapii oraz technologii
związanych z medycyną i biotechnologią medyczną
Próbuje odpowiedzieć na pytanie:
1
2017-03-27
Metody analiz w farmakoekonomice

Analiza kosztowo-efektywnościowa (cost‐effectiveness
analysis CEA), analiza efektywności kosztów

Analiza koszty-korzyści (cost-benefit analysis)

Analiza minimalizacji kosztów (cost minimization analysis)

Analiza kosztów choroby (cost of ilness analysis)

Analiza koszt-użyteczność (cost-utility analysis)

Analiza decyzyjna (decision analysis)
Analiza kosztowo-efektywnościowa

Analizowana jest w niej efektywność kliniczna
(nie zaś ekonomiczna)

Opracowana w armii, po raz pierwszy zastosowana
w ochronie zdrowia w latach 1960., rozpropagowana wśród
klinicystów przez Weinsteina i Stason od 1977 r.
2
2017-03-27
Analiza kosztowo-efektywnościowa

Koszty mierzone w jednostkach pieniężnych

Efekty mierzone w jednostkach naturalnych (efektach
terapeutycznych, liczba lat zyskanego życia, redukcja ciśnienia
krwi mmHg, liczba dni wolnych od objawów) i jednakowo
wyrażone dla porównywanych opcji

Pokazuje, jakiej różnicy w kosztach między porównywanymi
technologiami odpowiada różnica wyniku zdrowotnego
Jaki powinien być cel CEA?

Umożliwienie ubezpieczycielowi/ agencji publicznej podjęcie decyzji
czy finansować określoną terapię?

Wsparcie pacjenta w decyzji o wyborze terapii?

Dostarczenie informacji osobom podejmującym decyzje o dużych
inwestycjach w infrastrukturę ochrony zdrowia?

Decyzje o tym, który lek ma być refundowany?

Wiedza dla dowolnego decydenta, który określa alokację dostępnej
opieki zdrowotnej tak, aby osiągnąć pewne odpowiednio
zdefiniowane optimum społeczne?
3
2017-03-27
Miernik

Współczynnik kosztów do efektów albo tzw. współczynnik przyrostowy
pokazujący różnicę w kosztach w stosunku do różnic
w efektywności terapii dla dwóch porównywanych sposobów
leczenia.
CE 
C1  C 0
E1  E0
C1 i C0 – wartości bieżące netto kosztów terapii
E1 i E0 – skutki zdrowotne terapii

CE jest kosztem na jednostkę uzyskanego efektu określonej interwencji
medycznej/ terapii (np. ilość pieniędzy za rok uratowanego życia,
za skrócenie pobytu w szpitalu o x dni)

Największe pozytywne skutki dla zdrowotności przy ograniczonym
danym budżecie na ochronę zdrowia daje stosowanie najpierw terapii
z najniższym CE
Wybór terapii/ interwencji medycznej

Terapię można uznać za bardziej efektywną, gdy jest
mniej kosztowna niż inne, a w równym stopniu skuteczna
albo ma taki sam koszt a jest bardziej skuteczna

Może być także bardziej kosztowna niż inne ale
dostarczać dodatkowej korzyści zewnętrznej, która
usprawiedliwia poniesione koszty.
4
2017-03-27
Dwa mierniki efektu zdrowotnego
Wydłużenie oczekiwanego trwania życia
LE – life expectancy
Wydłużenie trwania życia skorygowanego o jakość życia
QALY – quality adjusted life years
Obydwa mierniki mogą być zdyskontowane, tzn. niższe wagi
przypisane są latom życia bardziej odległym w czasie
UWAGA: Rezultaty wykorzystujące QALY jako miernik poprawy mogą
różnić się od tych wykorzystujących oczekiwane trwanie życia.
QALY


Stosowane w literaturze od ok. połowy lat 1970.
Jednostka pomiaru jakości życia, uwzględniająca jednocześnie
jakość i długość życia
A * B = QALY (AB)
A - liczba lat zyskana dzięki interwencji medycznej
B - subiektywne odczucie satysfakcji z życia w skali od 0 do 1 (pełne zdrowie).

Wydłużając życie o mniejszą liczbę lat, ale za to bardziej
poprawiając jego jakość można uzyskać wyższy wskaźnik QALY
5
2017-03-27
QALY - kontrowersje

Czy można wymiennie traktować długość życia i jego jakość?

Badania pokazują, że zwykle jedynie osoby zdrowe
przedkładają jakość życia nad długość życia

Zmienność jakości życia w czasie u danej osoby

Nieodpowiednia waga przypisywana problemom
emocjonalnym i ze zdrowiem psychicznym

Pomijanie wpływu problemów zdrowotnych na jakość życia
opiekunów i innych członków rodziny
Jak mierzyć efekt zdrowotny?

Wymaga obserwacji na dużej liczbie pacjentów leczonych
nowym lekiem/ metodą + na grupie kontrolnej

Wpływ zmian niezależnych od leczenia, np. stylu życia,
a wpływ działania terapii
6
2017-03-27
Analiza wrażliwości

Przy analizach CE trzeba się zmierzyć z różnymi rodzajami niepewności

Ocena skutków zdrowotnych zwykle opiera się na informacjach
z wielu źródeł, nawet jeśli opieramy je na badaniach przeprowadzonych
na losowej reprezentatywnej próbie, ekstrapolacja rozwoju choroby poza
okres obserwacji obarczona jest ryzykiem.

Koszty mogą być odmienne wg różnych badań, niekoniecznie w wyniku
zakłóceń losowych
M.in.. Z tych powodów trzeba przeprowadzać
analizę wrażliwości wyników CE
pokazującą wpływ zmian wartości parametrów obarczonych niepewnością na
końcowy rezultat (np. wskaźnik CE)
Analiza wrażliwości, c.d.

Jednokierunkowa analiza wrażliwości – wpływ zmian jednego
parametru na wyniki, przy stałych wartościach pozostałych
parametrów

Dwukierunkowa analiza wrażliwości – wpływ zmian dwóch
parametrów jednocześnie

Wielokierunkowa analiza wrażliwości – analogicznie, ale bardziej
wymagająca analitycznie i jeśli chodzi o prezentację graficzną
7
2017-03-27
Analiza kosztowo-efektywnościowa
- dyskusja
1.
Tradycyjna analiza nie bada czy dostępne zasoby
w ochronie zdrowia są efektywnie alokowane.
Możliwe, że w rzeczywistości nie osiąga się przy
danych nakładach tak dużo, jak byłoby to możliwe
(Tengs et al., 1995).
Analiza kosztowo-efektywnościowa
- dyskusja
2.
Większość badań zależy od kontekstu, czyli
poprawa parametrów zdrowotnych może zależeć
częściowo od istniejącej uprzednio infrastruktury,
zasobów ludzkich w ochronie zdrowia i
skuteczności poprzednio stosowanych metod
terapii
8
2017-03-27
Analiza kosztowo-efektywnościowa
- dyskusja
3.
Indywidualne interwencje oceniane są zwykle
oddzielnie, mimo iż ich efektywność i koszt wiąże
się z tym, czy obecnie stosowane są inne rodzaje
terapii (albo będą wprowadzane w przyszłości)
Wycena zdrowia i życia
9
2017-03-27
Po co wyceniać?



Wycena statystycznego życia potrzebna do analiz kosztów
i korzyści, które wymagają wyrażenia kosztów i korzyści
w jednostkach pieniężnych
Ratowanie i przedłużanie życia „za wszelką cenę”
vs ograniczone zasoby i środki finansowe
Ubezpieczenia komercyjne
 szybki postęp metodologiczny, procesy ujednolicania metod
wyceny, konieczne dla badań i porównań międzynarodowych.
Przykładowe metody

Wycena statystycznego życia ludzkiego (ang. Value
of Statistical Life, VSL)

Wycena dodatkowego roku przeżycia (ang. Value of
Life Year Gained, VOLY).
10
2017-03-27
Koszyk gwarantowanych świadczeń
Koszyk gwarantowanych świadczeń
– co to jest?

Jedna z metod racjonalizacji wydatków na opiekę zdrowotną

Wykaz świadczeń i procedur zdrowotnych finansowanych
ze środków publicznych, wykonywanych przez świadczeniodawców na
rzecz pacjentów ubezpieczonych w systemie ubezpieczenia zdrowotnego.

Powinny w nim się znaleźć procedury najbardziej istotne dla danego
społeczeństwa, z udowodnioną skutecznością kliniczną oraz możliwe są do
sfinansowania w danym systemie ochrony zdrowia.

Gwarantowane - w całości finansowane ze środków publicznych.
Niegwarantowane - mogą być w całości lub w części finansowane
z wykorzystaniem innych form finansowania np. za pośrednictwem
dodatkowych ubezpieczeń.
11
2017-03-27
Koszyki

„Koszyk pozytywny” - wymienia świadczenia
opieki zdrowotnej finansowane ze środków
publicznych

„Koszyk negatywny” wymienia świadczenia,
które nie są finansowane ze środków
publicznych
Koszyk – po co go się opracowuje?

Określenie uprawnień ubezpieczonych

Ograniczenie wydatków firm w ubezpieczeniowych vs
uprawnienie większej liczby osób do świadczeń w ramach tych
samych nakładów

Eliminowanie technologii o niekorzystnych lub wątpliwych
wynikach
12
2017-03-27
Polska

W Polsce od 1993 różne podejścia, wsparcie m.in. Banku
Światowego, od koszyków negatywnych do pozytywnych

Nowelizacja z 25 VI 2009 r. ustawy o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wprowadziła
przepisy regulujące koszyk świadczeń gwarantowanych. Nowe
rozdziały:


„Rozdział 1a – Kwalifikowanie świadczeń opieki zdrowotnej jako
świadczeń gwarantowanych”
„Rozdział 1b – Agencja Oceny Technologii Medycznych”.
Polska

Zadaniem ministra zdrowia jest tworzenie katalogu świadczeń
gwarantowanych w poszczególnych zakresach i publikowanie ich
w formie rozporządzeń MZ

Wprowadzony nowelizacją koszyk świadczeń gwarantowanych
ma charakter koszyka pozytywnego. Koszyk negatywny istniał
do czasu wejścia nowelizacji ustawy, po wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z 2004 r.
13
2017-03-27
http://www.mz.gov.pl/koszyk-swiadczengwarantowanych












Ambulatoryjna opieka specjalistyczna
Świadczenia wysokospecjalistyczne
Leczenie szpitalne
Świadczenia w ramach programów zdrowotnych
Leczenie stomatologiczne
Rehabilitacja lecznicza
Opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień
Świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze
Opieka paliatywna i hospicyjna
Ratownictwo Medyczne
Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze
Lecznictwo uzdrowiskowe
Standaryzacja procedur leczenia
14
2017-03-27
Standardy w opiece zdrowotnej

Standardy świadczeń medycznych - opis warunków, wg jakich powinny być
wykonywane świadczenia medyczne. Określa je najczęściej płatnik.

Standardy postępowania medycznego (klinicznego) - algorytm stosowania
określonych procedur, wybranych z istniejących, klinicznie prawidłowych.
Tworzy je środowisko medyczne lub naukowe.
Źr.: K. Łańda (1999), Wytyczne i standardy kliniczne - aktualna wiedza medyczna, mat.
konferencyjne "Jakość w opiece medycznej" Kraków.
Korzyści ze standaryzacji

Koszty funkcjonowania są bardziej czytelne dla płatnika
i usługodawcy

Gwarantuje, że zostanie zastosowane najlepsze możliwe
działanie zgodne z aktualnym stanem wiedzy

Konieczna dla systemu ubezpieczeń: standardy dla
świadczeń gwarantowanych i niegwarantowanych.
Niezbędny warunek rozwoju komercyjnych ubezpieczeń
dodatkowych
15
2017-03-27
Agencja Oceny Technologii Medycznych
http://aotm.gov.pl/
 Opracowywanie raportów w sprawie oceny świadczeń opieki
zdrowotnej;
 Przygotowywanie analiz weryfikacyjnych m.in. w sprawie oceny leku,
środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego,
wyrobu medycznego;
 Wydawanie rekomendacji w zakresie kwalifikacji do świadczeń
gwarantowanych, zasadności refundacji leku, środka spożywczego
specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego.
 Wydawanie opinii w sprawie projektów programów zdrowotnych
ministrów i jednostek samorządu terytorialnego.
16