Przywództwo Organizacyjne

Przywództwo Organizacyjne
Dr Marta Miszczak
Konsultacje – Hilton: pok. 101, czw. 1515 - 1615
21.04 – test wyboru
ćwiczenia – 2 pytania pisemne + aktywność
25.02.2007
Wykład I
Temat: Istota przywództwa
Przywódca to osoba obdarzona charakterem odcinającym go od szarej rzeczywistości i mas. Czasem sytuacja
powoduje, że ktoś zostaje przywódcą.
Wzorce kulturowe powodowały, że to w większości mężczyźni stawali się przywódcami.
XIX w. – usystematyzowanie wiedzy o przywództwie.
Przywództwo – słowo wywodzi się z j. angielskiego – leading oraz leadership – staroangielskie lithon „podążać”
W języku polskim: przywództwo i przywódca pochodzą od: wieść / wodzić czyli sprawiać by ktoś za kimś
podążał.
Przywództwo – wskazanie drogi, zwłaszcza stając na czele, pociągając innych za sobą. Wymaga wyprzedzania
innych i wpływania na innych w równej mierze poprzez swoje czyny i słowa.
I pogląd na przywództwo (Aureliusz, Pacal)
Każda jednostka w historii jest jej narzędziem, historia kreuje przywódców.
II pogląd na przywództwo (Homer, Sofokles)
Przywódca jest podmiotem, historia jest ciągiem wzlotów i upadków przywódców, tylko oni mogą dyktować
masom co mają robić.
III pogląd na przywództwo (Marks)
Człowiek jest wielki nie ze względu na wpływ cech na wydarzenia historyczne, ale dlatego, że te cechy
predysponują go do bycia wielkim, osoba właściwa do zarządzania i zaspakajania potrzeb innych.
1904 rok – Termann – książka w której mówi, że przywództwo nie jest domeną ludzi, ale występuje także u
zwierząt, dlatego zaczęto je rozpatrywać punktu widzenia psychobiologicznego. Wprowadził badania nad
przywództwem.
W małej grupie realizowane są cele, które determinują wybór przywódcy grupy – twierdzenie Termanna.
Badania empiryczne w celu wypisania listy cech przywódcy nie odpowiedziały na pytania nurtujące badaczy:
jakie są typowe cechy przywódców.
Teoria interakcji – opozycyjna do teorii cech, uporządkowała problematykę przywództwa, ale trudno było
postawić hipotezę od strony empirycznej.
Sposób rozumienia przywództwa zależy od jego genezy.
Przywództwo jest jedna z zasad na podstawie której buduje się funkcjonowanie organizacji, instytucji i
organizacji społecznych. W takim ujęciu przywództwo rozumiane jest jako zinstytucjonalizowana możliwość
kontrolowania, decydowania i egzekwowania decyzji, mająca umocowanie w oficjalnych procedurach
administracyjnych, przepisach prawnych itp.
Wpływanie na poglądy i opinie innych ludzi dzięki:
1) szczególnym cechom osobowościowym i/lub
2) manifestowanie szczególnych zachowań w interakcjach z innymi i/lub
3) pełnieniu określonych funkcji w grupie społecznej i/lub
4) zajmowaniu określonej pozycji w strukturze grupy
Przywództwo – stosunek (wywieranie wpływu i uleganie wpływowi) w jakim pozostają względem siebie
członkowie grupy społecznej.
5 typów definicji przywódcy wg Gibba:
1) przywódcą jest jednostka, której pozycja jest umocowana instytucjonalnie
2) to osoba najbardziej lubiana w grupie, popularna lub o osobowości najbardziej atrakcyjnej dla
pozostałych członków grupy, postać centralna
3) osoba uważana przez członków grupy za najbardziej wpływową
1
4) osoba, której działanie zbliża grupę do osiągnięcia pożądanych celów – NADRZĘDNE POJĘCIE –
wyjaśnia resztę typów
5) osoba najbardziej skutecznie oddziałująca na interakcje w grupie
Lata 70/80 badania na Uniwersytecie Jagiellońskim – ustalono prawidłowość cech przywódczych od rodzaju
współdziałania:
1) im większa przewaga tym większy wpływ
2) uznanie przez ulegających wpływowi członków tej samej grupy społecznej
3) zaufanie – przekonanie osób ulegających wpływowi, ze przywódca nie wykorzysta swojej przewagi
wbrew interesom pozostałych członków grupy.
Wybieramy przywódcę bo się z nim identyfikujemy, są godni naśladowania.
3 poziomy rozpatrywania przywództwa:
1) poziom mikrostrukturalny tj. w relacjach międzyludzkich i małych grupach społecznych
2) poziom mezostrukturalny tj. rozumiany jako obszar życia społecznego, w którym aktywność społeczna
odbywa się przede wszystkim w grupach społecznych średniej wielkości, grupach pośrednich
3) poziom makrostrukturalny gdzie jest ono uwikłane w głębszy kontekst stosunków społeczno –
ekonomicznych, politycznych, grę interesów wielkich grup społecznych.
PRZYWÓDZTWO jako:
1) proces – wywieraniu wpływu na innych – działania
2) właściwość – zespół cech, które pozwalają określić osobę przywódcą
Przywództwo rozpatrywane jako proces społeczny, eksponuje wymiar władzy i jej źródeł lub też poszukuje się i
poddaje analizie wszystkie elementy procesu mające wpływ na zachowania innych.
Burns – przywództwo to szczególny typ sprawowania władzy – relacyjne, kolektywne, zorientowane na cel.
Doktór – rodzaj władzy, który na podstawie osobistych cech lidera prowadzi do dobrowolnego uznania jego
zwierzchności. W takiej sytuacji przywódca staje się współuczestnikiem działania, zaś zaufanie miedzy
kierującymi, a kierowanymi jest wzajemne.
SKŁADOWE PRZYWÓDZTWA – społeczny kontekst przywództwa:
ludzie
władza
umiejętność wywierania wpływu
wartości moralne
osobowość i doświadczenie
grupa – wyznawcy lidera
więź między liderem a zwolennikami
kontekst społeczny
Przywództwo organizacyjne (1994) – umiejętność jednostki wywierania wpływu, motywowania oraz
umożliwiania innym przyczyniania się do efektywności i sukcesu organizacji której są członkami.
M. Herman – wizje przywództwa:
1) pasterz – koncepcja skupiająca się na cechach (legenda o pasterzu szczurołapie – wpływ na ludzi,
czarowani)
2) kupiec – teorie przywództwa jako odmiana transakcji i wymiany, uświadamianie potrzeb,
uświadamianie, że on je zaspokoi
3) walka zbrojna – teorie kładące nacisk na społeczne i sytuacyjne uwarunkowania przywództwa – reakcje
na zmiany, wybieramy przywódcę takiego jaki jest potrzebny TERAZ
4) marionetka – atrybucyjne teorie przywództwa – zwolennicy lidera manipulują liderem aby zrealizować
swoje cele
04.03.2007
Wykład II
Temat: Różnice między przywódcą a menadżerem. Władza. Modelowanie.
Menadżer – dba o to, żeby pracownicy otrzymywali odpowiednie wynagrodzenie.
Funkcje: planowanie, organizowanie, przewodzenie, kontrolowanie
Przywódca – motywuje do wydajności, kreatywnej pracy.
2
Zarządzanie posługuje się technikami opartymi na rozumowaniu i sprawdzaniu.
Przywództwo dysponuje mniej sprecyzowanymi narzędziami, dlatego wymaga zaangażowania dużej ilości
osób, które muszą być odpowiednio motywowane. Opiera się na entuzjazmie i pasji.
Zarządzanie nie wymaga takiej ekspresji uczuć, raczej opiera się na zachowaniu zachowawczym.
Przywódca korzysta częściej z wyobraźni i kreatywnych technik.
Menadżer opiera się na ustalonych sposobach rozwiązywania problemu.
Przywódca kreuje wizję, którą ma realizować menadżer.
Założenia L. Bossidy (G.E.)
1) pozbywaj się tłuszczu
2) wyznaczaj zabójcze cele
3) rozpychaj się na drodze do zwycięstwa
4) wyraźne polecenia
5) duże wymagania od pracowników
6) stawianie na rozwój firmy.
Mintzberg, Griffin, Kotler – nie stawiają równości między przywódcą a menadżerem.
Kotler -> funkcje
1) planowanie i budżetowanie
2) organizowanie i zatrudnianie
3) kontrola i rozwiązywanie problemów
4) wyniki i stopień ich przewidywalności
funkcja
Planowanie i budżetowanie
Organizowanie i zatrudnianie
Kontrola i rozwiązywanie
problemów
Wyniki i stopień ich
przewidywalności
zarządzanie
Ustalanie szczegółowych etapów i
harmonogramów dla osiągnięcia
potrzebnych wyników
Stabilizowanie struktury dla
wymagań planu, obsadzenie jej
ludźmi, delegowanie
odpowiedzialności i władzy,
metody kierowania ludźmi.
Monitorowanie wyników,
identyfikacja odchyleń od planu,
planowanie i rozwiązywanie
problemów
Uzyskiwanie w krótkich terminach
wyników przewidywalnych,
oczekiwanych przez
zainteresowanych np. klientów na
czas
przywództwo
Wypracowanie wizji przyszłości
oraz strategii zmian potrzebnych dla
osiągnięcia wizji
Integrowanie ludzi, przekaz
kierunku działania słowami i
czynem, którzy wpływają na
zespoły, które będą akceptowały
wizję i strategię.
Wyzwalanie energii ludzi w
przełamywaniu barier politycznych
biurokracji i barier zasobów przez
zaspokojenie podstawowych
potrzeb ludzkich
Kreowanie zmian, często
radykalnych, wytwarzanie wg
nowych oczekiwań klientów,
nowych podejść do pracy w celu
zwiększenia konkurencyjności
firmy
Kierowanie – zrobienie czegoś poprzez innych
Przywództwo – skłanianie innych by chcieli coś zrobić
Menadżer – powinien posiadać umiejętności syntetycznego myślenia, uogólniania, długofalowego planowania –
spojrzenie makro.
Przywództwo – sprawne komunikowanie się z innymi pracownikami, radzenia sobie ze szczegółowością zadań
– spojrzenie mikro.
Autorytet władzy
Charakterystyczne zachowania
Menadżer
1) poleca i nakazuje
2) wywiera
presję
na
rozliczenie
się
podwładnych z wykonanej pracy przed
Leader (przywództwo)
1) inspiruje, proponuje
2) wywiera
nacisk
na
rozliczenie
się
pracowników z wykonania zadań przez
3
przełożonymi
dopinguje ludzi do pracy
władza formalna – podstawa władzy
budzi respekt wśród pracowników
mówi: „ja”, „idź”
wie jak się robi pewne rzeczy
wyznacza zadania podwładnym i mówi co
należy zrobić
9) wyciąga
konsekwencje
z
błędów
popełnionych przez podwładnych
10) cieszy się z sukcesów firmy
3)
4)
5)
6)
7)
8)
zespołem
3) daje ludziom wzorce do naśladowania i dzieli
się z nimi swoimi doświadczeniami
4) podstawą jego działania jest własny autorytet
5) budzi szacunek i wywołuje zainteresowanie
członków zespołu wykonywanymi zadaniami
6) mówi: „my”, „chodźmy”
7) pokazuje jak to się robi
8) omawia zadanie i tempo pracy członków
zespołu
9) analizuje błędy i wyjaśnia jak im zapobiec w
przyszłości
10) utożsamia swój sukces powodzeniem całego
zespołu
Różnice menadżer – leader wg W. Bennisa
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
Menadżer
administruje
kopiuje, powtarza działania
podtrzymuje działania innych ludzi
koncentruje się na systemie i strukturze
opiera się na kontroli
postrzega
problemy
w
perspektywie
krótkookresowej
akceptuje status quo
zadanie pytana: jak, kiedy?
Jest „dobrym żołnierzem”
Dba o dobre wykonawstwo zadań
Poprawnie wykonuje zadania
Robi sprawy poprawnie
Imituje, odtwarza
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
Leader
wprowadza innowacje
jest oryginalny
rozwija działania członków zespołu
koncentruje się na ludziach
inspiruje, wzbudza zaufanie
tworzy strategiczne wizje
postrzega problemy długookresowo
stawia sobie nowe wyzwania
zadaje pytania: co, dlaczego?
Jako leader jest samym sobą
Dba o dobre produkty, zadania
Realizuje dobre pomysły
Kreuje, tworzy, jest oryginalny
Maks Weber – wprowadził pojęcie władzy prawomocnej
3 idealne typy władzy
1) władza charyzmatyczna – oparta na szczególnych cechach przywódcy
2) władza tradycyjna – wiara w pewien ład i porządek
3) władza legalna – pochodzi z wyboru lub mianowania na podstawie procedur prawnych
Władza organizacyjna (należy do typu władzy legalnej):
1) możność podejmowania i realizowania decyzji niezależnych od woli ludzi, których decyzja w taki czy
inny sposób dotyczy – jest to wtedy przywilej panowania nad wolą innego człowieka
2) zdolność wpływania na zachowania innych
3) możliwość postawienia własnych celów i wartości nad celami lub wartościami innych
Jak ludzie reaguje na władzę? – mechanizmy obronne w sytuacji wywierania nacisku
1) zmniejszenie komunikacji w górę
2) lizusostwo i inne schlebiające reakcje
3) destrukcyjne współzawodnictwo i rywalizacja
4) uległość i przystosowanie się
5) bunt i opór
6) tworzenie sojuszów i koalicji
7) wycofanie się i ucieczka
Jak władza działa na leadrea?
1) koszt czasu
2) koszt wprowadzenia w życie
3) koszt wyobcowania
4) koszt stresu
5) koszt zmniejszenia wpływu
Władza jaką posługują się kierownicy i przywódcy
1) autorytet formalny – władza zagwarantowana hierarchią organizacyjną
2) władza nagradzania – jest to władza przyznawania nagród
3) władza wymuszania – władza ta pozwala wymusić stosowanie się do wymagań za pomocą zagrożenia
psychologicznego, emocjonalnego lub fizycznego
4
4) władza odniesienia – oparta jest na utożsamieniu się, naśladownictwie, lojalności i charyzmie
5) władza ekspercka – wynika ona z rozległych informacji lub wiedzy fachowej
Modelowanie – wykonanie przez podmiot działania podobnego symbolicznie lub konkretnie od tego, które
uprzednio wykonał model. Ważne w modelowaniu jest przyswojenie czyli wiedza jak wykonać to zadanie i
wykonanie.
Trzy komponenty składowe modelowania:
1) modelowanie zależy od właściwości modela: autorytet, władza, kompetencje, dysponowanie środkami
firmy
2) właściwości podmiotu: umiejętności wykonanie zadania, motywacja
3) czynności wykonywane, które trzeba przyswoić.
5