ZSRR i USA

advertisement
interwencja w Afganistanie - trwająca w latach 1979-1989 inwazja Armii Radzieckiej na Afganistan w celu zacieśnienia kontroli nad
tamtejszymi władzami komunistycznymi oraz ich obrony przed powstańcami; przerodziła się w wojnę z mudżahedinami, wspieranymi
przez USA, Chiny, Pakistan, Arabię Saudyjską i Iran; trudne warunki terenowe i błędy radzieckich dowódców doprowadziły do klęski
najeźdźców, którzy ponieśli dotkliwe straty i musieli się wycofać z Afganistanu; niepowodzenie to, dowodzące słabości imperium
sowieckiego, poważnie nadszarpnęło prestiż ZSRR, stając się „radzieckim Wietnamem"
Faktyczni przywódcy ZSRR w porządku chronologicznym:
(w nawiasach podano pełnione w tym okresie funkcje, niekoniecznie pokrywają się one z okresem faktycznego sprawowania
władzy jaki podano wcześniej)








1917-1924 Włodzimierz Lenin (jako przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych, czyli bolszewickiego
rządu).
1924-1953 Józef Stalin (jako sekretarz generalny KC KPR(b), WKP(b) i KPZR, oraz przewodniczący Rady
Komisarzy Ludowych a potem Rady Ministrów ZSRR).
1953-1955 Georgij Malenkow (jako przewodniczący Rady Ministrów ZSRR i przez krótki czas I sekretarz
KC KPZR).
1955-1964 Nikita Chruszczow (jako I sekretarz KC KPZR i przewodniczący Rady Ministrów ZSRR).
1964-1982 Leonid Breżniew (jako I sekretarz a następnie sekretarz generalny KC KPZR i przewodniczący
Rady Ministrów ZSRR, przez jakiś czas również przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, czyli
formalnie głowa państwa).
1982-1984 Jurij Andropow (jako sekretarz generalny KC KPZR i przewodniczący Prezydium Rady
Najwyższej ZSRR).
1984-1985 Konstantin Czernienko (jako sekretarz generalny KC KPZR i przewodniczący Prezydium Rady
Najwyższej ZSRR).
1985-1991 Michaił Gorbaczow (jako sekretarz generalny KC KPZR, przewodniczący Prezydium Rady
Najwyższej ZSRR i prezydent ZSRR).
Gorbaczow Michaił (ur. 1931) - polityk radziecki, w latach 1985-1991 przywódca ZSRR (jako sekretarz generalny KPZR, a od 1990 r.
prezydent ZSRR); w polityce zagranicznej doprowadził do ocieplenia stosunków z Zachodem, zawarł przełomowe porozumienia
rozbrojeniowe i wycofał ZSRR z rywalizacji o światową hegemonię, co spowodowało zakończenie zimnej wojny i rozpad bloku
wschodniego; w polityce wewnętrznej wprowadził pierestrojkę, która - wbrew jego intencjom - przyczyniła się do rozpadu ZSRR; po
puczu sierpniowym w 1991 r. stracił realną władzę na rzecz Jelcyna; 25 XII 1991 r. ustąpił ze stanowiska prezydenta (nieistni ejącego już)
Związku Radzieckiego; w 1990 r. otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla
pierestrojka (roś. „przebudowa") - jedno z głównych haseł programu reform ZSRR, ogłoszonych przez Gorbaczowa, a także potoczne
określenie całości przeobrażeń, jakie zaszły w Związku Radzieckim pod jego rządami; najważniejszymi elementami pierestrojki były
liberalizacja reżimu totalitarnego oraz większa jawność w życiu publicznym (głasnost); z czasem objęła także próby umiarkowanej
demokratyzacji ustroju; przy braku rzeczywistych reform gospodarczych pierestrojka doprowadziła, wbrew intencjom Gorbaczowa, do
osłabienia i rozkładu państwa radzieckiego
Jelcyn Borys (ur. 1931) - polityk radziecki i rosyjski, w latach 1991-1999 prezydent Rosji; zdecydowany zwolennik pierestrojki, w latach
1989-1991 stał się liderem opozycji demokratycznej, krytykującej Gorbaczowa za zbyt wolne tempo przemian; jako prezydent Rosji
przyczynił się do porażki puczu sierpniowego, w czasie którego faktycznie przejął władzę w ZSRR; doprowadził do likwidacji państwa
radzieckiego; w 1993 r. wprowadził system prezydencki i stłumił próbę przewrotu podjętą przez opozycję parlamentarną; w gospodarce
rządy Jelcyna przyniosły koniec realnego socjalizmu; w polityce zagranicznej kontynuował zbliżenie z Zachodem, starając się r ównocześnie
odbudować imperialną pozycję Rosji na obszarze WNP; od 1996 r. z powodu choroby odsuwał się od bieżącej polityki; w grudniu 1999 r.
ustąpił z urzędu prezydenta, wskazując ówczesnego premiera Władimira Putina na swego następcę
Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
George Washington (1789-1797), formalnie bezpartyjny, ale sympatyzował z federalistami
John Adams (1797-1801), Federalista
Thomas Jefferson (1801-1809), Demokratyczny Republikanin
James Madison (1809-1817), Demokratyczny Republikanin
James Monroe (1817-1825), Demokratyczny Republikanin
John Quincy Adams (1825-1829), W chwili wyboru członek stronnictwa Demokratyczno-Republikańskiego,
potem Narodowy Republikanin
Andrew Jackson (1829-1837), Demokrata
Martin Van Buren (1837-1841), Demokrata
William Henry Harrison1) (1841), Whig
John Tyler2) (1841-1845), Demokrata kandydujący z ramienia Whigów
James Knox Polk (1845-1849), Demokrata
David Rice Atchison (4 marca 1849, tymczasowo, jako prezydent pro tempore Senatu USA), Demokrata
1
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
Zachary Taylor1) (1849-1850), Whig
Millard Fillmore2) (1850-1853), Whig
Franklin Pierce (1853-1857), Demokrata
James Buchanan (1857-1861, Demokrata
Abraham Lincoln1) (1861-1865), Republikanin
Andrew Johnson2) (1865-1869), Demokrata lojalny wobec Unii
Ulysses Simpson Grant (1869-1877), Republikanin
Rutherford Birchard Hayes (1877-1881), Republikanin
James Abram Garfield1) (1881), Republikanin
Chester Alan Arthur2) (1881-1885), Republikanin
Grover Cleveland (1885-1889), Demokrata
Benjamin Harrison (1889-1893), Republikanin
Grover Cleveland (1893-1897), Demokrata
William McKinley1) (1897-1901), Republikanin
Theodore Roosevelt2) (1901-1909), Republikanin
William Howard Taft (1909-1913), Republikanin
Woodrow Wilson (1913-1921), Demokrata
Warren Gamaliel Harding1) (1921-1923) Republikanin
Calvin Coolidge2) (1923-1929), Republikanin
Herbert Clark Hoover (1929-1933), Republikanin
Franklin Delano Roosevelt1) (1933-1945), Demokrata
Harry S. Truman2) (1945-1953), Demokrata
Dwight David Eisenhower (1953-1961), Republikanin
John Fitzgerald Kennedy1) (1961-1963), Demokrata
Lyndon Baines Johnson2) (1963-1969), Demokrata
Richard Milhous Nixon3) (1969-1974), Republikanin
Gerald Rudolph Ford4) (1974-1977), Republikanin
James Earl Carter (1977-1981), Demokrata
Ronald Reagan (1981-1989), Republikanin
George H. W. Bush senior (1989-1993), Republikanin
William Jefferson Clinton (1993-2001), Demokrata
George W. Bush (od 2001), Republikanin
Przypisy
1
Zmarł w trakcie pełnienia urzędu.
2
Jako urzędujący wiceprezydent objął urząd po zmarłym prezydencie.
3
Ustąpił ze stanowiska.
4
Jako urzędujący wiceprezydent objął urząd po prezydencie, który ustąpił z urzędu.
wojna w Korei - toczony w latach 1950-1953 konflikt między komunistami z północnej Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej
(KRLD), którzy dążyli do opanowania całego półwyspu, a leżącą na południu Republiką Korei, wspieraną przez siły ONZ (głównie
amerykańskie); w toku działań wojennych komuniści otrzymali nieoficjalną pomoc Chin w postaci półmilionowej armii „ochotników";
walki zakończyły się utrzymaniem podziału Korei na 2 państwa; wojna kosztowała życie l ,2 min ludzi, postawiła po raz pierwszy świat na
krawędzi konfliktu nuklearnego i przyczyniła się do zaostrzenia stosunków między stronami zimnej wojny
wojna w Wietnamie - toczony od pocz. lat 60. konflikt między komunistami z północnej Demokratycznej Republiki Wietnamu, którzy
dążyli do opanowania całego kraju, a leżącą na południu Republiką Wietnamu, popieraną przez USA; w latach I965-I973 w wojnie brały
udział oficjalnie oddziały amerykańskie (wcześniej występowały jako zespoły doradców); trudne warunki terenowe i klimatyczne oraz
błędne decyzje wojskowe i polityczne sprawiły, iż Amerykanie nie zdołali pokonać komunistów, sami za to ponieśli ciężkie straty (55 tyś.
zabitych i zmarłych, ponad 300 tyś. rannych); wobec rosnących kosztów wojny oraz nasilającej się krytyki w kraju prezydent Nixon podjął
decyzję o wycofaniu wojsk z Wietnamu - ostatnie oddziały opuściły kraj w 1973 r. (co doprowadziło 2 lata później do podboju Wietnamu
Południowego przez komunistów); konflikt wietnamski stanowił największy cios dla prestiżu USA w powojennej historii, czym przyczynił
się pośrednio do odprężenia
Reagan Ronald (1911-2004) - polityk konserwatywny, w latach 1981-1989 prezydent Stanów Zjednoczonych z ramienia Partii
Republikańskiej; autor programu radykalnych reform w duchu liberalno-konserwatywnym (reaganomiki), opartego na redukcji wydatków
publicznych, ograniczeniu roli państwa w gospodarce, obniżeniu podatków i ustabilizowaniu wartości pieniądza; w polityce zagranicznej
zwolennik twardego kursu wobec bloku wschodniego, doprowadził - dzięki zwycięstwu w wyścigu zbrojeń oraz zdecydowanym działaniom
politycznym, ekonomicznym i propagandowym - do zmiany polityki ZSRR i zakończenia zimnej wojny; rządy Reagana przyniosły dynamiczny rozwój
gospodarki amerykańskiej oraz podniesienie międzynarodowego prestiżu USA
2
Download