Krajowy Sekretariat Banków, Handlu i Ubezpieczeń

Krajowy Sekretariat
Banków, Handlu i Ubezpieczeń
40-286 Katowice, ul. Floriana 7 • tel./fax 032 253 83 62
e-mail: • [email protected] • www.solidarnosc.org.pl/sekretariat.bhiu/
Warszawa, 07.10.2014 r.
Pan Radosław Sikorski
Marszałek Sejmu RP.
ul. Wiejska 4/6/8
00-902 Warszawa
Sytuacja pracowników zatrudnionych w placówkach handlowych, szczególnie w sklepach
wielkopowierzchniowych (super- i hipermarketach) oraz w sklepach dyskontowych w ostatnich latach
dramatycznie się pogorszyła. Trudna sytuacja dotyczy osób zatrudnionych głównie w sieciach
transnarodowych, które zdominowały rynek handlu wielkopowierzchniowego w Polsce, wypierając
rodzime firmy m.in. przez wprowadzenie agresywnej polityki cenowej i obniżając koszty zatrudnienia.
Należy nadmienić, że średnie wynagrodzenie zasadnicze w grupie najliczniej reprezentowanych w
handlu stanowisk pracy kasjerów/sprzedawców wynosi niewiele ponad minimalne wynagrodzenie w
Polsce tj. 1800 zł brutto, a nierzadko jest mu równe.
W sektorze umocniła się niepokojąca tendencja do wypierania zatrudnienia pracowniczego
przez zatrudnienie niepracownicze oparte na umowach cywilnoprawnych. Pracownicy zatrudnieni na
stałe zastępowani są pracownikami leasingowymi. Niepokój budzi także malejąca liczba umów o
pracę zawartych na czas nieokreślony. Te działania pracodawców handlu następują przy jednoczesnej
tendencji wzrostowej w zakresie zysków sieci handlowych.
Ekspansja i monopolizacja rynku handlu wielkopowierzchniowego przez firmy z obcym
kapitałem wciąż rośnie, czego dowodem jest zwiększająca się liczba sklepów należących do tych
podmiotów. Obecnie placówki wielkopowierzchniowe (o powierzchni 400 m2 i większej) oraz sklepy
dyskontowe zajmują niemal 50 procent całkowitej powierzchni handlowej (dla porównania w 2005 r.
liczba ta wynosiła 28 procent). Udział sprzedaży w sieciach handlowych w Polsce przewyższa obecnie
poziom obserwowany w bardziej rozwiniętych gospodarkach (na podstawie: opracowania Deloitte i
DNB pt. "Kierunki 2014 – kluczowe czynniki determinujące handel w Polsce").
Reasumując, sieci handlowe nastawione są wyłącznie na uzyskiwanie coraz większych
obrotów i zysków, coraz częściej kosztem zatrudnionych pracowników. Pracownicy są przeciążeni
pracą o czym świadczy liczba skarg, która wpływa do organizacji związkowych obejmujących swoim
działaniem większość sklepów funkcjonujących w ramach sieci handlowych obecnych w Polsce . Jako
przyczyny rosnącego niezadowolenia pracowników należy wymienić zbyt małą liczbę zatrudnionych
pracowników w stosunku liczby powierzonych im zadań oraz godzin otwarcia sklepów, przeciążenie
pracą, wielozadaniowość na stanowiskach pracy, stresogenne warunki pracy (w tym mobbing i
dyskryminacja) oraz brak dialogu i chęci porozumienia pracodawców z organizacjami związkowymi
działającymi w branży. W niektórych sieciach mamy do czynienia z nagminnym łamaniem praw
pracowniczych.
Wobec przedstawionych powyżej problemów domagamy się:
 zmian legislacyjnych w Kodeksie pracy oraz w innych aktach prawnych w
zakresie poprawy warunków pracy i płacy osób zatrudnionych w handlu,
 utworzenia trójstronnego zespołu ds. handlu, którego celem byłoby
prowadzenie dialogu społecznego na poziomie branżowym
 ograniczenia handlu w niedziele,
 zwiększenia
kontroli
nad
warunkami
pracy
w
sklepach
wielkopowierzchniowych i sklepach dyskontowych poprzez uruchomienie
osobnych, kompleksowych programów kontrolnych powierzonych do
realizacji dla Państwową Inspekcję Pracy,
 wzmożonej kontroli nad przestrzeganiem prawa do swobodnego zrzeszania
się w związkach zawodowych,
 wprowadzenie podatku obrotowego, co zabezpieczy Skarb Państwa przed
transferowaniem przez sieci handlowe zysków ze sprzedaży za granicę
Na zakończenie warto podkreślić, iż zarządy działających w Polsce sieci handlowych bardzo
często nie są zainteresowane prowadzeniem jakiegokolwiek dialogu ze stroną społeczną. W naszym
kraju nie ma reprezentatywnych organizacji zrzeszających pracodawców w handlu, nie funkcjonuje
dialog na poziomie sektorowym. W efekcie warunki pracy i płacy w Polsce znaczenie odbiegają od
unijnej średniej, nie tylko w zakresie wartości wynagrodzenia, ale także bezpieczeństwa i higieny
pracy. Ponadto dyskryminacyjny charakter ma także wewnętrzne zróżnicowanie standardów
zatrudnienia w sieciach transnarodowych. Warunki pracy i płacy w poszczególnych sklepach w
europejskich lokalizacjach są bardzo zróżnicowane, natomiast standardy obowiązujące w Polsce są
znacznie poniżej średniej, nawet środkowoeuropejskiej.
Handel w Polsce to blisko 1/3 polskiej gospodarki i 1/4 całego zatrudnienia, co wyraźnie
pokazuje, jaki wpływ problemy w tym sektorze mają na sytuację społeczno-gospodarczą w całym
kraju. Informując o trudnej sytuacji pracowników handlu i proponując kierunki działań naprawczych,
liczymy, że zasiadający w Sejmie reprezentanci obywateli naszego kraju podejmą wysiłki na rzecz
uzdrowienia sytuacji w branży i ustanowienia w tym sektorze właściwych zasad funkcjonowania,
zgodnych z unijnymi standardami i międzynarodowymi konwencjami.
Alfred Bujara
Przewodniczący
Krajowego Sekretariatu Banków, Handlu i Ubezpieczeń
NSZZ „Solidarność”