ZADANIE Janek cały swój dochód, który wynosi 60 zł, wydaje na chleb

Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…
2
Jeszcze o KONSUMENCIE…
3
Analizie poddajmy wpływ zmiany ceny dobra na zachowanie konsumenta…
Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania…
4
Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania. Jednak w przypadku DOBRA GIFFENA zapotrzebowanie na
drożejące dobro rośnie.
5
Nazwa „dobra Giffena” pochodzi od nazwiska Roberta Giffena, brytyjskiego ekonomisty, który w XIX w. badał popyt
na mięso i chleb najuboższych rodzin irlandzkich. Istnienie
tych dóbr nie zostało udowodnione empirycznie.
6
Aby lepiej zrozumieć reakcje zapotrzebowania na dobro na
zmiany ceny tego dobra (a także fenomen dóbr Giffena) rozróżnimy teraz EFEKT SUBSTYTUCYJNY oraz EFEKT
DOCHODOWY zmiany ceny.
7
Po zmianie ceny dobra zmiana popytu konsumenta zachodzi
zarówno NA SKUTEK ZMIANY RELACJI CEN nabywanych dóbr, jak i NA SKUTEK ZMIANY REALNEGO DOCHODU konsumenta.
8
Zmianę popytu konsumenta zachodzącą WYŁĄCZNIE pod
wpływem zmiany relacji cen nabywanych dóbr nazywamy
EFEKTEM SUBSTYTUCYJNYM zmiany ceny.
9
Efekt substytucyjny: A  B
10
Zmianę popytu konsumenta spowodowaną WYŁĄCZNIE
przez wywołaną ruchem ceny zmianę jego realnego dochodu
nazywamy EFEKTEM DOCHODOWYM zmiany ceny.
11
Efekt dochodowy: B  C
12
Efekt substytucyjny i efekt dochodowy: A B C.
ZADANIE
13
Janek cały swój dochód, który wynosi 60 zł, wydaje na chleb (X) i
dżem (Y). Chleb kosztuje 15 zł za bochenek, a dżem 12 zł za słoik.
a) Narysuj linię ograniczenia budżetowego Janka. b) Zaznacz preferencje konsumenta i punkt, który odpowiada wybranemu przezeń
koszykowi dóbr. c) Dżem potaniał do 10 zł. Jak zmieni się popyt
Janka (wskaż nowy optymalny koszyk dóbr)? d) Zaznacz wpływ
efektu substytucyjnego i efektu dochodowego obniżki ceny dżemu, o
której była mowa w punkcie (c), na zapotrzebowanie na dżem.
ZADANIE
14
Janek cały swój dochód, który wynosi 60 zł, wydaje na chleb (X) i
dżem (Y). Chleb kosztuje 15 zł za bochenek, a dżem 12 zł za słoik.
a) Narysuj linię ograniczenia budżetowego Janka. b) Zaznacz preferencje konsumenta i punkt, który odpowiada wybranemu przezeń
koszykowi dóbr. c) Dżem potaniał do 10 zł. Jak zmieni się popyt
Janka (wskaż nowy optymalny koszyk dóbr)? d) Zaznacz wpływ
efektu substytucyjnego i efektu dochodowego obniżki ceny dżemu, o
której była mowa w punkcie (c), na zapotrzebowanie na dżem.
a)
Zobacz linia OL na rysunku wyżej.
15
ZADANIE
Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wynosi 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta.
16
Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wynosi 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta.
a) LOB została przedstawiona na rysunku. Współrzędne punktów L
i N znajdujemy, dzieląc dochód konsumenta przez ceny dóbr (L:
120/8=15; N: 120:12=10). Nachylenie LOB jest równe 0N/0L, czyli
odpowiada relacji cen dóbr X i Y (0N/0L=10/15=2/3).
b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku X efekt substytucyjny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt dochodowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X?
17
Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wynosi 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta.
a) LOB została przedstawiona na rysunku. Współrzędne punktów L
i N znajdujemy, dzieląc dochód konsumenta przez ceny dóbr (L:
120/8=15; N: 120:12=10). Nachylenie LOB jest równe 0N/0L, czyli
odpowiada relacji cen dóbr X i Y (0N/0L=10/15=2/3).
b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku X efekt substytucyjny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt dochodowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X?
b) X jest dobrem niższego rzędu.
Efekt substytucyjny jest dla tego
dobra skierowany odwrotnie niż
dochodowy. Po wzroście ceny X
pod wpływem efektu substytucyjnego popyt na X maleje (z XE do
XB), a wskutek efektu dochodowego – wzrasta (z XB do XE’). X
to dobro Giffena, bo efekt substytucyjny jest słabszy niż dochodowy. Wzrost ceny zwiększa zapotrzebowanie na to dobro (przejście z E do E’).
18
Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wynosi 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta.
b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku X efekt substytucyjny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt dochodowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X?
X jest dobrem niższego rzędu.
Efekt substytucyjny jest dla tego
dobra skierowany odwrotnie niż
dochodowy. Po wzroście ceny X
pod wpływem efektu substytucyjnego popyt na X maleje (z XE do
XB), a wskutek efektu dochodowego – wzrasta (z XB do XE’). X
to dobro Giffena, bo efekt substytucyjny jest słabszy niż dochodowy. Wzrost ceny zwiększa zapotrzebowanie na to dobro (przejście z E do E’).
c) Narysuj ścieżkę wzrostu dochodu tego konsumenta.
19
20
PRZEDSIĘBIORSTWO NA RYNKU
21
Przyjrzyjmy się teraz zachowaniu przedsiębiorstwa (firmy,
producenta) na rynku…
22
Przedsiębiorstwa (firmy, producenci) wytwarzają dobra, zużywając zasoby, których właściciele, czyli gospodarstwa domowe,
uzyskują dzięki temu dochody. Producentem jest np. muzyk
jazzowy, fabryka samochodów, policja.
23
Utworzenie przedsiębiorstwa pozwala zwiększyć wydajność
pracy. Po pierwsze, przedsiębiorstwa umożliwiają specjalizację.
Po drugie, chodzi o korzyści z koordynacji działań ludzi wykonujących wyspecjalizowaną pracę.
24
Przyjrzymy się teraz decyzjom przedsiębiorstwa o wielkości produkcji .
Zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest zysk.
TP = TR – TC,
gdzie:
TP – zysk całkowity (ang. total profit).
TR – utarg całkowity (ang. total revenue).
TC – koszt całkowity (ang. total cost)
25
26
Uwaga! Obliczając zysk (TP=TR-TC), ekonomiści zwracają uwagę
na ignorowany przez księgowych KOSZT ALTERNATYWNY.
Chodzi głównie o koszt alternatywny kapitału zaangażowanego w
działalność firmyA.
-------------------------------------------------------------------------------------A Tym kosztem alternatywnym jest zwykle ZYSK NORMALNY,
którego nie osiągnięto, bo zaangażowano kapitał w realizację takiego, a nie innego, projektu.
27
Od tej pory zatem, mówiąc o kosztach, będziemy mieli na myśli
KOSZT W SENSIE EKONOMICZNYCM, który obejmuje m. in.
KOSZT ALTERNATYWNY kapitału.
Jeśli zatem firma, o której mówimy, osiąga zysk, oznacza to, że jej
utarg całkowity przewyższa jej EKONOMICZNY koszt całkowity.
O takim zysku tej firmy powiemy, że jest to ZYSK EKONOMICZNY (NADZWYCZAJNY ).
28
ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku:
1. ZYSK KSIEGOWY;
2. ZYSK EKONOMICZNY (inaczej: NADZWYCZAJNY );
3. ZYSK NORMALNY.
29
A zatem zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest
zysk…
TP = TR – TC,
gdzie:
TP – zysk całkowity (ang. total profit).
TR – utarg całkowity (ang. total revenue).
TC – koszt całkowity (ang. total cost)
30
TP = TR – TC,
1.
TP, TR i TC zależą od wielkości produkcji, Q.
2.
Naszym celem jest zbadanie decyzji firmy o wielkości produkcji. Firma wybiera wielkość produkcji, Q, przy której
zysk całkowity, TP, jest największy. Sprawdzimy zatem,
przy jakiej wielkości produkcji zysk, czyli różnica TR i TC
jest największa. Wymaga to zbadania zależności TR i TC od
wielkości produkcji, Q.
31
WIELKOŚĆ PRODUKCJI A UTARGI PRZEDSIĘBIORSTWA
Od wielkości produkcji, Q, zależy utarg całkowity:
TR = f(Q) = Q•P
gdzie:
TR – utarg całkowity przedsiębiorstwa.
Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji.
P – cena jednostki produkcji. (UWAGA! WYKLUCZAMY RÓŻNICOWANIE CEN).
32
ROŻNICOWANIE CEN ma miejsce, kiedy różne jednostki produkcji sprzedajemy po różnej cenie (np. różnym klientom).
33
Obok utargu całkowitego, TR, (ang. total revenue) ekonomiści wyróżniają także utargu krańcowy, MR, (ang. marginal revenue).
Utarg krańcowy, MR, stanowi zmianę utargu całkowitego, TR,
spowodowaną niewielkm zwiększeniem produkcji.
34
Zależnie od rodzaju rynku, na którym działa przedsiębiorstwo, utarg całkowity, TR, zmienia się w różny sposób, reagując na zmiany liczby wytworzonych i sprzedanych jednostek
produkcji, Q.
Rynek, na którym dziala przedsiębiorstwo, może mieć jedną
z dwóch form:
1. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ.
2. RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ.
Po kolei zbadamy zależność utargów, TR i MR, od wielkości
produkcji, Q, na tych obu rynkach.
35
RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ
Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ
ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC
CENY.
36
RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ
Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ
ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC
CENY.
W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma,
cena równa się utargowi krańcowemu…
37
RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ
Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ
ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC
CENY.
W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma,
cena równa się utargowi krańcowemu…
38
…a utarg całkowity zwiększa się proporcjonalnie do wielkości
sprzedaży.
39
RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ
Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY
ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. (Ich przyrosty produkcji też są duże).
40
Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY
ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. Linia popytu na produkty firmy jest nachylona w dół, cena jest większa od
utargu krańcowego.
41
Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY
ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. Linia popytu na produkty firmy jest nachylona w dół, cena jest większa od
utargu krańcowego, a utarg całkowity najpierw rośnie w miarę
zwiększania się produkcji, a potem maleje.
42
WIELKOŚĆ PRODUKCJI A KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA
KOSZT CAŁKOWITY
Od wielkości produkcji, Q, zależy także koszt całkowity:
TC = g(Q)
gdzie:
TC – koszt całkowity produkcji.
Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji.
43
Od wielkości produkcji, Q, zależy także koszt całkowity:
TC = g(Q)
gdzie:
TC – koszt całkowity produkcji.
Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji.
TC
0
Q
Zwykle w miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt całkowity, TC,
NAJPIERW ROŚNIE CORAZ WOLNIEJ, A POTEM – CORAZ
SZYBCIEJ.
44
W miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt całkowity najpierw rośnie coraz wolniej, a potem – coraz szybciej.
Uwaga! Dotyczy to zarówno KRÓTKIEGO OKRESU, jak i DŁUGIEGO OKRESU.
TC
0
Q
45
KRÓTKI OKRES od DŁUGIEGO KRESU różni się tym, że w
KRÓTKIM OKRESIE przedsiębiorstwo nie ma dość czasu, aby
dokonać wszystkich pożądanych przez nie zmian technicznych i
prawnych.
Natomiast w DŁUGIM OKRESIE czasu na te zmiany jest
dość.
46
Na przykład, powiedzmy, że firma wynajmuje halę fabryczną, w
której montowane są motorynki. Powiedzmy, że wypowiedzenie tej
umowy wymaga trzymiesięcznego wypowiedzenia.
W takiej sytuacji okres krótszy od trzech miesięcy nazwę
KRÓTKIM OKRESEM, a dłuższy od trzech miesięcy – DŁUGIM
OKRESEM.
47
Jest tak, że w KRÓTKIM OKRESIE pewne rodzaje kosztów są
stałe w tym sensie, że ich wielkość nie zależy od poziomu produkcji. Te KOSZTY STAŁE istnieją nawet wtedy, kiedy firma zaprzestaje produkcji! (Aby zlikwidować przedsiębiorstwo, niezbędny jest DŁUGI OKRES).
Pozostałe koszty w KRÓTKIM OKRESIE są kosztami
ZMIENNYMI, czyli ich wielkość zmienia się wraz z wiekością produkcji.
48
A zatem, w KRÓTKIM OKRESIE koszty całkowite w firmie (TC,
ang. total costs) składają się z kosztów stałych (FC, ang. fixed costs)
i z kosztów zmiennych (VC, variable costs).
TC = FC + VC
49
TC = FC + VC
W KRÓTKIM OKRESIE charakterystyczne zachowanie kosztów
całkowitych spowodowane jest PRAWEM MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW.
PRAWO MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW
50
W krótkim okresie prawo malejących przychodów powoduje, że w
miarę zwiększania nakładów zmiennego czynnika produkcji od
pewnego momentu wielkość produkcji rośnie coraz wolniej (mimo
że początkowo zwiększała się coraz szybciej). Nadaje to krzywym
kosztu zmiennego i kosztu całkowitego charakterystyczny kształt.
Zauważ! Od pewnego momentu kolejne równe przyrosty produkcji, ∆Q, okupione są zużywaniem coraz
większej porcji zmiennego
czynnika produkcji (pracy).
51
W DŁUGIM OKRESIE charakterystyczne zachowanie kosztów
całkowitych spowodowane jest KORZYŚCIAMI I NIEKORZYŚCIAMI SKALI, o których będziemy mówili za chwilę…
TC
0
Q
52
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA – KOSZT PRZECIĘTNY I KOSZT KRAŃCOWY
Obok KOSZTU CAŁKOWITEGO, TC (ang. total cost) ekonomiści wyróżniają także KOSZT PRZECIĘTNY, AC (ang.
average cost) i KOSZT KRAŃCOWY, MC (ang. marginal
cost).
53
KOSZT PRZECIĘTNY, AC, stanowi część kosztu całkowitego,
TC, przypadającą na jednostkę produkcji (AC = TC/Q).
54
KOSZT KRAŃCOWY, MC, stanowi zmianę kosztu całkowitego,
TC, spowodowaną niewielkm zwiększeniem produkcji (MC =
∆TC/ ∆ Q.
55
KOSZT PRZECIĘTNY, AC
AC = h(Q)
W miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt przeciętny, AC,
najpierw maleje, a potem – rośnie. Wykres kosztu przeciętnego,
AC, jest U-KSZTAŁTNY (ang. u-shaped).
56
AC = h(Q)
Optimum techniczne
OPTIMUM TECHNICZNE to taka wielkość produkcji, przy której koszt przeciętny, AC, przestaje maleć i zaczyna rosnąć.
57
U-kształtność wykresu kosztow przeciętnych, AC, spowodowana
jest KORZYŚCIAMI SKALI i NIEKORZYŚCIAMI skali.
58
KORZYŚCI SKALI powodują zmniejszanie się kosztu przeciętnego w miarę wzrostu produkcji.
- NIEPODZIELNOŚĆ urządzeń produkcyjnych.
-SPECJALIZACJA.
- STOCHASTYCZNE korzyści skali.
59
NIEKORZYŚCI SKALI powodują zwiększanie się kosztu przeciętnego w miarę wzrostu produkcji.
- MENEDŻERSKIE niekorzyści skali.
- LOKALIZACYJNE niekorzyści skali .
60
AC = h(Q)
Optimum techniczne
To właśnie takie zachowanie długookresowego kosztu przeciętnego
sprawia, że – w miarę zwiększania się produkcji - koszt całkowity
najpierw rośnie coraz wolniej, a potem – coraz szybciej.
61
W DŁUGIM OKRESIE to właśnie takie zachowanie długookresowego kosztu przeciętnego sprawia, że – w miarę zwiększania się
produkcji - koszt całkowity najpierw rośnie coraz wolniej, a potem
– coraz szybciej.
TC
0
Q
62
KOSZT KRAŃCOWY
MC
MC = i(Q)
MC
0
U-kształtny wykres kosztu krańcowego, MC.
Q
63
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA – KOSZT KRAŃCOWY
MC
MC = i(Q)
MC
AC
0
Q
U-kształtny wykres kosztu krańcowego, MC, przechodzi przez minimum wykresu kosztu przeciętnego, AC.
64
REGUŁA WIELKOŚCI KRAŃCOWYCH:
Przedsiębiorstwo wybiera taką wielkość produkcji, dla której utarg
krańcowy (MR) zrównuje się z kosztem krańcowym (MC)
MC = MR!
MC, MR
MC
MR
0
QOPT
Q
ZADANIE
65
Na rysunku zostały przedstawione koszty i utargi przedsiębiorstwa,
a także różne poziomy ceny produktu. Przy jakiej wielkości produkcji: a) Przedsiębiorstwo będzie się znajdowało w równowadze
(osiągnie maksymalny zysk)?
P, MC, AC, MR
AC
MC
PD
PE
PB
D
PC
PA
MR
0
A
B
C D
E
F
Q
b) Przedsiębiorstwo osiągnie optimum techniczne?
c) Przedsiębiorstwo osiągnie maksymalny utarg całkowity?
d) Przedsiębiorstwo osiągnie jedynie zysk normalny?
e) Zaznacz na rysunku wysokość ceny, po jakiej jest sprzedawany
produkt, oraz ekonomiczny zysk (stratę) przedsiębiorstwa.
66
Oto warunek kontynuowania produkcji W KRÓTKIM OKRESIE,
mimo ponoszonych strat:
VC<TR
Innymi słowy:
VC/Q<TR/Q,
Więc:
AVC<P.
67
Oczywiście W DŁUGIM OKRESIE warunkiem kontynuowania
produkcji jest:
TC<TR,
czyli:
AC<P.
68
ZADANIE
W tablicy jest pokazana sytuacja pewnego przedsiębiorstwa. a) Czy jest to
krótki, czy długi okres?
b) Oblicz koszt krańcowy i utarg krańcowy. Ile należy wyprodukować?
(Zastosuj „złotą regułę”!).
c) Firma musi zapłacić podatek równy 20. (Jego wysokość nie zależy od
wielkości produkcji!). Oblicz stary i nowy poziom zysku.
d) Czy w krótkim okresie produkcja będzie kontynuowana? Dlaczego?
e) Podaj warunek kontynuowania produkcji w długim okresie.
69
ZADANIE
Bez względu na okoliczności nowe czarne dżinsy są dla ciebie
warte 140 zł, więc te Levisy za 100 zł to prawdziwa okazja! Już w
domu okazuje się, że spodnie są za krótkie, za szerokie, za niskie
w kroku. a) Czy masz wydać następne 100 zł na czarne dżinsy,
które tym razem leżą „jak ulał”?
b) Uzasadnij odpowiedź.
c) Pamiętasz decyzję o kontynuowaniu produkcji mimo strat i
przysłowie: „Co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr”? Co
wspólnego mają ze sobą: te dżinsy, ta decyzja, to przysłowie?