Czernin 20
advertisement
Bliski Wschód. Sztuka Starożytnej Mezopotamii BLISKI WSCHÓD. SZTUKA STAROŻYTNEJ MEZOPOTAMII MEZOPOTAMIA Jest to kraj, który powstał w IV tysiącleciu p.n.e. zajmuje dzisiejsze tereny zatoki perskiej. Nazwa Mezopotamia oznacza międzyrzecze gdyż utworzył się miedzy dwoma wielkimi rzekami Eufratem i Tygrysem. Główne ludy zamieszkujące Mezopotamie: - Sumerowie - Akadowie - Asyryjczycy - Amoryci - Huryci - Kasyci - Chaldejczycy SZTUKA SUMERYJSKA Sumerowie zamieszkiwali południową Mezopotamie w IV i III tysiącleciu p.n.e. Byli założycielami jednych z pierwszych miast – państw ( Ur, Uruk, Eridu). Utworzyli oni także własne pismo nazwane pismem klinowym. Sztukę sumeryjską możemy podzielić na dwa okresy rozwoju: sztukę starosumeryjską, która rozwijała się do połowy III tysiąclecia p.n.e. oraz sztukę nowosumeryjska ta zaś rozwijała się od połowy III tysiąclecia p.n.e. Sumerowie posługiwali się w budownictwie trzciną i gliną, ale potem zaczęli używać cegły suszonej oraz wypalanej. Ci mieszkańcy Mezopotamii jako pierwsi zaczęli budować budowle zwane zigguratami. Zigguraty były to świątynie sumeryjskie budowane w formie tarasów poszczególne tarasy zaś łączyły schody lub rampy, a na najwyższej kondygnacji znajdowała się świątynia. Rdzeń zigguratu był wykonany z cegły suszonej, którą okładano cegłą wypalaną. Sumerowie znaleźli także sposób na odprowadzanie wody deszczowej za pomocą systemu specjalnych drenów. Sumerowie oprócz architektury wykonywali także rzeźby i płaskorzeźby. Najbardziej charakterystycznym elementem w rzeźbie sumeryjskiej jest twarz, w której podkreślone były oczy, nos i usta. Rzeźby te były silnie zgeometryzowane z rękoma skrzyżowanymi na piersi bardzo często w pozycji klęczącej lub siedzącej. W późniejszych czasach stawały się coraz bardziej estetyczne i rzeźbiono coraz więcej szczegółów, które ukazywały indywidualne cechy osoby, strój. Alabastrowa figurka z ok. 2400 r. p.n.e Płaskorzeźby wykonywane przez sumeryjskich rzemieślników występowały w formie: twarz i nogi z profilu, a oko, tułów oraz ramiona od frontu. Charakterystyczną formą płaskorzeźby były kompozycje zbliżone do mozaiki utworzone w pasach. Najbardziej znaną mozaiką z tych czasów to Sztandar z Ur. Na sztandarze ukazana jest zwycięska wojna oraz uczta na cześć tego wydarzenia. Mozaika ta wykonana jest z kamieni, muszli, macicy perłowej, które połączono razem masą bitumiczną. W mozaikach sumeryjskich często ukazywano zwierzęta, które często były lepiej wykonane niż postacie ludzkie. Na mozaikach przedstawiano oprócz sukcesów wojennych wydarzenia mitologiczne. SZTUKA AKADYJSKA Okres akadyjski trwał od ok. 2400 do 2200r. p.n.e. Płaskorzeźby akadyjskie różniły się od płaskorzeźb sumeryjskich głównie odejściem od układu pasów. Płaskorzeźby te cechowała także staranność wykonania były bardziej szczegółowe i estetyczne od swoich sumeryjskich poprzedników. Jedną z najbardziej znanych płaskorzeźb akadyjskich jest Stela Naramsina z ok.2250 rok p.n.e. Jest ona wykonana z piaskowca i forma przypomina górę. Na tej płaskorzeźbie ukazane jest zwycięstwo króla Naramsina. Król przedstawiony jest jako największa postać na tej płaskorzeźbie tuż za nim są wojownicy, którzy idą w rzędzie. Gwiazdy w górnej części płyty symbolizują obecność bóstw. Rzeźby tak samo jak płaskorzeźby były bardziej realistycznie i estetyczniej wykonane. Postacie maja staranniej wykonane sylwetki oraz twarze tak, aby stawały się bardziej realistyczne. Główna tematyka tych rzeźb wywodziła się tak samo jak u Sumerów z mitologii gdyż Akadowie przejęli wierzenia swoich poprzedników. SZTUKA ASYRYJCZYKÓW Okres asyryjski trwał od 2000 r. p.n.e. do 609 p.n.e. Asyryjczycy rozwijali się pod wpływem tradycji sumeryjskich i akadyjskich. Zajmowali głównie północną cześć Mezopotamii. Rzeźba w sztuce Asyryjczyków cechowały starannie wykonane twarze oraz smukłe sylwetki. Rzeźby przedstawiały głównie władców były wykonane z kamienia. Charakterystycznymi rzeźbami z tego okresu są także ołtarze przedstawiające modlącego się króla, które były wykonane też z kamienia. Następnymi ważnymi rzeźbami były posagi stojące koło portali zwane lamassu, czyli byki z głową ludzka i skrzydłami. Płaskorzeźby występujące w sztuce asyryjskiej ozdabiały architekturę, były bardzo starannie i bogato wykonane. Przedstawiały głównie sceny z wojny lub polowanie, w których było wiele okrucieństwa. Przykładem sceny z polowania może być zraniona lwica. Innym przykładem płaskorzeźby asyryjskiej może być sceny z obrzędów kulturowych takich jak zaklinanie deszczu, które chroniły przed powodzią. Pałace w miastach Asyryjczyków były budowane na podobieństwo domów mieszkalnych, czyli wokół dziedzińca. Pałace te były otoczone podwójnymi murami obronnymi oraz wieżami. Taka architektura dała początek zamkom obronnym. Jednymi z głównych miast były: Niniwa, Kalchu, Durszarrukin. Asyryjczycy zaczęli wykorzystywać nowe elementy architektury – czworoboczne płyty nazywane ortostatami. To właśnie na nich występowały płaskorzeźby. Portale, czyli bogato zdobione obramowanie wejścia do budynku stały się także nowym elementem wprowadzonym przez Asyryjczyków. Zabudowania miast były budowane wzdłuż prostopadłych ulic. SZTUKA STARO I NOWOBABILOŃSKA Sztuka babilońska rozwijała się od połowy II tysiąclecia do 539 r.p.n.e. i dzieliła się na dwa okresy rozwoju staro i nowobabilonski. O architekturze starobabilońskiej nie można zbyt wiele napisać, ponieważ zachowało się niewiele z tych zabytków. Głównym przykładem tej architektury są ruiny z Mari. Ten przykład pokazuje nam, że w miastach były zróżnicowane budynki na wskazanych terenach, które pełniły różne funkcje magazynu, świątyni, obszaru dla władcy. Najbardziej znane płaskorzeźby z tego okresu to Stela Hammurabiego, była wykonana w formie kolumny gdzie wyryto na niej kodeks Hammurabiego. Płaskorzeźba ta obrazuje wręczenie przez boga Hammurabiemu symbolu władzy. Bóg jest w pozycji siedzącej a naprzeciwko niego stoi Hammurabi. Całość jest bardzo starannie wykonane, co świadczy, ze było to dla Babilończyków ważną rzeczą. Inne występujące tam płaskorzeźby przedstawiały codzienne czynności wykonywane przez ludzi jak i przez bogów. W okresie nowobabilońskim rozbudowano Babilon. Miasto zostało otoczone podwójnym murem (po miedzy murami była ziemia), co 50 m były ustawione wieże obronne. W tym okresie dobudowano także trzy dziedzińce połączone bramami. Ważnym zabytkiem z tego okresu jest brama Isztar. Była północna bramą Babilonu poświęcona bogini Isztar. Brama ta została bardzo bogato ozdobiona i posiada dużą paletę barw. Brama z wierzchu była pokryta glazurowa niebieską cegłą. Na bramie naniesiono wyobrażenia aż 575 zwierząt. Drzwi oraz sklepienie bramy były wykonane z drzewa cedrowego. Obecnie brama znajduje się w Berlinie, ale wykonano replikę tej bramy jako atrakcje turystyczną Iraku. Sztuka starożytnej Mezopotamii kształtowała się poprzez stałe dziedzictwo ludów, które następowały po sobie. Akadyjczycy kontynuowali sztukę sumeryjską następnie Asyryjczycy kontynuowali sztukę akadyjską a na koniec Babilończycy ciągnęli dalej sztukę akadyjską. Więc można powiedzieć, że te ludy utworzyły jedna wielką sztukę – sztukę Mezopotamii.
