powiat_sejnenski za 2011
advertisement
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Delegatura w Suwałkach 16-400 Suwałki, ul. Piaskowa 5 tel. 87-563-24-90, tel/fax 87-563-24-80 e-mail: [email protected] www.wios.bialystok.pl Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego w 2011 r. SUWAŁKI – grudzień 2012 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Spis treści WSTĘP PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO-KONTROLNA I BADAWCZA ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ MONITORING ŚRODOWISKA POWIETRZE PRESJE – emisja zanieczyszczeń do powietrza STAN – ocena jakości powietrza PRZECIWDZIAŁANIA – działalność kontrolna STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH PRESJE – źródła zanieczyszczeń wód STAN – ocena jakości wód powierzchniowych KLASYFIKACJA WÓD OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ RZEKI JEZIORA PRZECIWDZIAŁANIA – działalność kontrolna KONTROLE PROBLEMOWE Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ WODY PODZIEMNE PRESJE STAN – ocena jakości wód podziemnych KLASYFIKACJA WÓD PODZIEMNYCH PRZECIWDZIAŁANIA – działalność kontrolna GOSPODARKA ODPADAMI PRESJE ODPADY PRZEMYSŁOWE ODPADY KOMUNALNE STAN SKŁADOWISKA PRZECIWDZIAŁANIA – kontrole składowisk i zakładów przemysłowych HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY PRESJE – źródła hałasu STAN – pomiary hałasu HAŁAS KOMUNIKACYJNY PRZECIWDZIAŁANIA HAŁAS KOMUNIKACYJNY HAŁAS PRZEMYSŁOWY – działalność kontrolna POLA ELEKTROMAGNETYCZNE PRESJE – źródła promieniowania elektromagnetycznego STAN – pomiary monitoringowe OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH TRANSPORT Kontrole problemowe i interwencyjne 2 3 3 4 4 5 5 5 6 7 9 9 10 10 12 12 16 24 24 25 25 25 25 26 27 27 27 28 28 28 30 31 31 31 31 32 32 33 33 33 34 34 35 35 35 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego WSTĘP PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE Położenie Powiat sejneński położony jest w północno-wschodniej części województwa podlaskiego, na obszarze zaliczanym do Zielonych Płuc Polski. Ukształtowanie terenu charakteryzują polodowcowe, pagórkowate obszary Pojezierza Wschodniosuwalskiego w części północnej powiatu i lekko faliste obszary Równiny Augustowskiej w południowej części powiatu. Pod względem zajmowanej powierzchni powiat sejneński zajmuje 13 miejsce w województwie podlaskim. Jego obszar wynosi 855 km2. Południową część powiatu zajmuje Puszcza Augustowska, a zachodni i południowo-zachodni skraj powiatu znajduje się w Wigierskim Parku Narodowym. Przez region przebiegają ważne szlaki komunikacyjne – droga krajowa nr 16 Dolna Grupa – Olsztyn – Augustów – Ogrodniki – granica państwa (Republika Litewska), droga wojewódzka nr 651 Gołdap – Żytkiejmy – Szypliszki – Sejny, droga wojewódzka nr 653 Sedranki – Bakałarzewo – Suwałki – Sejny – Poćkuny, droga wojewódzka nr 663 Sejny – Pomorze oraz linia kolejowa relacji Suwałki – Trakiszki – Šestokai (Republika Litewska). Struktura administracyjna i ludność Powiat sejneński zamieszkuje 21.139 osób (stan: 31.III.2011 r.) i jest 17 pod względem liczby ludności w województwie podlaskim. Gęstość zaludnienia wynosi około 25 os./km2. Na terenie powiatu znajduje się jedna gmina miejska (Sejny) oraz 4 gminy wiejskie (Sejny, Giby, Krasnopol i Puńsk). Sieć osadnicza składa się z 182 miejscowości, w tym 1 miasto, zorganizowanych w 146 sołectw. Jednostki samorządowe powiatu sejneńskiego Powierzchnia 2 [km ] Ludność [mieszk.] 855,23 21.139 Gęstość zaludnienia 2 [os./km ] 25 4,5 5.709 1269 323,2 171,5 138,6 217,4 2.923 3.985 4.366 4.156 9 23 31 19 Powiat sejneński Gminy miejskie: Sejny Gminy wiejskie: Giby Krasnopol Puńsk Sejny Gospodarka Powiat ma charakter głównie rolniczo-przemysłowy. Pod koniec 2011 r. w powiecie zarejestrowanych było 1.163 podmioty gospodarcze, z czego 89 należało do sektora publicznego, reszta stanowiła własność prywatną. Głównym centrum gospodarczym są Sejny, gdzie zlokalizowane są największe przedsiębiorstwa. Rozwijającymi się dziedzinami przemysłu w regionie są: przetwórstwo rolnospożywcze, obróbka drewna, budownictwo. Najbardziej znaną firmą w regionie jest Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” w Grajewie – Zakład Produkcji Mleczarskiej „Sejnmlek” w Sejnach. Samorząd powiatu sejneńskiego nawiązał współpracę z samorządami sąsiadujących: rejonu Łoździeje (Lazdijaji) i miasta Łoździeje z Republiki Litewskiej. Celem partnerskich kontaktów ma być współdziałanie w zakresie promocji gospodarki, ochrony środowiska, turystyki, kultury i nauki. Walory przyrodnicze powiatu Tereny o szczególnych walorach przyrodniczych zajmują aż 60,9 % powierzchni powiatu (52.048,2 ha). Na Wigierski Park Narodowy przypada 5.197,9 ha, rezerwaty przyrody 568,8 ha, 3 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego obszary chronionego krajobrazu 46.850,0 ha, użytki ekologiczne 106,8 ha,. W powiecie zlokalizowanych jest 76 pomników przyrody. Obszary leśne zajmują łącznie 36.663,6 ha, w tym lasy – 35.809,8 ha. Lesistość sięga 41,9 % powierzchni powiatu, przy czym najbardziej zalesiona jest gmina Giby (75,7 %). Szczególnie cenne obszary są objęte siecią Natura 2000, za które uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy. Na terenie powiatu sieć Natura 2000 tworzą: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) – Puszcza Augustowska (PLB200002) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) – Ostoja Augustowska (PLH200005), Ostoja Wigierska (PLH200004), Pojezierze Sejneńskie (PLH200007). Według „Katalogu jezior Polski” w obrębie powiatu sejneńskiego znajduje się około 97 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Powierzchnia jezior powiatu sejneńskiego jest zróżnicowana – największym zbiornikiem tego obszaru jest graniczne jezioro Gaładuś (728,6 ha, z czego około 560 ha po stronie polskiej). Wśród zbiorników występuje 5 jezior o powierzchni powyżej 100 ha i 14 jezior o powierzchni 50 – 100 ha. Większość akwenów nie jest głęboka – jedynie 10 jezior ma głębokość przekraczającą 20 m, a głębokość maksymalną w powiecie osiąga jezioro Gaładuś – 54,8 m. Spośród jezior powiatu sejneńskiego Rada Powiatu Uchwałą nr XV/73/04 z dnia 31 marca 2004 r. zmienioną Uchwałą Nr XXII/144/08 z dnia 14 listopada 2008 r. i Uchwałą nr IV/31/11 z dnia 19 stycznia 2011 r. Uchwały Nr XI/78/11 Rady Powiatu Sejneńskiego z dnia 21 września 2011 r. objęła zakazem używania obiektów pływających wyposażonych w silniki spalinowe 18 akwenów, a na 5 jeziorach wprowadziła ograniczenia w stosunku do jednostek pływających wyposażonych w silniki spalinowe. DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO-KONTROLNA I BADAWCZA Prawne podstawy funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środowiska określono w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r., która nałożyła na nią obowiązek: • kontrolowania przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska przez podmioty gospodarcze, • prowadzenia badania stanu środowiska, • informowania społeczeństwa o wynikach tych badań. Cele działalności inspekcyjno-kontrolnej WIOŚ są corocznie ustalane w planach pracy, tworzonych na podstawie wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, analizy wyników dotychczasowej działalności, propozycji przekazanych przez Marszałka, Wojewodę oraz propozycji zgłaszanych przez organy samorządowe. ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ Podstawowym celem kontroli jest wymuszenie na jednostkach organizacyjnych podejmowania działań, które w konsekwencji mają spowodować zmniejszenie ich negatywnego wpływu na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z przysługującymi kompetencjami może zastosować różnego rodzaju środki dyscyplinujące, między innymi: • wydać zarządzenie pokontrolne, • wydać decyzję wyznaczającą termin usunięcia zaniedbań, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia, a także znacznych szkód w środowisku, decyzję wstrzymującą działalność zakładu, • wymierzyć karę pieniężną za naruszanie warunków korzystania ze środowiska, • skierować wystąpienia do innych organów administracji państwowej, rządowej i samorządu terytorialnego z wnioskiem o podjęcie działań związanych z ich właściwością, • zastosować karę grzywny (mandat karny), • skierować wniosek do sądu i organów ścigania. 4 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego W tym miejscu należy zwrócić uwagę na możliwości prawnych działań samorządów, zbieżnych z kompetencjami lub celami działań przypisanymi Inspekcji Ochrony Środowiska, które pozwalają przeciwdziałać negatywnemu oddziaływaniu na środowisko, a także minimalizować problemy środowiskowe. Kompetencje samorządów powiatowych i gminnych zamieszczono na końcu niniejszego opracowania. W 2011 r. na terenie powiatu przeprowadzono 13 kontroli w najbardziej uciążliwych podmiotach i obiektach. W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono nieprawidłowości w 8 przypadkach, wobec czego zastosowano następujące sankcje: - wydano 7 zarządzeń pokontrolnych zawierających 18 obowiązków, - skierowano 1 wystąpienie do innych organów, - nałożono 2 kary grzywny na łączną kwotę 800 złotych, - w 4 przypadkach zastosowano pouczenia, - w 9 przypadkach zastosowano instruktaż. MONITORING ŚRODOWISKA W ramach działalności badawczej, główny zakres prac prowadzony jest w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego koordynatorem jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie. System PMŚ składa się z trzech głównych bloków zagadnień: presja (emisja), stan (jakość środowiska), ocena/prognoza. Zadania PMŚ realizowane są głównie przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Stanowią one również wojewódzką bazę informacji o stanie środowiska. Program badawczy realizowany przez WIOŚ obejmuje następujące komponenty środowiska: • monitoring powietrza atmosferycznego, • monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących, • monitoring wód podziemnych, • monitoring hałasu, • monitoring pól elektromagnetycznych, • monitoring odpadów niebezpiecznych. W każdym podsystemie na potrzeby wykonywanych ocen wyszczególniono 3 elementy: presje, stan i przeciwdziałanie. Aktualne wyniki kontroli i badań stanu środowiska na terenie powiatu przedstawiono poniżej. POWIETRZE PRESJE – emisje zanieczyszczeń do powietrza Do substancji mających największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzących głównie z procesów spalania energetycznego należą: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla i pyły. Pozostałe rodzaje zanieczyszczeń emitowane z zakładów przemysłowych zlokalizowanych na terenie województwa to: węglowodory aromatyczne i alifatyczne, alkohole, octan etylu i ksylen oraz inne zanieczyszczenia. Głównymi źródłami zanieczyszczeń atmosfery na terenie województwa podlaskiego są ciepłownie miejskie, przemysłowe oraz rozproszone źródła emisji z sektora komunalno-bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne. Według Głównego Urzędu Statystycznego w powiecie nie występują zakłady szczególnie uciążliwe i emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych z terenu powiatu sejneńskiego nie jest wykazywana. Znaczy to, że emisja z podmiotów gospodarczych z terenu powiatu sejneńskiego nie osiąga poziomu wymaganego w statystyce publicznej. 5 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego STAN – ocena jakości powietrza Podstawową oceną jakości powietrza służącą do stwierdzenia zachowania norm jakości, a w przypadku ich niedotrzymania, wdrożenia działań naprawczych, jest coroczna ocena wykonywana na podstawie art. 89 Ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie województwa podlaskiego dokonywana jest w oparciu o pomiary kontrolne głównych zanieczyszczeń bezpośrednio emitowanych do atmosfery (emisja) oraz badania monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja). Oceny jakości powietrza wykonywane są w odniesieniu do obszaru strefy. W założeniach do projektu ustawy o zmianie ustawy – prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (przygotowanych w związku z planowaną transpozycją, do prawa polskiego, Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy) przyjęto, że od stycznia 2011 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza obowiązuje nowy podział kraju na strefy. W nowym układzie, dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie: dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NO2, NOx), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6) ozonu (O3) pyłu PM10, zawartości: ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni) i benzo(a)pirenu (B(a)P) w pyle PM10 oraz dla pyłu PM2,5, strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys., - miasto (niebędące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., - pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Mając powyższe na uwadze, w województwie podlaskim, występują dwie strefy: aglomeracja białostocka (kod PL2001), stanowiącą obszar powiatu miasta Białystok oraz strefa podlaska (kod PL2002), obejmującą pozostałe powiaty województwa (m. in. powiat sejneński). Oceny jakości powietrza według kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin dokonano na podstawie ocen wyników pomiarów poszczególnych zanieczyszczeń ze stacji: - w Suwałkach (automatyczny pomiar pyłu PM 10 na stacji tła miejskiego) – cel ochrona zdrowia, - 4 pozostałych stacji stacjonarnych z terenu województwa podlaskiego (SO2, NO2, Pb, Ni, As, Cd, benzo(a)piren, O3, CO, benzen): aglomeracja białostocka (2 stacje tła miejskiego i 1 stacja tła podmiejskiego), miasto Łomża (1 stacja tła miejskiego) – cel ochrona zdrowia, - we wsi Borsukowizna, gmina Krynki (SO2, NOx, O3) – 1 stacja tła wiejskiego reprezentatywna dla całego województwa) – cel ochrona roślin. Badania zanieczyszczeń powietrza uzupełniono o obiektywne metody szacowania emisji. W klasyfikacji stref w 2011 roku uwzględniono również wyniki pomiarów wskaźników wykonanych w latach poprzednich (metoda pasywna, pomiary laboratorium mobilnym). Kryteriami klasyfikacji stref są: - dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przekroczeń poziomu dopuszczalnego, określonego dla niektórych zanieczyszczeń), - dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji, - poziomy docelowe dla niektórych substancji, - poziomy celów długoterminowych (dla ozonu). Wartość poszczególnych marginesów tolerancji (określonych dla SO2, NO2, PM10, Pb, CO, benzenu) w ostatnich latach była stopniowo zmniejszana aż do osiągnięcia poziomu stężeń dopuszczalnych. Zanieczyszczeniem, dla którego będzie uwzględniany margines tolerancji jest pył PM2,5. 6 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Wykonywana corocznie „Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacja stref województwa podlaskiego” wykazała za 2011 rok przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM10 oraz pyłu PM2,5 w strefie podlaskiej i aglomeracji białostockiej – z uwagi na kryterium ochrona zdrowia. Obszarami przekroczeń w strefach jest Białystok oraz Łomża (zanotowano większą od dopuszczalnej ilość dni w roku z przekroczeniem norm 24-godzinnej pyłu PM10 i pyłu PM2,5). W Suwałkach w 2011 r. ilość dni w roku z przekroczeniami stężeń 24-godzinnych pyłu PM10 była mniejsza niż dopuszczalna częstość przekroczenia (35 dni). W ocenie poziomów dopuszczalnych strefa podlaska została zaliczona do klasy C ze względu na pył PM10 oraz pył PM2,5. Wymaganym działaniem dla tej strefy jest opracowanie dla niej programu ochrony powietrza (POP). Strefa aglomeracji białostockiej w ocenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM10 także została zaliczona do klasy C, natomiast pod względem poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 do klasy B – należy podjąć działania by wyjaśnić przyczyny przekroczenia poziomów dopuszczalnych i zmniejszyć emisję tych zanieczyszczeń. Poziomy stężeń pozostałych badanych wskaźników (SO2, NO2, Pb, Ni, As, Cd, benzo(a)piren, O3, CO, benzen) na terenie strefy podlaskiej nie przekraczały poziomów dopuszczalnych dla poszczególnych zanieczyszczeń pod względem wymaganych celów (ochrona zdrowia, ochrona roślin). Ocena zachowania poziomu docelowego pyłu zawieszonego PM2,5 wykazała przekroczenie w obu strefach pod względem ochrony zdrowia. Ocena zachowania poziomu docelowego benzo(a)pirenu wykazała przekroczenie w strefie aglomeracji białostockiej dla kryterium ochrony zdrowia. W przypadku pozostałych zanieczyszczeń nie zanotowano przekroczeń poziomów docelowych Ocena zachowania poziomu celu długoterminowego ozonu wykazała przekroczenia pod względem kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin w obu strefach. Osiągnięcie poziomu celu długoterminowego jest jednym z zadań wojewódzkich planów ochrony środowiska. Pełne informacje dotyczące klasyfikacji stref zawiera „Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacja stref województwa podlaskiego w 2011 r.” zamieszczona na stronie internetowej www.wios.bialystok.pl PRZECIWDZIAŁANIA – działalność kontrolna Na terenie powiatu największa emisja zanieczyszczeń powietrza pochodzi z miasta Sejny, gdzie głównymi źródłami zanieczyszczeń są kotłownie osiedlowe lub zakładowe oraz zakłady przemysłowe. Delegatura WIOŚ w Suwałkach kontroluje w zakresie ochrony powietrza kilka zakładów i instytucji znajdujących się na terenie powiatu sejneńskiego. Są to głównie kotłownie emitujące zanieczyszczenia powstałe w wyniku spalania paliw: węgla i oleju opałowego oraz drewna. Kotłownie te są obiektami o niewielkiej mocy i są zwolnione z obowiązku posiadania pozwolenia na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza. Największe z nich to: • kotłownie Spółdzielni Mieszkaniowej w Sejnach, • kotłownia Spółdzielni Mleczarskiej „Mlekpol” Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach, • kotłownia Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Sejnach, • kotłownia Gorzelni Rolniczej w Sejnach. 7 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Spółdzielnia Mieszkaniowa w Sejnach Kotłownie Spółdzielni Mieszkaniowej w Sejnach, są największymi obiektami spalania paliw, zlokalizowanymi na terenie powiatu sejneńskiego. Spółdzielnia Mieszkaniowa w Sejnach posiada 3 kotłownie: - przy ul. Konarskiego 15: o łącznej wydajności 3,60 MW – wyposażona w 1 kocioł Buderus C-605 o wydajności 740 kW (opalany olejem opałowym) oraz 2 kotły typu UKS o pojedynczej mocy cieplnej 450 kW, 4 kotły KMR o pojedynczej mocy cieplnej – 600 kW (opalane węglem), - przy ul. Wojska Polskiego 19: o łącznej wydajności 2,20 MW – wyposażona w 1 kocioł Viessman Patromat – Simplex o wydajności 720 kW (opalany olejem opałowym) oraz 3 kotły typu KMR o pojedynczej mocy cieplnej 600 kW, 2 kotły UKS o pojedynczej mocy cieplnej – 450 kW (opalane węglem), - przy ul. Zawadzkiego 12: o łącznej wydajności 1,8 MW – wyposażona w 4 kotły typu UKS o pojedynczej mocy cieplnej 450 kW (opalane węglem). Kotłownie nie posiadają urządzeń do ograniczania emisji substancji wprowadzanych do powietrza. Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” w Grajewie, Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach eksploatuje kotłownię parową wyposażoną w 3 kotły P2-65, o łącznej mocy 2,88 MW, opalane węglem. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Sejnach Kotłownia Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Sejnach, o łącznej mocy cieplnej 1,15 MW, wyposażona jest w 4 kotły opalane olejem opałowym: - 2 kotły Patromat – Triplex o pojedynczej wydajności 405 kW (wodne), - 2 kotły Patromat ER-ND o pojedynczej wydajności 170 kW (parowe). Gorzelnia Rolnicza w Sejnach Kotłownia Gorzelni Rolniczej w Sejnach wyposażona jest w jeden kocioł parowy opalany węglem P-2/65/12, o wydajności cieplnej 0,832 kW, który nie jest użytkowany oraz kocioł opalany olejem opałowym o mocy 249 kW. W powiecie sejneńskim znajdują się również zakłady, z których emitowane są zanieczyszczenia powstające w procesach technologicznych. Są to głównie zakłady rzemieślnicze – warsztaty samochodowe z lakierniami, stolarnie, zakłady produkcji architektury ogrodowej itp. emitujące niewielkie ilości zanieczyszczeń gazowych i pyłowych oraz zakłady przemysłu spożywczego, w których znajdują się wędzarnie. Największe wędzarnie należą do Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego „DEŠRA” w Puńsku oraz Gminnej Spółdzielni „SAMOPOMOC CHŁOPSKA” w Sejnach. W 2011 r. w powiecie sejneńskim w ramach celów działalności kontrolnej pod nazwą: „Ograniczenie emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza ze źródeł energetycznych i technologicznych” obejmującej również ograniczenie emisji do powietrza substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO) przeprowadzono łącznie 2 kontrole. Stwierdzono 1 nieprawidłowość. Wydano 1 zarządzenie pokontrolne zawierające 1 obowiązek, zastosowano pouczenie oraz instruktaż. Kontrolowane przez Delegaturę WIOŚ obiekty charakteryzują się małym stopniem oddziaływania na środowisko – zarówno w zakresie emisji z kotłowni, jak i ze źródeł technologicznych. 8 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH PRESJE – źródła zanieczyszczeń wód Wielkość presji na wody prezentuje stopień wyposażenia w infrastrukturę obsługującą gospodarkę wodno-ściekową. Długość czynnej sieci wodociągowej w 2011 roku w powiecie sejneńskim wynosiła 436 km. W 2011 roku ponad 74 % ludności korzystało z sieci wodociągowej, najwięcej w gminie miejskiej Sejny – 98,7 %, najmniej w gminie Krasnopol – 33,4 %. Korzystający z sieci wodociągowej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat sejneński 73,7 73,8 74,1 70,4 70,5 73,9 73,9 74,4 74,4 Sejny – gmina miejska 98,6 98,6 98,6 90,1 90,1 98,7 98,7 98,7 98,7 Sejny – gmina wiejska 62,0 62,5 62,8 58,4 58,7 62,8 63,4 64,6 64,6 Giby 64,5 64,5 65,4 64,5 64,5 65,4 65,4 65,5 65,5 Krasnopol 31,9 31,9 31,9 31,5 31,7 31,9 31,9 33,4 33,4 Puńsk 94,3 94,3 94,3 93,6 93,7 94,4 94,4 94,5 94,5 dane: GUS Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2011 roku w powiecie sejneńskim wynosiła 21,2 km. W 2011 roku około 26 % ludności powiatu korzystała z sieci kanalizacyjnej, najwięcej w gminie miejskiej Sejny – 74,9 %, natomiast w gminach wiejskich Sejny, Giby i Krasnopol nie istnieje komunalna sieć kanalizacyjna. Korzystający z sieci kanalizacyjnej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat sejneński 26,2 26,2 26,4 24,1 24,8 26,1 26,2 26,1 26,1 Sejny – gmina miejska 74,0 74,1 74,1 73,2 73,3 74,2 74,2 74,2 74,9 Sejny – gmina wiejska 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Giby 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Krasnopol 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Puńsk 27,3 27,5 27,5 18,5 21,5 27,5 28,4 28,4 28,4 dane: GUS W 2011 roku jedynie ok. 31 % (6536 osób) mieszkańców korzystało z oczyszczalni ścieków. Wskaźnik ten jest dość niski w porównaniu do stopnia zwodociągowania powiatu (74 %). Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ogólnej liczby ludności Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat sejneński 27,89 28,73 30,30 30,43 30,49 30,07 30,29 30,4 31,4 W powiecie w 2011 roku działały 2 komunalne i 1 przemysłowa oczyszczalnia ścieków. Wszystkie trzy oczyszczalnie wyposażone były w systemy podwyższonego usuwania biogenów. Najwięcej oczyszczalni – 2 funkcjonowało w gminie miejskiej Sejny 9 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków – ogółem ilość obiektów Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat sejneński 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Sejny – gmina miejska 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Sejny – gmina wiejska 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Giby 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Krasnopol 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Puńsk 1 1 1 1 1 1 1 1 1 dane: GUS Ogólna liczba mieszkańców obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków – dane GUS Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat sejneński 6 020 6 165 6 500 6 461 6 454 6 350 6 365 6 365 6 536 Sejny – gmina miejska 5 100 5 105 5 200 5 200 5 200 5 100 5 100 5 100 5271 Sejny – gmina wiejska 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Giby 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Krasnopol 0 0 0 0 0 0 0 0 0 920 1 060 1 300 1 261 1 254 1 250 1 265 1 265 1265 Puńsk dane: GUS STAN – ocena jakości wód powierzchniowych Zasady monitoringu wód uwzględniają badanie i ocenę jakości wód w sposób odpowiedni do celów jej użytkowania i prowadzonej działalności na obszarze zlewni. Badania objęły: – monitoring wód dla celów ogólnej oceny jakości wody, w tym stopnia eutrofizacji poprzez badania stężeń związków azotu i fosforu oraz w celu określenia odcinków wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. – monitoring jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków w warunkach naturalnych, – monitoring wód prowadzony w ujęciach zaopatrujących ludność w wodę do spożycia oraz w obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, – monitoring jakości wód granicznych. KLASYFIKACJE WÓD W związku z wprowadzeniem przepisów prawnych mających na celu dostosowanie prawodawstwa polskiego do wymogów Unii Europejskiej, zasady badań i oceny jakości wód powierzchniowych uległy istotnej zmianie. W 2011 roku wprowadzono nowe rozporządzenie służące ocenie stanu wód. − Ogólna ocena jakości wód – stan wód. Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2011 nr 257 poz. 1545.). Dokument szczegółowo określa sposób klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, jeziorach lub 10 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych i przybrzeżnych oraz sztucznych jednolitych części wód powierzchniowych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych. Punkty monitoringowe zlokalizowane są na zamknięciach zlewni tzw. jednolitych części wód (JCW), wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Monitoring prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności parametrów biologicznych, hydro-morfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych. Stan wód naturalnych określa się, porównując wyniki klasyfikacji cząstkowych tj.: oceny stanu ekologicznego z wynikami stanu chemicznego. Stan ekologiczny jednolitych części wód (JCW) powierzchniowych w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz przybrzeżnych klasyfikuje się na podstawie wyników klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych (w tym grupa substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego) i hydro-morfologicznych. Elementy te klasyfikuje się na podstawie kryteriów wyrażonych jako wartości graniczne poszczególnych wskaźników jakości wód z uwzględnieniem typów wód powierzchniowych. Stan ekologiczny jest definiowany dla wód naturalnych jako: bardzo dobry – dla wód o niezmienionych warunkach przyrodniczych lub zmienionych tylko w bardzo niewielkim stopniu, dobry – gdy zmiany warunków przyrodniczych w porównaniu do warunków niezakłóconych działalnością człowieka są niewielkie, umiarkowany – obejmujący wody przekształcone w średnim stopniu, słaby – wody o znacznie zmienionych warunkach przyrodniczych (biologicznych, fizykochemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki roślin i zwierząt znacznie różnią się od tych, które zwykle towarzyszą danemu typowi jednolitej części wód, zły – wody o poważnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie występują typowe dla danego rodzaju wód gatunki. Stan wód sztucznych i silnie zmienionych określa się, porównując wyniki klasyfikacji cząstkowych tj.: ocenę potencjału ekologicznego z wynikami stanu chemicznego. Potencjał ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych sztucznych i silnie zmienionych klasyfikuje się na podstawie wyników klasyfikacji elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych. Potencjał ekologiczny jest definiowany jako: dobry i powyżej dobrego, umiarkowany, słaby oraz zły. Stan chemiczny jednolitych części wód powierzchniowych klasyfikuje się na podstawie chemicznych wskaźników jakości wód (substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń). Stan chemiczny jest definiowany jako dobry oraz poniżej stanu dobrego. W zależności od stanu ekologicznego/potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego stan wód naturalnych, sztucznych i silnie zmienionych może być: dobry lub zły. Stan wód ocenia się jako dobry, jeśli stan ekologiczny/ potencjał ekologiczny osiąga stan dobry lub powyżej dobrego i stan chemiczny wód także jest na poziomie dobrym. – Ocena przydatności do bytowania ryb. Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455). – Ocena przydatności wody do spożycia. Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204 poz. 1728). 11 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ WÓD RZEKI W 2011 roku na terenie powiatu sejneńskiego w ramach programu monitoringu wód płynących przeprowadzono badania rzek: – Marychy (dopływu Czarnej Hańczy) – w profilu wodowskaz Zelwa, – Czarnej Hańczy (dopływu Niemna) – w profilu Wysoki Most. Badania prowadzono w programie monitoringu operacyjnego, które umożliwiły dokonanie ocen: stanu ekologicznego Jednolitej Części Wód, przydatności wód do bytowania ryb, a także w obszarach chronionych wrażliwości na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. Marycha jest lewostronnym dopływem Czarnej Hańczy o długości 80,8 km (w tym 17,6 km poza granicami Polski). Marycha odbiera ścieki komunalne i przemysłowe z Sejn. Źródła rzeki znajdują się w okolicy polsko-litewskiej granicy państwowej na północ od wsi Wołyńce. Rzeka Marycha (dawniej zwana Sejną) początkowo płynie w kierunku południowym pod nazwą Czarna, mijając po drodze jezioro Sejwy. Na odcinku od Smolan do Murowanego Mostu płynie dwoma ramionami, a następnie po połączeniu skręca w kierunku południowo-wschodnim do jeziora Sejny. Od jeziora Sejny, już pod nazwą Marycha płynie w kierunku południowym do jeziora Pomorze. Poniżej jeziora Pomorze niesie wody początkowo na wschód, a następnie meandrując zakreśla w kierunku południowym dwa łuki wzdłuż granicy państwa i uchodzi do Czarnej Hańczy na terenie Białorusi. Główne dopływy Marychy to Rubieżanka i Kunisjanka oraz dopływy z większych jezior (np.: Boksze, Szejpiszki, Płaskie, Białe, Gieret, Zelwa, Wiłkokuk, Puńsk). Ocena jakości wód rzeki Marychy w profilu wodowskaz Zelwa (profil oceniający JCW – Marycha od Marychny do dopływu z jez. Zelwa) – Ocena stanu ekologicznego – w 2011 r. element biologiczny – wskaźnik fitoplanktonowy IFPL sklasyfikowano jako bardzo dobry (I klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych nie wykazano przekroczeń wartości określonych dla stanu dobrego, w związku z tym stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu dobrego (II klasa). – Ocena stanu chemicznego – w 2011 r. stanu chemicznego nie oceniano. Czarna Hańcza jest dopływem Niemna o długości 141,7 km (w tym 107,8 km w granicach Polski). Górny odcinek rzeki przebiega przez jeziora Hańcza i Wigry. Malownicze fragmenty zlewni rzeki i jej okolic zostały objęte ochroną w ramach Suwalskiego Parku Krajobrazowego i Wigierskiego Parku Narodowego. Główne dopływy Czarnej Hańczy to: Wiatrołuża, Pawłówka, Wierśnianka, Marycha, Kalna, Kanał Augustowski, Maleszówka, Wołkuszanka. Dolny odcinek rzeki jest uregulowany – biegnie nim Kanał Augustowski. Rzeka jest odbiornikiem ścieków z Jeleniewa i Suwałk. Rzeka jest odbiornikiem ścieków z Jeleniewa i Suwałk. W 2011 r. na terenie powiatu sejneńskiego przeprowadzono badania w profilu Wysoki Most. Ocena jakości wód rzeki Czarnej Hańczy w profilu Wysoki Most – Ocena przydatności do bytowania ryb w 2011 r. wykazała, że wody nie spełniają kryteriów bytowania ryb określonych rozporządzeniem. Wskaźnikami, które zadecydowały o tym stanie były: tlen rozpuszczony, azotyny i całkowity chlor pozostały. – Ocena stanu ekologicznego – w 2011 r. element biologiczny – wskaźnik fitoplanktonowy IFPL sklasyfikowano jako bardzo dobry (I klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych nie wykazano przekroczeń normatywów określonych dla stanu bardzo dobrego (I klasy), ale przy końcowej ocenie stanu ekologicznego wzięto pod uwagę 12 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego niespełnienie kryteriów do bytowania ryb i obniżono stan ekologiczny wód w JCW do stanu umiarkowanego. – Ocena stanu chemicznego – w 2011 roku stan chemiczny nie był oceniany. – Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW80002564549 – Czarna Hańcza od jez. Wigry do Gremzdówki włącznie – nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych. – Ocena stanu JCW – stan ekologiczny w Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW80002564549 Czarna Hańcza od jez. Wigry do Gremzdówki włącznie nie osiągnął stanu dobrego lub powyżej dobrego, w związku z tym stan wód oceniono jako zły. Z uwagi na to, że duża część Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW80002064739: Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa leży w powiecie sejneńskim, choć punkt śluza Kudrynki położony jest w powiecie augustowskim poniżej zaprezentowano ocenę tej JCW. Ocena jakości wód rzeki Czarnej Hańczy w profilu śluza Kudrynki – Ocena stanu ekologicznego – w 2011 r. na podstawie wskaźnika biologicznego – makrofitowego indeksu rzecznego – MIR wskazała umiarkowany stan biologiczny wód w JCW (III klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych nie wykazano przekroczeń wartości określonych dla stanu dobrego, w związku z tym stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu umiarkowanego (III klasa). W 2010 r. element biologiczny wskazywał na stan dobry (II klasa), wskaźniki fizykochemiczne nie przekraczały wartości określonych dla II klasy, więc stan ekologiczny w JCW oceniono jako dobry. – Ocena stanu chemicznego – w 2011 r. na podstawie wskaźników chemicznych stan chemiczny sklasyfikowano jako stan dobry. – Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, że w profilu śluza Kudrynki na Czarnej Hańczy nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych. – Ocena stanu JCW na podstawie wypadkowej oceny potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wykazała, że stan wód Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW80002064739 – Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa – jest zły. 13 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego ZESTAWIENIE TABELARYCZNE KLASYFIKACJI STANU EKOLOGICZNEGO I CHEMICZNEGO RZEK W JEDNOLITYCH CZĘŚCIACH WÓD, LEŻĄCYCH NA TERENIE POWIATU SEJNEŃSKIEGO W 2011 R. Lp Kod jcw, której ocenie służy ppk Nazwa jcw, której ocenie służy ppk Nazwa punktu pomiarowokontrolnego STAN / POTENCJAŁ EKOLOGICZNY 1 Czarna Hańcza od jez. Wigry do Gremzdówki włącznie PLRW80002564549 Czarna Hańcza - Wysoki Most UMIARKOWANY 2 Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa PLRW80002064739 Czarna Hańcza - profil graniczny śluza Kudrynki UMIARKOWANY 3 Marycha od Marychny do dopływu z jez. Zelwa PLRW80002564872 Marycha - profil graniczny wodowskaz Zelwa STAN CHEMICZNY STAN JCW ZŁY DOBRY ZŁY DOBRY Źródło danych: Państwowy Monitoring Środowiska OBJAŚNIENIA: 1/ - stan chemiczny sklasyfikowano na podstawie ograniczonej liczby wskaźników stan / potencjał ekologiczny stan ekologiczny objaśnienia BARDZO DOBRY stan bardzo dobry / potencjał maks. stan chemiczny potencjał ekologiczny potencjał ekologiczny (jcw sztuczne) (jcw silnie zmienione) DOBRY stan dobry przekroczone stężenia średnioroczne PSD_sr DOBRY I POWYŻEJ DOBREGO DOBRY I POWYŻEJ DOBREGO DOBRY stan / potencjał dobry PSD_max UMIARKOWANY stan / potencjał umiarkowany UMIARKOWANY UMIARKOWANY SŁABY stan / potencjał słaby SŁABY SŁABY ZŁY stan / potencjał zły ZŁY ZŁY poniżej stanu dobrego przekroczone stężenia średnioroczne i maksymalne PSD stan jednolitej części wód 14 przekroczone stężenia maksymalne DOBRY stan dobry ZŁY stan zły Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego 15 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego JEZIORA Do 2011 r. w ramach monitoringu wód powierzchniowych 39 zbiorników powiatu sejneńskiego zostało przebadanych przez WIOŚ Białystok Delegatura w Suwałkach. Klasyfikacja jezior powiatu sejneńskiego wg Systemu Oceny Jakości Jezior badanych przez WIOŚ (do 2008 r. z uzupełnieniem z 2010 r.). Lp. Nazwa jeziora Powierzchnia Głębokość [ha] maks. [m] Lata badań Kategoria podatności na Klasa czystości degradację Jeziora zlewni dolnego biegu Czarnej Hańczy i Pawłówki 1. Dowcień 79,0 10,4 1992 3 3 2. Żubrowo 97,3 17,0 1992 2 3 102,4 48,0 1992, 2006 (2001 – TT) 2 2 4. Jegliniec 22,6 8,2 1992 3 2 5. Gremzdel 59,3 10,0 1992, 2007-2008 3 3 6. Boczniel 25,5 6,8 NON 2 7. Gremzdy 188,1 14,3 3 3 8. Głuche ok. 32,0 3,4 1992 NON 3 9. Jurkowo ok. 20,0 2,3 1992 NON 3 10. Kociołek ok. 3,3 2,6 1992 NON 3 11. Płaskie ok. 15,5 6,1 1992 3 2 12. Miałkie ok. 29,0 3,0 1992, 2004 NON 2 13. Dmitrowo 61,2 42,0 1992 2 1 14. Sumowo k. Dmitrowa 14,3 14,6 1992 2 3 15. Białe k. Białogóry 78,2 15,1 1993, 2007 - 2 16. Czarne k. Białogóry 24 6,0 1993 - 2 17. Wierśnie 32,3 8,4 1993 - 3 18. Brożane 44,6 24,3 2004 2 2 19. Płaskie koło Rygola 56,8 12,0 2010 2 1 67,3 17,0 1995, 2001 2 2 21. Pomorze 295,4 23,5 1995, 2001, 2008 2 3 22. Zelwa 103,7 12,3 1995, 2001, 2008 2 1 23. Wiłkokuk 39,1 12,2 1995, 2004 3 2 24. Sejny 64,3 3,8 1996 NON 3 25. Boksze 96,4 22,0 1999 2 2 26. Sejwy 85,6 21,5 1999 3 3 27. Szejpiszki 71,4 21,6 1999 2 3 28. Berżniki 81,0 38,8 2000 2 2 3. Długie Krasnopolskie (Sejneńskie) 1992 1992, 2006 Jeziora zlewni rzeki Marychy 20. Gieret 16 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Lp. Nazwa jeziora Powierzchnia Głębokość [ha] maks. [m] Lata badań Kategoria podatności na Klasa czystości degradację 15,0 6,9 2000 3 NON 30. Bobruczek (rezerwat) 0,9 3,9 2002 NON 2 31. Tobolinka I (rezerwat) 2,8 8,0 2002 2 2 32. Łempis (rezerwat) 8,7 3,3 2003 3 2 33. Łempiuk (rezerwat) 3,6 3,3 2003 NON 2 34. Stulpieniuk (rezerwat) 0,6 2,0 2003 NON 2 35. Stulpień (rezerwat) 7,4 3,8 2003 NON 2 60,5 27,8 2007 - 2 158,1 15,2 1996, 2006 3 2-3 1 2 2 2 29. Punia (Puńsk) Pozostałe jeziora 36. Sztabinki 37. Hołny 38. Gaładuś (graniczne) 728,6 54,8 1991 – 1995, 2001, 2006 39. Bałędzis (graniczne) 58,2 22,0 2004 Uwaga: parametry jakości dotyczą ostatniego roku badań danego jeziora (2000 – TT) – pomiary jedynie profili termiczno-tlenowych bez oceny jeziora Ogólny stan czystości większości jezior powiatu sejneńskiego, badanych przez WIOŚ do 2008 roku (według Systemu Oceny Jakości Jezior stosowanego do 2007 r., a w 2008 r. zastosowanego razem z nowym systemem oceny), odpowiadał II klasie czystości (21 jeziora) – jeziora średnio zanieczyszczone w granicach umiarkowanej eutrofii. Wody najwyższej jakości występowały w jeziorach: Dmitrowo, Zelwa i Płaskie k. Rygola. Pozostałe zbiorniki charakteryzowały się nadmiernym zanieczyszczeniem – stan czystości 13 akwenów mieścił się w granicach III klasy czystości, a jakość wód 1 zbiornika (Punia) nie odpowiadał normom. Stan sanitarny wszystkich dotychczas badanych akwenów był dobry. 39 jezior = 100% III klasa 34,2% II klasa 55,3% I klasa 7,9% 17 NON 2,6% Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego W latach 2009 – 2011 na terenie powiatu sejneńskiego przeprowadzono badania 6 jezior według nowej metodyki: – Gremzdel (w punktach reperowych) – 2009 – 2011, – Pomorze – 2010 r., – Białe koło Białogóry – 2010 r., – Płaskie koło Rygola – 2010 r., – Miałkie – 2011 r., – Wiłkokuk – 2011 r., – Zelwa – 2011 r. Badania prowadzone w programie monitoringu diagnostycznego (w tym reperowego) umożliwiły dokonanie ocen: stanu ekologicznego i stanu chemicznego, natomiast badania prowadzone w ramach monitoringu operacyjnego i badawczego umożliwiły dokonanie ocen stanu ekologicznego akwenów. Jezioro Gremzdel – jezioro polodowcowe o niewielkiej głębokości: maksymalnej 10,0 m i średniej 3,2 m (wg M. Stangenberga, 1934). Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 59,3 ha, a objętość zbiornika 1.966,5 tys. m3. Akwen jest lekko wydłużony, nieregularny, dno jest zróżnicowane, linia brzegowa dobrze rozwinięta. Jezioro składa się z kilku zróżnicowanych plos oddzielonych kanałem lub zwężeniem. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Sejneńskie”. Jezioro znajduje się w zlewni Pawłówki (Gremzdówki), dopływu Czarnej Hańczy w dorzeczu Niemna. Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Badania prowadzone w 2007 r. wykazały, że jezioro Gremzdel wykazuje cechy zbiornika typu eutroficznego, a stan czystości odpowiadał III klasie czystości (2,63 pkt.). Średnia przezroczystość wody jeziora wynosiła 1,7 m. Warstwa naddenna była słabo natleniona, zanotowano wysokie wartości związków azotu w wodzie. Wskaźniki morfometrycznozlewniowe świadczą o silnej podatności jeziora na degradację (III kategoria). – Ocena stanu ekologicznego w latach 2009 – 2011 na podstawie wskaźników biologicznych, obejmujących: chlorofil „a”, multimetriks fitoplanktonowy, indeks fitobentosu (IOJ) oraz makrofitowy indeksu stanu ekologicznego jezior (ESMI) wskazała dobry stan wód w JCW. Spośród badanych wskaźników fizykochemicznych zawartość tlenu rozpuszczonego w warstwie naddennej przekraczała granicę stanu dobrego, w związku z tym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu umiarkowanego (III klasa). Ocena zweryfikowana przez GIOŚ z uwzględnieniem opinii ekspertów wykazała dobry stan ekologiczny na podstawie ocenianych wskaźników biologicznych (chlorofil „a”, makrofitowy indeksu stanu jezior – ESMI) i wspierających je wskaźników fizykochemicznych. – Ocena stanu chemicznego wykonana w 2009 roku wskazała dobry stan wód w JCW. Wszystkie uwzględnione substancje chemiczne, w tym substancje priorytetowe (z zastrzeżeniem dotyczącym sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-c,d)pirenu), nie przekroczyły granicy dobrego stanu wód. Jezioro Pomorze – polodowcowe jezioro rynnowe o głębokości maksymalnej 23,5 m. Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 295,4 ha, a objętość zbiornika 25.280,5 tys. m3. Akwen jest wydłużony, dno jest mało zróżnicowane, linia brzegowa umiarkowanie rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Sejneńskie”. Jezioro znajduje się w zlewni Marychy, dopływu Czarnej Hańczy w dorzeczu Niemna. Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Do jeziora dopływają, wraz z wodami rzeki Marychy, oczyszczone ścieki komunalne i przemysłowe (mleczarskie) z Sejn. Zbiornik użytkowany przez spółkę rybacką, został zakwalifikowany do typu wód leszczowych. Poprzednie badania prowadzone w 2001 r. wykazały, że stan czystości jeziora Pomorze odpowiadał III klasie czystości (wg Systemu Oceny Jakości jezior). 18 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Ocena stanu jeziora Pomorze – Ocena stanu ekologicznego wykonana w 2010 r. na podstawie elementów biologicznych (chlorofil „a”, makrofitowy indeks stanu jezior – ESMI) wskazała umiarkowany stan wód, w związku z tym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do III klasy – stanu umiarkowanego. Dodatkowo spośród zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych średnie nasycenie hypolimnionu tlenem przekroczyło wartości określone dla stanu dobrego. – Ocena stanu chemicznego wykonana w 2008 r. na podstawie wybranych wskaźników chemicznych wskazała dobry stan wód w JCW. Wszystkie uwzględnione substancje chemiczne, w tym substancje priorytetowe, nie przekroczyły granicy dobrego stanu wód. Jezioro Białe koło Białogóry (Białowierśnie) – polodowcowe jezioro wytopiskowo-rynnowe o głębokości maksymalnej 15,1 m. Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 78,2 ha, a objętość zbiornika 4.952,1 tys. m3. Akwen jest wydłużony, dno jest zróżnicowane, linia brzegowa dobrze rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Sejneńskie” oraz Obszarze Specjalnej Ochrony ptaków PLB 200002 „Puszcza Augustowska” (NATURA 2000). Zbiornik objęty jest zakazem używania jednostek pływających z silnikami spalinowymi, tzw. „ ograniczona strefa ciszy”. Jezioro znajduje się w zlewni dopływu z jeziora Gieret – dopływu Marychy w dorzeczu Niemna. Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Zbiornik użytkowany przez dzierżawcę, został zakwalifikowany do typu wód leszczowych. Poprzednie badania prowadzone w 2007 r. wykazały, że stan czystości jeziora Białego koło Białogóry odpowiadał II klasie czystości (wg Systemu Oceny Jakości jezior). – Ocena stanu ekologicznego w 2010 r. na podstawie elementów biologicznych (chlorofil „a”, makrofitowy indeks stanu jezior – ESMI) wskazała dobry stan wód w JCW. Spośród zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych średnie nasycenie hypolimnionu tlenem przekroczyło wartości określone dla stanu dobrego, w związku z tym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do III klasy – stanu umiarkowanego. Jezioro Płaskie koło Rygola – polodowcowe jezioro wytopiskowe o głębokości maksymalnej 12,0 m. Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 56,8 ha, a objętość zbiornika 2.853,5 tys. m3. Akwen jest elipsowaty, dno jest średnio zróżnicowane, linia brzegowa bardzo słabo rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” oraz objęte są w ramach programu NATURA 2000 Obszarem Specjalnej Ochrony ptaków PLB 200002 i Specjalnym Obszarem Ochrony Siedlisk (SOO) PLH 200005 o wspólnej nazwie „Puszcza Augustowska”. Zbiornik objęty jest zakazem używania jednostek pływających z silnikami spalinowymi, tzw. „strefą ciszy”. Niewielka leśna zlewnia jeziora położona między zlewniami Szlamicy i Czarnej Hańczy związana jest z doliną cieku wypływającego z jeziora Krejwelanek – dopływu Czarnej Hańczy. Jezioro zasilane jest głównie przez wodę opadową i gruntową – nie występują dopływy ani odpływ (jezioro bezodpływowe). Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Zbiornik użytkowany przez spółkę wodną, został zakwalifikowany do typu wód sielawowych. Badania prowadzone w 2010 r. wykazały, że stan czystości jeziora Płaskiego koło wsi Rygol odpowiadał I klasie czystości (wg Systemu Oceny Jakości Jezior). – Ocena stanu ekologicznego w 2010 r. na podstawie elementów biologicznych (chlorofil „a”, multimetriks fitoplanktonowy, indeks fitobentosu IOJ) wskazała bardzo dobry stan wód w JCW. W ocenie nie uwzględniono wartości makrofitowego indeksu stanu jezior (ESMI) z uwagi na niską zawartość związków mineralnych w wodzie, co powoduje słaby rozwój makrofitów. Spośród zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych żaden nie przekroczył wartości określonych dla stanu dobrego, w związku z tym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do I klasy – stanu bardzo dobrego. 19 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Jezioro Miałkie (Płaskie) – polodowcowe jezioro typu stawowego o głębokości maksymalnej 3,0 m. Powierzchnia zwierciadła wody wynosi około 29,0 ha, a objętość zbiornika szacowana jest na 477,5 tys. m3 (brak aktualnego planu batymetrycznego jeziora). Akwen jest wydłużony, dno jest mało zróżnicowane, linia brzegowa słabo rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Sejneńskie”. Jezioro znajduje się w zlewni Gremzdówki (Pawłówki), dopływu Czarnej Hańczy w dorzeczu Niemna. Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Zbiornik użytkowany przez spółkę rybacką, został zakwalifikowany do typu wód szczupakowo-linowych. Poprzednie badania prowadzone w 2004 r. wykazały, że stan czystości Jeziora Miałkiego odpowiadał II klasie czystości (wg Systemu Oceny Jakości Jezior). Ocena stanu jeziora Miałkiego – Ocena stanu ekologicznego wykonana w 2011 r. na podstawie elementów biologicznych (chlorofil „a”, multimetriks fitoplanktonowy PMPL, makrofitowy indeks stanu ekologicznego jezior ESMI i multimetryczny indeks okrzemkowy IOJ) wskazała dobry stan wód. Spośród zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych żaden nie przekroczył wartości określonych dla stanu dobrego, w związku z czym jezioro zaliczono do stanu dobrego. – Ocena stanu chemicznego wykonana w 2011 r. na podstawie wybranych wskaźników chemicznych wskazała dobry stan wód. Wszystkie uwzględnione substancje chemiczne, w tym substancje priorytetowe, nie przekroczyły granicy dobrego stanu wód. Jezioro Wiłkokuk – polodowcowe jezioro wytopiskowe o głębokości maksymalnej 12,2 m. Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 39,1 ha, a objętość zbiornika 1.501,8 tys. m3. Akwen jest wydłużony, dno jest średnio zróżnicowane, linia brzegowa słabo rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” oraz objęte są w ramach programu NATURA 2000 Obszarem Specjalnej Ochrony ptaków PLB 200002 i Specjalnym Obszarem Ochrony Siedlisk (SOO) PLH 200005 o wspólnej nazwie „Puszcza Augustowska”. Zbiornik objęty jest zakazem używania jednostek pływających z silnikami spalinowymi, tzw. „strefą ciszy”. Niewielka leśna zlewnia jeziora położona między zlewniami Marychy i Czarnej Hańczy związana jest z doliną cieku wypływającego z jeziora Zelwa – dopływu Marychy. Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Zbiornik użytkowany przez spółkę wodną, został zakwalifikowany do typu wód sielawowych. – Ocena stanu ekologicznego w 2011 r. na podstawie elementów biologicznych (tylko chlorofil „a” i multimetriks fitoplanktonowy) wskazała bardzo dobry stan wód w JCW. Spośród zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych średnie nasycenie hypolimnionu tlenem przekroczyło wartości określone dla stanu dobrego, jednak wskaźnika tego nie uwzględniono w ocenie, gdyż nie był to wpływ pochodzenia antropogenicznego. W związku z powyższym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do I klasy – stanu bardzo dobrego. Jezioro Zelwa – polodowcowe jezioro wytopiskowe o głębokości maksymalnej 12,3m. Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 103,7 ha, a objętość zbiornika 5.972,0 tys. m3. W skład akweny wchodzą dwa plosa, dno jest średnio zróżnicowane, linia brzegowa słabo rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” oraz objęte są w ramach programu NATURA 2000 Obszarem Specjalnej Ochrony ptaków PLB 200002 i Specjalnym Obszarem Ochrony Siedlisk (SOO) PLH 200005 o wspólnej nazwie „Puszcza Augustowska”. Zbiornik objęty jest zakazem używania jednostek pływających z silnikami spalinowymi, tzw. „strefą ciszy”. Niewielka leśna zlewnia jeziora z małym udziałem obszarów rolnych położona między zlewniami Marychy i Czarnej Hańczy związana jest ze zlewnią Zelwianki – dopływu Marychy. Jezioro zasilane jest dopływem z jeziora Wiłkokuk. 20 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Zbiornik użytkowany przez spółkę wodną, został zakwalifikowany do typu wód sielawowych. – Ocena stanu ekologicznego w 2011 r. na podstawie elementów biologicznych (chlorofil „a” i multimetriks fitoplanktonowy wspomagane makrofitowym indeksem stanu ekologicznego jezior (ESMI) z 2008 r.) wskazała dobry stan wód w JCW. Spośród zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych średnie nasycenie hypolimnionu tlenem przekroczyło wartości określone dla stanu dobrego, jednak wskaźnika tego nie uwzględniono w ocenie. W związku z powyższym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do II klasy – stanu dobrego. 21 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego ZESTAWIENIE TABELARYCZNE KLASYFIKACJI STANU JEZIOR POWIATU SEJNEŃSKIEGO BADANYCH W LATACH 2009 – 2011 STAN EKOLOGICZNY Kod jeziora (MPHP) Typ abiotyczny Rodzaj monitoringu Fitoplankton – chlorofil „a” Multimetriks fitoplanktonowy Fitobentos – wskaźnik okrzemkowy IOJ Makrofitowy Indeks Stanu Ekologicznego ESMI Klasa elementów biologicznych Przezroczystość – widzialność krążka Secchiego (SD) Tlen rozpuszczony – nad dnem w okresie letnim Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem Przewodność w 20°C Azot ogólny Fosfor ogólny Klasa elementów fizykochemicznych Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne Klasyfikacja stanu ekologicznego Substancje priorytetowe dla polityki wodnej Inne substancje zanieczyszczające wg KOM 2006/0129(COD) Klasyfikacja stanu chemicznego 2009 Niemen 59,3 10,0 30634 6b MR II – – – II d pd – d d d pd (pd) U (pd) d D Z Gremzdel 2010 Niemen 59,3 10,0 30634 6b MR II II II II II d pd – d d d pd – U – – – Z Gremzdel 2011 Niemen 59,3 10,0 30634 6b MR II II – – II d (pd) – d d d d – D – – – D Miałkie (Płaskie) 2011 Niemen 29,0 3,1 30645 6b MD II II II II II d d – d d d d d D d d D D Pomorze 2010 Niemen 295,4 23,5 30670 6a MO III – – II III d d pd d d d pd – U – – – – Białe k/Białogóry 2010 Niemen 78,2 15,1 30646 5a MO I – – II II d – pd d d d pd – U – – – – Wiłkokuk 2011 Niemen 39,1 12,2 30684 6a MO I – – – I d – (pd) d d d d – BD – – – – Zelwa 2011 Niemen 103,7 12,3 30685 5a MO I – – II II d – (pd) d d d d – D – – – – Płaskie k/Rygola 2010 Niemen 56,8 12,0 30650 5a MB I I I (III) I d – d d d d d – BD – – – – UWAGA: Rodzaj monitoringu MR – monitoring reperowy MD – monitoring diagnostyczny MO – monitoring operacyjny MB – monitoring badawczy Ocena wskaźników d – stan dobry (pd) – stan poniżej dobrego nieuwzględniony w ocenie pd – stan poniżej dobrego KLASYFIKACJA EKOLOGICZNA BD - stan bardzo dobry D - stan dobry U - stan umiarkowany S - stan słaby Z - stan zły 22 KLASYFIKACJA CHEMICZNA D Z - stan dobry - stan zły STAN JCW D Z - stan dobry - stan zły STAN JCW Głębokość maksymalna [m] Gremzdel Nazwa jeziora Powierzchnia jeziora [ha] ELEMENTY FIZYKOCHEMICZNE Dorzecze ELEMENTY BIOLOGICZNE STAN CHEMICZNY Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego 23 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego PRZECIWDZIAŁANIA – działalność kontrolna KONTROLE PROBLEMOWE Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ W ewidencji zakładów odprowadzających ścieki do wód powierzchniowych lub do ziemi, na terenie powiatu sejneńskiego, zarejestrowane są tylko 3 oczyszczalnie ścieków. Są to: Oczyszczalnia miejska w Sejnach Miejska oczyszczalnia ścieków w Sejnach eksploatowana przez Zakład Gospodarki KomunalnoMieszkaniowej, Wodociągów i Kanalizacji w Sejnach to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów. Głównym urządzeniem oczyszczalni jest reaktor biologiczny, o działaniu cyklicznym pozwalający na usuwanie ze ścieków związków organicznych oraz azotu i fosforu. Przepustowość oczyszczalni: średnia – 2000 m3/d, maksymalna – 2650 m3/d. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Marycha. Osad nadmierny odwadniany jest mechanicznie przy pomocy prasy hydraulicznej. Przy oczyszczalni znajduje się punkt zlewny nieczystości płynnych. W 2009 r. odprowadzono 269182 m3 ścieków, do punktu zlewnego dowieziono 16570 m3 ścieków. W 2009 r. wytworzono 15,8 Mg skratek i piasku, 74,9 Mg s.m. osadów ściekowych, skratki wywożone były na składowisko w Konstantynówce, natomiast osady wykorzystywane były rolniczo. Kontrolę przeprowadzono w maju 2010 r. Stwierdzono nieprawidłowości, wydano zarządzenie pokontrolne nakazujące: zwiększenie nadzoru nad pracą oczyszczalni w celu usunięcia występujących przekroczeń wartości dopuszczalnych związków azotu, zwiększenie nadzoru nad urządzeniami odprowadzającymi wody roztopowe i opadowe w celu usunięcia zaistniałych przekroczeń wartości dopuszczalnych zawiesiny, wykonywanie zgodnie z przepisami badań ścieków oraz przekazywanie opłat za korzystanie ze środowiska w obowiązujących terminach. Zakład zobowiązał się usunąć nieprawidłowości – m. in. dokonano wymiany dyfuzorów w systemie napowietrzania oczyszczalni, wykonano przegląd i konserwację sieci deszczowej obiektu Gminna oczyszczalnia ścieków w Puńsku Jest to eksploatowana przez Urząd Gminy w Puńsku oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów. Głównymi elementem są reaktory osadu czynnego o działaniu cyklicznym typu „BIOVAC”. Usuwanie związków fosforu wspomagane jest chemicznie – z zastosowaniem preparatu PIX. Przepustowość maksymalna – 300 m3/d. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów melioracyjny – dopływ jeziora Sejwy (w zlewni Marychy). Do odwadniania osadów nadmiernych stosowana jest prasa filtracyjna. Przy oczyszczalni znajduje się punkt zlewny nieczystości płynnych – w 2010 r. nie był wykorzystywany. Na terenie gminy znajduje się 128 przydomowych oczyszczalni ścieków. W 2009 odprowadzono 65000 m3 ścieków, średnio 178 m3/d, wytworzono w 2009 r. 103,8 Mg osadu ściekowego uwodnionego, powstało 1700 kg skratek i piasku, które gromadzi się w kontenerach na terenie obiektu. Osad i skratki wywożone są na składowisko odpadów. Kontrolę przeprowadzono w październiku 2010 r. Zarządzeniem pokontrolnym zobowiązano użytkownika oczyszczalni do wykonywania pomiarów i badań odprowadzanych ścieków w ramach automonitoringu oczyszczalni oraz przekazywania ich do właściwych organów – zgodnie z obowiązującymi przepisami. W 2011 roku zakład przekazywał wyniki badań automonitoringowych zgodnie z wymaganiami ustalonymi w decyzji Starosty Sejneńskiego. Podczas czynności kontrolnych opartych na analizie badań automonitoringowych uchybień nie wskazano. Oczyszczalnia ścieków Spółdzielni Mleczarskiej „Mlekpol” Grajewo Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach Zakładowa oczyszczalnia ścieków Zakładu Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach. Głównymi urządzeniami mechaniczno-biologicznej oczyszczalni są: zbiornik wstępnego napowietrzania, 2 rowy cyrkulacyjne pracujące w układzie szeregowym oraz osadnik wtórny. Usuwanie ze ścieków związków 24 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego fosforu wspomagane jest chemicznie, poprzez zastosowanie preparatu PIX. Przepustowość oczyszczalni maksymalna – 650 m3/d. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Marycha. Osad nadmierny odwadniany jest przy pomocy przewoźnego urządzenia do mechanicznego odwadniania – wirówki, stanowiącej własność Spółdzielni Mleczarskiej „Mlekpol” w Grajewie. Kontrolę przeprowadzono w czerwcu 2010 r. Stwierdzono przekroczenie ilości wód pochłodniczych odprowadzanych do rzeki Marychy. Zarządzeniem pokontrolnym zobowiązano użytkownika oczyszczalni do dostosowania niezbędnych dokumentów, aby dostosować pozwolenie wodnoprawne do potrzeb zakładu. WODY PODZIEMNE PRESJE Wody podziemne należące do zasobów naturalnych, coraz bardziej zagrożone są zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczególna ochrona, gdyż są to zasoby nieodnawialne. W szczególności niezbędna jest ochrona znacznych obszarów, pod którymi znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. W Polsce jest ich około 180, a obszar obejmuje ponad 52 % powierzchni naszego kraju. Wody podziemne zanieczyszczone są rozmaitymi substancjami chemicznymi, najczęściej są to: azotany, fosforany, substancje ropopochodne, chlorki, siarczany i inne. Najpowszechniej występującymi przyczynami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych wysypisk odpadów, z baz paliwowych i stacji sprzedaży paliw do pojazdów samochodowych. Zanieczyszczenia siarczanami występują przede wszystkim na terenach uprzemysłowionych, azotanami i fosforanami na terenach rolniczych (są one także przyczyną degradacji zbiorników wodnych). STAN – ocena jakości wód podziemnych KLASYFIKACJA WÓD PODZIEMNYCH Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć następujących klas jakości wód podziemnych: • Klasa I – wody bardzo dobrej jakości, w których: a) wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń charakterystycznych dla badanych wód podziemnych ( tła hydrogeochemicznego) b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka • Klasa II – wody dobrej jakości, w których: a) wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby • Klasa III – wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka • Klasa IV – wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka 25 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego • Klasa V – wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka Na terenie powiatu do 2007 roku zlokalizowanych było łącznie 17 studni sieci monitoringu wód podziemnych, które były opomiarowane przez Państwowy Instytut Geologiczny. Po modernizacji sieci monitoringu w 2009 roku PIG objął badaniami jedynie Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd) uznane za zagrożone niespełnieniem określonych dla nich celów środowiskowych (osiągnięcia dobrego stanu i dobrego stanu ilościowego do 2015 r., narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego). Na terenie województwa podlaskiego nie wyznaczono takich JCWPd. Na terenie powiatu sejneńskiego w 2010 r. Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Inspekcji Ochrony Środowiska w ramach krajowej sieci monitoringu wód badał 2 punkty monitoringu wód podziemnych w ramach monitoringu diagnostycznego (wody gruntowe). Należy podkreślić, że przedstawiona klasyfikacja wód podziemnych skierowana jest na ocenę stopnia zanieczyszczenia wód i nie obejmuje oceny stanu sanitarnego oraz badań pod kątem przydatności wody do picia (po uzdatnieniu). Oceny te wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna. Głębokość stropu (m) Użytkowanie terenu (dominujące w promieniu 500 m) Wody 1742 Stare Boksze 5,2 Grunty orne – gospodarka wielkopolowa G III 1749 Wigrańce 13,8 Lasy G V Nr Miejscowość / Gmina Klasa wód 2010 źródło:PIG OBJAŚNIENIA DO TABELI Rodzaj studni: [sk] – studnia kopana [piez.] - piezometr [sw] – studnia wiercona Rodzaj wód: W – wgłębne – wody poziomów artezyjskich i subartezyjskich G – gruntowe – wody płytkiego krążenia o swobodnym zwierciadle wody Stan wód w otworze badawczym nr 1742 „Stare Boksze” (gmina Puńsk, JCWPd 23) kształtował się w zakresie zadowalającej (III klasa) jakości, czyli ogólnie dobrego stanu chemicznego wód podziemnych (obejmującego I, II, III klasę). W III klasie jakości wód występowały żelazo i wodorowęglany. Zły chemiczny stan wód stwierdzono w punkcie pomiarowym nr 1749 „Wigrańce” (gmina Sejny, JCWPd 23). O obniżeniu jakości zadecydowały podwyższone wartości cynku (IV klasa) i niklu (V klasa). Stwierdzono ponadto wyraźnie podwyższone stężenia: antymonu, glinu, kobaltu, miedzi i ołowiu. Punkt zlokalizowany jest na terenie leśnym, a woda ujmowana jest z głębokości ok. 14 m. W pobliżu nie ma żadnych zewidencjonowanych źródeł zanieczyszczeń antropogenicznych, co sugeruje wykonanie badań potwierdzających niska jakość wody w tym punkcie. PRZECIWDZIAŁANIA – działalność kontrolna W ramach kontroli prowadzonych w celu ochrony wód podziemnych i powierzchniowych w szczególności poprzez egzekwowanie przestrzegania warunków pozwoleń wodnoprawnych; nadzór nad wdrażaniem Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych w 2011 r. skontrolowano: Gospodarka Komunalna Gminy Puńsk – kontrola odbyła się w listopadzie 2011 r. Ujęcie wody powierzchniowej w Puńsku, z którego korzystają mieszkańcy 14 okolicznych wsi, składa się z dwóch studni głębinowych, budynku stacji wodociągowej oraz dwóch zbiorników wyrównawczych. W 2010 r. pobrano 166,7 tys m3 wody. W 2010 r. dokonano rozbudowy stacji uzdatniania, remontu sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Puńsku i Trakiszkach. Prace polegały na przebudowie budynku 26 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego stacji i rozbudowie urządzeń technologicznych, budowie dwóch zbiorników wyrównawczych (po 150 m3 każdy) oraz zbiornika popłuczyn. Podczas kontroli ustalono, że stan faktyczny urządzeń gospodarki wodnej nie odpowiada posiadanemu przez zakład pozwoleniu wodnoprawnemu. W przekazanych badaniach wód technologicznych (popłucznych) nie uwzględniono wszystkich wymaganych pozwoleniem parametrów. W zbiorczych zestawieniach o zakresie korzystania ze środowiska nie ujęto wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi. Udzielono instruktażu. Wydano zarządzenie pokontrolne zobowiązujące zakład do usunięcia nieprawidłowości. Zakład poinformował tut. Delegaturę o realizacji zaleceń – uzyskano nowe pozwolenie wodnoprawne – oraz zobowiązano się do prawidłowego monitoringu wskaźników w ściekach i odpowiedniego naliczania opłat za korzystanie ze środowiska. Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „MIWEX” Rafał Wyrzykowski, Żłobin, gm. Krasnopol – kontrolę przeprowadzono w lipcu 2011 r. Firma prowadzi działalność gospodarczą w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Zgodnie z wydaną przez Wójta Gminy Krasnopol decyzją P.U.H. „Miwex” może odbierać od właścicieli nieruchomości odpady o kodach: 20 03 04 – szlamy ze zbiorników bezodpływowych, służących do gromadzenia nieczystości, 20 03 06 – odpady ze studzienek kanalizacyjnych, 02 02 04 – osady z zakładowych oczyszczalni ścieków. Podczas kontroli stwierdzono, że nieprawidłowo przekazywana jest do Urzędu Gminy w Krasnopolu ewidencja zawartych, rozwiązanych lub wygaśniętych umów z właścicielami nieruchomości, udzielono instruktażu oraz wydano zarządzenie pokontrolne. Gospodarstwo rolne, Augustyn Wyrzykowski, Żłobin 1, gm. Krasnopol – podczas kontroli interwencyjnej przeprowadzonej w lipcu 2011 r. stwierdzono wylewanie nieczystości płynnych na teren użytków zielonych w sposób niezgodny z art. 194 ustawy Prawo Wodne. Zastosowano sankcję w postaci mandatu karnego w wys. 300 zł, wystosowano zarządzenie pokontrolne, następnie sprawca wykroczenia zobowiązał się do zaprzestania niezgodnego z prawem wylewania ścieków na pola. GOSPODARKA ODPADAMI PRESJE ODPADY PRZEMYSŁOWE Ilość odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych), na terenie powiatu sejneńskiego w 2011 r. wyniosła 7,7 tys. Mg, co stanowiło ok. 1,1 % odpadów wytworzonych na terenie całego województwa podlaskiego. Odpady wytworzone (z wyłączeniem odpadów komunalnych) w ciągu roku Jednostka terytorialna 2003 2004 - - - 927,5 887,4 927,9 Powiat sejneński Województwo podlaskie 2005 2006 2007 2008 [tys. Mg] - 957,4 2009 - 1,3 1,2 1057,2 838,3 737,9 2010 2011 8,4 7,7 713,5 707,6 źródło:GUS Ilość odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) poddawanych procesom odzysku jest równa ilości odpadów wytwarzanych. Udział odpadów poddanych odzyskowi w ilości odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych) w ciągu roku Jednostka terytorialna Powiat sejneński 2003 2004 - - 2005 2006 - 2007 [%] - źródło:GUS 27 - 2008 2009 2010 2011 100,0 100,0 100,0 100,0 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego ODPADY KOMUNALNE W latach 2005 – 2011 roczna ilość zebranych odpadów komunalnych na terenie powiatu podlegała nieznacznym wahaniom. W 2011 r. zebrano 2.136,89 Mg odpadów, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło 101 kg/rok1 (w tym odpady z gospodarstw domowych – 58,8 kg/os). Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe, obiekty handlowo-usługowe, szkoły, przedszkola, obiekty turystyczne i targowiska. Podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest ich składowanie na składowiskach. Problem zmniejszenia ilości odpadów komunalnych trafiających na składowiska w Polsce, wynika m.in. z niedoskonałości systemu pobierania opłat za ich wywóz z gospodarstw domowych. W budownictwie wielorodzinnym, opłaty są pobierane nie od ilości wytwarzanych odpadów, ale od ilości osób w nim mieszkających. Jeszcze gorsze rozwiązania funkcjonują w wyliczeniach opłat w budownictwie indywidualnym, gdzie mieszkańcy samodzielnie deklarują wielkość pojemników na odpady i częstotliwość ich wywożenia. Taka polityka nie wpływa korzystnie na zmniejszenie masy odpadów faktycznie wytwarzanych. Ich ilość mogłaby być także dużo mniejsza, gdyby większy nacisk położono na ich bezpośrednie zagospodarowanie (segregacja na potrzeby recyklingu czy kompostowanie na nawóz). Ilość odpadów komunalnych wytworzonych na terenie powiatu sejneńskiego w latach 2005-2011 Ilość odpadów komunalnych [tys.Mg] 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 rok źródło: GUS STAN SKŁADOWISKA Na terenie powiatu na koniec 2011 r. znajdowały się 3 składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, a odpady komunalne przyjmowało jedno składowisko. Na omawianym obszarze nie ma składowisk odpadów przemysłowych. Składowisko odpadów we wsi Konstantynówka, gmina Sejny Właścicielem obiektu jest gmina Miasto Sejny. Obiekt zarządzany jest przez Zakład Gospodarki Komunalno-Mieszkaniowej, Wodociągów i Kanalizacji w Sejnach. Składowisko zostało uruchomione w 1993 r. Służy potrzebom Miasta oraz Gminy Sejny, a także od 2004 r. potrzebom Gminy Giby, a od 2005 r. Gminy Krasnopol. 1 Masa odpadów w przeliczeniu na mieszkańca zależy od poziomu życia, struktury zabudowy, poziomu obsługi oraz sposobu ogrzewania budynków 28 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Składowisko położone jest na gruntach wsi Konstantynówka, w lesie, w odległości ok. 4,5 km od Sejn. Powierzchnia składowiska (2,8 ha) podzielona jest na 4 sektory, drogi dojazdowe, zasieki na surowce wtórne, znajduje się tu także budynek obsługi składowiska. Składowisko jest w całości ogrodzone siatką, zamykane bramą. Wysypisko jest dozorowane w wyznaczonych godzinach, w zależności od potrzeb. Dzięki zainstalowanym piezometrom prowadzi się monitoring wód podziemnych. Bada się również odcieki ze składowiska, zbierane poprzez drenaż w studzience odcieków, strukturę i skład masy składowanych odpadów, osiadanie powierzchni składowiska oraz wielkość opadu atmosferycznego. W 2010 roku na składowisku złożono 1502,9 Mg Mg odpadów komunalnych niesegregowanych i 16,7 Mg skratek oraz 56,9 Mg osadów ściekowych. W 2011 roku złożono 1053,92 Mg odpadów 20 03 01 (niesegregowane odpady komunalne) oraz 7,7 Mg 19 08 01 (skratki). Na składowisku prowadzona jest segregacja odpadów przywiezionych. W Sejnach funkcjonuje również selektywna zbiórka odpadów tzw. selekcja „u źródła”. W 2010 roku zebrano następujące rodzaje i ilości wysegregowanych: - 15 01 01 (papier) – 22,18 Mg, - 15 01 07 (szkło) – 57,42 Mg, - 15 01 02 (tworzywo sztuczne) – 51,36 Mg. W 2011 roku zebrano następujące rodzaje i ilości wysegregowanych: - 15 01 01 (papier) – 18,66 Mg, - 15 01 07 (szkło) – 56,16 Mg, - 15 01 02 (tworzywo sztuczne) – 22,58 Mg. Składowisko odpadów we wsi Szołtany, gmina Puńsk Właścicielem składowiska o powierzchni 1,05 ha we wsi Szołtany, w odległości ok. 2 km od Puńska jest Gmina Puńsk, ona też zarządza obiektem. Składowisko zostało zamknięte z dniem 12.06.2010 r. Obecnie prowadzona jest rekultywacja obiektu z terminem do 30.05.2013 r. Wysypisko powstało w 1987 roku, a w 1997 roku zostało zmodernizowane poprzez uszczelnienie sektora przeznaczonego do eksploatacji o powierzchni 0,3 ha. Wykonano wówczas instalację drenażową do zbierania i odprowadzanie odcieków do zbiornika na odcieki. Składowisko wyposażone jest w pełne, zamykane bramą ogrodzenie. Z jednej strony obiektu znajduje się las, z pozostałych zaś zieleń stanowią posadzone drzewa. Na składowisku zainstalowane są trzy piezometry. Prowadzony jest monitoring składowiska, głównie stan wód podziemnych, odcieków ze składowiska, bada się strukturę i skład masy składowanych odpadów, osiadanie powierzchni składowiska oraz wielkość opadu atmosferycznego. Składowisko odpadów we wsi Krasnopol, gmina Krasnopol Właścicielem oraz zarządzającym składowiskiem jest Gmina Krasnopol. Składowisko to zostało zamknięte z dniem 31.03.2006 r. Z dniem 31.05.2010 r. zakończona została rekultywacja składowiska. Prowadzony jest monitoring składowiska w zakresie badania osiadania powierzchni, wielkości opadu atmosferycznego. W 2010 r. z terenu gminy wywieziono 203,85 m3 odpadów komunalnych oraz 4765 m3 nieczystości ciekłych. Odpady z gminy Krasnopol trafiają na składowisko w Konstantynówce oraz do ZUOK w Suwałkach. Ścieki są wywożone do oczyszczalni w Sejnach i w Suwałkach. Monitoring składowisk Zgodnie z art. 147a ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z póź. zm.) prowadzący instalację jest zobowiązany prowadzić monitoring składowiska przez akredytowane2 laboratorium w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. 2 Akredytacji udziela Polskie Centrum Akredytacji, posiadające status państwowej osoby prawnej i nadzorowane przez Ministerstwo Gospodarki. Zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17000:2006 akredytacja jest to "atestacja przez stronę trzecią, dotycząca jednostki oceniającej zgodność, służąca formalnemu wykazaniu jej kompetencji do wykonywania określonych zadań w zakresie oceny zgodności". Zasady akredytacji ujęte są w 29 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego W wyniku działań kontrolnych stwierdzono, że jednostki zarządzające składowiskami prowadzą monitoring obiektów. Badania wykonują akredytowane laboratoria. Wyniki badań nie wykazują pogorszenia jakości wód podziemnych. PRZECIWDZIAŁANIA – kontrole składowisk i zakładów przemysłowych W 2011 r. Delegatura WIOŚ przeprowadziła kontrole następujących podmiotów pod kątem gospodarowania odpadami w następujących cyklach kontrolnych: Poprawa stanu gospodarki odpadami komunalnymi w gminach: • Składowisko w Konstantynówce – Kontrolę przeprowadzono w grudniu 2011 r. Stwierdzono, że składowany jest na składowisku osad ściekowy, który nie ujęty został w decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska (naliczono nieprawidłowo opłatę za składowanie osadów na składowisku) oraz, że monitoring składowiska prowadzony jest niezgodnie z obowiązującą decyzją. Zastosowano pouczenie oraz instruktaż. • Składowisko w Krasnopolu – Kontrolę przeprowadzono w listopadzie 2011 r. Stwierdzono, że nie przesłano wyników monitorowania składowiska w terminie, zastosowano pouczenie. Kontrole pod kątem poprawy stanu gospodarki odpadami innymi niż komunalne – egzekwowa-nia zgodnego z prawem postępowania z odpadami w zakresie ich wytwarzania, zbierania, transportu, unieszkodliwiania i odzysku, a także transgranicznego przemieszczania odpadów: • Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach – Kontrolę przeprowadzono w czerwcu 2010 r. Zakład wytwarza następujące rodzaje odpadów niebezpiecznych: inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe (13 02 08), lampy fluorescencyjne (16 02 13), sorbenty, materiały filtracyjne (15 02 02). Zużyte oleje przekazuje do odzysku firmie OILER Sp. z o.o. z Tczewa, lampy fluorescencyjne – przekazywane do unieszkodliwienia firmie PPHU „ABBA-EKOMED” z Torunia, zużyte sorbenty, materiały filtracyjne – do unieszkodliwienia firmie OILER Sp. z o.o. z Tczewa. Podczas kontroli stwierdzono następujące nieprawidłowości: wytworzono odpady (filtry olejowe) nieujęte w decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi oraz prowadzono jedną kartę ewidencji odpadów dla dwóch rodzajów odpadów. Zarządzeniem pokontrolnym zobowiązano zakład do prawidłowej ewidencji odpadów oraz uzupełnić dokumenty w celu aktualizacji pozwolenia na wytwarzanie odpadów – zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zakład wykonał zalecenia ujęte w zarządzeniu pokontrolnym. • Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Sejnach – Kontrolę przeprowadzono w marcu 2011 r. W zakładzie wytwarzane są następujące rodzaje odpadów niebezpiecznych: wodne roztwory wywoływaczy (09 01 01), utrwalaczy (09 01 04), zużyte urządzenia elektryczne (16 02 13), części ciała i organy (18 01 02), inne odpady medyczne (18 01 03), złom (20 01 40) oraz odpady komunalne (20 03 01). Odpady komunalne przekazywane są do ZGKiM w Sejnach, medyczne do firmy „EMKA” Handel i Usługi w Żyrardowie, złom – GS „SCh” w Sejnach, utrwalacze i wywoływacze – firmie „Przetwórstwo Metali” z Kobyłki. Podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości, udzielono instruktażu w zakresie gospodarki odpadami. Zakład wykonał zalecenia zawarte w zarządzeniu pokontrolnym z poprzedniej kontroli. • Grzegorz Krakowski Spożywczy Dom Handlowy „KRAKUS” – Wytwórnia zniczy – Sejny – Kontrolę przeprowadzono w lipcu i sierpniu 2011 r. Firma posiada umowę na odbiór i wywóz nieczystości stałych z Firmą Transportowo-Usługową Eko s.c. z Jeleniewa. Podczas kontroli naruszeń i nieprawidłowości w zakresie ochrony środowiska nie stwierdzono. międzynarodowych normach i wytycznych, w których określone są wymagania, zarówno dla jednostek akredytujących, jak i dla podlegających akredytacji jednostek oceniających zgodność. Uzyskanie akredytacji oznacza, że akredytowane podmioty zostały ocenione według tych norm i wytycznych, a ich wyniki są wiarygodne i dokładne. 30 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego • ANDRZEJ NORWA – SERVICE Filia w Sejnach – kontrolę przeprowadzono w sierpniu i wrześniu 2011 r. Zakład zajmuje się usługami diagnostycznymi i wymianą opon. Podczas kontroli stwierdzono, ze wytwarzane były odpady niebezpieczne o kodzie 15 02 02 – ręczniki papierowe zanieczyszczone smarami, które zbierano razem z odpadami komunalnymi. Firma posiada umowę z ZGKMWiK w Sejnach na odbiór odpadów komunalnych oraz pobór wody i odprowadzanie ścieków do kanalizacji sanitarnej. Kolejnymi nieprawidłowościami było spalanie odpadów, brak ewidencji i zbiorczych zestawień o rodzajach i ilości odpadów, nie sporządzanie informacji o zakresie korzystania ze środowiska. Udzielono instrukcji w zakresie przepisów dotyczących gospodarki odpadowej, firmę ukarano mandatem w wysokości 500 zł. Wydano zarządzenie pokontrolne zobowiązujące firmę do usunięcia nieprawidłowości i następnie zakład poinformował o dostosowaniu się do zaleceń zawartych w zarządzeniu. HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY PRESJE – źródła hałasu Klimat akustyczny województwa podlaskiego kształtuje głównie komunikacja drogowa oraz w niewielkim stopniu, hałas przemysłowy, którego uciążliwość ma charakter lokalny o stosunkowo niedużym zasięgu. W zależności od pochodzenia hałasu środowiskowego (źródła) dokonuje się jego podziału na następujące, podstawowe kategorie hałasu komunikacyjny, (drogowy, lotniczy, kolejowy) oraz przemysłowy. Uregulowania prawne dotyczące zagadnienia ochrony przed hałasem zawiera ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska. Według tej ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie oraz zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku zawarte są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku (Dz. U. Nr 120, poz.826). Według powyższego rozporządzenia wartości poziomów dopuszczalnych hałasu są zależne od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren oraz od pory dnia i nocy. Aktualnie dopuszczalne poziomy hałasu zmienione są rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku (Dz.U. z 2012 r., poz. 1109). Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku prowadzi badania hałasu komunikacyjnego i przemysłowego na terenie całego województwa podlaskiego. Badania przeprowadzane są w ramach planowych kontroli, a także w ramach działań interwencyjnych w wyniku skarg społeczeństwa. STAN – pomiary hałasu HAŁAS KOMUNIKACYJNY Hałas komunikacyjny jest obecnie najpowszechniejszym i najbardziej uciążliwym źródłem hałasu w środowisku zurbanizowanym. Ciągły wzrost ilości pojazdów mechanicznych, przy jednoczesnym braku właściwych rozwiązań drogowych, braku obwodnic miejskich, złej jakości nawierzchni znacząco powiększa obszar środowiska o ponadnormatywnym hałasie drogowym. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska pomiary hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu sejneńskiego prowadził w: Sejnach w latach 2002 i 2009, w Gibach – 2010 r., w Krasnopolu – 2011 r. Przeprowadzono badania służące określeniu wskaźników mających odniesienie do jednej doby (LAeqD i LAeqN). Podczas pomiarów każdorazowo prowadzono rejestrację natężenia ruchu pojazdów z wyodrębnieniem pojazdów ciężkich. 31 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Podczas pomiarów w Krasnopolu w 2011 r. wykazano przekroczenia wartości dopuszczalnych poziomów hałasu w badanym punkcie, zarówno w porze dziennej, jak i nocnej: w porze dnia o 1,5 dB, w porze nocy o 6,1 dB. Średnia liczba pojazdów wynosiła 2893 sztuk/dobę, w tym ciężkich 269 sztuk/dobę. W tabeli poniżej przedstawiono wyniki badań hałasu komunikacyjnego w powiecie sejneńskim z ostatnich 3 lat Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego – średniego poziomu równoważnego dźwięku LAeq na terenie powiatu sejneńskiego w latach 2009 – 2011. Lp. Lokalizacja punktu pomiarowego Współrzędne geograficzne punktu Średni poziom równoważny (LAeq) dla pory dziennej dla pory nocnej LAeq,D [dB] LAeq,N [dB] Przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźnika oceny hałasu dla pory dziennej [dB] dla pory nocnej [dB] Sejny (2009) 1. ul. Konarskiego 17,19 N 54°06’28,2” E 23°20’33,2” 63,8 53,4 3,8 3,4 N 54°02’23,3” E 23°21’22,4” 58,8 52,0 3,8 2,0 N 54°06’54,2” E 23°12’15,1” 61,5 56,1 1,5 6,1 Giby (2010) 2. ul. Dziemianówka 3 Krasnopol (2011) 3. ul. Wojska Polskiego 22 źródło: WIOŚ Białystok PRZECIWDZIAŁANIA HAŁAS KOMUNIKACYJNY Środki ochrony przed hałasem komunikacyjnym dzieli się na dwa rodzaje: • ochrona przed hałasem „u źródła” – wszystkie przedsięwzięcia ingerujące w źródło dźwięku, powodujące zmniejszenie promieniowania energii akustycznej do środowiska. Dzieli się na następujące rodzaje zadań: – ingerencja w konstrukcję pojazdów w celu zmniejszenia emisji hałasu – jest przedmiotem kilku Dyrektyw Unii Europejskiej oraz przepisów krajowych, które są zharmonizowane z Dyrektywami UE, – dobór konstrukcji arterii – emisja hałasu samochodowego jest m.in. efektem hałasu powodowanego interakcją kół i nawierzchni drogowej. Wypadkowa emisja hałasu zależy od rodzaju i jakości opon i nawierzchni drogowej, – oddziaływanie na mniej hałaśliwą eksploatację pojazdów – istotne znaczenie dla zmniejszenia emisji hałasu pojazdów mają ograniczenia prędkości oraz zapobieganie częstym startom, hamowaniom, a szczególnie gwałtownym przyspieszeniom samochodów na niskich biegach i przy wysokich obrotach silników. Przyspieszanie samochodów występuje na ogół w obrębie skrzyżowań. Dlatego też istotny efekt ograniczenia emisji hałasu można osiągnąć poprzez wymuszenie spokojnej jazdy ze stałą umiarkowaną prędkością stosując zsynchronizowaną sygnalizację świetlną tzw. „zieloną falę”. • urbanistyczne i architektoniczno – budowlane środki ochrony przeciwdźwiękowej – działania zmierzające do ograniczenia hałasu już wyemitowanego „do środowiska”. 32 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Urbanistyczne i organizacyjne rozwiązania zmniejszania hałasu komunikacyjnego – rozwiązania tego typu dotyczą dużych obszarów mieszkaniowych i mają związek ze zmianami zagospodarowania. Dzielą się na następujące grupy: • budowa obwodnic miast, tworzenie nowych tras międzydzielnicowych, tworzenie nowych obwodnic wewnątrz miejskich. Rozwiązania te pozwalają na wyprowadzenie przede wszystkim ruchu ciężkiego oraz na zmniejszenie ruchu samochodów osobowych na terenach mieszkalnych. • strefy „ruchu uspokojonego”. Ideą tworzenia stref jest hasło „jak najmniej ruchu samochodowego”. Realizowane jest ono poprzez: ograniczanie przepustowości ulic, ograniczanie prędkości, stwarzanie innych ograniczeń i utrudnień dla ruchu samochodów, całkowita eliminacja ruchu tranzytowego, tworzenie preferencji dla transportu zbiorowego, przyjaznego środowisku. Strefami takimi obejmowane są przede wszystkim obszary mieszkalne. Architektoniczno-budowlane środki ochrony przeciwdźwiękowej, o charakterze raczej lokalnym: • ekranowanie akustyczne – jest najczęściej stosowanym środkiem ochrony przeciwdźwiękowej w otoczeniu tras komunikacyjnych. Ekrany akustyczne mają za zadanie zasłaniać odbiorcę przed dźwiękiem dochodzącym bezpośrednio od źródła. Dobrze zaprojektowane powinny służyć przede wszystkim do ochrony niskiej zabudowy mieszkaniowej. Aby ochronić wysoką zabudowę należy stosować rozwiązania specjalne: budowa drogi w wykopie, budowa tuneli lub półtuneli. • architektoniczno-budowlane środki ochrony przeciwdźwiękowej; najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest podwyższanie izolacyjności akustycznej otworów okiennych. Dodatkową możliwością zabezpieczenia przed hałasem mieszkańców terenów zlokalizowanych wzdłuż tras komunikacyjnych jest odpowiednie ukształtowanie bryły budynku i funkcjonalne rozplanowanie pomieszczeń. Elewacje istniejących już budynków eksponowane na hałas mogą być także chronione za pomocą przezroczystych ekranów zawieszanych na tej elewacji. HAŁAS PRZEMYSŁOWY – działalność kontrolna Hałas przemysłowy na terenie województwa stanowi zagrożenie o charakterze lokalnym, występujące głównie w dzielnicach przemysłowych miast. Przyczyną wzrostu uciążliwości jest rozbudowa miast, wchłanianie terenów przemysłowych i rozbudowa w ich sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej. Zagrożenie hałasem przemysłowym związane jest głównie z niekorzystną lokalizacją zabudowy mieszkaniowej, w pobliżu zakładów przemysłowych oraz obiektów usługowych. Emisja hałasu jest uzależniona od prowadzonego procesu technologicznego, wykorzystywanych w nim maszyn i urządzeń. Ilość, stan techniczny, poziom nowoczesności urządzeń, a także izolacyjność akustyczna i lokalizacja źródła są czynnikami decydującymi o stopniu uciążliwości dla otoczenia. W 2011 roku przeprowadzono jedną kontrolę interwencyjną związaną z emisją hałasu przemysłowego do środowiska, w toku kontroli jednak nie stwierdzono nieprawidłowości.. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE PRESJE – źródła promieniowania elektromagnetycznego Pola elektromagnetyczne (wg Ustawy Prawo ochrony środowiska) to pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz, tworzących zakres promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego. Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM), w tym promieniowanie niejonizujące zaliczane jest do podstawowych rodzajów zanieczyszczeń środowiska naturalnego. Zgodnie z art. 123 ustawy Prawo ochrony środowiska, oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, a wojewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi okresowe badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne od zawsze występowało w środowisku naturalnym. Pochodzi ono z naturalnych źródeł takich jak Słońce, Ziemia, zjawiska atmosferyczne. 33 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego Dodatkowo w środowisku występują sztuczne pola elektromagnetyczne, które związane są z techniczną działalnością człowieka. Promieniowanie elektromagnetyczne występuje wszędzie, a jego najważniejszymi źródłami są: • stacje bazowe telefonii komórkowej, • stacje i linie energetyczne, • nadajniki radiowe i telewizyjne oraz CB-radio i radiostacje amatorskie, • wojskowe i cywilne urządzenia radionawigacji i radiolokacji, • urządzenia powszechnego użytku: kuchenki mikrofalowe, monitory, aparaty komórkowe itp. Ciągły rozwój techniki powoduje znaczny wzrost ilości nadajników radiowo‐telewizyjnych oraz stacji bazowych telefonii komórkowej. STAN – pomiary monitoringowe W latach 2008 – 2010 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska zrealizował program badań pól elektromagnetycznych opracowany zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Program ten zakładał skoncentrowanie pomiarów na obszarach dostępnych dla ludności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. oraz w pozostałych miastach i na terenach wiejskich. Zakres prowadzenia badań obejmował pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości, co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. Inspektorat przeprowadził pomiary w 90 punktach pomiarowych rozmieszczonych równomiernie na terenie województwa. Na obszarze powiatu Inspektorat przeprowadził pomiary w Sejnach i Krasnopolu (w 2008 r.) oraz w Puńsku i Gibach (w 2009 r.), a w 2011 r. powtórzono pomiary w Sejnach i Krasnopolu. Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych na terenie powiatu w latach 2008 – 2011 Lp. Miejscowość 1. Sejny ul. Piłsudskiego 2. Krasnopol (2008) 3. Krasnopol (2011) 4. Puńsk ((2009) 5. Giby (2009) Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego [V/m] Wartość niepewności pomiaru [V/m] Procent wartości dopuszczalnej [%] N 54º06’25,3’’ E 023º20’53,8’’ 0,33 (2008) 0,08 (2011) 0,017 0,004 4,7 1,1 N 54º06’56,5’’ E 023º12’20,0’’ N 54º06’55,9’’ E 023º12’19,0’’ N 54º15’48,6’’ E 023º10’41,9*’’ N 54º02’33,4’’ E 023º21’22,4’’ 0,16 0,008 2,3 0,08 0,004 1,1 0,31 0,0155 4,4 0,39 0,0195 5,6 Lokalizacja punktu Na podstawie przeprowadzonych pomiarów należy stwierdzić, iż w żadnym z punktów na obszarze powiatu nie odnotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Należy podkreślić, że przeprowadzone na terenie województwa podlaskiego pomiary, w żadnym ze zbadanych punktów pomiarowych nie wykazały występowania przekroczeń norm. Jak dotychczas zmierzone wartości składowej elektrycznej w większości przypadków nie przekraczały 10 % normy dopuszczalnej. OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI Poważne awarie mogą powstawać w przypadku awarii i katastrof w obiektach przemysłowych zlokalizowanych na terenach miast powiatu oraz w wyniku wypadków kolejowych i drogowych z udziałem cystern i autocystern przewożących materiały niebezpieczne. Zdarzenia te charakteryzują się specyficznymi cechami takimi jak niepewność ich wystąpienia, złożoność przyczyn, różnorodność bezpośrednich skutków oraz indywidualnym, niepowtarzalnym przebiegiem. 34 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH Delegatura WIOŚ w Suwałkach prowadzi rejestr obiektów mogących spowodować poważne awarie (zakłady dużego ryzyka i zakłady zwiększonego ryzyka), a także kontroluje te obiekty. Na terenie powiatu sejneńskiego występuje jeden zakład, znajdujący się w prowadzonym „Rejestrze potencjalnych sprawców poważnych awarii”, tj. Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” w Grajewie Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach. Zakład w procesie technologicznym stosuje w instalacji chłodniczej substancję niebezpieczną, tj. amoniak w ilości około 1400 kg. Kontrola przeprowadzona sierpniu 2010 r. nie wykazała uchybień. Wśród podmiotów stanowiących potencjalne zagrożenie dla środowiska znajdują się stacje paliw funkcjonujące w systemie otwartym lub na potrzeby własne zakładu. Na omawianym terenie znajduje się łącznie 10 stacji paliw. Eksploatacja tych stacji może stworzyć zagrożenie dla środowiska w przypadku rozszczelnienia się zbiornika lub instalacji paliwowej oraz podczas rozładunków paliw z cystern samochodowych do zbiorników magazynowych. TRANSPORT Poważne źródło zagrożenia na terenie powiatu, oceniane nawet na większe niż pochodzące od obiektów stacjonarnych, mogą stwarzać katastrofy kolejowe oraz wypadki drogowe środków transportu, przewożących materiały niebezpieczne. Szczególnie groźne są awarie w rejonach przepraw mostowych na tych trasach, grożą one bezpośrednim skażeniem wód płynących. Na terenie powiatu sejneńskiego znajduje się kilkanaście stacji paliw. Ich eksploatacja może stworzyć lokalne zagrożenie dla środowiska np.: możliwość awarii czy pożary. Głównie jednak wypadki o znamionach poważnych awarii wynikają z transportu paliw do zaopatrzenia stacji. WIOŚ uczestniczy w cyklicznie powtarzanych, kilkudniowych akcjach organizowanych pod kryptonimem „TRACK” prowadzonych na obszarze województwa, na głównych drogach wylotowych z Białegostoku. Akcje organizowane są przez Komendę Wojewódzką Policji przy współpracy Państwowej Straży Pożarnej, Transportowego Dozoru Technicznego, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz Straż Graniczną i Inspekcję Transportu Drogowego. Kontrolą objęto kołowe i kolejowe środki transportu materiałów toksycznych i surowców chemicznych. Zakres kontroli obejmuje sprawdzenie stanu technicznego środków transportu, wymaganego wyposażenia i prawidłowości oznakowania oraz kompletności dokumentacji. Kontrole problemowe i interwencyjne W 2011 roku pracownicy Działu Inspekcji (WIOŚ Białystok – Delegatura w Suwałkach) uczestniczyli we wspólnych kontrolach przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych Niebezpieczne przewozy. Kontrole prowadzone były wspólnie z Policją, Państwową Strażą Pożarną i Inspekcją Transportu Drogowego. Skontrolowano łącznie 15 pojazdów przewożących materiały niebezpieczne – w dwóch przypadkach stwierdzono nieprawidłowości w zakresie wyposażenia w urządzenia gaśnicze. Na terenie powiatu, w 2011 r. nie odnotowano poważnych awarii, jak również zdarzeń o znamionach poważnych awarii, zarówno na terenie zakładów jak i w transporcie towarów niebezpiecznych. Opracował: Dział Monitoringu Środowiska Akceptował: Kierownik Delegatury w Suwałkach Wiesława Blusiewicz 35
