Źródła prawa pracy
advertisement
Źródła prawa pracy Wykład 9 października 2010 r. Źródła prawa pracy Art. 9 par.1. Ilekroć w Kodeksie prawa pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych, określających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układó zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i bowiązki stron stosunku pracy. Źródła prawa pracy Art. 9 par. 2 Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych. Źródła prawa pracy Art. 9 par 3 Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych. Źródła prawa pracy Art. 9 par 4 Postanowienia układów zbiorowych i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, nie obowiązują. Źródła prawa pracy Zgodnie z Kodeksem pracy źródła możemy podzielić na: - powszechne - autonomiczne (specyficzne, szczególne) Te drugie są charakterystyczne dla prawa pracy. Nie regulują innych poza pracowniczymi stosunków prawnych. Źródła prawa pracy Źródła powszechne zgodnie z Kodeksem pracy to ustawy (w tym ustawa zasadnicza jaką jest Konstytucja RP) i rozporządzenia. Zgodnie z Konstytucją RP -art.. 87 – źródłem prawa są także umowy międzynarodowe. Staje się ona częścia porządku krajowego po ratyfikacji i ogłoszeniu w dzienniku ustaw. Źródła prawa pracy Akty prawa wspólnotowego – Unii Europejskiej: Prawo pierwotne (Traktat o ustanowieniu WE) Prawo wtórne: Dyrektywy i rozporządzenia Źródła prawa pracy Ustawy i rozporządzenia. Te drugie musza być wydane na podstawie delegacji ustawowej i w celu ich wykonania. Akty te musza być zgodne z zakresem upoważnienia zawartego w ustawie Źródła prawa pracy Charakter Kodeksu pracy jako źródła prawa pracy. Art. 1 Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Powszechny zakres stosowania KP – lex generalis. Źródła prawa pracy Art. 5 Kp Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu pracy stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. Źródła prawa pracy Charakter norm Kodeksu pracy: - Klasycznie zbudowane: hipoteza dyspozycja sankcja (wykroczenia przeciwko prawom pracownika) - Normy bezwzględnie obowiązujące - Normy jednostronnie bezwzględnie obowiązujące (zasad z art. 18 Kp) - Zasady prawa pracy Źródła prawa pracy Kodeks cywilny jako pomocnicze źródło prawa pracy Art. 300 Kp W sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Źródła prawa pracy Źródła autonomiczne prawa pracy. Układy zbiorowe pracy (uzp) Porozumienia oparte na ustawie Regulaminy statuty Źródła prawa pracy Hierarchia źródeł autonomicznych: 1.Uzp i porozumienia zbiorowe 2. regulaminy i statuty Wynika to z art. 9 par 2 Źródła prawa pracy UZP – układy zbiorowe pracy, reguluje Kodeks pracy w dziale XI. Układy dzielą się na: Zakładowe i ponadzakładowe Źródła prawa pracy Porozumienia zbiorowe oparte na ustawie. Źródła prawa pracy Regulaminy – akty wewnątrzzakładowe: Regulamin pracy Regulamin wynagradzania Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych Źródła prawa pracy Zgodnie z art. 9 Kp postanowienia regulaminu pracy nie mogą być dla pracowników mniej korzystne niż przepisy powszechne prawa pracy a także postanowienia układów zbiorowych pracy. Zatem regulamin pracy nie może naruszać zasady korzystności Źródła prawa pracy –regulamin pracy Bezwzględny obowiązek tworzenia regulaminu pracy w zakładzie mają pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników, a w zakresie który reguluje regulamin pracy - art. 104¹ § 1 Kp - nie obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy, czy to zakładowego czy ponadzakładowego (art. 104 Kp). Źródła prawa pracy Kodeks pracy posługuje się określeniem "zatrudnia 20 pracowników". Kodeks nie dookreśla że to mają być pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy czy w przeliczeniu na pełne etaty. Zatem przy ustalaniu liczby zatrudnionych bierzemy pod uwagę osoby zatrudnione także w niepełnym wymiarze czasu pracy bez względu na podstawę zatrudnienia (mianowanie, powołanie czy umowa o pracę lub inne) oraz na rodzaj umowy o pracę (czas określony, nieokreślony, zastępstwo). Źródła prawa pracy Kodeks pracy wskazuje sytuację, gdy wprowadzenie regulaminu pracy jest obligatoryjne. W pozostałym zakresie jest to fakultatywne, chociaż Kp posługuje się pojęciem: „regulaminu pracy nie wprowadza się” Źródła prawa pracy Kodeks pracy posługuje się pojęciem „wprowadzenie regulaminu pracy”, co wskazuje na jednostronny charakter działań pracodawcy w tym zakresie. Jest to jedno z podstawowych obowiązków pracodawcy. Źródła prawa pracy ! Nawet jeżeli w zakładzie pracy działają związki zawodowe ustalenie formalnego obowiązku wprowadzenia regulaminu w zakładzie pracy oraz podjecie działań w celu jego ustanowienia i wprowadzenia spoczywa na pracodawcy. Na gruncie przepisów kodeksu pracy to pracodawca jest wyłącznie odpowiedzialny za spowodowanie jego funkcjonowania w zakładzie pracy. Źródła prawa pracy Procedura wprowadzania regulaminu pracy Wszczęcie negocjacji. 1. Dwa etapy negocjacji. 2. Negocjacje, gdy działa kilka związków zawodowych. 3. Zakończenie negocjacji. 4. Powiadomienie i wejście w życie Źródła prawa pracy Negocjacje, gdy funkcjonuje jeden związek zawodowy zawierają się w uzgodnionym przez strony uprzednio terminie. Negocjacje, gdy działa kilka związków zawodowych, są bardziej skomplikowane. Źródła prawa pracy Zgodnie z ustawą o związkach zawodowych, art. 30 ust.5 jeżeli m.in. w sprawie ustalenia regulaminu pracy, organizacje związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 241 [25a] Kp nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska w terminie 30 dni, decyzje w tych sprawach podejmuje pracodawca, po rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych. Źródła prawa pracy Zatem w sytuacji pluralizmu związkowego w zakładzie pracy związki zawodowe mają przedstawić wspólnie ustalone stanowisko co do treści negocjacji - po pierwsze terminu w jakim regulamin będzie negocjowany po drugie - samej treści regulaminu pracy. Źródła prawa pracy Zgodnie z wyrokiem SN z 21 marca 2001 r. I PKN 320/00 (OSNP 2002 nr 24 poz. 599). Regulamin pracy wydany przez pracodawcę bez wymaganego uzgodnienia z zakładową organizacją związkową nie ma mocy wiążącej. Źródła prawa pracy ! Termin 30 dni liczy się od momentu wszczęcia negocjacji. Np. od chwili zawiadomienia o negocjacjach i przedstawienia przez pracodawcę jego stanowiska. Źródła prawa pracy Kodeks pracy wskazuje sytuacje, w których pracodawca samodzielnie wydaje regulamin pracy tj, gdy: u pracodawcy nie działają związki zawodowe, strony (zw. zaw. i pracodawca) nie uzgodniły regulaminu w uzgodnionym terminie, gdy związki zawodowe nie uzgodniły wspólnego stanowiska w terminie 30 dni Pracodawca samodzielnie opracowuje treść regulaminu pracy uwzględniając zakres przedmiotowy określony w art. 104¹ § 1 Kp. Źródła prawa pracy Zgodnie z art. 104¹ Kp regulamin powinien ustalać w szczególności: • organizację pracy, warunków przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenia pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej, • systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy, Źródła prawa pracy • porę nocną, • termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia, • wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom, • rodzaj prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego, Źródła prawa pracy • wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe, • obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą. Źródła prawa pracy • przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. • informacje o karach stosowanych zgodnie z art. 108 Kp z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników.
