kwestionariusz ankiety do badania aktywności ruchowej u

1
Otręba Iwona, Waleczek Joanna
Katowice
25
Aktywność i starzenie się
Wpływ aktywności fizycznej na proces starzenia się
Treść pracy:
W wielu krajach, także i w polskim społeczeństwie, uważa się, że boisko,
basen, gry rekreacyjne i sportowe przeznaczone są dla dzieci i ludzi
młodych, natomiast telewizja i wygodny fotel – dla osób w wieku
starszym. A przecież ćwiczenia fizyczne i sport nie muszą i nie powinny
kończyć się z chwilą dojścia do wieku późnej dorosłości. Wiadomo
powszechnie, iż aktywność fizyczna przeciwdziała regresowi
motoryczności człowieka
i łagodzi ciężar przykrego procesu
starzenia się. Dostosowana do
aktualnej wydolności wysiłkowej wieku biologicznego i stanu zdrowia,
powinna towarzyszyć człowiekowi przez całe życie, we wszystkich
etapach ontogenezy.
Wśród licznych przeszkód, utrudniających ludziom starszym czynne
uczestnictwo w kulturze fizycznej, wielu gerontologów wymienia tzw.
"stereotyp człowieka starego". Starość w świadomości społecznej jawi się
bowiem jako spadek sił fizycznych
i psychicznych, stan
schorowania i ułomności, zniedołężnienia i niezdolności do
samodzielnego życia. Śledząc długość życia człowieka, można łatwo
stwierdzić, że okres ten stale się wydłuża i wzrasta liczba osób w wieku
późnej dorosłości. Niestety, coraz dłuższe życie ludzkie nie zawsze jest
życiem w pełni szczęśliwym i owocnym. Należy zadać sobie pytanie: czy
jesteśmy skazani na ten niezbyt optymistyczny obraz procesu starzenia się
i starości, czy też możemy go w jakimś stopniu modyfikować? Wydaje
się, że na szczęście tak. Jednym z najważniejszych czynników
umożliwiających tzw. "pomyślne starzenie się" (successful ageing) jest
regularna aktywność ruchowa. Według wytycznych ekspertów WHO,
dotyczących propagowania aktywności fizycznej wśród osób starszych
definiowana jest jako wszystkie czynności w życiu codziennym, związane
z ruchem, włączając w to pracę, odpoczynek, ćwiczenia i uprawianie
sportu. Podkreśla się, że efekty zapobiegawcze
i
rehabilitacyjne regularnej aktywności fizycznej są korzystniejsze, gdy
wzorce aktywności fizycznej kształtowane są we wczesnym okresie życia,
niż gdy zapoczątkowuje się je dopiero w wieku podeszłym.
Natężenie różnych form aktywności fizycznej musi być odpowiednio
dobrane, aby nie wywoływało nadmiernego zmęczenia. Ludziom we
wczesnym okresie starości zaleca się ćwiczenia ogólnousprawniające,
koordynacyjne i lokomocyjne. Powinny być one wszechstronne,
systematyczne, a wysiłek stopniowany, zależnie od aktualnych możliwości
i wydolności organizmu. W rytmicznie wykonywanych ruchach powinny
brać udział duże grupy mięśni, zwłaszcza kończyn dolnych. Korzystne
działanie ma codzienny spacer
z określoną szybkością i
czasem trwania, a także niektóre rodzaje gier i zabaw ruchowych,
2
uprawiane rekreacyjnie. Systematyczne ćwiczenia fizyczne wywierają
istotny wpływ na wydolność
fizyczną, koordynację nerwowo –
mięśniową, utrzymując, a nawet zwiększając sprawność wykonywanych
ruchów, przydatnych i niezbędnych w codziennym życiu.
Tak więc celem, ale równocześnie skutkiem aktywności ruchowej osób
starszych będzie:
a) poprawa ogólnego stanu zdrowia,
b) zachowanie sprawności, samodzielności i niezależności,
c) podtrzymanie aktywności fizycznej, pozwalającej na
samodzielne
wykonywanie
podstawowych
czynności
życiowych,
d) zahamowanie postępu zmian inwolucyjnych,
e) odprężenie psychiczne, przyjemność, zadowolenie,
f) socjalizacja poprzez stawanie się pełnowartościowym
członkiem społeczeństwa,
g) integracja rozumiana jako umiejętność rozumienia i
współżycia z innymi ludźmi,
h) wypełnianie dużych ilości wolnego czasu w sposób
wartościowy i przyjemny.
Wydolność fizyczna i sprawność życiowa u ludzi w starszym wieku jest
nie tyle wynikiem nieuniknionych procesów starzenia się ustroju, ile
biologicznie nieuzasadnionego obniżania aktywności ruchowej w miarę
upływu lat. Czynniki psychologiczne, socjologiczne i inne decydują o
narastającej już w średnim wieku skłonności do ograniczania w życiu
codziennym aktywności ruchowej. Składa się na to z jednej strony brak
czasu, dążenie do komfortu fizycznego, przesadna i nieuzasadniona troska
o zdrowie, z drugiej zaś uzasadnione tradycją i dążeniem młodszych
pokoleń do kierowania ludzi starszych na wypoczynek. Wszystko to
sprawia, że zmniejsza się możliwość ruchowa wówczas, gdy staje się ona
jedynym czynnikiem, który może utrzymywać obniżającą się wydolność
fizyczną na poziomie niezbędnym do aktywnego życia.
Bibliografia:
1. Drabik J. Aktywność fizyczna dzieci, młodzieży i dorosłych. AWF, Gdańsk, 1995.
2. Dziewulski M. Aktywność ruchowa osób starszych. Medycyna sportowa, nr 141. 2003.
3. Łobożewicz T. Stan i uwarunkowania aktywności ruchowej ludzi w starszym wieku w Polsce.
AWF Warszawa, 1991.
4.Szwarc H., Wasilewska H., Wolańska T. Rekreacja ruchowa osób starszych. AWF, Warszawa,
198
5. Wolańska T. Rekreacja ruchowa osób starszych. AWF, Warszawa, 1986
KWESTIONARIUSZ ANKIETY DO BADANIA AKTYWNOŚCI
RUCHOWEJ OSÓB STARSZYCH.
Aktywność ruchowa w mniejszym bądź w większym stopniu jest
nieodłącznym elementem życia człowieka. Stanowi ona kluczowy i
integrujący składnik zdrowego stylu życia. Jej niedostatek ale i nadmiar
może być przyczyną wielu zaburzeń i zwiększonego ryzyka chorób.
Przeprowadzone badania pozwolą zorientować się jaki jest poziom
aktywności ruchowej wśród osób starszych oraz preferowane przez
seniorów formy aktywności i jej uwarunkowania.
3
W związku z powyższym proszę Pana(ią) o wypełnienie ankiety stawiając
znak
X
w jednym z wyznaczonych miejsc a w miejscach wykropkowanych proszę
wpisać odpowiedź.
Ankieta jest anonimowa. Za rzetelne wypełnienie kwestionariusza
serdecznie dziękuję.
A. METRYCZKA
1. PŁEĆ
Kobieta
Mężczyzna
2. WIEK
60 – 64 lata
65 – 69 lat
70 – 74 lata
powyżej 74 lat
3. MASA CIAŁA
prawidłowa
nieznaczna nadwaga (do 10 kg)
znaczna nadwaga (powyżej 10 kg)
4. WYKSZTAŁCENIE
studia magisterskie
wyższe zawodowe
średnie
zasadnicze zawodowe
podstawowe
B. STYL ŻYCIA W PRZESZŁOŚCI
5 . JAKI TRYB ŻYCIA PROWADZIŁ(A) PAN(I) W
PRZESZŁOŚCI ?
bardzo aktywny 5
aktywny
4
średnio aktywny 3
mało aktywny
1
6. CZY PRACOWAŁ(A) PAN(I) ZAWODOWO ?
tak
2
nie
0
7. JAKI BYŁ CHARAKTER PANA(I) PRACY ?
siedzący
1
stojący
2
mieszany
3
4
8. CZY ZWRACAŁ(A) PAN(I) UWAGĘ NA ZDROWY
SPOSÓB ODŻYWIANIA ?
tak
3
nie
0
9. JAK CZĘSTO SPĘDZAŁ(A) PAN(I) AKTYWNIE
RUCHOWO CZAS WOLNY ?
przy każdej nadarzającej się ku temu okazji 4
na prośbę dzieci
2
bardzo rzadko
1
wolałem(am) spędzać czas w sposób bierny 0
C. AKTYWNOŚĆ RUCHOWA WŚRÓD OSÓB STARSZYCH
10. JAKIMI ŚRODKAMI LOKOMOCJI SIĘ PAN(I)
PRZEMIESZCZA ?
pieszo
4
rower
3
środki komunikacji miejskiej
2
samochód
0
11. JAK NAJCZĘŚCIEJ SPĘDZA PAN(I) OBECNIE
CZAS WOLNY ?
oglądanie telewizji
0
czytanie książek
1
aktywność domowa (sprzątanie, gotowanie, opieka nad
wnukami itp.) 3
uprawianie ogrodu
5
uprawianie sportu
6
inne (jakie?)
.....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
.................................................
12. JAK CZĘSTO PODEJMUJE PAN(I) AKTYWNOŚĆ
RUCHOWĄ ?
codziennie
5
kilka razy w tygodniu
4
rzadko
1
prawie wcale
0
13. Z JAKICH FORM AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ
KORZYSTA PAN (I) ?
5
spacer
taniec
jazda na rowerze (w tym rower stacjonarny)
gimnastyka (ćwiczenia w domu, w parku lub w zespołach)
pływanie
5
bieg
14. JAKIE SĄ POWODY PODEJMOWANIA
PANA(IĄ) AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ ?
poprawa sprawności funkcjonalnej organizmu
pozbycie się nadmiaru masy ciała
zalecenie lekarza
poprawa wyglądu zewnętrznego
poprawa samopoczucia
mocniejszy sen
15.
1
2
4
3
6
PRZEZ
6
4
1
3
5
2
CZY
ISTNIEJĄ
JAKIEŚ
POWODY
NIE
PODEJMOWANIA PRZEZ PANA(IĄ) AKTYWNOŚCI
RUCHOWEJ ?
lenistwo
0
stan zdrowia
5
brak towarzystwa
4
preferowanie biernego wypoczynku
1
brak dostępu do obiektów, sprzętu
4
brak środków materialnych
3
nie istnieją takie powody
6
16. UWAŻA SIĘ PAN(I) ZA OSOBĘ, KTÓRA:
ćwiczy systematycznie
5
miała kontakt z wychowaniem fizycznym tylko w szkole,
potem nie ćwiczącą, ale nadal przeciętnie sprawną
3
wysiłek fizyczny sprawia dużą trudność z powodu ogólnego
osłabienia
2
z powodu ograniczeń zdrowotnych może ćwiczyć tylko pod
kontrolą lekarską 1
17.
CZY
ODCZUWA
PAN(I)
POTRZEBĘ
PODEJMOWANIA AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ ?
tak
5
nie
0
w niewielkim stopniu 2
18.. CZY KORZYSTA PAN(I) Z USŁUG PORADNI
REHABILITACYJNEJ
LUB
Z INNEGO RODZAJU POMOCY Z ZEWNĄTRZ ?
nie
2
tak
0
6
19.
WEDŁUG PANA(I) AKTYWNOŚĆ RUCHOWA
WYKAZUJE NAJWAŻNIEJSZY ZWIĄZEK Z:
lepszym zdrowiem
5
lepszym samopoczuciem
4
utrzymaniem zgrabnej sylwetki
2
ma niewielki wpływ na stan zdrowia
1
nie ma żadnego wpływu na stan zdrowia i urodę
0