Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu
advertisement
Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. Wymagania edukacyjne z historii w klasach I. 1 półrocze. Klasy: a i c – poziom podstawowy (bez wymagań podkreślonych) Klasa b2 – poziom rozszerzony (także wymagania podkreślone) Uczeń zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi Wprowadzenie do historii cywilizacji. Na ocenę: dopuszczający – periodyzacja dziejów:-epoki historyczne i ich ramy chronologiczne, – różne rodzaje datacji historycznej, – rodzaje źródeł historycznych. – czas: początków rewolucji neolitycznej, powstania najstarszych państw starożytnych. – rodzaje pisma starożytnego, - orientacyjny czas wprowadzenia innowacji cywilizacyjnych (uprawa zbóż, metalurgia, pismo itp.) Na ocenę: dostateczny. – ciągłość procesu historycznego, – sens dziedziczenia i wymiany osiągnięć cywilizacyjnych. - przybliżony czas ważniejszych zdarzeń politycznych i kulturowych (powstanie miast– państw, imperiów, powstanie zabytków starożytnych itp.) - Zna najważniejszych władców (Sargon Wielki, Hammurabi, Ramzes II) i wybitnych myślicieli – twórców systemów religijnych (Budda, Konfucjusz, Zaratusztra) - zna ludy starożytności (Sumerów, Egipcjan, Drawidów, ludy indoeuropejskie oraz ludy semickie) Na ocenę: dobry. – podstawy ustrojowe i społeczne najstarszych – pojęcia i terminy: cywilizacja, epoka historyczna, historia, kręgi cywilizacyjne (kulturowe), kultura, źródło historyczne, proces historyczny – pojęcia i terminy: despotia teokratyczna, imperium, państwo, rewolucja neolityczna, urbanizacja, migracja - proces rozwoju cywilizacji i zmiany jego tempa – sklasyfikować źródła historyczne – przedstawić proces powstawania państwa, – przedstawić główne osiągnięcia naukowotechniczne staroż. cywilizacji. - rozróżnić wytwory cywilizacji na ilustracjach i przyporządkować je do kręgów kulturowych - pokazać na mapie 4 nastarsze cywilizacje starożytności – pojęcia i terminy: buddyzm, konfucjanizm, monoteizm, politeizm. - ekonomiczne podstawy funkcjonowania staroż. społeczeństw - wyjaśnić, na czym polega wiarygodność i wartość badawcza źródeł, – wyjaśnić różne sposoby dziedziczenia i przekazywania dorobku cywilizacyjnego, – wskazać na mapie lokalizację ludów staroż. i ich wytworów - określić cechy charakterystyczne najw. cywilizacji, – omówić na przykładzie Egiptu i Mezopotamii etapy tworzenia się pierwszych państw starożytnych, – omówić przemiany gospodarcze w starożytności i ich konsekwencje, - przyporządkować teksty źródłowe do właściwych kręgów kullt. lub państw – wskazać przeszkody w docieraniu do prawdy 1 Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. cywilizacji i ich prawa (kodeksy) - proces ewolucji pisma - najw. zabytki pierwszych cywilizacji Na ocenę: bardzo dobry. - zna przynależność etniczną ludów starożytnych i kierunki ich migracji - zna wierzenia starożytnego Bliskiego Wschodu -wizerunki najw. władców i bóstw - materiały i surowce używane na różnych obszarach w starożytności historycznej, – określić tempo przemian cywilizacyjnych. – rozpoznać rodzaje pisma starożytnego i przyporządkować je do państw, w których występowały, – opisać i porównać starożytne systemy religijne, – wyjaśnić, na czym polegał przełom w dziejach w IV i III tysiącleciu p.n.e. - pokazać na mapie siedziby ludów starożytnych – pojęcia i terminy: antropogonia, kosmogonia, synkretyzm religijny, teogonia, zaratusztrianizm. Na ocenę celujący: dzieje, zasięg i twórców starożytnych imperiów, – uzasadnić znaczenie poznania historycznego. – uzasadnić znaczenie poznania historycznego – przyporządkować różne osiągnięcia naukowotechniczne starożytnych cywilizacji konkretnym ludom i państwom oraz umieścić je w czasie – scharakteryzować ustroje społeczno-prawne: Egiptu, Mezopotamii i Indii, Fundamenty cywilizacji śródziemnomorskiej – Grecja. Na ocenę: dopuszczający – periodyzacja cywilizacji minojskiej i greckiej -względną chronologię cywilizacji śródziemnomorskich i reprezentujących je postaci – postacie: Minosa, Aleksandra Wlk, Hannibala, – warunki naturalne obszaru Morza Śródziemnego.i ich wpływ na rozwój cywilizacji – czas narodzin i trwania greckich poleis, – postacie: Agamemnona, Klejstenesa, Kleopatry, Solona, Peryklesa – daty: początku i końca wojen perskich i II wojny peloponeskiej, reform Kleistenesa – pojęcia i terminy: hellenizm, hellenizacja, wielka kolonizacja. – pojęcia i terminy: polis demokracja, oligarchia, tyrania, arystokracja, ostracyzm – pojęcia i terminy: filozofia, polityka, – pojęcia i terminy: falanga, hoplita, wojny perskie, wojna peloponeska, wojna trojańska – pojęcia i terminy: kultura mykeńska, kultura minojska, wychowanie spartańskie 2 - wskazać na mapie położenie cywil. śródziemnomorskich (w tym Sparty i Aten) - określić na mapie położenie imperium perskiego i imperium Aleksandra Wlk. - potrafi zlokalizować w czasie najważniejsze postaci starożytnej Grecji i określić ich działalność - przypisać postaci do ich dzieł, działań, gałęzi wiedzy lub kierunków filozficznych - uszeregować chronol. najważniejsze wydarzenia i procesy hist. w dziejach Grecji Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. – wybrane osiągnięcia cywiliz. starożytnej Grecji i ich twórców (filozofia, fizyka, astronomia, matematyka,, technika, medycyna, rzeźba, architektura, literatura i teatr) oraz wybranych dziejopisarzy gr. Na ocenę: dostateczny. - daty wojen i podbojów Rzymu w basenie M. Śródz.: podbój Italii -272 r. p.n.e.; wojny punickie264–241, 218–201, 149–146 p.n.e., podbój Bałkanów 146 r. p.n.e podbój państw hellenist 30 r. - rezultat i skutki wojen greckich (z Trojanami, z Persami, wojen domowych z Macedonią, z Rzymem) i punickich oraz miejsca ważniejszych bitew -daty bitew z wojen perskich (Maraton, Termopile, Salamina, Plateje) – daty z życia Aleks.Wlk: 334–325, 323 r. (p.n.e). Na ocenę: dobry. – pojęcia i terminy: eforowie, strateg, heliaje, areopag - postać Temistoklesa - grupy społeczne gr. poleis – pojęcia i terminy: retoryka, - daty bitew AW (Cheronea, Issos, Gaugamela) i Hannibala (jez. Trazymeńskie, Kanny, Zama) - daty: pierwszej olimpiady (776); założenia akademii platońskiej (387); założenia Liceum przez Arystotelesa (335), reformy Drakona (621) i Solona (594) – przykłady wpływu myśli, literatury i sztuki greckiej na cywilizację europejską. - mity: bogowie olimpijscy Na ocenę: bardzo dobry. – czas przybycia Achajów i Dorów do Grecji, – pojęcia i terminy: apella, bule , eklezja, geruzja – pojęcia i terminy: demagog, korupcja, cynicy, epikurejczycy, hedoniści, idealizm, sofiści, stoicy, miasta jońskie, jońska filozofia przyrody, porządek architektoniczny – na czym polegała jedność i różnorodność świata greckiego. - okoliczności i skutki przemian kulturowych i ustrojowych w staroż. Grecji - polit. i społ. sens reform demokratycz-nych w Atenach - odróżnić i nazwać najw. zabytki greckie przedstawione na ilustracjach - odróżnić i nazwać najw. zabytki cywilizacji minojskiej i mykeńskiej przedstawione na ilustracjach - zidentyfikować dzieła lub rozpoznać poglądy(polit., filozof.itp) Greków na podstawie tekstu; wskazać autora -pokazać na mapie kolejność podbojów A. Macedońskiego - wymienić dynastie następców Aleks. Maced. - rozpoznać ustrój Sparty lub Aten na podst. tekstu - opisać reformy Klejstenesa – greckie dziedzictwo we współczesnym świecie, - terminy i pojęcia: pokój Kaliasza,, diadoch, wojny diadochów, najazd „Ludów Morza”, Zw. Peloponeski, Zw. Morski, politeja, pyrrusowe zwycięstwo - nowatorstwo myśli greckiej na wybranych przykładach - sposób walki falangi - omówić i pokazać na mapie skutki rozpadu imperium Aleksandra – dostrzec przenikanie się cywilizacji greckiej i wschodniej go w epoce hellenistycznej. – ocenić system demokracji ateńskiej, - opisać ustrój Aten i Sparty -scharakteryzować instytucje ustrojowe greckich poleis – wskazać słabe i mocne znamiona dzisiejszej demokracji. - Opisać reformy Solona - opisać gr. style architekt. - scharakteryzować kulturę mykeńską – mechanizmy rządzące demokracją. – przedstawić dorobek kulturalny Krety i Fenicji. 3 Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. – daty związane z walką o wpływy w świecie greckim i wojną peloponeską: 555 r. p.n.e., 478–477 p.n.e, 454 r. p.n.e., 371 r. p.n.e - 337 r. p.n.e., - daty związane z wojnami macedońskimi (198 Kynoskefalaj i 168 Pydna) - data procesu Sokratesa 399 - przykładowe, ważniejsze postacie ze świata polityki greckiej (przedstawiciele różnych ustrojów) oraz wodzowie greccy - życie codziennego w starożytnej Grecji (ubiór, tryb życia, rozrywka i sport, pozycja kobiet, niewolnictwo itp.) - mity: herosi - terminy: społeczeństwo otwarte, społeczeństwo zamknięte, sykofant, sensualizm, Zw. Koryncki Na ocenę celujący: - wojny diadochów i dzieje państw hellenistycznych - Grecy, a chrześcijaństwo - odkrycia H. Schliemanna - różnice w taktyce wojsk greckich, macedońskich, rzymskich – przedstawić dzieje starożytnej Grecji, – omówić przyczyny, przebieg i skutki najważniejszych konfliktów w świecie greckim, – ocenić wpływ jednostki na dzieje narodów i państw na przykładzie Aleksandra Macedońskiego. - pokazać na mapie ważniejsze miesca związane z cywilizacjami śródziemn. – wyjaśnić wzajemne przenikanie się wpływów cywilizacyjnych świata greckiego i starożytnego Wschodu w epoce hellenistycznej. – Zlokalizować na mapie miejsca bitew i ważniejsze zabytki cywilizacji greckich m.in. „5 gr.cudów starożytn.” Fundamenty cywilizacji ….. – Rzym i chrześcijaństwo. Na ocenę: dopuszczający – daty przełomowe w hist. państwa rzymskiego: 754/753 r. p.n.e., 508/504 (?) p.n.e., 44 r. p.n.e., 28/30 r. p.n.e., 330 r. n.e., ok. 375 r. n.e.; 395 r. n.e., 476 r. n.e., UWAGA: obowiązują także daty dotyczące podbojów rzymskich rzymskich poprzedniego działu (patrz: rozdz. 4.) podobnie w przypadku postaci (Hannibal) – postacie: G J Cezara, Oktawiana Augusta, Dioklecjana, Konstantyna Wlk, Justyniana Wlk, Teodozjusza – granice i ludy rzymskiej Europy, zasięg romanizacji – pojęcia i terminy: dyktator, Imperium Romanum, konsulowie, legion, republika, senat, cesarstwo – pojęcia i terminy: Corpus iuris civilis, edykt, kalendarz gregoriański, kalendarz juliański, kodyfikacja, Pax Romana, prawo XII tablic, romanizacja, urbanizacja, – rolę miast i dróg w rozprzestrzenianiu się cywilizacji rzymskiej. – pojęcia i terminy: Mesjasz, Nowy Testament, , Stary Testament, edykt tolerancyjny 4 – wskazać na mapie zasięg terytorialny państwa rzymskiego w kolejnych etapach jego rozwoju. - wymienić ludy z którymi Rzym walczył podbijając kolejne terytoria – wymienić najważniejsze osiągnięcia cywiliz. rzym. i rozpoznać je na ilustracjach – opisać czynniki ułatwiające ekspansję chrześcijaństwa, - wskazać postaci szczeg. ważne dla rozwoju chrześc. - wymienić ustroje rzymskie zgodnie z ich chronologią - wymienić przyczyny rzymskich sukcesów i Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. – daty przełomowe w hist chrześcijaństwa: 7–6 p.n.e., 30–33 n.e., 64 r. n.e., 311/313 n.e.; 325 r. n.e., 392 r. n.e., – postacie: Abrahama, Jezusa z Nazaretu, apostołów Piotra i Pawła, Nerona, Na ocenę: dostateczny. – postaci: Karakalli,.św. Augustyna, św. Hieronima, - miasta założone przez Rzymian; - najważniejsze ośrodki wczesnego chrześcijaństwa – daty związane z prawodawstwem rzymskim: 449 r. p.n.e., 212 r. n.e., 533–536 n.e., - wydarzenia (lub dokumenty) i daty związane z przyznawaniem praw ludności imperium romanum Na ocenę: dobry. – postacie: Gnejusza Pompejusza, Marka Licyniusza Krassusa, Marka Antoniusza – genezę Rzymu i przebieg jego ekspansji, - daty związane z rozwojem terytorialnym i upadkiem imperium: podbój Galii 5851 p.n.e., ostateczne opanowanie Egiptu 30 p.n.e.; próby opanowania Germanii10 pne. – 9 n.e.; podbój i ewakuacja Brytanii 43/84 -407 n.e.; panowanie w Dacji 106-271 ne.; panowanie na płw Iberyjskim 201/19 pne.- 413ne., utrata Galii 475 n.e. (Podbój Sycylii, Sardynii i Korsyki, Płn Afryki, Bałkanów – patrz poprzedni dział), podbój Palestyny 64/63 Na ocenę: bardzo dobry. – kulty religijne panujące stabilności imperium - wymienić przyczyny upadku imperium romanum - łączyć postacie i urzędy (godności) z rzymskimi formami ustrojowymi - pojęcia i terminy: triumwirat, pryncypat, dominat, tetrarchia, - przyczyny i skutki zmian ustrojowych w Rzymie - Pojęcia i terminy: herezja, sobór, synod, biskup, papież, – wewnętrzne zróżnicowanie świata starożytnego, – opisać wkład Rzymu w dorobek cywilizacji współczesnej Europy. – omówić relacje między Kościołem a władzą cesarską, – opisać rozwój i rolę chrześcijaństwa w staroż. świecie – scharakteryzować modele ustrojowe Rzymu, - Pojęcia i terminy: komicje, patrycjusze, plebejusze, Wulgata – znaczenie cywilizacji antycznej dla kultury świata. – przedstawić etapy ekspansji Rzymu i wyjaśnić przyczyny sukcesów militarnych armii rzymskiej, – wytłumaczyć przyczyny kryzysu i upadku cesarstwa zachodniego – omówić ewolucję form ustrojowych starożytnego Rzymu i porównać je. – scharakteryzować polityczne i cywilizacyjne konsekwencje podbojów rzymskich, – wskazać na mapie etapy chrystianizacji Imperium Rzymskiego, – przedstawić proces kształtowania się organizacji Kościoła antycznego, – wskazać związki między religią Żydów i chrześcijan, – pojęcia i terminy: - Porównać modele ustrojowe 5 Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. w starożytnym Rzymie – daty związane z panowaniem ważniejszych cesarzy: 284–305 n.e., 527 565 n.e. – postacie: Ariusza, Spartaka - dzieje Żydów przed panowaniem rzymskim Na ocenę celujący: podboje rzym w Italii i Azji; klęski Rzymian, dynastie i ważniejsi cesarze, struktura wczesnego Kościoła, herezje esseńczycy, faryzeusze, patriarchat, saduceusze, Talmud, zeloci, – okoliczności sprzyjające rozpowszechnianiu idei mesjanistycznych w Palestynie Rzymu i Grecji, ocenić ich efektywność - przedstawić strukturę społ imperium i jej ewolucję – ocenić Imperium Rzymskie jako pierwszą próbę zjednoczenia Europy, – porównać i ocenić dorobek starożytnych Greków i Rzymian. – ocenić stosunek państwa rzymskiego do wyznawców Chrystusa (od I do IV w.). Cywilizacje średniowiecznego świata. Na ocenę: dopuszczający – daty związane z odnową cesarstwa w Europie: 800 r., 843 r., 962 r., – postacie: Chlodwiga, Karola Wielkiego Ottona I, Ottona III, – strefy kulturowe i państwa powstałe po upadku imperium rzymskiego - ludy, które założyły swoje państwa na terenach dawnego imperium romanum – cechy charakterystyczne państwa patrymonialnego. – daty związane z walką o dominium mundi: 1077 r., 1122 r., 1378 r., – postacie: Grzegorza VII, Henryka IV, Innocentego III,– postacie:, św. Tomasza z Akwinu, św. Franciszka z Asyżu, Benedykta z Nursji – daty z dziejów Bizancjum: 330r.,1054 r.,1204 r., 1453 r., UWAGA: obowiązują także daty z poprzedniego działu (patrz rozdz. 8) – daty z dziejów arabskich i muzułmańskich: 622-632 r., 732r., 1492r; oraz 1095r. i XI-XIIIw. – wyprawy krzyżowe; – postać Mahometa, – zasady religijne islamu, – osiągnięcia cywilizacyjne – pojęcia i terminy: państwo patrymonialne, – znaczenie chrześcijaństwa dla uzyskania legitymizacji władzy .– fundamenty cywilizacji średniowiecznej, – pojęcia i terminy: państwo kościelne, cezaropapizm, papalizm, inwestytura, „niewola awiniońska”, świętopietrze, wyprawy krzyżowe. – pojęcia i terminy: empiryzm, epos rycerski, gotyk, renesans karoliński, scholastyka, styl romański, sztuki wyzwolone, teocentryzm,, cerkiew, ikona, cyrylica, schizma, schizma wschodnia / zachodnia – przyczyny rozłamu między chrześcijaństwem łacińskim i greckim. – pojęcia i terminy: dżihad, kalif, Koran, rekonkwista, sułtan, meczet, minaret – pojęcia i terminy: hinduizm, kasty, Państwo Środka, samuraj, szogunat, Wielki Mur. 6 – przedstawić metody chrystianizacji narodów Europy, – przedstawić relacje między władzą państwową a kościelną we wczesnym średniowieczu. – podać przyczyny i przebieg konfliktu między „papieżem a cesarzem” – opisać style archit. średn. Europy i rozpoznać je na ilustracjach – scharakteryzować osiągnięcia cywilizacji bizantyjskiej na tle ówczesnej Europy – wskazać granice podziału między wpływami katolicyzmu i prawosławia w płd.-wsch. Europie oraz dostrzec w tym źródło współczesnych konfliktów narodowościowo-wyznaniowych na Bałkanach. – wskazać na mapie święte miejsca i ośrodki islamu, – przedstawić wzajemne kontakty Arabów z Europejczykami w średniowieczu. – wskazać zasięg terytorialny: państwa bizantyjskiego na przestrzeni dziejów oraz zasięg ekspansji Arabów i Mongołów oraz wskazać kierunki ich ekspansji Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. Arabów. – datę z dziejów najazdów mongolskich: 1241 r., – postacie: Marco Polo Temudżyna (Czyngis-chana), – dorobek kulturowy średniowiecza, – osiągnięcia cywilizacyjne i kultura Bizancjum. Na ocenę: dostateczny. – daty: chrzest Franków 496 (?) r., - postaci: Leona III, Karola Łysego, Lotara, Ludwika Niemieckiego, Jana XII, Fryderyka I Barbarossy, Fryderyka II, Rogera Bacona, św. Katarzyny ze Sieny, św. Brygidy szwedzkiej. - reformy Karola Wielkiego - postanowienia traktatu z Verdun -ludy germańskie państwa wchodniofrankijskiego Na ocenę: dobry. – daty związane z historią Kościoła i papiestwa: 754 r., 1075r., 1309–1377, 1378r – postacie: św. Patryka, św. Winfryda-Bonifacego, Karola Młota, Pepina Krótkiego, – granice podziału Europy na mocy traktatu z Verdun. – daty związane z rozwojem kulturowym średniowiecznej Europy: ok. 780–830 (renesans karoliński), 1154 r.(powstanie uniwersytetu w - wymienić przeciwników Bizancjum VII-XV w. – wymienić osiągnięcia cywilizacyjne Dalekiego Wschodu, – uzasadnić przyczyny militarnych sukcesów Mongołów, – pojęcia i terminy: tomizm, kanclerz, symonia, nikolaizm, nepotyzm, reforma gregoriańska, ruch kluniacki, dominium mundi, goliardzi, trubadurzy, trivium, quadrivium, hellenizm chrześcijański, ortodoksja, mamelucy, wezyr – przedstawić i ocenić wizje jedności Europy według zwolenników papieża i cesarza. - uporządkować chronolog. postaci z lewej kolumny – opisać i ocenić średn. poglądy na świat i człowieka, – przedstawić różnice między Kościołem bizantyjskim a rzymskim, – wskazać granice podziału między wpływami katolicyzmu i prawosławia w płd. i wsch. Europie oraz dostrzec w tym źródło współczesnych konfliktów narodowościowo-wyznaniowych na Bałkanach. – omówić różnice między cywilizacją chińską a europejską. - opisać różnice między sztuką romańską, a gotycką – pojęcia i terminy: arianizm, komes, majordom, sakra królewska. – pojęcia i terminy: franciszkanizm, mistyka, saga, tomizm. – pojęcia i terminy: ikonodułowie, ikonoklazm, – cywilizacyjną rolę Bizancjum. – pojęcia i terminy, sunnici, szyici, - podłożę konfliktu i rozłamu wśród Arabów – wskazać na mapie zasięg terytorialny państw i plemion germańskich w V - VII w., – ocenić cesarstwo Karolingów i Ottonów jako próby odnowienia idei cesarstwa uniwersalnego – wyjaśnić powody upadku uniwersalizmu średniowiecznego, – omówić stosunki państwo – Kościół w średniowieczu. – omówić średniowieczne szkolnictwo, 7 Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. Bolonii), – postacie: św. Anzelma z Canterbury, św. Bernarda z Clairvaux, – dorobek intelektualny średniowiecza. – daty ważniejszych konfliktów Bizancjum: VI – XV w. – postać Iwana III. - podstawowe cechy kultury islamu -ludy Europy średn. - Normanowie i ich dokonania w średniowieczu Na ocenę: bardzo dobry. – daty związane z historią Kościoła i papiestwa: ok. 1049r., 1245 r., 1439r. - postacie: Doroty z Mątowów, Szy Huang-ti. – daty z dziejów imperium mongolskiego i chińskiego (patrz rozdz XVI) m. in.: 1258 r., 1260 r.,1274 i 1281, 1295 r., - pocz. imperium. Osmanów – antyczne korzenie kultury średniowiecznej, – przyczyny sukcesów islamu. – pojęcia i terminy: bushido, seppuku. – wyjaśnić okoliczności powstania i upadku cesarstwa bizantyjskiego, – wyjaśnić różnice między odłamami islamu, - opisać kulturę i rozpoznać wytwory kutury islamskiej - usytuować w czasie ważne zdarzenia i postacie związane z kulturą Średniowiecza – dostrzec wpływ ekspansji mongolskiej na dzieje cywilizacji Europy i Azji, - odróżnić sztukę islamu na ilustracjach – pojęcie:antypapież, basileus, monofizytyzm, nestorianizm, paulicjanie, : bogomilizm, : safizm – związki między monoteistycznymi religiami Żydów, chrześcijan i Arabów, – przedstawić i ocenić specyficzne cechy umysłowości człowieka średniowiecza. – omówić wpływ kultury bizantyjskiej na cywilizację Europy, (także w: „Ekspansja nowożytnej Europy”) – porównać cywilizacje: łacińską i bizantyjską. – omówić wpływ islamu na organizację państwową i prawo - dostrzec związki i uwarunkowania między kulturą, religią, a ekspansją islamu – opisać i porównać organizację polityczną i społeczną Chin, Indii i Japonii, – przedstawić okoliczności przejęcia przez Moskwę bizantyjskich tradycji cesarskich, Na ocenę celujący: dokonania Karola Wielkiego, dzieje państw muzułmańskich i ekspansja arabska w Azji VII-XVw., wodzowie mongolscy i ich sukcesy, dzieje Palestyny w okresie krucjat, modo romano - przemiany doktryny katolickiej Sylwester II, Leon IX, Stefan IX, Mikołaj II, walki w Italii, (gwelfowie i gibelinowie) średniowieczne zabytki Italii, Wymagania edukacyjne z historii w klasach I. Uczeń zna Uczeń rozumie Średniowieczne korzenie Europy Na ocenę: dopuszczający. 8 2 półrocze. Uczeń potrafi Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. - Daty (rozwój feudalizmu:) VIIIw. /Początki systemu frudalnego w Zach. Europie/; XIw. /połączenie komendacji i inwestytury/; 1086 /feudałowie angielscy składają zbiorowy hołd Wilhelmowi – obowiązuje zasada „wasal mojego wasala jest moim wasalem”/; (powstanie monarchii stanowej): 1215, 1222, 1302 (tworzenie państw narodowych): 1337-1453 /wojna stuletnia/. - formy ustrojowe średniowiecznych państw europejskich - strukturę społeczeństwa feudalnego – strukturę społeczeństwa stanowego - pierwsze reprezentacje stanowe Na ocenę: dostateczny. - Daty: (rozwój feudalizmu:) 1037 /pierwsze lenns dxiedziczne/; XI/XIII /początki zamykania się stanu rycerskiego/; (powstanie monarchii stanowej): 1077 /1-szy przywilej miejski/; koniec XIIIw. /Parlament decyduje o nowych podatkach/; (gospodarka): XI-XII w. /upowszechniają się pług, brona, koń, chomąto/; XIIw. /wiatraki, banki/; XIIIw. /złote monety/; - postacie: św. Cyryla i św. Metodego Na ocenę: dobry. - Daty (tworzenie państw narodowych): XI-XIIw. /fracuskie eposy ryc./; XII/XIIw. /Filip August -Pojęcia i terminy: drabina feudalna, dziesięcina, feudalizm, hołd lenny, hołd wasalny, immunitet, lenno, renta feudalna, senior, suzeren, wasal - pojęcia i terminy: cechy, gildie, gospodarka towarowo- pieniężna, lokacja, Parlament, patrycjat, plebs, pospólstwo, społeczeństwo stanowe, stan, stan trzeci. Stany Generalne, szlachta, trójpolówka, Wielka Karta Swobód, Złota Bulla, monarchia stanowa - pojęcia i terminy: drużyna, feudalizacja, Młodsza Europa prawo niemieckie, rada miejska, rozbicie dzielnicowe, wiec, wikingowie - pojęcia i terminy:, legenda dynastyczna, naród, patron krajowy, szowinizm - Scharakteryzować wzorce osobowe człowieka średn. - scharakteryzować gospodarcze podłoże przemian społecznych XI-XIII - opisać relacje między stanami - opisać proces kształtowania się monarchii stanowych - wskazać wpływy osadnictwa na prawie niemieckim na rozwój społeczny i gospodarczy Europy Środkowej - opisać podstawowe zasady, przebieg i zasięg osadnictwa na prawie niemieckim -Pojęcia i terminy: anarchia feudalna, komendacja, renta odróbkowa, r. pieniężna, r. naturalna, Hanza, komuny, metropolita, , obrządek słowiański, ksenofobia, regionalizm, separatyzm - wpływ chrześcijaństwa na rozbudzenie świadomości narodowej - mechanizmy kształtowania się narodu, państwa narodowego i monarchii stanowej - Przedstawić przebieg walki stanów o przywileje - wskazać ośrodki misyjne i misjonarzy średn. Europy - opisać rolę i pozycję Kościoła w średniowieczu - wyjaśnić wpływ konfliktów państwowych i narodowościowych na rozwój poczucia świadomości narodowej - wskazać zależności między funkcjonowaniem monarchii stanowych, a kształtowaniem się narodów - pokazać związki i różnice między procesami społecznymi we wsch i zach Europie - Pojęcia i terminy: głagolica, wolnizna, - podłoże ideologiczne struktury społecznej - Rozróżnić podstawowe akty prawne średniowiecza i ich typy - omówić różne modele 9 Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. królem Francji/ 1282 /nieszpory syc./; 1479 /zjedn. Kastylii i Aragonii/; 1291 – 1315 /odrębność Szwajcarii/ - ludy zamieszkujące obszary Młodszej Europy - przebieg chrystianizacji „młodszej Europy” Na ocenę: bardzo dobry. - Daty: (tworzenie państw narodowych): koniec IXw. tłumaczenia z łac. na angielski dzieł Alfreda Wlk./; 919 /dynastia saska w Niemczech/; 1127 /niezależność Flandrii/; 1066//1154 [Normanowie//dynastia Plantagenetów panują w Anglii]; 1209-29 /Langwedocja francuska/; XIIIw. /Literatura w dialektach włoskich/; 1302 /jutrznia brugijska/; - organizację oraz wierzenia Słowian i Skandynawów - źródła hist. z epoki - proces zamiany nietrwałych związków plemiennych w państwa i narody - średniowieczne pojmowanie narodu .- wpływ gospodarki na przeobrażenia społeczne i polityczne państw średn feudalizmu - dostrzec przemiany społeczeństwa stanowego - przedstawić średniowieczne zakony - porównać różne modele feudalne w Europie - Proces kształtowania się narodów europejskich - Przedstawić genezę więzi wasalnych - dostrzec wpływ epoki feudalnej na kulturę i krajobraz współczesnej Europy - scharakteryzować wpływ epoki feudalnej na kulturę i krajobraz współczesnej Europy - wskazać kierunki migracji Indoeuropejczyków w Europie - przedstawić proces rozszerzania cywilizacji łacińskiej i jej rywalizację z wpływami Bizancjum Na ocenę celujący: opinie obcych kronikarzy o Słowianach, hipotezy dotyczące etnogenezy Słowian i powstania państw słowiańskich, pierwsze państwa Słowian (do IX w.) Polska Piastów. Na ocenę: dopuszczający. - Daty: 966 /chrzest/, 992 /śmierć Mieszka/, 999 /Gniezno arcybiskupstwem/, 1000 /zjazd gnieźn./, 1018 /Budziszyn, Kijów/, 1025/ koronacja i śmierć B.Ch./, 1034-39 /upadek państwa Piastów, ok. 1050 /reaktywacja/, 1076/koronacja B.Ś./, 1135/38 /testament i śmierć B.K./, 1226-30 /decyzja i przybycie Krzyżaków/, 1241 /pierwszy najazd Mongołów i b. pod Legnicą/, - 1295/96 /panowanie Przemysła II/, 1300-06 / Przmyślidzi na tronie Polskim, 1308-09 /zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków/, 1320 /koronacja -Pojęcia i terminy: Dagome iudex, opole, zjazd gnieźnieński, zasada pryncypatu, zasada senioratu, Korona Królestwa Polskiego, rada królewska, statuty kazimierzowskie, rzeź Gdańska, kongresy wyszechradzkie, - znaczenie działalności duchowieństwa - przyczyny podziału Polski w XII/XII w. 10 - Wyjaśnić genezę i przedstawić proces kształtowania się państwa Piastów w X i XI w. - ocenić rolę chrztu MieszkaI i cywilizacyjnych konsekwencji tego wydarzenia - potrafi przedstawić rolę grup społecznych w walce o zjednoczenie ziem polskich - wymienić chronologicznie władców piastowskich - omówić wkład Kościoła w rozwój cywilizacyjny Polski - przedstawić dorobek Polski Piastowskiej - pokazać na mapie zasięg państwa piastowskiego w X, XI i XIV w.( - wymienić krainy geograf.hist. wchodzące w jego skład Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. W. Łokietka/, 1331/Płowce/, 1333 – 70 /panowanie K.W./, 1335/39 zjazdy wyszehradzkie i proces warszawski/, 1343 /pokój kaliski, 1364 / erygowanie Ak. Krak./ - postacie: Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Bolesław Krzywousty, Kazimierz Sprawiedliwy, Przemysła II, Wacława II, Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego, Ludwika Andegaweńskiego - zasięg terytorialny państwa pierwszych Piastów - Postanowienia zjazdów gnieźnieńskiego i wyszehradzkiego, pokojów w Budziszynie i Kaliszu - Postacie: Dobrawa, Jordan, św. Wojciecha - Postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego - postacie: Galla Anonima, św. Stanisława, Na ocenę: dostateczny - skład etniczny Polski piastowskiej -Postacie: Wichmana, Gerona, Władysława Wygnańca, Mieszka Starego, Henryka Brodatego, Henryka Probusa, Konrada Mazowieckiego, Wincentego Kadłubka, - drzewo genealogiczne Piastów - daty konfliktów i porozumień z sąsiadami (gł. rozdz. 22 i 25): /Rzesza , Sasi + Słowianie połabscy/: 963, 966, 972, 979, 1152, 1157; /Czechy 990, 1003/4, 132748, /Ruś/: 1077, 1344-66; / Litwa/: 1325; /Pomorze/: 1108-1123, 1164 /Prusowie/: 979, 1230-83 Na ocenę: dobry. - Daty z historii Kościoła w w tych okresach - opisać i pokazać na mapie podział Polski na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego - wymienić chronologicznie i opisać najważniejsze wydarzenia w Polsce 9661370 - omówić dorobek państwa Piastów z uwzględnieniem wkładu poszczególnych władców - Przyczyny subiektywnej interpretacji historii - pojęcia i terminy: kasztelan, wojewoda, regalia - wpływ położenia Polski piastowskiej na stosunki z sąsiadami - treść i hist. kontekst tekstów z epoki - - wnioskować o stosunkach w średn. Polsce na podst. źródeł -Przedstawić organizację ustrojową i społeczną państwa piastowskiego w X i XI w. - przedstawić rolę możnych w decentralizacji państwa - opisać okoliczności, w jakich doszło do upadku zasad senioratu i pryncypatu - omówić próby jednoczenia ziem polskich (państwo Henryków śląskich, Przemysława II i Wacława II) - potrafi z pomocą drzewa genealogicznego wskazać pokrewieństwa i powiązania dynastyczne - omówić najw. decyzje Kazimierza Wlk - Pojęcia i terminy: poradlne, - Przedstawić odmienne 11 Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. Polsce: 968, 997, ok. 1077, 1180-1215, 1253 - daty dotyczące zjednoczenia: 1291, 1300, 1306, 131112, 1314, - postacie: Bolesława Kędzierzawego, Leszka Białego, Jakuba Świnki, wójta Alberta, Giedymina, Henryka Kietlicza, św. Jadwigi, - najważniejsze zabytki romańskie i gotyckie w Polsce - nazwy zakonów działających w średn. Polsce - okoliczności powstania, treść i sens dokumentów z epoki - pozostałości architektury romańskiej i gotyckiej w regionie Na ocenę: bardzo dobry. - Postaci: Przemysła Ottokara, św. Jacka, św. Kingi - daty rozpoczęcia działalności zakonów (zakładania pierwszych. klasztorów) - inne daty związane z rozwojem cywilizacyjnym Polski żupy, przymus drożny, prawo składu - związek pomiędzy powstaniem społeczeństwa stanowego, a dążeniem do zjednoczenia królestwa polskiego - Zależność polityki Piastów od uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych interpretacje tych samych wydarzeń lub dokumentów - wykazać patrymonialny lub stanowy charakter Polski na podstawie źródeł - wskazać na mapie efekty kolejnych etapów jednoczenia Polski - wskazać na mapie i omówić zmiany terytorialne państwa od Mieszka I do Kazimierza Wielkiego odnosząc się do ich przyczyn - omówić stosunki Polski z sąsiadami - ocenić dorobek państwa Piastów - Porównać Polskę pierwszych i ostatnich Piastów - scharakteryzować politykę wewnętrzną i zagraniczną Kazimierza Wlk - Pojęcia i terminy: zakon żebraczy - rozumie różnice między budowlami polskiego średniowiecza, a architekturą zachodniej Europy - porównać rozwój państwa polskiego z innymi krajami średniowiecznej Europy - wskazać analogie i różnice pomiędzy rozbiciem dzielnicowym w Polsce, a w innych krajach - omówić chrystianizację społeczeństwa polskiego i rozwój struktur polskiego Kościoła w średniowieczu - ocenić wpływ rozbicia dzielnicowego na losy Polski - ocenić rolę jednostki w historii na przykładzie najw. właców piastwskich Na ocenę CELUJĄCY: akcje misyjne: Brunon z Kwerfurtu, Pięciu Braci Męczenników, Otton z Bambergu, historia Zakonu NMP, zjazdy w Merseburgu i Kwedlinburgu Narodziny nowożytnej Europy. Na ocenę: dopuszczający. - daty początku epoki: ok. 1450, 1453, 1492 - daty najważniejszych wypraw i odkryć geograf.: 1492, 1498, 1519-22 - postacie: L. da Vinci, Michała Anioła, Niccola Machiavellego, T. Morusa, - Terminy i pojęcia: absolutyzm i a. oświecony, parlamentaryzm restauracja, merkantylizm, nakład, manufaktura, folwark - pojęcia i terminy: anglikanizm, kalwinizm, luteranizm, protestantyzm, 12 -Wskazać różnice między średniowieczną, a humanistyczną wizją człowieka - przedstawić koncepcje państwa i jednostki wg Machiavellego i Morusa - wymienić wybitne dzieła Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. Erazma z Rotterdamu, M. Kopernika, Kartezjusza, W. Szekspira, Jana Gutenberga - cechy charakterystyczne sztuki renesansu - postaci: K. Kolumba, Vasco da Gamy, F. Magellana, F. Corteza, F. Pizarra - ludy zamieszkujące prekolumbijską Amerykę - nowe instytucje finansowe, handlowe i nowe sposoby produkcji - daty ramowe rewolucji angielskiej: 1642-1660, - postacie: A. Richelieu, Ludwika XIV, Iwana Groźnego, Piotra Wielkiego, Olivera Cromwella - daty związane z reformacją:1517, 1534 - postacie: M. Lutra, J. Kalwina, Henryka VIII - Przyczyny i okoliczności wystąpienia Lutra - daty ważniejszych wojen: 1618-1648, 1700-1721 - daty związane z konfliktami religijnymi: 1555, 1572, 1598, - metody i instytucje do zwalczania reformacji przez Kościół Na ocenę: dostateczny. - Wynalazki sprzyjające dalekomorskim podróżom i odkryciom - postacie J.B. Colberta - postacie: Fryderyka Wilhelma I, Fryderyka II, Katarzyny II, Henryka IV, Elżbiety I, Gustawa II Adolfa Karola V, Karola XII - daty soboru trydenckiego: 1545-1563 i jego najważniejsze postanowienia reformacja - postanowienia soboru trydenckiego i ich znaczenie - pojęcia i terminy: barok, inkwizycja, kontrreformacja, noc. Św. Bartłomieja, jezuici - pojęcia i terminy: Dominium Maris Baltici, wojny północne twórców renesansu w różnych dziedzinach - odróżnić dzieła renesansowe na ilustracjach lub w tekstach - wskazać trasy podróży oraz osiągnięcia wielkich odkrywców - omówić skutki wielkich odkryć i podbojów dla ludności Europy i innych kontynentów - omówić przebieg rewolucji angielskiej i jej efekty - wskazać na mapie zasięg wpływów reformacji z podziałem na różne wyznania - omówić społeczne, polityczne i ekonomiczne przyczyny reformacji - scharakteryzować i odróżnić dzieła baroku - scharakteryzować kierunek przemian gospodarczych w początkach epoki nowożytnej na Zachodzie i w Europie środkowo-wschodniej - Pojęcia i terminy: purytanie, Deklaracja Praw, Habeas Korpus Act, Chwalebna Rewolucja, Akt (o) Supremacji - Pojęcia i terminy: dom bankiersko handlowy, bank centralny, giełda, kompania handlowa, dualizm gospodarczy - wpływ humanizmu na rozwój reformacji - dostrzec wpływ humanizmu na sztukę, życie umysłowe i politykę - Scharakteryzować wybrany model monarchii absolutnej - Ocenić rolę jednostki w historii na przykładzie Olivera Cromwella lub wybranego władcy absolutnego - omówić genezę, przebieg i skutki wojen północnych o -opisać przyczyny powstania i rolę nowych rozwiązań gospodarczych oraz instytucji handlowych i finansowych - scharakteryzować cele i 13 Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. założenia merkantylizmu Na ocenę: dobry. - daty związane z rozwojem absolutyzmu: 1701, 1721 - daty związane z walką z absolutyzmem: Niderlandy 1581 (1579), Anglia – 1679, 1688, 1689 - postacie: Galileusza, Francisa Bacona, A. Durera - postacie: Karola I, J. Mazarin'a, Filipa II, Jakuba II - akty prawne wprowadzające rządy parlamentarne - daty związane z reformacją: (Szwajcaria) 1522 , (Niemcy) 1524-26, 1529, 1536 Na ocenę: bardzo dobry. - daty związane z rozwojem absolutyzmu:: 1614, 1624-42 i 1643-1715 - daty dotyczące wojen: (włoskie) 1494-1559, (Niderlandy) 1572 – 1609 (hiszp..-ang.) 1588 (franc.) 1701-1713 - daty związane z rewolucją angielską: 1649 postacie:, Wilhelma Orańskiego, U.Zwingliego, F Meanchtona, Maksymiliana I, Na ocenę celujący. Inne daty, wydarzenia i pojęcia związane z epoką nowożytną - Terminy i pojęcia: etatyzm, kameralizm, opricznina - ocenić postawę Europejczyków wobec innych kultur - przedstawić rywalizację o wpływy na nowoodkrytych obszarach - porównać monarchię absolutną z monarchiami parlamentarnymi - porównać założenia różnych nurtów protestantyzmu - ocenić metody, którymi Kościół walczył z reformacją - wymienić ustalenia pokoju westfalskiego - pojęcia i terminy: anabaptyści, reuniony, Petycja o Prawa, Armia Nowego Wzoru, - Przedstawić początki nowożytnego szkolnictwa, nauki i filozofii - scharakteryzować polityczne, społeczne i gospodarcze następstwa rewolucji w Anglii - wyjaśnić mechanizmy powstawania globalnych stref wpływów - przedstawić dalekosiężne skutki religijnego podziału Europy - przedstawić ważniejsze kultury prekolumbijskie Rzeczpospolita Obojga Narodów. Na ocenę: dopuszczający. - Daty związane ze stosunkami polsko litewskimi: 1385, 1386, , 1569, 1572, - Daty związane ze stosunkami polsko – niemieckimi (w tym z Zakonem NMP): 1409-11, 15 VII 1410, 1411, 1454-66, 1466, 10 IV1525. - postacie: św. Jadwigi, Władysława Jagiełły, Jana Długosza, Władysława Pojęcia i terminy: hołd pruski, inkorporacja, unia lubelska, „złoty wiek” - przyczyny związku Polski z Litwą - pojęcia i terminy: artykuły henrykowskie, demokracja szlachecka, izba poselska, konfederacja, Nihil novi, , pacta conventa, przywileje nieszawskie, rokosz, sejm, sejmik, senat, wolna elekcja - pojęcia i terminy: 14 - Scharakteryzować wewnętrzne i międzynarodowe następstwa unii polsko –litewskiej - omówić stosunki polsko – niemieckie ( w tym szczególnie z Krzyżakami) za Jagiellonów - wskazać na mapie zasięg Polski jagiellońskiej, terytoria przyłączone do Rzeczpospolitej i utracone przez nią, Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. Warneńczyka, Kazimierza Jagiellończyka, Zygmunta Starego - daty związane z kształtowaniem ustroju Polski szlacheckiej: 1374, 1454, 1493 (1-szy sejm), 1505, 1562-69, 1573, 160608, 1665-66 - postacie: Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Zygmunta III Wazy - instytucje i dokumenty ustrojowe Rzeczpospolitej - kompetencje organów władzy Rzczpl - postanowienia konfederacji warszawskiej - daty związane z wojnami Rzczpl w XVIIw: 1605, 1610, 1648, 1655-1660, 1657, 1667, 1683, 1699 - postacie: Jana Kazimierza, Bohdana Chmielnickiego, Władysława IV, Jana Sobieskiego, Augusta Mocnego Na ocenę: dostateczny. - przywileje szlacheckie, które zapewniły szlachcie dominującą pozycję - zna drzewo genealogiczne Jagiellonów - Daty związane z konfliktami: (polskotureckimi) 1444, 1515, 1526; (inflanckimi i polsko szwedzkimi) 1558; 1657 (Radnot); (polsko-rosyjskie): 1619, 1654, 1658 - związki swojego regionu (Mazowsze) z wydarzeniami epoki Na ocenę: dobry. - daty związane z ustrojem: 1537 (wojna kokosza) - postacie: Henryka Walezego, Mikołaja Zebrzydowskiego, Jerzego konfederacja warszawska, liberum veto, sarmatyzm, pojęcia i terminy: potop szwedzki, przedmurze chrześcijaństwa - podłoże buntów kozackich - wyjaśnić proces kształtowania polskiego sejmu - opisać prawa i instytucje polski szlacheckiej - rozpoznać najw. akty prawne i instytucje na podstawie tekstów źródłowych lub opisów - przedstawić wady i zalety demokracji szlacheckiej - wskazać przyczyny i przejawy kryzysu demokracji szlacheckiej - ocenić pozycję państwa i króla w demokracji szlacheckiej - wskazać przeciwników Rzeczpospolitej na arenie międzynarodowej -wskazać przyczyny i opisać konflikty polityczne i zbrojne, w których Rzczpl wzięła udział - scharakteryzować wojny Polski w XVII w. - Pojęcia i terminy: oligarchia magnacka, ruch egzekucyjny, unia brzeska - wskazać na mapie zasięg panowania Jagiellonów w Europie - wymienić władców i wydarzenia związane z panowaniem Jagiellonów na innych tronach - określić stopień pokrewieństwa Jagiellonów na podstawie drzewa genealogicznego - wskazać na mapie zasięg wojen i konsekwencje terytorialne - wymienić przywódców i cele ruchu egzekucyjnego - Pojęcia i terminy: interrex - proces zdobywania przez szlachtę dominującej pozycji - pojęcia i terminy: arianie (Bracia Polscy) - wskazać związki między gospodarką, geopolityką, a stosunkami społecznymi w Polsce - pokazać relacje między 15 Wymagania edukacyjne dla klas pierwszych na podst. programu GWO. różnymi grupami społ.. - scharakteryzować wojny Polski od pocz. XV do pocz. XVIII w. - omówić skutki kulturowe wojen w XVII w. - przedstawić sytuację geopolityczną w regionie środkowoeuropejskim na pocz. XVIII w. jako skutek wojen i przemian ustrojowych - opisać zdominowania państwa przez szlachtę Lubomirskiego - daty 1652, 1658 - postacie Jana Zamoyskiego, -daty związane z wojnami polsko-rosyjskimi: 16031619 - postacie: S. Czarnieckiego, S. Żółkiewskiego, JK Chodkiewicza - daty z problematyką wyznaniową w Rzczpl: 1564, 1570, 1596 Na ocenę: bardzo dobry. -postaci: M.K. Wiśniowieckiego, S. Leszczyńskiego, Piotra Skargi -daty związane z wojnami: (z Rosją): 1634, 1709, 1720, 1721; (z Turcją) 1619, 1620, 1621, 1672, 1673, (ze Szwecją: 1599-1629 - twórców polskiego renesansu i ich dzieła - przykłady sztuki renesansowej w Polsce Na ocenę: celujący: - dokładny przebieg wojen z Rosją, Szwecją, Turcją i kozakami oraz ustalenia pokojowe: Jam Zapolski, Dywilino, Polanów; Grzymułtowskiego, Altmark, Sztumska Wieś, - związek między panowaniem obcych dynastii, a narastającą słabością władzy królewskiej 16 - Ocenić politykę dynastyczną Jagiellonów i jej konsekwencje dla Polski - omówić ewolucję ustroju Polski szlacheckiej i jej skutki - ewolucję stanu szlacheckiego, jego strukturę i relacje między jego przedstawicielami - ocenić wpływ demokracji szlacheckiej na stosunki religijne w Polsce
