Diagnoza w psychiatrii - genetyka

Genetyka molekularna schizofrenii i
zaburzeń afektywnych – czy już
zastosowanie kliniczne?
Joanna Hauser,
Zakład Genetyki w Psychiatrii
Listopad 2015
Znaczenie badań genetycznych
• Diagnoza zaburzeń psychicznych- genetyczne markery?
• Patofizjologia zaburzeń psychicznych
• Farmakoterapia
Dziedziczenie jednogenowe
Jeden gen  fenotyp (ch.Huntingtona)
Dziedziczenie złożone
Geny i czynniki środowiskowe  fenotyp
(nadciśnienie, cukrzyca …)
Wspólne geny
%
1
2
2
populacja ogólna
kuzynostwo 1 stopnia
wujowie/ciotki
siostrzeńcy
populacja ogólna
12,5% krewni III stopnia
25% krewni II stopnia
50% krewni I stopnia
100% pokrewieństwa
4
5
6
6
wnuki
przyrodnie rodzeństwo
rodzice
rodzeństwo
9
dzieci
13
bliźniak DZ
17
bliźniak MZ
48
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Badania rodzin- ryzyko zachorowania na schizofrenię w zależności od stopnia
pokrewieństwa z osobą chorą (Gottesman 1991)
Odziedziczalność H (0-100) : SCH- 50-80%; CHAD-60-85%
50
Badania molekularne
Badania asocjacyjne całego genomu
(GWAS)
• Bez hipotez wstępnych – nie „wybieramy” genu
• Badanie asocjacyjne całego genomu- 500 tys-1mln SNPAffymetrix, Illumina
• Wyniki – istotne gdy p<5x10 -8
• Mikromacierze: SNP „flagowe” w LD z SNP sąsiadującymi
(wspólnie dziedziczone) - asocjacja dotyczy regionu na
chromosomie a nie konkretnego genu ( loci jednego/wielu
genów)
• SNP – obejmują 80% częstych wariantów genów
SCH - meta analiza GWAS - istotne statystycznie
gen
pacjenci/kontrola
OR
MIR137 (microRNA) miRNA - reguluje ekspresje genów CACNA1, TCF4- regulator
neurogenezy - rozwój aksonów, dendrytów, synaptygeneza - ekspresja kora, hipokamp)
17.838/33.859
1.12
CACNA1C , CACNB2 (calcium chanel, voltage dependent, L type 1C subunit) – kanał
wapniowy (padaczka, migrena)
18.206/42.539
1.09
ZNF804 (zinc finger protein) - regulacja transkrypcji wielu genów układu
dopaminergicznego; połączenia neuronalne :hipokamp/PC (MRI)
18.945/38.675
1.10
MHC region (6p) (major histocompaptibility complex) - geny u. immunologicznego
(BTN3A2, PRSS16, HIST1H2AH)
18.206/42.539
1.22
ANK3 (ankyrin 3 protein kinase) - rozwój OUN, wpływ na przekaźnictwo
dopaminergiczne
17.839/33.68
1.15
AMBRA1 (autophagy/beclin-1 regulator 1) - zaburzenia proliferacji komórek, apoptoza,
znaczenie w embriogenezie
3.738/7.802
1.25
NRGN (neurogranin -post synaptic protein) - wpływ na wrażliwość synapsy
18.206/42.536
1.12
TCF4 (cz.transkrypcyjny 4) - neurogeneza w okresie płodowym (upośledzenie umysłowe)
18.206/42.537
1.20
Allel ryzyka nieznacznie zwiększa ryzyko choroby OR 1.09-1.25 !!!!!!
GWAS- procent wariancji wyjaśniającej zmienność fenotypu 23%
Sullivan Schizophrenia Genetic Consortium, 2012
SCH n= 34,241 ; Kontrola n= 45,604 ( pochodzenie europejskie, azjatyckie);
1.235 trios - chory i rodzice - PGC GWAS;
deCODE n=1.513/66 236 (pochodzenie europejskie)
Ogółem: SCH- 36.986 kontrola-113.075 ; MAF>0.01
108 loci: 83 „nowe” (75% kodujące białka)
Wskazano na loci genów :
układ dopaminergiczny- DRD2;
układ glutaminergiczny- GRM3, GRIN2A, GRIA1 ; SRR (ko-agonista NMDA); CLCN3 (chlorid channel w
synapsie glutaminergicznej hipokampa);
neuronalne przekazywanie sygnału - kanały wapniowe- CACNA1C (plastyczność neuronalna, LPP
blokują T – type kanały), CACNB2, CACNA11;
Funkcja i plastyczność synapsy: NLGN4X ( neuroligins – uwalnianie neuroprzekaźników w synapsach
glutaminergicznych); IGSF9B (adhezja molekuł w GABA interneuronach); CTN4 ( adhezja molekuł –
plastyczność); MEF2C ( cz.transkrypcyjny – regulator neurogenezy); PTN, PAK6,
Kanały : HCN1 ( kanał potasowy); CHRNA3, CHRNA5, CHRNB4 ( receptory nikotynowe)
Neurorozwojowe : FXR1 ( mutacja FRMRP – zespól Fragile X syndrome)
Immunologia: CD9, CD20 (limfocyty B)
Polygenic Risk Score – status „chory” – nie ma zastosowania predykcyjnego
CHAD - GWAS - istotne statystycznie
n
gen
autor
4 387/ 6208
ANK3 (ankyrin3, node Ranvier - membrane protein ) - aktywacja,
proliferacja domen membran, kanały sodowe, potasowe, zab.funkcji
poznawczych
Ferreira, 2008
7 481/9520
CACNAC1 (calcium chanel ) - kanał wapniowy ( L-type voltage calcium
channel)
PGC-BP 2011
1 462/ 2 oo8
TSPAN8 (tetraspanin 8) - procesy wewnątrzkomórkowe)
Sklar, 2008
6 658/8187
TRANK1 (mechanizm działania kwasu walproinowego)
Chen 2013
1 461/2 008
MYO5B (myosin) - receptor glutaminergiczny (n=1461/2008)
Sklar, 2008
8 411/3 613
NCAN (neurocan) - adhezja i migracja komórek
MooDS ;Cichon, 2011
(polska populacja)
9 250/42 422
ODZ 4– przekazywanie sygnału w synapsie, rozwój neuronów,
mielinizacja aksonów
GWAS-Consortium,
2012
ANK3, ODZ4, TRANK1 dwa nowe loci (ADCY2, MIR2113 i POU3F2) ; ADCY2 – enzym
przekaźnictwa cAMP,G-protein coupled receptors- przekażnictwo dopaminy,
noradrenalina, serotonina ( dotychczas analizowano receptory monoamin)
rs12202969- MIR2113 i czynnik transkrypcyjny-POU3F2( rozwój neocortex – model
zwierzęcy ( Kwan 2012)
Muhleisen ,2015
(populacja polska)
9.747 / 14.278
40 % fenotypowej zmienności CHAD –wyjaśnia kumulacyjny efekt wielu częstych alleli o niewielkim efekcie działania
(OR<1.2) (Lee, 2011)
Heterogenność genetyczna/kliniczna
• Obraz i przebieg kliniczny choroby
• Fenotypy pośrednie (zaburzenia funkcji
poznawczych, neurofizjologiczne..)
CHAD n=514, MDD n=193, Kon n=723 ; 8 SNP, haplotypy
Asocjacja trzy SNP : rs 6191 (stabilizacja mRNA), 6198 (zab.hamowania deksametazonem), 33388 (intron
SNPtagowy NR3C1)
asocjacja z MDD , te same rs asocjacja CHAD z dominującymi w przebiegu depresjami
(haplotypy ns). NR3C1 polimorfizm - depresja i dominacja depresji w przebiegu CHAD
N=516; 42 polimorfizmy genów: CLOCK, ARNTL, TIMELESS,PER3 – funkcjonalność, opisana asocjacja, tag SNP
Haploview V.42
Wymiary: depresja, zab.apetytu, zab.snu, pobudzenie, psychotyczne, funkcjonowanie społeczne (OPCRIT)
ARNTL – depresja
ARNTL- zaburzenia apetytu ;
Interakcja : ARNTL i CLOCK – zaburzenia snu
(geny CLOCK - GWAS Le Niculescu 2009)
Neuroobrazowanie + geny „neuroimaging genetics”
(Weinberger 2010)
Genotyp - system neuronalny - zachowanie (emocje, procesy poznawcze…);
poziom aktywacji struktur mózgu - (test psychologiczny) w zależności od genotypu
- znaczenie genu w neurobiologii zaburzeń psychicznych
Mocniejszy związek genu z
diagnostyczną
fenotypem „funkcji mózgu”
niż kategorią
• CACNA1C – rs1006737 asocjacja DEP, CHAD i SCH
(GWAS: Ferreira, 2008; Green, 2009; Wray, 2002)
• Zespół Timothy - mutacja genu( zab. poznawcze, autystyczne, arytmia)
• Gen związany z różnymi kategoriami diagnostycznymi !!!
• CACNA1C - kanał wapniowy - szlaki przekazywania sygnału: kora
przedczołowa, hipokamp, ciało migdałowate, układ mezolimbiczny regulacja emocji i motywacji (Pierce 2006)
Allel ryzyka rs 1006737 DEP, CHAD i SCH (GWAS)
•
Osoby zdrowe – fMRI allel ryzyka A (homozygota AA) większa aktywacja - hipokamp przy negatywnych emocjonalnych wspomnieniach
•
Allel ryzyka A (homozygota AA) większa aktywacja - kora przedczołowa (niewydoloność
PC) - testy kognitywne
•
Plejotropowy efekt genotypu „ryzyka” - różne systemy neuronalne – różne fenotypy
(Arch Gen Psychiatry, 2010), replikacja w CHAD - aktywacja lewe ciało migdałowate (Tesli, 2013)
•
•
GWAS (SCH i CHAD) allel ryzyka – a wyniki badań MRI (40 prac)
( ANK3, CACNA1C, MHC, TCF4, NRGN, DGKH, PBRMI, NCAN, ZNF804)
•
•
Struktura:
istota biała: objętość ( CACNA1C, ZNF804), istota szara- objętość (CACNA1C, NRGN, TCF4,
ZNF804),
Aktywacja struktur mózgu w czasie badania neuropsychologicznego:
funkcje poznawcze ( pamięć operacyjna) : aktywacja hipokampa i DLPC ( ANK3, CACNA1C,
DGKH, NRGN, ZNF804);
Rozpoznawanie twarzy ( CACNA1C, ZNF804)
•
•
•
•
•
Geny (warianty) : związane z funkcją określonych systemów neuronalnych – co pośrednio
związek z zaburzeniami psychicznymi (fenotyp pośredni)
Wyniki badań niejednoznaczne Fenotyp może być związany z konsekwencją choroby a nie z
jej przyczyną
Badania GWAS – potencjalna wskazówka do
badań farmakologicznych
• Schizofrenia PGC- GWAS locus DRD2- od dawna znany
mechanizm działania LPP
• Pytanie czy inne geny wskazane w GWAS nie są potencjalnymi
wskazówkami do farmakoterapii schizofrenii
Grover, 2014
GWAS- PGC – lista genów z tego 40 (11%) na liście Drug Bank/update, z tego 20
genów koduje białka związane z mechanizmem już stosowanych leków.
DRD2 – w GWAS OR-1,08 (38 pozycja na liście)
Schizofrenia GWAS- implikacje terapeutyczne
Badania kliniczne - leki dołączone do LPP
•
CACNA1C/CACNB1 – Verapamil (antagonista L-type calcium channel) – poprawa objawów
pozytywnych (Price,1987), nieskuteczny (Grebb,1986);
•
Nifedipine (antagonista)- poprawa funkcji poznawczych (Schwartz, 1997), nieskuteczny (Suddath,
1991)
•
CHRN4- Xanomeline (receptor nikotynowy- agonista) monoterapia – poprawa objawów negatywnych i
pozytywnych (Shekhar, 2008)
•
GRIA1 – Piracetam (receptor glutaminergiczny modulator) – poprawa PANSS vs haldol+placebo (de
Bartolomeis 2012)
•
GRIN2A – Memantine (NMDA, antagonista) – wyniki sprzeczne (Rezael, 2103 Barkus, 2014)
•
GRM3 – LY2140023 (agonista receptora glutaminergicznego ) – wyniki sprzeczne (Kinon, 2011,
Stauffer2013, Adams, 2014)
GWAS- leki – umiarkowany optymizm: genetyczna ‚podstawa’ do dalszych badan ścieżek
biologicznych, gen/środowisko- patofizjologia – badania nowych leków
Analiza ścieżek biologicznych- GWAS –
schizofrenia
•
Analiza ścieżek biologicznych – grupowanie genów- wg ich
funkcjonalnego znaczenia ( pathway analysis) ( bazy danych np. KEGG- )
– ścieżki wskazane a priori
•
Szlak genów związanych z DRD2A; GABA, MHC; układ glutaminergiczny
(NMDA-R); geny kompleksu ARC (regulator plastyczności synapsy)
•
Kumulacyjny efekt wielu wariantów genów – dysfunkcja biologicznego
systemu np. przekazywanie sygnału w synapsie.. Pojedynczy SNP (ns.),
Istotne statystycznie połączenie SNPs
•
SCH - indywidualne różnice - różne SNP powodują tę samą
dysfunkcję biologiczną - heterogenność genetyczna choroby
(Lips, 2012, PGC 2015, Chang 2015,, Docherty, 2015, Kennedy, 2015, Pocklington 2015, McAllister 2014
• Meta analiza GWAS (n=12127 replikacja n=8369)
• szlaki biologiczne - (GO, KEGG) 226 genów (p<0.05)
• przekaźnictwo- glutaminergiczne (GRM7, GRM1, GNG2)- (Riluzole –
modulator glutaminergiczny – efekt przeciwdepresyjny Zarate, 2005);
• przekaźnictwo- fosfolipaza C (PLCE1, ITPR2, CREBBP, MEFC2,GNG2)
• (mechanizm działania litu, kwasu walproinowego, karbamazepiny- Wiliams
2002)
• regulacja hormonalna: CRH (GL13, ITPR2, PLCG2,) oś stresu
• cardiac hypertrophy signaling – (PLCE1, PLCG2, CACNA1C, GNG2)
• układ kanałów wapniowych, G-protein second messengers system
• (kanał wapniowy – mechanizm działania lamotriginy (Grunze 1998)
Analiza zmienności liczby kopii fragmentów DNA
(CNV)
•
Zmienność struktury genetycznej, segmentalne delecje lub duplikacje
sekwencji DNA. Genomy ludzi różnią się fragmentami DNA do 2 mln. pz.
występują u 2.5% chorych na schizofrenię; 0.5%= 1% kontrola, 0.5-1%
CHAD
•
Delecja miliona pz chromosom 22 q11 (velocardiofacial syndrome,
zespół DiGeorge) ryzyko -schizofrenia (Karayiorgou, 1995)
•
•
•
de novo/ odziedziczona :
CNV - regiony regulatorowe, sekwencje kodujące
•
Ryzyko choroby większe gdy CNV występuje rzadko (OR 2-50)
•
(Costain 2013, Georgieva 2014, Rees, 2014, Xu 2011, Former, 2014, Kirov 2015)
CNV – wiele fenotypów
Gershon , Rodrigues 2013
CNV – wiele zaburzeń neurorozwojowych
11 CNV związane z SCH i innymi zaburzeniami neurorozwojowymi
CNVs- (small ins/del kilku nukleotydów) – często de novo – związek z zab.poznawczymi
Nosiciele CNV – ryzyko zaburzeń funkcji poznawczych nawet w grupie osób zdrowych ( Stefansson
2014) u osób chorych na SCH - zaburzenia funkcji poznawczych częściej gdy CNV (Kirov, 2015)
Rzadko występujące CNV- znaczenie kliniczne
wskazane CNV występują bardzo rzadko <1% populacji
CNV locus
typ
CHAD (ryzyko%)
1q21
delecja
7.91
3q29
delecja
33.56
15q11
delecja
2.09
16.p11
duplikacja
17.p12
delecja
22.q11
delecja
4.19
SCH (ryzyko%)
9.45
6.60
26.37
68.25
Potencjalne znaczenie w przyszłości - konsultacja rodzinna:
CNV u chorego –jakie jest ryzyko choroby u jego siostry i jej dzieci?
CNV de novo u chorego - brak ryzyka choroby u rodzeństwa chorego
Problemy etyczne- stygmatyzacja rodziny, poczucie winy rodziny – nosiciele „genów”
(Gershon, Alliey-Rodriguez, 2013)
Sekwencjonowanie nowej generacji
• Sekwencjonowanie ekzomów - obecnie 180 000 egzomów - 30
milionów pz ( spośród 3 miliardów pz)
• SCH- n= 623 trios
• de novo mutacje kilku nukleotydów: 637 wariantów (1.03 mutacja/
trios) 155 „ciche”, 482 zmiana aminokwasu „nonsynonymus” – SCHgorsze wyniki w nauce- przed chorobą zab. funkcji poznawczych, wiek
rodziców
• Geny - postsynaptyczne białka synapsy glutaminergicznej kompleks- ARC,
NMDAR- – zaburzenia plastyczności synapsy glutaminergicznej w SCH
(Fromer i wsp. 2104, ARC- replikacja Huentelman 2015)
• CHAD n= 191/107 mutacja genu ZNF259 u 5 chorych a nie u zdrowych
(Chen, 2013)
Interakcja gen/środowisko (GxE)
Interakcja GxE w patogenzie choroby = jeden lub wiele wariantów
genów (G) x jeden lub wiele czynników środowiskowych (E)
Stres/ gen transportera serotoniny a ryzyko depresji
• Stresujące wydarzenia życiowe - znaczenie w etiologii
depresji: wpływ na początek choroby, nawroty choroby
(Brown, 1978; Kendler, 2000)
• Serotoninowa koncepcja depresji- regulacja nastroju, snu,
apetytu, aktywności seksualnej, cyklów okołodobowych
- geny kandydujące: kodujące receptory serotoninowe,
transporter serotoniny
• Gen transporter serotoniny: 5HTTLPR w promotorze genu
delecja 44pz allel s – mniejsza aktywność transkrypcyjna vs
allel l (Lesch, 1996)
Interakcja genotypu 5HTTLPR (s/s, s/l, ll )
czynnik środowiskowy (Caspi, 2003)
Przemoc w dzieciństwie
Ryzyko depresji u osób w wieku 26 lat
wzrasta u osób doświadczających
przemocy w okresie dzieciństwa
szczególnie u osób z genotypem s/s
Wydarzenie stresujące 1.5 roku
Ryzyko depresji wzrasta wraz z liczbą
wydarzeń stresujących szczególnie
u osób z genotypem s/s
5HTTLPR - heterogenność depresji
Depresja występuje u osób z allelm s i allelm l ale:
•
Osoby z allelm s
 czynniki stresujące zwiększają ryzyko depresji (tzw. depresja reaktywna) ,
depresji nawracającej,
 osoby z allelem s - bardziej wrażliwe na wsparcie społeczne - czy szczególnie
u nich wskazana psychoterapia?
 Osoby z allelm l
 depresja mniej związana ze stresem? (tzw. endogenna)
 (Kaufman, 2004; Wilhelm, 2006, Uher i Caspi 2010, negatywne- Lazary 2008)
Interakcja gen x środowisko
gen
środowisko
skutek
Ref.
BDNF (Val/Met allel
ryzyka Met)
CRHR1 (oś stresu)
Stresujące zdarzenia
depresja
Kim i wsp.2006
Bradley i wsp. 2007
COMT (allel Metprotekcyjnie)
Kanabinole
Psychoza
Caspi i wsp.2005
Przemoc w dzieciństwie
Van Vinkel i wsp.2013
ATK1 (kinaza związana z
receptorami
kanabinoidowymi,
rs2494732 C/C )
kanabinole
Psychoza
GRIN2B (rs1805529,
rs1806205)
CTNNA3 (koduje cadherin
, związana z
kardiomiopatią)
Herpes simplex virus /2 in
utero
Cytomegalovirus in utero
Psychoza/schizofrenia
Demontis i wsp. 2011
Borglum i wsp.2013
Psychoza/schizofrenia
Mało badań, nie replikowane, metodologia zróżnicowana
Dalsze badania- duża populacja, dokładny opis np. „kanabinoli” ( kiedy, czas itp.)
5HTTLPR – genotyp ll/ls vs ss
5HTTLPR – stresujace wydarzenia (SLE) + genotyp ss – gorszy wynik terapii escitalopramem,
Brak SLE + genotyp – brak efektu
Nortryptylina: SLE + genotyp - nie modyfikuje efeku terapii
Interakcja gen/środowisko : znaczenie nie tylko w etiologii depresji ale i w efekcie terapii (pierwsze badanie
farmakogenetyczne GXE ) (Mandelli 2009 – FluwoksaminaxSLAxSS)
Testy genetyczne – zwykle zamawiane
bezpośrednio przez pacjenta (internet)
więcej szkody niż korzyści
SSRI- procent wariancji – 5HTTLPR = 2.8%
(Serretti i wsp. 2008)
Co myślą pacjenci ?
• Pozytywnie nastawieni do genetycznych badań naukowych, nie
mają moralnych wątpliwości, co do ich celowości oraz popierają
badania na zasadzie dobrowolności
• Przyczyna schizofrenii – 40% „tylko geny” (DeLisi 2006)
• Nierealistyczne oczekiwania dotyczące badań genetycznych w
psychiatrii
• Pacjenci przywiązują nadmierną wagę do badań
genetycznych, od testów uzależniali by decyzje życiowe
•
(M. Kaczmarkiewicz-Fass - „Opinie na temat badań genetycznych wyrażane przez
pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową, ich rodziny i pracowników służby
zdrowia „ 750 osób w tym 200 CHAD)
Kliniczne /praktyczne implikacje ?
• Nie ma podstaw naukowych do stosowania genetycznych testów
diagnostycznych w zaburzeniach psychicznych
• Potencjalne zagrożenia związane z przedwczesnym stosowaniem
testów w praktyce klinicznej (zaniechanie farmakoterapii, zmiana
planów życiowych)
• Komercyjne stosowanie testów genetycznych – rzetelnie
uzasadnione badaniami naukowymi (Genetic Testing for Psychiatric
Disorders : A Statement by the Board of Directors of the ISPG)
• Badania genetyczne – znaczenie w poznaniu
psychicznych
neurobiologii zab.
Polskie Towarzystwo Genetyki Człowieka
• „Wykonywanie testów genetycznych poza publiczną służbą
zdrowia, wprowadzanych na rynek jako forma usługi, która nie
podlega żadnej kontroli rodzi zagrożenia :
• Udostępnianie wyników badań pacjentowi bez ich interpretacji i
porady genetycznej związane – z „kosztami psychologicznymi,
jakie może ponieść pacjent
• Wykorzystanie testów przez towarzystwa ubezpieczeniowe
• Brak zapewnienia wysokich standardów poufności danych
genetycznych”
Dalsze badania
• Badania duże populacje - 100.tys chorych na SCH (PGC)
Sekwencjonowanie nowej generacji - 180 tys ekzomów - Bipolar
Sequencing Consortium
• Biologiczna interpretacja wyników badań genetycznych
(komórka/mózg, modele zwierzęce)
• Fizjologiczne zmiany u chorych i zdrowych z wariantem genu –
neuroobrazowanie, testy neuropsychologiczne
• Warianty genów (częste i rzadkie) + obraz kliniczny (wiek
początku, objawy) - homogenne j grupy pacjentów –
spersonalizowana farmakoterapia
• Interakcja genów, interakcja gen/ środowisko - epigenetyka
Podsumowanie – model badań
gen (natura) x środowisko (kultura)
•
Zakład Genetyki w Psychiatrii : M.Skibińska, P. Czerski, M. Dmitrzak A. Szczepankiewicz, P.Kapelski,
A.Leszczyńska, J.Pawlak, D. Zaremba, M.Maciukiewicz, J. Hauser
•
Klinika Psychiatrii Dorosłych : J. Rybakowski i wsp.
•
Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży : A. Rajewski, A. Słopień i wsp.
•
Pracownia Neuropsychologiczna: J.Jaracz i wsp.
•
Katedra Psychiatrii PAM : Jerzy Samochowiec i wsp.
•
Katedra Psychiatrii Wrocław : Aleksander Beszłej, Dorota Frydecka
•
Instytut Psychologii UAM : Eżbieta Hornowska,
•
Instytut Psychiatrii Londyn: Peter McGuffin i wsp.
•
Instytut Genetyki Bonn: Marcus Nothen, i wsp
•
Instytut Genetyki Manheim – Marcella Rietschel i wsp.
• Analiza baz danych i publikacji (SCH n=11 355 kont-16 416)
• 11 CNV-- geny związane z białkami synapsy- kompleks genów
receptora glutaminergicznego NMDAR, gabaergicznego GABAa ,
neuronal activity-regulated cytoskeleton-associated (ARC)) –
plastyczność synapsy, funkcje poznawcze – model zwierzęcy.
SCH – zaburzenia funkcji poznawczych (Pocklington 2014)