Publikacje Pracowników i Doktorantów Katedry Edytorstwa

Publikacje pracowników i doktorantów Katedry Edytorstwa
2013
Prof. dr hab. Barbara Wolska, Adama Naruszewicza przekłady nowożytnej poezji
europejskiej, „Wiek Oświecenia”, t. 29: Przekład, Warszawa 2013, Wyd. UW, s. 179–242.
Prof. dr hab. Barbara Wolska, Horacy okolicznościowy i użytkowy, „Napis”: Album
rodzinny z traumą w tle, seria XIX, Warszawa 2013, Wyd. IBL PAN (w druku).
Prof. dr hab. Barbara Wolska, współautorstwo artykułu wstępnego [w:] „Napis”: Album
rodzinny z traumą w tle, seria XIX, Warszawa 2013, Wyd. IBL PAN (w druku).
Mgr Katarzyna Turkowska: Maria Komornicka, Baśnie. Psalmodie, opracowała i opatrzyła
wstępem K. Turkowska, red. naukowa Barbara Wolska, Łódź 2013, Wyd. UŁ (wydrukowano
z gotowych materiałów dostarczonych do Wyd. UŁ przez Katedrę Edytorstwa), ss. 144.
Prof. dr hab. Barbara Wolska: A.S. Naruszewicz, Poezje zebrane, t. III, wydała B. Wolska,
Warszawa 2012, Wydawnictwo IBL PAN, s. 518 (seria „Biblioteka Pisarzy Polskiego
Oświecenia”, t. 11) — tom w ostatecznej wersji nieuwzględniony w dorobku Katedry
Edytorstwa w 2012 r.
Prof. dr hab. Barbara Wolska, Poezja pochwalna i panegiryczna Adama Naruszewicza.
Pochwały osobistości publicznych i osób prywatnych, [w:] Panegiryk jako element życia
literackiego doby staropolskiej i oświeceniowej, pod red. M. Sulejewicz-Nowickiej
i Z. Gruszki, wstęp M. Wichowa, Łódź 2013, Wyd. UŁ, s. 165–205.
Dr Monika Urbańska, Na południe od nigdzie. Charles Bukowski — skandal,
ekshibicjonizm, apoteoza życia, [w:] Tabu — Trend — Transgresja. Skandal w tekstach
kultury, t. II, pod red. M. Userla, M. Dąbrowskiej, J. Nadolnej, M. Skibińskiej, Warszawa
2013, s. 317–325.
Dr Monika Urbańska, Kobiety w powieściach Anny Mostowskiej, [w:] Codzienność
i niecodzienność oświeconych, t. I, Przyjemności, pasje, upodobania, pod red. B. Mazurek,
Katowice 2013, s. 273–284.
Dr Monika Urbańska, Gwiazdy, które świecą zabłąkanej łodzi — o podróżach Jana
Lechonia, [w:] Literackie obrazy podróży, red. M. Urbańska, wstęp A. Jankowska, Łódź
2013, s. 59–69. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim:
Monika Urbańska, Stars that shine for a stray boat — about journeys of Jan Lechoń, s. 177–
188.
Dr Monika Urbańska, Na południe od nigdzie. Charles Bukowski — skandal,
ekshibicjonizm, apoteoza życia, [w:] Tabu — Trend — Transgresja. Skandal w tekstach
kultury, t. II, pod red. M. Userla, M. Dąbrowskiej, J. Nadolnej, M. Skibińskiej, Warszawa
2013, s. 317–325.
Dr Monika Urbańska, Wstęp do: J. Tuwim, w 60. rocznicę śmierci, Inverness 2013, s. 1–2.
Dr Marta Szymor-Rólczak, Lęk przed nieznanym — paremiograficzne świadectwa
konfrontacji kultur, „Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa
Naukowego”, nr XXIII, Bydgoszcz 2013, pod red. M. Pająkowskiej-Kensik, A. PaluszakBronki i K. Kołatki, s. 467–477.
Dr Anna Petlak, Miłosne odezwy do Laury Wincentego Ignacego Marewicza, [w:]
Codzienność i niecodzienność oświeconych, t. I, Przyjemności, pasje, upodobania, red.
B. Mazurek, Katowice 2013, s. 191–201.
Dr Mateusz Poradecki, Szlakiem hobbitów i Wiedźmina. Podróże w literaturze fantasy
[w:] Literackie obrazy podróży, pod red. M. Urbańskiej, wstęp A. Jankowska, Łódź 2013,
s. 91–100. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim:
Mateusz Poradecki, Trail of “The Hobbit” and “The Witcher”. Travel in fantasy
literature, s. 207–216.
Mgr Beata Prokopczyk, O życiu pasterzy w sielankach Franciszka Zabłockiego,
[w:] Codzienność i niecodzienność oświeconych, t. I, Przyjemności, pasje, upodobania, red.
B. Mazurek, Katowice 2013, s. 179–191.
Mgr Beata Prokopczyk, Marzenia o podniebnej podróży — „Balon” Franciszka Dionizego
Kniaźnina, [w:] Literackie obrazy podróży, red. M. Urbańska, wstęp A. Jankowska, Łódź
2013, s. 11–22. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim:
Beata Prokopczyk, Dreams about Cloud-capped Journeys — „Balon” („Balloon”) by
Franciszek Dionizy Kniaźnin, s. 129–140.
Mgr Anna Mateusiak, „Kwitnących wieków śledzić pamiątki” — o pierwszej podróży
historycznej Juliana Ursyna Niemcewicza, [w:] Literackie obrazy podróży, red. M. Urbańska,
Łódź 2013, 23–33. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim:
Anna Mateusiak, ‘Souvenirs of blooming centuries to follow’ — the First Historic Journey of
Julian Ursyn Niemcewicz, s. 141–151.
Mgr Katarzyna Turkowska, Emigracja duszy Piotra Własta — lata 1917–
1927, [w:] Literackie obrazy podróży, red. M. Urbańska, wstęp A. Jankowska, Łódź 2013,
s. 47–58. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim:
Katarzyna Turkowska, Journey towards eternity. Peter Włast migration of the soul based
on “The Book of idyllic poetry”, s. 165–176.
Dr Monika Urbańska, Julian Tuwim, wstęp do opracowania dla Polonii, Inverness 2013.
Mgr Anna Mateusiak, Monstrum, aktorka z karmelem w gębie i nieszczęsne z Moskwą
wesele… — historyczne tło „Piasta” J.U. Niemcewicza, [w:] „Kwartalnik NaukowoArtystyczny Quo vadis?” 2013, nr 2 (12), s. 85–88.
Mgr Anna Mateusiak, „Niemcewicz kulinarnie — o staropolskiej kuchni w oświeceniowym
romansie historycznym Jan z Tęczyna”, [w:] „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?”
2013, nr 3, s. 78–81.
Mgr Beata Prokopczyk, Ten, który żył miłością — droga życia i twórczości Franciszka
Dionizego Kniaźnina, „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?” 2013, nr 2 (12), s. 75–
84.
Mgr Beata Prokopczyk, Najpiękniejsze sielanki Franciszka Dionizego Kniaźnina. Wybór,
edycja, interpretacje, „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?” 2013, nr 3–4 (13),
s. 56–67.
Mgr Katarzyna Turkowska, „Słownik mimiczny dla głuchoniemych i osób z nimi styczność
mających” – o dziele i problemach jego edycji [w:] „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo
vadis?” 2013, nr 2 (13), s. 99–103.
Mgr Katarzyna Turkowska, „Błogosławione? Może. A może przeklęte.” — o kilku
bohaterkach Marii Komornickiej [w:] „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?” 2013,
nr 3–4 (13), s. 68–77.
2012
mgr Anna Mateusiak (Doktorantka KE)
monografia edytorska: J.U. Niemcewicz, „Piast”, tragedio-opera po raz pierwszy wydana, z
autografu odczytała, opatrzyła komentarzem i wstępem A. Mateusiak, red. naukowa B.
Wolska, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2012, ss. 98. Jest to dokonanie naukowe pionierskie, jako
że ten interesujący utwór dramatyczny nie uzyskał dotąd wydania krytycznego.
„Samolub” Juliana Ursyna Niemcewicza – komedia pamfletowa z czasów Księstwa
Warszawskiego, Kwartalnik naukowo-artystyczny „Quo vadis?”, nr 2/2012, Wydawnictwo
Heliodor.
Szekspir w polskim wieku świateł, [w:] Kwartalnik naukowo-artystyczny „Quo vadis?”, nr
3/2012, Wydawnictwo Heliodor.
Edytorskie dylematy wokół edycji zapomnianej tragedioopery „Piast” Juliana Ursyna
Niemcewicza – artykuł przyjęty do druku, ukaże się w recenzowanym tomie
pokonferencyjnym.
Pochwała starości w poemacie dydaktycznym Juliana Ursyna Niemcewicza „Cztery pory
życia człowieka” – artykuł przyjęty do druku, ukaże się w recenzowanym czasopiśmie
naukowym „Hermeneia”.
„Kwitnących wieków śledzić pamiątki” — o pierwszej podróży historycznej Juliana Ursyna
Niemcewicza – artykuł przyjęty do druku, ukaże się w recenzowanym tomie
pt. Literackie obrazy podróży.
mgr Małgorzata Pawlata
monografia edytorska: Czartoryscy. Wiersze poświęcone rodowi Czartoryskich na łamach
„Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”, wstęp, wybór i opracowanie M. Pawlata, red.
naukowa B. Wolska, red. językowo-stylistyczna K. Goławska, Katedra Edytorstwa, Łódź
2011.
mgr Beata Prokopczuk (Doktorantka KE)
Komedie Franciszka Zabłockiego jako przykład szerzenia myśli oświeceniowej,
podejmowania polemiki z sarmatyzmem oraz kształtowania nowego wzorca osobowego wśród
Polaków, [w:] Perspektywy poznawcze w kulturze europejskiej. Studium porównawcze, red. B.
Płonka-Syroka i E. Rudolf, Wrocław 2012, s. 269–282.
dr Marta Szymor-Rólczak
Na wszystko jest przysłowie — z warsztatu badacza-edytora literatury polskiego oświecenia
(artykuł oddany do druku w punktowanym periodyku „Studia Slavica”, wydawanym przez
Uniwersytet Ostrawski);
Lęk przed nieznanym — paremiograficzne świadectwa konfrontacji kultur (przyjęty do druku
referat, w tomie pokonferencyjnym).
dr Monika Urbańska
Rafał Wojaczek. Upadek kaskadera, [w:] Perspektywy poznawcze w kulturze europejskiej.
Studium porównawcze, pod red. B. Płonki-Syroki i E. Rudolf, t. V, Wrocław 2012, s. 227240.
Na południe od nigdzie. Charles Bukowski – skandal, ekshibicjonizm, apoteoza życia, [w:]
Tabu –Trend –Transgresja. Skandal w tekstach kultury, t. II, pod red. M. Userla,
M. Dąbrowskiej, J. Nadolnej, M. Skibińskiej, Warszawa 2013, s. 317-325.
prof. dr hab. Barbara Wolska
A.S. Naruszewicz, Poezje zebrane, t. III, wyd. Barbara Wolska, Warszawa 2012,
Wydawnictwo IBL PAN; t. 11 serii „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”.
Poezja pochwalna i panegiryczna Adama Naruszewicza. Pochwały władcy ─ syntetyczna
rozprawa nt. utworów laudacyjnych i panegirycznych kierowanych przez królewskiego poetę
do Stanisława Augusta, ostatniego władcy Rzeczypospolitej szlacheckiej (rozprawa
opublikowana [w:] „Byle w ludziach światło było...” Księga pamiątkowa ku czci Profesora
Wacława Woźnowskiego w dziesiątą rocznicę Jego śmierci, red. G. Zając, Księgarnia
Akademicka, Kraków 2012, s. 359-376).
Mity, literatura i historia starożytnej Grecji i Rzymu w twórczości poetyckiej Adama
Stanisława Naruszewicza, [w:] Antyk oświeconych. Studia i rozprawy o miejscu starożytności
w kulturze polskiej XVIII wieku, red. T. Chachulski, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa
2012, s. 491-564.
Bez winy i wstydu. Seksualność w polskiej poezji obscenicznej o tematyce erotycznej doby
Oświecenia, „Napis”, Seria XVIII: Tabu i wstyd, Warszawa 2012, s. 59-88. Badawczy
rekonesans, wstęp do zespołowej edycji oświeceniowej erotycznej poezji obscenicznej.
2011
2009–2010
Zespołowe edycje krytyczne opatrzone wstępem:
F. D. Kniaźnin, Wybór erotyków, wstęp M. Pawlata, oprac. tekstów M. Pawlata, A. Strożek,
B. Wolska), Łódź 2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, ss. 134, seria „Prace
Katedry Edytorstwa Wydz. Filologicznego UŁ”, t. 3; ibidem, Łódź 2010, wyd. drugie,
przejrzane i poprawione, wydawca: Katedra Edytorstwa.
F. Zabłocki, Wybór poezji, wstęp M. Szymor-Rólczak, oprac. tekstów M. Szymor-Rólczak, B.
Wolska, Łódź 2010, Wyd. Katedra Edytorstwa, ss. 156, seria „Prace Katedry Edytorstwa
Wydz. Filologicznego UŁ”, t. 4.
Są to tomiki zawierające wybór mniej znanych wierszy wybitnych pisarzy polskiego Oświecenia,
opatrzone wstępem, szczegółowymi objaśnieniami i aparatem krytycznym. Zostały one wykonane w
całości przez Zespół Katedry Edytorstwa, od transkrypcji utworów, wydobytych ze starych druków
(czasopismo, druki zwarte, druki ulotne), poprzez ich opracowanie filologiczne i merytoryczne po skład
tekstu, redakcję naukową i wydawniczą oraz korektę. Publikacje mogą służyć pracownikom naukiliteraturoznawcom oraz jako pomoc dydaktyczna – licealistom i studentom polonistyki. Tomiki zostały
zaopatrzone w interesujące ilustracje, nawiązujące do tematyki wierszy i atmosfery obyczajowej epoki
Oświecenia.
mgr Karolina Goławska
Pomysł na (nie)nową sztukę — dramaturgia Stanisława Przybyszewskiego, „Aspekty
Filozoficzno-Prozatorskie”, rok 7, nr 24–32, Inowrocław 2007–2009, s. 90–94.
Tekst stawia pytania o przyczyny nieobecności dramatów Stanisława Przybyszewskiego we
współczesnym teatrze i powody popadnięcia dzieł meteoru Młodej Polski w zapomnienie. Prezentuje
syntetyczne zestawienie istotnej części bogatego dorobku literackiego i dramatycznego, dążące do
wydobycie tychże dzieł z nawarstwionej przez lata jednostronnej (i niesprawiedliwej) krytyki i wtórnego
przetwarzania tendencyjnych opinii.
„Pierwszy na stronie!” — specyfika portali plotkarskich, [w:] Pierwszy Zjazd Edytorów
Studentów i Doktorantów, Kraków 2010, s. 121–129.
Tekst prezentuje wybrane własności portali plotkarskich, akcentując ich wspólne cechy, zarówno pod
względem budowy, treści, jak i form przekazu. Wskazuje na wykorzystywane aspekty typograficzne
(układ informacji, kolorystyka, elementy graficzne) oraz wizualno-lingwistyczny schematyzm
komunikacyjny.
„Na początku była chuć...” — droga do doskonałości na podstawie wybranych poematów
prozą Stanisława Przybyszewskiego, [w:] Mit początku, mit drogi. Analiza historyczna,
społeczna i kulturowa, pod red. B. Płonki-Syroki i E. Rudolf, Oficyna Wydawnicza
Arboetum, Wrocław 2010, s. 199–206.
Tekst prezentuje ontogenezę proponowaną przez Stanisława Przybyszewskiego w wybranych poematach
prozą. Analiza utworów mająca na celu uwypuklenie mitów: początku, chuci i Androgyne, pozwala
wyodrębnić literacką drogę do doskonałości. Szczególny akcent położony został na rekonstrukcję
przesłanek filozoficznej koncepcji miłości zawartej i rozwijanej w analizowanych dziełach.
mgr Małgorzata Pawlata
Wstępy do edycji:
Wprowadzenie do lektury [w:] F.D. Kniaźnin, Wybór erotyków, wstęp M. Pawlata, oprac.
tekstów M. Pawlata, A. Strożek, B. Wolska), Łódź 2009, Wydawnictwo Uniwersytetu
Łódzkiego, ss. 134, seria „Prace Katedry Edytorstwa Wydz. Filologicznego UŁ”, t. 3; ibidem,
Łódź 2010, wyd. drugie, przejrzane i poprawione, wydawca: Katedra Edytorstwa.
Wstęp, [w:] H. Piotrowski, Kleszcze, Łódź 2010.
dr Anna Petlak
Artykuły:
Ignacy Krasicki i Adam Mickiewicz w wolnych przekładach Petra Hułaka-Artemowskiego,
„Проблеми слов’янознавства”, Львів 2010.
Artykuł omawia problem recepcji niektórych bajek Ignacego Krasickiego i ballady Pani Twardowska
Adama Mickiewicza przez ukraińskiego pisarza XIX wieku – Petra Hułaka-Artemowskiego. Poczynając
od roku 1818 Hułak-Artemowski przerobił i przełożył osiem utworów z Bajek i przypowieści. Jego
adaptacje były przystosowane do warunków rodzimych, niezwykle kreatywne, oddalające się przez to od
oryginału, jako że Artemowski przejmował z tekstów księcia poetów polskich przede wszystkim motywy
tematyczne. Poprzez swobodną trawestację ballady Pani Twardowska — ukraiński poeta propagował
również
poezję
Adama
Mickiewicza
(którego
poznał
osobiście
w
roku
1825
w Charkowie). Naśladując utwór Mickiewicza Hułak-Artemowski stworzył oryginalną balladę, nasyconą
ukraińskim kolorytem i humorem, ludową leksyką i frazeologią. Ballada ta, dzięki wysokiemu poziomowi
artystycznemu, zyskała nadzwyczajne powodzenie u czytelników.
Słowa-klucze: ukraińska fabulistyka XIX w., literatura polska, recepcja twórcza.
Władca i poddany, pan i sługa ― relacje na przykładzie bajki
I. Krasickiego „Pan i pies” oraz jej XIX-wiecznych ukraińskich parafraz
(referat wygłoszony na międzynarodowej konferencji Władca, władza – literackie
doświadczenia Europejczyków, Łódź 2010 r., w przygotowaniu do druku w tomach
pokonferencyjnych).
Bajki Ignacego Krasickiego były na Ukrainie w XIX wieku źródłem inspiracji dla kilku znanych twórców
oraz dla autorów minorum gentium. Największą jednak popularnością wśród XIX-wiecznych pisarzy
ukraińskich cieszyła się epigramatyczna bajka Krasickiego Pan i pies, w której na przykładzie niesłusznie
karanego psa-sługi, autor ukazał niewdzięczność, jako jedną z części całego mechanizmu rządzącego
światem ludzi. Parafrazy autorów ukraińskich (Petra Hułaka-Artemowskiego, Markijana Szaszkewicza,
Iwana Werchratskiego) są w stosunku do tekstu oryginalnego o wiele bardziej rozbudowane, zawierają
więcej opisów, konkretnych szczegółów sytuacyjnych oraz dialogów. Zapoznając się z ukraińskimi
adaptacjami jednocześnie uświadamiamy sobie głębię bardzo krótkiej przecież (czterowersowej) bajki
Krasickiego i możliwości interpretacyjne oceny postępowania właściciela psa.
Słowa-klucze: Ignacy Krasicki, bajka, XIX-wieczne bajkopisarstwo ukraińskie.
dr Mateusz Poradecki
Monografie:
Władza w polskiej literaturze fantasy, Łódź 2009, Wydawnictwo Officyna, ss. 272.
Artykuły:
Nowoczesny cykl wydawniczy. Założenia modelowe, [w:] Rozmaitości warsztatowe, seria
Problemy tekstologii i edytorstwa dzieł literackich, tom II, red. Mirosław Strzyżewski,
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2010, ss. 267–288.
Wykorzystanie linii pisma w projektowaniu książki, [w:] Wyzwania współczesnego
edytorstwa, red. Katarzyna Bugryn-Kisiel, Wrocław 2010.
Wstępy, posłowia do edycji:
Wstęp, [w:] Cezary Szczepaniak, Powiew wiary, Moja modlitwa, Wydawnictwo Biblioteka,
Łódź 2010.
Posłowie, [w:] Cezary Szczepaniak, Podszepty wyobraźni, Wydawnictwo Biblioteka, Łódź
2011.
mgr Anna Strożek
Artykuły:
Wiosenny wybuch uczuć i spojrzenie wstecz u progu jesieni życia. Formy przedstawiania
pór roku w „Erotykach” Franciszka Dionizego Kniaźnina, „Prace Polonistyczne”, seria LXV,
Łódź 2010.
Celem artykułu jest ukazanie różnorodności opisów pór roku, jakie stosował w swym młodzieńczym
dziele Kniaźnin. Rozprawa została podzielona na trzy części. Pierwsza prezentuje analogie mitologiczne
wykorzystane przez poetę przy wprowadzaniu pór roku do Erotyków. Powiązania te pojawiają się
niezwykle często, ponadto cały zbiór został dedykowany bogini wiosny – Wenerze. W drugiej części
artykułu autorka zajęła się tą grupą erotyków, w której poeta ukazuje zmienność natury w trakcie
kolejnych pór roku, a jesień i wiosna są personifikowane po to, aby oddać stan ludzkiego ducha. W
ostatniej części artykułu autorka skupia się na grupie refleksyjnych wierszy zamieszczonych na kartach
Erotyków. W tych utworach Kniaźnin porównuje etapy swojego życia do kolejnych pór roku, gdzie
słoneczna wiosna jest odzwierciedleniem pełnej nadziei młodości, zaś „gnuśna” zima to starość i
zmierzch życia.
Konwencja pasterska w liryce Kniaźnina. „Pąk róży, z Gessnera”, [w:] Czytanie
Kniaźnina, pod red. B. Mazurkowej i T. Chachulskiego, IBL PAN 2010.
Autorka dokonała w artykule analizy oraz interpretacji utworu Franciszka Dionizego Kniaźnina Pąk róży,
z Gessnera, skupiając się przede wszystkim na gatunkowym aspekcie rzeczonego liryku. Po krótkim
przypomnieniu genezy sielanki, a także przywołaniu najważniejszych wyznaczników nurtu gessneryzmu,
autorka omówiła główne różnice pomiędzy utworem oryginalnym a jego przekładem, a następnie
przedstawiła i zanalizowała konwencjonalne elementy składające się na jego sielankowy charakter (jak
choćby obraz kąpiącej się w potoku pasterki i plastycznie opisane piękno przyrody). Autorka wskazała
również na oryginalne elementy, typowe dla twórczości Kniaźnina, lecz niespotykane w tradycji gatunku,
takie jak motywy mitologiczne, dzięki którym Kniaźninowska bukolika nabrała niepowtarzalnego
charakteru.
dr Marta Szymor-Rólczak
Wstęp do edycji:
Wprowadzenie do lektury [w:] F. Zabłocki, Wybór poezji, wstęp M. Szymor-Rólczak, oprac.
tekstów: M. Szymor-Rólczak, B. Wolska, Wyd. Katedra Edytorstwa UŁ, Łódź 2010, seria
„Prace Katedry Edytorstwa Wydziału Filologicznego UŁ”, t. 4.
Artykuły:
Realizacje paremiograficznych zainteresowań Franciszka Zabłockiego w jego utworach
lirycznych, „Literaturoznawstwo. Historia — teoria — metodologia — krytyka” nr 1(3), Łódź
2009.
Artykuł prezentuje jedną z najbardziej wyrazistych cech stylu tekstów (także lirycznych) Franciszka
Zabłockiego, jakim jest obecność w nich obfitego materiału paremiologicznego: przysłów, wyrażeń
przysłowiowych, zwrotów frazeologicznych, a także innych podobnych struktur.
Klasycznie, sentymentalnie, rokokowo. O ujęciach zjawisk przyrodniczych w poezjach
Franciszka Zabłockiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 12, 2009.
Istotnym motywem i elementem obrazowania literatury czasów stanisławowskich, w każdym z jej trzech
głównych prądów literackich, są, podlegające ludzkiej obserwacji, zjawiska natury. Jednakże rola i sposób
prezentacji przyrody w poszczególnych realizacjach literackich ulegają przemianom, uwarunkowane są
bowiem tendencjami prądów bądź schematami gatunkowymi. Autorka artykułu przygląda się
poszczególnym prądom literackim pod kątem realizacji motywów przyrody, by następnie
przyporządkować analizowanym zjawiskom literackim konkretne przykłady lirycznej wizji natury w
poezjach Franciszka Zabłockiego.
Adept „szkoły Naruszewicza". Kilka uwag o stylu poezji Franciszka Zabłockiego, „Acta
Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 13, 2010.
W świetle dotychczasowych badań Franciszek Zabłocki jawi się jako poeta nie w pełni samodzielny,
korzystający z upodobaniem ze stylistycznych wzorców swych mentorów — Adama Naruszewicza czy
Ignacego Krasickiego. Jednakże trudno szukać w opracowaniach szczegółowych informacji o tym, na
czym polegały owe stylistyczne zapożyczenia. Tejże kwestii został poświęcony niniejszy artykuł. Kolejno
omówione w nim zostały m.in. takie zagadnienia jak: współistnienie w poezjach twórców tytułowej
„szkoły Naruszewicza” — a zatem i samego Zabłockiego — stylu barokowego i klasycystycznego,
nowotwory słowne — słowa złożone, figury retoryczne, obrazy alegoryczne, animizacje i personifikacje,
inwersja składniowa, skłonność do pointowania oraz wykorzystywania w poezji przysłów i zwrotów
przysłowiowych.
dr Monika Urbańska
Monografie:
,,Udawać do końca" - ,,Dziennik" Jana Lechonia jako świadectwo, Łódź 2010, Wydawnictwo
Biblioteka.
W książce poruszono kwestie, którym dotąd poświęcono niewiele uwagi. Wokół śmierci Jana Lechonia
narosło wiele mitów, w odniesieniu do niego mówiono o życiowej klęsce, co sprawiło, iż Lechoń mimo
swego geniuszu poetyckiego stawał się po śmierci stopniowo twórcą zapomnianym i niedocenianym. W
publikacji, w oparciu o szeroki materiał badawczy – Dzienniki, korespondencję, relacje przyjaciół,
rodziny i krytyków literackich, a także własne analizy tekstów Lechonia dokonanych przez autorkę,
zrekonstruowano ostatnie lata życia poety, ukazując go w całej złożoności jego natury – jako wybitnego
człowieka i twórcę.
Artykuły:
Problem winy i kary w twórczości Anny Mostowskiej, „Acta Universitatis Lodziensis, ,Folia
Litteraria Polonica” 12, 2009, s. 71-83.
Choć Anna Mostowska zaznaczała wielokrotnie, że w swych powieściach pragnie dostarczyć czytelnikom
rozrywki, jej dzieła obfitują również w przesłanie edukacyjne. Pisarka chciała ukształtować swych
czytelników na ludzi dobrych i wrażliwych. Jej powieści podnoszą ponadczasowe kwestie tj. cierpienie,
przeznaczenie, wewnętrzna przemiana, zbrodnia, kara. Zagadnienia te dyskutowane będą w artykule.
,,Tu jestem – w mrokach ziemi i jestem – tam jeszcze”. Droga w zaświaty Bolesława
Leśmiana, [w:] Wielkie mity kultury, pod red. B. Płonki-Syroki i E. Rudolf, t. II, Wrocław
2010, s. 151-161.
W artykule podniesiony jest problem tragicznej kondycji Leśmianowskiego bohatera, uwikłanego w
samotność, przemijanie czasu i śmierć. Jest on pielgrzymem, homo viatorem tylko pozornie kształtującym
własny los. Akt śmierci stanowi dla niego wygnanie w nową, przerażającą, obcą przestrzeń. Pielgrzym nie
może i nie chce pogodzić się ze swą nową pozagrobową egzystencją. Świat dotychczasowy i
pozagrobowy to dwie obce w stosunku do siebie, mocno skontrastowane i pełne dysonansu
rzeczywistości. Artykuł ukazuje dramat obywatela Ziemi uwięzionego w obcym, nieprzyjaznym
wymiarze.
Lustro, rozstanie i miłość – o ,,Banicie" Jana Brzechwy, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia
Litteraria Polonica” 13, 2010, s. 375-384.
Lustro jest jedną z najpopularniejszych rzeczy o szerokim, symbolicznym znaczeniu. Jest instrumentem
prawdy i samopoznania. Porządkuje rzeczywistość, burząc dotychczasowy porządek, dając asumpt do
tworzenia nowej hierarchii wartości. Także w liryce Brzechwy lustro istnieje jako punkt zwrotny.
Brzechwowy banita poszukuje w zamglonym lustrze własnego odbicia oraz usiłuje odnaleźć nową
tożsamość w tragicznej i granicznej dla niego sytuacji. Odbicie w lustrze bywa dla niego jedynym
dowodem na to, ze istnieje, ponadto odzwierciedla jego kondycję jako odrzuconego kochanka.
Zanim drgną powieki – księżyc się ukaże. Między nocą a nocą, miłością
i zbrodnią – rzecz o ,,Balladzie o pannie", ,,Lalce" i o brzechwowym banicie, ,,Prace
Polonistyczne”, seria LXV, 2010, s. 71-88.
Artykuł porusza kwestię współistnienia i relacji między bohaterem Brzechwy a porami dnia i nocy. Pory
dnia i nocy są w poezji Brzechwy niezwykle znaczące. Natura ma ścisły związek z psychiką bohaterów
poetyckich. Zmiany dnia i nocy współistnieją z przemianami, które mają miejsce w ich uczuciowości,
emocjach, życiowej kondycji. Przyroda i bohaterzy poetyccy podlegają tym samym prawom natury, jej
zmienności i odradzalności. Spośród pór dnia noc jest w liryce Brzechwy najbardziej znacząca. Na jej tle
usytuowana jest miłość i zbrodnia.
Miłość gwoździem przybita – szaleństwo i pasja niespełnionej miłości w poezji Jana
Brzechwy, ,,Wielkie mity kultury”, pod red. B. Płonki-Syroki i K. Majbrody, t. 4, Wrocław
2010, s. 261-276.
Bohater liryków Brzechwy kocha zapalczywie – aby zatrzymać kochankę przy sobie, jest w stanie ją
zabić. Czy jest to desperacki akt zawiedzionego adoratora, czy też przemyślana zbrodnia kogoś o
zranionej ambicji?
prof. dr hab. Barbara Wolska
Edycje krytyczne ze wstępem:
A. S. Naruszewicz, Poezje zebrane, t. II, wyd. B. Wolska, Warszawa 2009, Wydawnictwo
IBL PAN, ss. 362; seria „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. 9.
Tom zawiera teksty utworów poety z III i IV księgi Liryków, w sumie 55 wierszy, które zostały
edytowane na podstawie przekazów autentycznych różnego rodzaju (czasopismo „Zabawy Przyjemne i
Pożyteczne”, wydanie Dzieł z 1778 r., druki ulotne i antologie), scharakteryzowane we Wprowadzeniu do
lektury, opatrzone szczegółowymi objaśnieniami oraz Komentarzem edytorskim, obejmującym m.in. Opis
źródeł i Aparat krytyczny. Tom zaopatrzono również w Słownik wyrazów archaicznych, Słownik wyrazów
złożonych, Indeks i Zestawienie wersyfikacyjne. Publikacja stanowi materiał badawczy dla prac
analityczno-interpretacyjnych oraz pomoc dydaktyczno-naukowa dla studentów filologii polskiej,
szczególnie polecana uczestnikom specjalizacji edytorskiej.
Hasła słownikowe:
Naruszewicz Adam Stanisław, biskup smoleński i łucki, [hasło w:] Encyklopedia katolicka, t.
XIII, s. 133-136, Lublin 2009, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Biogram poety, pisarza politycznego, historyka, biskupa, żyjącego w l. 1733-1796, uwzględniający
najważniejsze fakty z kręgu jego życia, twórczości i działalności, ze szczególnym uwzględnieniem
poetyckich dokonań i ich znaczenia dla literatury polskiego Oświecenia.
Artykuły:
Skarga porzuconej kobiety. „Pasterka” („Siedząc Halina nad brzegiem Wisły...”), „Czytanie
Kniaźnina”, pod red. B. Mazurkowej i T. Chachulskiego, Warszawa 2010, Wyd. IBL PAN, s.
29-46.
Jest to artykuł analityczno-interpretacyjny. Prezentacja wybranej pasterki F.D. Kniaźnina, w której
podmiotem lirycznym jest kobieta – w kontekście innych tego rodzaju utworów poety (oryginalnych i
tłumaczonych, np. Safony), zawartych w jego dwuczęściowym cyklu Erotyki (Warszawa 1779), których
cechą szczególną jest empatia, widoczna w bliskiej mu liryce roli, z jednoczesnym uwzględnieniem
odwołań do oświeceniowej poezji sielskiej (A. Naruszewicza, F. Zabłockiego) i zarysowaniem
perspektyw badawczych w tym zakresie.
Tom trzeci „Poezji zebranych” Adama Naruszewicza — uwagi edytora, „Wiek Oświecenia”:
O edytorstwie źródeł osiemnastowiecznych, 27, Warszawa 2011, s. 47–71.
Artykuł zawiera najważniejsze uwagi, związane z przygotowaniem edycji krytycznej trzeciego tomu
Poezji zebranych A. Naruszewicza, który obejmuje sielanki, satyry, poemat Na ruinę jezuitów oraz bajki i
epigramaty poety. Dokonano tu prezentacji i syntetycznego opisu źródeł edytowanych tekstów
Naruszewicza, tj. m.in.: „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”, Dzieła Naruszewicza w opracowaniu
Franciszka Bohomolca (Warszawa 1778), zbiorki wierszy: Muza dobrej myśli (przemyska i
sandomierska), Książka pt. Pijak (nawiązująca do Muzy), odpowiednie numery czasopisma „Monitor”,
druczki ulotne, zarówno te, stanowiące przedruki z „Zabaw”, jak i wolanty niezależne od warszawskiego
czasopisma literackiego.
W artykule zamieszczono również omówienie najbardziej interesujących wariantów tekstów,
znajdujących się w porównywanych przekazach oraz sformułowano wnioski ogólne, wypływające z
porównania uwzględnionych źródeł. Zasygnalizowano kierunki znaczących przemian tekstów niektórych
utworów. Znajdujemy tu też refleksje nt. praktyki Bohomolca jako redaktora czterotomowego wydania
Dzieł poety i propozycje rozwiązań edytorskich w szczególnie trudnych miejscach opracowywanej edycji.
Recenzje naukowe opublikowane:
1. [rec. Literatura konfederacji barskiej, t. 3: Wiersze, t. 4: Silva rerum, pod red. J. Maciejewskiego
oraz A. Bąbel, A. Grabowskiej-Kuniczuk i J. Wójcickiego, Warszawa 2008, Wydawnictwo DiG, 740
s. i 388 s.], „Wiek Oświecenia”: Wokół Księstwa Warszawskiego, t. 25, Warszawa 2009, s. 109-116.
2. [rec. Wiersze polityczne czasu konfederacji targowickiej i sejmu grodzieńskiego 1793 roku, oprac.
K. Maksymowicz, Gdańsk 2008, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 479 s.], „Wiek
Oświecenia”: Wokół Księstwa Warszawskiego, t. 25, Warszawa 2009, s. 138-144.
3. [rec. Voltaire, Eklezjasta treściwie. Cztery przekłady polskie z doby Oświecenia, oprac. J. Wójcicki,
Wydawnictwo Collegium Columbinum, 142 s. („Biblioteka Badań nad Oświeceniem”, nr 2), Kraków–
Warszawa 2008], „Literaturoznawstwo”, nr 1 (3), red. A. Morawiec, Łódź 2009, s. 251-255.
4. [rec. D. Kowalewska, Magia i astrologia w Oświeceniu, Toruń 2008, wyd. UMK], „Ruch Literacki”
2009, z. 4, s. 422-425.