Program profilaktyki i wczesnego wykrywania - Nfz
advertisement
Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 Program opracowano w wyniku współpracy : Narodowego Funduszu Zdrowia, Unii Metropolii Polskich i Ministerstwa Zdrowia Konsultacja naukowa: prof. dr hab. med. Wojciech Drygas 1. NAZWA PROGRAMU „Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia” 2. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego powodu w Polsce należy do najwyższych w regionie europejskim. W 2001 roku choroby te były przyczyną zgonu ponad 173 tysięcy osób w naszym kraju, dając współczynnik zgonów na 10 tys. mieszkańców równy 44,9. Warto zauważyć, że był on wyższy dla kobiet (45,9) niż dla mężczyzn (44,1). Badania epidemiologiczne i socjomedyczne pokazują, że ważną rolę w rozwoju chorób układu krążenia odgrywają niektóre wzorce zachowań składające się na współczesny styl życia. Są to: niewłaściwe odżywianie się, mała aktywność ruchowa, palenie papierosów, picie alkoholu, stres. Wzorce te powtarzane przez dłuższy okres czasu mogą prowadzić do zaburzeń biochemicznych i fizjologicznych u człowieka, m.in. do dyslipidemii, otyłości, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego krwi. Te niewłaściwe zachowania oraz wywołane przez nie zaburzenia biochemiczne określane są jako czynniki ryzyka. Światowa Organizacja Zdrowia uznała następujące czynniki ryzyka jako najistotniejsze w przypadku chorób układu krążenia: nadciśnienie tętnicze krwi (wartość RR > 140/90 mmHg), zaburzenia gospodarki lipidowej (podwyższone stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, LDL-cholesterolu, triglicerydów i niskie stężenie HDL-cholesterolu), palenie tytoniu, niska aktywność ruchowa, nadwaga i otyłość, upośledzona tolerancja glukozy, wzrost stężenia fibrynogenu, 1 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 wzrost stężenia kwasu moczowego, nadmierny stres, nieracjonalne odżywianie, wiek, płeć męska, obciążenia genetyczne. Oddziałując na czynniki ryzyka można uzyskać obniżenie zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia: obniżenie stężenia cholesterolu, zwłaszcza LDL-cholesterolu zmniejsza o 1% umieralność na chorobę wieńcową, o 2%, powoduje zatrzymanie progresji a nawet regresję miażdżycy tętnic wieńcowych, zaprzestanie palenia sprawia, że ryzyko zawału serca po ok. 10 latach niepalenia jest takie jak u osoby nigdy nie palącej, obniżenie średniego ciśnienia rozkurczowego o 5-6 mmHg powoduje zmniejszenie umieralności ogólnej o 7%, umieralności z powodu udaru mózgu o 14%, a z powodu choroby wieńcowej o 9%, obniżenie izolowanego ciśnienia skurczowego powoduje zmniejszenie ryzyka udaru mózgu o 28-30%, a zawału mięśnia sercowego o 20-23%. 3. CEL PROGRAMU 3.1. Cel główny Obniżenie o ok. 20 % zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia populacji objętej programem poprzez wczesne wykrywanie, redukcję występowania i natężenia czynników ryzyka. 3.2. Cele pośrednie zwiększenie wykrywalności i skuteczności leczenia chorób układu krążenia, wczesna identyfikacja osób z podwyższonym ryzykiem chorób układu krążenia, promocja zdrowego stylu życia: niepalenia, prawidłowego odżywiania się, aktywności fizycznej. 4. POPULACJA OBJĘTA PROGRAMEM 2 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 Programem będą objęci mieszkańcy w wieku od 35 do 55 lat (ostateczny wybór grupy wiekowej objętej programem zależy od możliwości finansowych i organizacyjnych). Wybór tej grupy wiekowej podyktowany jest względami natury medycznej, społecznej i ekonomicznej. Po przekroczeniu 40 roku życia zwiększa się częstość i nasilenie czynników ryzyka, u wielu osób pojawiają się pierwsze dyskretne objawy kliniczne choroby. Osoby w tym wieku przywiązują większą wagę do stanu własnego zdrowia i częściej zdają sobie sprawę z realnych zagrożeń zdrowotnych. W związku z tym, znacznie częściej, są gotowe zmienić niekorzystny dla zdrowia styl życia niż osoby młodsze, chętniej zgłaszają się na dobrowolne konsultacje i akceptują zalecenia lekarskie. W wielu opracowaniach wykazano, że najlepsze efekty zdrowotne w stosunku do zainwestowanych środków finansowych osiąga się w tym przedziale wieku. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że do etapu badań podstawowych zgłasza się ok. 70% osób, do których wysłano zaproszenia. 3 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 5. NAZWA I SZCZEGÓŁOWY OPIS PROCEDUR PRZEWIDZIANYCH W PROGRAMIE Schemat procedur w programie Etap badań podstawowych POZ Etap badań pogłębionych - lekarz - specjalista w dziedzinie kardiologii Pielęgniarka Imienne zaproszenia do udziału w programie Badanie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej Ocena ryzyka chorób układu krążenia Podział pacjentów na grupy w zależności od natężenia czynników ryzyka Ryzyko Ryzyko Ryzyko łagodne umiarkowane duże Grupa zielona Grupa żółta Grupa pomarańczowa Ryzyko bardzo duże Grupa czerwona lub Opieka w POZ opieka lekarska edukacja zdrowotna oferta w zakresie zmiany stylu życia Lekarz - specjalista w dziedzinie kardiologii Specjalistyczne badania lekarskie, diagnoza i konsultacja opieka kardiologa 4 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 5.1 Zadania placówek realizujących etap badań podstawowych 1) Imienne zapraszanie podopiecznych podstawowej opieki zdrowotnej z ustalonej grupy wiekowej, do udziału w badaniach przesiewowych w celu zidentyfikowania czynników ryzyka chorób układu krążenia oraz podjęcia odpowiednich działań profilaktycznych i leczniczych . 2) Przeprowadzenie wywiadu zgodnie z Kartą Badania Profilaktycznego (Załącznik 1), 3) Wykonanie badań biochemicznych krwi (stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, LDL-cholesterolu, HDL-cholesterolu, triglicerydów i poziomu cukru), pomiar ciśnienia tętniczego krwi, określenie BMI oraz przeprowadzenie badania przedmiotowego. 4) Ocena poszczególnych czynników ryzyka, wg kryteriów podanych w “Informacji o kryteriach czynników ryzyka chorób układu krążenia” (Załącznik 2), dokonanie podziału badanych osób na cztery grupy (Załącznik 3) oraz ocena globalnego ryzyka wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego w przyszłości na podstawie algorytmu SCORE (Załącznik 4). Uzyskany wynik zostaje zapisany w Karcie Badania Profilaktycznego. 5) W niektórych przypadkach postawienie diagnozy dotyczącej układu sercowo – naczyniowego i ewentualne podjęcie leczenia. Grupa I ( zielona ) - z łagodnym ryzykiem chorób układu krążenia: edukacja zdrowotna; Grupa II ( żółta ) - z umiarkowanym ryzykiem chorób układu krążenia: interwencja lekarza POZ i edukacja zdrowotna (zalecenia zmian w stylu życia); Grupa III (pomarańczowa) – z dużym ryzykiem chorób układu krążenia: interwencja lekarza POZ i edukacja zdrowotna z możliwością skierowania pacjenta do Etapu badań pogłębionych w celu przeprowadzenia dodatkowych badań diagnostycznych (np. badanie EKG, test wysiłkowy i inne) oraz zintensyfikowanie postępowania prewencyjnego i leczniczego; Grupa IV (czerwona) – z bardzo dużym ryzykiem chorób układu krążenia: interwencja lekarza POZ, edukacja zdrowotna i skierowanie pacjenta do Etapu badań pogłębionych i przeprowadzenia specjalistycznej diagnostyki układu krążenia (badanie USG 5 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 serca, badania radioizotopowe, obciążeniowa diagnostyka wysiłkowa, badania elektrofizjologiczne i inne).6) Skierowanie osób z dużym i bardzo dużym ryzykiem, do Etapu badań pogłębionych. 5.2. Zadania placówek realizujących etap badań pogłębionych Do etapu badań pogłębionych kwalifikowani są przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej pacjenci uczestnicy etapu badań podstawowych z grupy dużego i bardzo dużego ryzyka rozwoju choroby układu krążenia, u których istnieje konieczność przeprowadzenia dodatkowych niezbędnych badań diagnostycznych oraz zintensyfikowania postępowania prewencyjnego i terapeutycznego. 1) Każda osoba zgłaszająca się do etapu badań pogłębionych zobowiązana jest do okazania własnego egzemplarza Karty Badania Profilaktycznego (Załącznik 1) oraz skierowania na dalsze postępowanie diagnostyczne lub lecznicze od lekarza poz realizującego etap badań podstawowych. 2) W etapie badań pogłębionych w zależności od indywidualnych potrzeb podejmowane są następujące szczegółowe procedury medyczne: a) Postępowanie diagnostyczne w odniesieniu do czynników zagrożenia chorobami sercowo-naczyniowymi: Badanie podmiotowe i przedmiotowe z pomiarem ciśnienia tętniczego krwi. Badanie podmiotowe będzie pogłębione w szczególności o: wywiad dotyczący palenia tytoniu, pogłębioną ocenę sposobu żywienia, aktywność ruchową pozazawodową z szacunkową oceną wydatku energetycznego; Badanie antropometryczne, na które składa się m.in.: kontrola wskaźników antropometrycznych u osób z otyłością, a w szczególnych przypadkach ocena procentowej zawartości tkanki tłuszczowej na podstawie pomiaru 4 fałdów skórno-tłuszczowych (biceps, triceps, nad łopatką i nad talerzem biodrowym) i nomogramu Durnina. Kontrola wskaźników biochemicznych krwi (lipidogram, glukoza), Spoczynkowe badanie czynności bioelektrycznej serca (ekg), Próba wysiłkowa kardiologiczna, submaksymalna na ergometrze rowerowym, Badanie spirometryczne rezerw wentylacyjnych płuc u osób uzależnionych od palenia tytoniu. b) Wdrożenie w razie potrzeby postępowania zapobiegawczego i leczniczego oraz 6 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 edukacja pacjentów: poradnictwo dietetyczne, praktyczne porady dla osób palących tytoń, informacja o formach aktywności ruchowej dla osób z czynnikami ryzyka chorób układu krążenia. 3) Wyniki badań wykonywanych w Etapie badań pogłębionych dokumentowane są w Karcie badań pogłębionych (Załącznik 5). 4) Po przeprowadzonych badaniach pacjenci z informacją zwrotną kierowani są ponownie do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub, jeśli zostaną stwierdzone wskazania, do wysoko-specjalistycznej diagnostyki bądź leczenia w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. 5.3. Wymogi dla placówek realizujących etap badań podstawowych: 1) zorganizowanie badań profilaktycznych określonych w etapie badań podstawowych. 2) zapewnienie fachowego personelu medycznego dla potrzeb programu, 3) zapewnienie badań biochemicznych przewidzianych dla etapu badań podstawowych, 4) posiadanie sprzętu niezbędnego do przeprowadzenia badań określonych w etapie badań podstawowych (waga, aparat do mierzenia ciśnienia), 5) zapewnienie edukacji zdrowotnej pacjentów w czasie godzin pracy lekarza realizującego program. 5.4 Wymogi dla placówek realizujących etap badań pogłębionych: 1) zorganizowanie badań profilaktycznych przewidzianych w etapie badań pogłębionych, 2) zapewnienie fachowego personelu medycznego dla potrzeb programu, 3) zapewnienie badań diagnostycznych przewidzianych dla etapu badań pogłębionych, 4) posiadanie sprzętu niezbędnego do przeprowadzenia badań przewidzianych w etapie badań pogłębionych, w tym: aparatu ekg, sprzętu do badań wysiłkowych, spirometru, 5) posiadanie sprzętu do reanimacji, 6) zapewnienie pacjentom z wysokim ryzykiem choroby dalszej diagnostyki i leczenia w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, 7) przekazanie informacji o wynikach badań pacjenta do lekarza poz, który prowadził 7 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 badaniaw etapie badań podstawowych. 6. METODY I NARZĘDZIA STOSOWANE W PROGRAMIE Realizacja programu wymaga jednoznacznych instrukcji i schematów postępowania, jednakowych dla wszystkich wykonawców na każdym etapie programu. Służą temu: 1) Karta Badania Profilaktycznego - Załącznik 1,pozwala na zebranie informacji o pacjencie na Etapie badań podstawowych. Karta zakładana jest dla pacjenta zgłaszającego się na badania krwi i wypełniana przez personel medyczny przeprowadzający wywiad z pacjentem (najczęściej pielęgniarka). W Kartę wpisywane są również wyniki badań biochemicznych krwi. Karta przekazywana jest do lekarza kardiologii, do którego zgłasza się pacjent na wizytę konsultacyjną. Karta wypełniana jest w 3 egzemplarzach (wydrukowana na papierze przebitkowym): jeden dołączany jest do karty pacjenta w poradni poz, drugi otrzymuje pacjent, a trzeci służy opracowaniom statystycznym i ewaluacji programu. 2) Informacja o kryteriach czynników ryzyka chorób układu krążenia Załącznik 2,służy jednoznacznej ocenie wyników w Karcie Badania Profilaktycznego i zakwalifikowaniu danej informacji jako “czynnik ryzyka”. 3) Podział na kategorie ryzyka chorób układu krążenia - Załącznik 3, określa sposób przypisania pacjenta do konkretnej grupy ryzyka chorób układu krążenia. 4) Tabela SCORE - Załącznik 4, pozwala na punktową ocenę zagrożenia chorobami układu krążenia uwzględniającą część czynników ryzyka: płeć, wiek, palenie tytoniu, poziom cholesterolu. 5) Karta badań pogłębionych - Załącznik 5, służy zebraniu wyników badań pacjenta uzyskanych na etapie badań pogłębionych. Kartę otrzymuje pacjent i przekazuje ją lekarzowi sprawującemu dalszą opiekę (lekarz POZ lub kardiolog). 7. ETAPY WDROŻENIA I REALIZACJI PROGRAMU 7.1. Przygotowanie do wdrożenia Dostosowanie wzorca programu do warunków lokalnych i wybór adresatów programu. Zapewnienie środków finansowych na realizację programu. 8 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 Wybór wykonawców. Podpisanie umów z wykonawcami. Przygotowanie personelu realizującego program (lekarze, pielęgniarki, edukatorzy zdrowia, lokalni koordynatorzy). Przygotowanie i druk formularzy potrzebnych do programu. Opracowanie i druk lub pozyskanie materiałów edukacyjnych dla pacjentów. 7.2 Podział zadań między partnerami programu Partnerami w programie są: Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Fundusz Zdrowia, samorząd terytorialny oraz zakłady opieki zdrowotnej. Każdy z tych podmiotów realizuje zadania właściwe dla swojej działalności statutowej : 1) Zadania Ministerstwa Zdrowia: Określenie wymagań dla standardu realizacji programu. Zaakceptowanie treści przedłożonego projektu jako krajowego programu profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia. Zlecenie wykonania programu Narodowemu Funduszowi Zdrowia. 2) Zadania Narodowego Funduszu Zdrowia: zabezpieczenie środków finansowych na realizację programu w części dotyczącej świadczeń zdrowotnych; określenie populacji objętej programem na podstawie bazy danych; wybór świadczeniodawców w drodze konkursu ofert; prowadzenie – wraz z samorządem terytorialnym oraz Ministerstwem Zdrowia – monitoringu realizacji programu na każdym etapie. 3) Zadania samorządu terytorialnego: promowanie programu w społeczności lokalnej; edukacja zdrowotna pacjentów objętych programem na etapie badań podstawowych; współpraca z pozostałymi partnerami w zakresie opracowania i druku materiałów informacyjnych oraz ankiet dla uczestników badań profilaktycznych; współpraca z pozostałymi partnerami w zakresie opracowania i druku zaproszeń; współpraca z pozostałymi partnerami w zakresie szkolenia personelu medycznego do realizacji programu profilaktycznego. 4) Zadania świadczeniodawców – wykonawców programu: 9 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 realizacja programu: przygotowanie i dostarczanie zaproszeń osobom objętym badaniami profilaktycznymi, przeprowadzanie badań ankietowych, edukacja zdrowotna; prowadzenie stałego monitoringu realizacji programu w ramach środków finansowych wynikających z umowy i przekazywanie informacji Narodowemu Funduszowi Zdrowia i samorządowi terytorialnemu; przestrzeganie zasad rozłączności finansowania świadczeń w ramach umowy na realizację świadczeń zdrowotnych w ramach programu profilaktycznego i umowy na inne świadczenia; przestrzeganie postępowania lekarzy zgodnie z algorytmem ujętym w treści programu; prowadzenie dokumentacji medycznej dla każdego uczestnika; prowadzenie elektronicznej bazy danych dla uczestników programu zgodnie z wymogami określonymi przez Narodowy Fundusz Zdrowia; Zakłady opieki zdrowotnej uczestniczące w programie są zobowiązane do współpracy z samorządami terytorialnymi przede wszystkim w zakresie prowadzenia działalności promującej program wśród społeczności lokalnej oraz dystrybucji tematycznych materiałów informacyjnych. 7.3 Realizacja programu Etap badań podstawowych Imienne zaproszenie osób ze wskazanych grup wiekowych na badania profilaktyczne (z podaniem konkretnego miejsca, daty i godziny badania). Przeprowadzenie ustalonych dla programu badań biochemicznych oraz wywiadu z pacjentem na podstawie ankiety (Załącznik 1). Ustalenie terminu wizyty u lekarza. Ocena czynników ryzyka chorób układu krążenia przez lekarza, zakwalifikowanie pacjenta do konkretnej grupy ryzyka i wdrożenie dalszego postępowania wg zasad programu. Edukacja pacjenta: rozmowa, przekazanie materiałów zachęcających do zmiany stylu życia na bardziej sprzyjający zdrowiu. Prowadzenie rejestru badanych osób i systematyczne monitorowanie programu. Opracowanie zebranych danych wg zaleceń podanych w części Monitoring i 10 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 ewaluacja. Etap badań pogłębionych W etapie badań pogłębionych biorą udział pacjenci etapu badań podstawowych o wysokim i bardzo wysokim ryzyku chorób układu krążenia skierowani przez lekarza poz do dalszych badań. Przeprowadzenie postępowania diagnostycznego i konsultacja lekarska w celu oszacowania globalnego ryzyka wieńcowego, w tym dodatkowe badania diagnostyczne, wg zaleceń lekarza, np. spoczynkowe badanie czynności serca (ekg), kardiologiczna próba wysiłkowa, badanie spirometryczne płuc (Załącznik 5). Skierowanie pacjenta, w zależności od diagnozy, do dalszego postępowania zapobiegawczego lub leczniczego w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (do lekarza POZ lub do lekarza kardiologa). Przekazanie informacji o pacjentach do zoz, które prowadziły badania w ramach etapu badań podstawowych. Opracowanie zebranych danych wg zaleceń podanych w części Monitoring i ewaluacja. 8. FINANSOWANIE PROGRAMU Przyjęto następującą zasadę podziału finansowania pomiędzy NFZ, a samorząd lokalny: NFZ – procedury będące świadczeniami zdrowotnymi; Samorządy – procedury pozostałe (zaproszenia, koordynacja, ewaluacja itp.); W kosztach realizacji programu należy uwzględnić następujące elementy: 1) koszty przygotowania i druku formularzy do realizacji programu, 2) koszty opracowania, druku lub zakupu materiałów edukacyjnych dla pacjentów, 3) koszty szkolenia i materiałów dla personelu medycznego uczestniczącego w programie, 4) koszty obsługi pacjenta na etapie badań podstawowych: zaproszenie na badania, wykonanie badań biochemicznych, wywiad z pacjentem, wypełnienie Karty Badania Profilaktycznego, konsultacja lekarska, 5) koszty obsługi pacjenta na etapie badań pogłębionych - ekg, kardiologiczna próba wysiłkowa, badanie spirometryczne płuc lub inne badania diagnostyczne, 11 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 konsultacja lekarska i oszacowanie globalnego ryzyka wieńcowego, 6) wynagrodzenia dla osób prowadzących edukację zdrowotną, 7) koszty monitoringu i ewaluacji, 8) koszty obsługi administracyjnej. W ramach bezpośredniej realizacji założeń programu przewiduje się bezpośrednie uczestnictwo dwóch podmiotów: 1. zakładów podstawowej opieki zdrowotnej, które będą odpowiedzialne za zrealizowanie wszystkich elementów stanowiących przedmiot programu na poziomie etapu badań podstawowych, w tym również sfinansowanie konsultacji lekarza POZ; 2. zakładów specjalistycznej opieki zdrowotnej, odpowiedzialnych za realizację etapu badań pogłębionych w ramach programu. Stosownie do powyższego określenia zadań, Narodowy Fundusz Zdrowia ogłosi konkursy ofert na realizację świadczeń w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Wraz z ogłoszeniem konkursu ofert na realizację poszczególnych elementów programu, Narodowy Fundusz Zdrowia określi dla nich ceny maksymalne. Będą one stanowiły przedmiot negocjacji. 9. OCZEKIWANE EFEKTY 1) Zmniejszenie zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia. 2) Zmniejszenie częstości występowania i nasilenia czynników ryzyka chorób układu krążenia u osób uczestniczących w programie, w tym: zmniejszenie odsetka osób palących - zwiększenie zainteresowania usługami instytucji i organizacji wspierających rzucanie palenia, zwiększenie aktywności fizycznej - zainteresowanie i wykorzystanie oferty aktywnego spędzania wolnego czasu, zmiany w sposobie odżywiania. 3) Wczesna identyfikacja osób z podwyższonym globalnym wskaźnikiem ryzyka wieńcowego i wdrożenie u tych osób działań zapobiegawczoleczniczych. 4) Wzrost kompetencji personelu medycznego w dziedzinie profilaktyki i 12 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 wczesnego wykrywania chorób układu krążenia. 10. MONITORING I EWALUACJA Ewaluacja etapu wstępnego – wybór realizatorów: liczba podmiotów, które zgłosiły oferty do konkursu, liczba wybranych realizatorów poszczególnych etapów programu. Ewaluacja etapu badań podstawowych. 1) Skuteczność zapraszania na badania: liczba osób zaproszonych, liczba osób, które zgłosiły się na badania (skorzystały z zaproszenia). 2) Efekty badań: liczba osób z określonym poziomem ryzyka chorób układu krążenia , liczba osób skierowanych do Etapu badań pogłębionych, liczba osób skierowanych na edukację zdrowotną, liczba osób, które skorzystały z edukacji zdrowotnej, liczba osób z podwyższonym poziomem poszczególnych czynników ryzyka ocenianych w programie (np. nadciśnienie, cholesterol, TG, glukoza, palenie papierosów, nadwaga, mała aktywność fizyczna), liczba osób z rozpoznaną chorobą serca/ naczyń. 3) Ocena zainteresowania podopiecznych Programu dodatkowymi ofertami: liczba osób, która skorzystała z ofert aktywności fizycznej, porad dietetycznych, kursów rzucania palenia, radzenia sobie ze stresem, itp. Ewaluacja etapu badań pogłębionych: liczba osób skierowanych do Etapu badań pogłębionych, liczba udzielonych konsultacji w ramach programu Etapu badań pogłębionych, liczba osób, u których wykonano dodatkowe badania diagnostyczne, liczba osób z rozpoznaną chorobą chuk (serca, naczyń), liczba osób skierowanych do opieki lekarza poz, liczba osób skierowanych do opieki lekarza kardiologa. Informacje należy zbierać z podziałem na grupy wiekowe oraz płeć. 13 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 11. ODNOŚNIKI LITERATUROWE DOKUMENTUJĄCE POPRAWNOŚĆ ZAŁOŻEŃ PROGRAMU. Niniejsze opracowanie powstało w oparciu o Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia przygotowany przez Katedrę Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi (2003r.). 14 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 Załącznik 1 ........................................ Pieczątka poradni PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA Karta Badania Profilaktycznego PESEL Imię i nazwisko: ................................................................ Adres: ................................................................................ Wysokość:........................cm Wykształcenie:................................... ............................... Masa ciała: .........................kg Zawód wykonywany: ....................................................... Obwód talii:.................cm I. Informacja o czynnikach ryzyka chorób układu krążenia (wypełnia pielęgniarka) PŁEĆ TAK WIEK TAK NIE (............ papierosów/dobę) TAK NIE (.................../................... mmHg) TAK NIE TAK NIE TAK NIE OBCIĄŻAJĄCY WYWIAD RODZINNY TAK NIE MAŁA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA TAK NIE TAK NIE PALENIE TYTONIU NADCIŚNIENIE TĘTNICZE ZABURZENIA LIPIDOWE (cholesterol całkowity...........mg/dl, LDL .....mg/dl, NIE HDL .............mg/dl, TG............ mg/dl) CUKRZYCA W WYWIADZIE OTYŁOŚĆ / NADWAGA (glukoza na czczo....................mg/dl ) (BMI.....................kg/m2) II. Ocena ryzyka chorób układu krążenia (wypełnia lekarz podstawowej opieki zdrowotnej) Rozpoznana choroba serca/naczyń .................................................................................. Liczba czynników ryzyka: .............. Globalne ryzyko rozwoju chorób układu krążenia: ŁAGODNE UMIARKOWANE DUŻE BARDZO DUŻE Ryzyko incydentu sercowo–naczyniowego wg algorytmu SCORE: .................. 15 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 III. Zalecenia dla pacjenta (wypełnia lekarz podstawowej opieki zdrowotnej) □ pacjent skierowany na edukację □ pacjent skierowany do etapu badań pogłębionych Data badania: ......................................... ........................................... Pieczątka i podpis lekarza 16 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 Załącznik 2 Informacja o kryteriach czynników ryzyka chorób układu krążenia: Płeć: płeć męska oraz kobiety po menopauzie Wiek: mężczyźni > 45 lat, kobiety > 55 lat Palenie tytoniu: powyżej 1 papierosa dziennie Nadciśnienie tętnicze: RRs 140 mmHg i/lub RRs 90 mmHg w dwóch niezależnych pomiarach oraz pacjenci leczeni z powodu nadciśnienia tętniczego Zaburzenia lipidowe: stężenie cholesterolu całkowitego TC 200 mg/dl, LDL 130 mg/dl, HDL <40 mg/dl, triglicerydów TG 180 mg/dl ( 150 mg/dl u chorych na cukrzycę) Cukrzyca: glikemia na czczo 126 mg/dl lub w przygodnym pomiarze 200 mg/dl, oraz pacjenci leczeni z powodu cukrzycy Otyłość : wskaźnik masy ciała - BMI 30 kg/m2 Mała aktywność fizyczna: aktywność ruchowa (np. spacery, marsze, bieganie, jazda na rowerze, pływanie, aerobik) rzadziej niż 3 razy w tygodniu po 30 minut Obciążający wywiad rodzinny: występowanie choroby wieńcowej lub innej choroby naczyń o etiologii miażdżycowej u rodziców lub rodzeństwa, u mężczyzn przed 55 r.ż., u kobiet przed 65 r.ż. Pytania obiektywizujące ocenę czynników ryzyka: Palenie tytoniu: 1. “Czy pali Pan/Pani papierosy?” Jeśli padnie odpowiedź: “Tak” › Pytanie 2: 2. “Ile papierosów wypala Pan/Pani dziennie?” Aktywność fizyczna: 1. “Czy podejmuje Pan/Pani regularnie aktywność fizyczną sportowo-rekreacyjną (np. marsze, bieganie, jazda na rowerze, pływanie, aerobik itp.) ?” Jeśli padnie odpowiedz “Tak” › Pytanie 2: 2. “Jak często zdarza się Panu/Pani podejmować tego typu formę aktywności fizycznej?” Obciążający wywiad rodzinny: 17 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 1. “Czy u kogoś z Pana/Pani rodziców lub rodzeństwa stwierdzono chorobę niedokrwienną serca, zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, cukrzycę, chromanie przestankowe?” Jeśli padnie odpowiedz “Tak” › Pytanie 2: 2. “U kogo i jakim wieku?” 18 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 Załącznik 3 Podział na kategorie ryzyka chorób układu krążenia: · Ryzyko łagodne (grupa zielona) _ osoby bez obecnych czynników ryzyka innych niż wiek i płeć · Ryzyko umiarkowane (grupa żółta) _ osoby z obecnością 3 i mniej czynników ryzyka, ale bez cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca i innych chorób układu krążenia · Ryzyko duże (grupa pomarańczowa) _ osoby z obecnością 4-5 czynników ryzyka innych niż wiek i płeć, ale bez cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca i innych chorób układu krążenia · Ryzyko bardzo duże (grupa czerwona) _ osoby z obecnością powyżej 5 czynników ryzyka _ osoby z cukrzycą, chorobą niedokrwienną serca i innymi chorobami układu krążenia 19 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 Załącznik 4 Ocena globalnego ryzyka wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego Ryzyko dla osób w wieku 35 lat jest oceniane według algorytmu zawartego w przedziale wiekowym oznaczonym liczbą 40, dla osób w wieku 45 lat w przedziale wiekowym oznaczonym liczbą 50, zaś dla osób w wieku 55 lat w przedziale wiekowym oznaczonym liczbą 55. Uwaga! Ryzyko wystąpienia incydentu naczyniowo-sercowego może być istotnie wyższe od oszacowanego na podstawie algorytmu SCORE: · u osób z silnie obciążającym wywiadem rodzinnym przedwczesnego występowania chorób układu krążenia, · u osób z niskim stężeniem cholesterolu HDL, upośledzoną tolerancją glukozy, podwyższonym stężeniem triglicerydów, białka C-reaktywnego, fibrynogenu, homocysteiny, apolipoproteiny B lub Lp(a), · u osób otyłych, u osób prowadzących siedzący tryb życia. 20 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 ..................................................... Załącznik 5 pieczątka poradni PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA Karta badań pogłębionych Nazwisko................................................................ Imię......................................................................... Data urodzenia....................................................... Adres....................................................................... ................................................................................. Badania antropometryczne Data Wysokość (cm) Masa ciała (kg) BMI (kg/m2) WHR Poziom aktywności fizycznej Data Optymalna (=1500 kcal/tydz) Dość dobra (1000-1500 kcal/tydz) Mała (< 1000 kcal/tydz) Badania analityczne Data 21 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 Cholesterol całkowity (mg/dl) LDL –chol (mg/dl) HDL –chol (mg/dl) Triglicerydy (mg/dl) Glukoza na czczo (mg/dl) Ciśnienie tętnicze Data Ciśnienie skurczowe (mmHg) Ciśnienie rozkurczowe (mmHg) EKG spoczynkowe: ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................ Test wysiłkowy: ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ....................................................................................................................... Inne: ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ....................................................................................................................... Rozpoznanie: ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ................................................................................................ Zalecenia: 22 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ................ ............................................................ Podpis i pieczątka lekarza 23 Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia - 2004 ............, dnia ...................... Pani / Pan ............................................... ul. .......................................... .... -........................ Szanowna Pani! Szanowny Panie! Choroby układu krążenia są głównym problemem zdrowotnym mieszkańców ..... (nazwa miasta) Są częstym powodem niezdolności do pracy, obniżenia jakości życia i przedwczesnej śmierci. Jednocześnie istnieją niezbite dowody na to, że wczesne rozpoznanie i zmiana stylu życia może zwolnić tempo rozwoju tych chorób lub skutecznie im zapobiec a tym samym przedłużyć życie. W trosce o zdrowie mieszkańców naszego miasta .............. (nazwa organizatora) rozpoczął realizację Programu profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia adresowanego do osób w wieku ........ lat. U każdej osoby uczestniczącej w programie zostanie określone indywidualne ryzyko zagrożenia chorobami układu krążenia. W ramach programu zostaną wykonane nieodpłatne badania poziomu cholesterolu, triglicerydów i glukozy w surowicy krwi, pomiar ciśnienia krwi, wzrostu i masy ciała. W oparciu o ich wyniki lekarz zakwalifikuje Panią / Pana do określonej grupy ryzyka wystąpienia choroby i określi sposób dalszej opieki medycznej. W tym celu serdecznie zapraszamy Panią / Pana dnia. .............. o godz. .................. do ............................................................. Aby uniknąć fałszywych wyników, na badanie prosimy przyjść na czczo. Leki przyjmowane regularnie można zażyć jak zwykle, popijając niesłodzoną wodą. Prosimy pamiętać, że w przypadku chorób układu krążenia ma Pani / Pan bardzo duży wpływ na swoje zdrowie a profilaktyka w tym zakresie jest bardzo skuteczna. Wierząc, że skorzysta Pani / Pan z naszego zaproszenia i zadba o własne zdrowie oczekujemy na Pani / Pana wizytę w Poradni. .................................... podpis zapraszającego 24
