Media:W 9 i 10 geo

W 9 Czynniki niszczące
1 – ruchy masowe grawitacyjne
2 - oddziaływanie wody ; przeobrażonej w lód
3 - wiatr
4 – wietrzenie , erozja
Ad 1 – nachylenie stoku – graniczneie to 45 stopni – granica między ruchami masowymi a obrywami. Powyżej
45 stopni obrywy skalne. Poniżej – ruchy masowe – przekroczony kąt naturalnego zsypu skały
- gdy woda dostaje się do osadu ruchy masowe; spełzywanie gruntu; w klimacie umiarkowanym
zwietrzelina i grunt – spełzauje kilka zm. I rok.
- W klimacie polarnym – spełzywanie to soliflukcja – jęzory soliflukcyjne pod cienką warstwą gruntu jest
wieczna zmaezlina i podchodzi w górę . lód i śnieg dużo wody  tam gdzie nachylenie gruntu tam spełza
- Tam gdzie nachylenie większe od 45 stopni tam obrywy skał
- W alpach MURY – spływanie nasączonej wodą zwietrzeliny; gwałtownie powstają rynny korazyjne –
zagłębienia; stożki napływowe jeziora zaporowe
Ad 2 – woda zgromadzona w oceanie. 97,4 % wody słonej; 2,6 % wody słodkiej, 2% obszary polarne; 0,6%
woda gruntowa ; 0,02% rzeki i jeziora, 0,002 organizmy
- rzeki – największe działanie . lodowce formują doliny
ad 3 – różnice ciśnień
Ad4 – mechaniczne, chemiczne, woda rozpuszcza tam skałę wapienną; czerwone gleby – efekt wietrzenia
chemicznego; biochemiczne; biomechaniczne; rozpychanie skał przez korzenie roślin. Wietrzenie krasu.
Klimat tropikalny – wietrzenie chemiczne
Naturalny obieg skał w przyrodzie
- procesy magmowe górotwórcze bazalt; granit (magma wolno wypływa) bazalt – szybkie
wydostawanie się magmyskały się niszczą; powstanie np. piaskowiec (rozdrobniona skała kwarcowa);
zlepieńce, wapienie; skały metamorficzne magmowe- przeobrażone wskutek temperatury, ciśnienia; z
granitu  gnejs; ił, muł iłowiec, mułowiec + ciśnienie to skała zmienia się w łupek
(stwardnieje).Metamorfizm wciągnięcie skał w głąb ziemi.
W 10 Woda
- bieg środkowy – erozja, osady, możliwość transportowa
- źródło
- w suchym i ciepłym powietrzu  więcej wilgoci może się zmieścić
- wisła źródło to  Barania Góra
górny bieg
- duży spadek rzeki; duża siła erozyjna; niesie duże głazy; rzeka się wcina; największa siła nośna
bieg środkowy
- mniejszy spadek; erozja, więcej dopływów, siła transportowa
bieg dolny
- erozja ; spadek niewielki ale akumulacja jest największa, siła transportowa najmniejsza
Dolinę rzeczną kształtuje erozja wgłębna i boczna
- typy dolin rzecznych
- słaba erozja boczna i wgłębna dolina nieckowata
- taras rzeczny – dolina płaskodenna słaba erozja denna
- dolina V- kształtna – silna erozja wgłębna – w klimacie suchym powstaje dolina kanionu
- dolina wciosana – V – kształtna ; głębsza  kanion w klimacie suchym; głębszy; mocniejszy (słaba erozja
boczna)
- silna erozja boczna a słaba wgłębna rzeka wcina się mocno jar
- niziny rzeka ma tendencję do meandrowania
- rzeka wykręca się ; brzeg jeden jest podcinany (osad wymywany) a drugi brzeg jest budowany (osad
akumulowany) przemieszczanie rzeki w dolinie
-
Kongo – rzeka typu warkoczowego
Delty
Estuarium – ujście lejkowate
Okaranga – rzeka w Botstwanie – nie dopływa do morza tylko powstaje delta śródlądowa i rzeka kończy
bieg na lądzie
Sedymentacja – w dolnym odcinku – piaski; w wyższych odcinkach – żwir, piaski gruboziarniste, głazy ,
otoczaki
Stalaktyt – na górze
Stalagmit – na dole
Połączenie to stalagnat
Wywierzysko – tu ze skały wypływa woda
Ponor – tu woda ginie
Powierzchniowe niszczenie skał węglanowych
Dolina- duży lej krasowy
i polje b. duża dolina – płaski obszar; CaCO3 usunięty
Wodospady
1 – niagara – odporne skały na górze a nieodporne na dole; woda spływa i próg się cofa
2 – kaskadowe – gdzie różnice odporności są niewielkie; skały i progi tektoniczne
3 – dolin zawieszonych –tam gdzie były lodowce