Kwaśne deszcze cz. 2

Kwaśne deszcze są to opady atmosferyczne, o odczynie kwaśnym;
zawierają kwasy wytworzone w reakcji wody z pochłoniętymi z powietrza
gazami, takimi jak: dwutlenek siarki, tlenki azotu, chlorowodór,
siarkowodór, wyemitowanymi do atmosfery w procesach spalania paliw,
produkcji przemysłowej, wybuchów wulkanów, wyładowań atmosferycznych
i innych czynników naturalnych.
Głównymi czynnikami powodującymi kwaśne deszcze są
przenikające do atmosfery tlenki siarki (zwłaszcza
dwutlenek siarki) i tlenki azotu. Źródłem kwaśnych
deszczów jest zanieczyszczenie atmosfery. Te żrące opady
są rezultatem reakcji z udziałem lotnych węglowodorów,
dwutlenku siarki, tlenków azotu emitowanych przez
przemysł, elektrownie cieplne, transport i rolnictwo. Woda
zawarta w chmurach, przepływających ponad miastami i
okręgami przemysłowymi, nasyca się wyrzucanymi w
powietrze substancjami chemicznymi i w dalszych
reakcjach prowadzi do powstania kwasów. Z dwutlenku
siarki SO2 powstaje ostatecznie kwas siarkowy H2SO4.
Ponadto SO2 łatwo się utlenia do SO3. Tlenki azotu ulegają
w atmosferze bardzo złożonym przemianom, szczególnie w
przypadku obecności innych zanieczyszczeń powietrza (Np.
węglowodorów). Zanik tlenków azotu w atmosferze
związany jest z ich przemianą do kwasu azotowego HNO3.
Stan zakwaszenia gleb w Polsce
Badania gleb przeprowadzone przez IUNG (Instytut Uprawy
Nawożenia i Gleboznawstwa) oraz stacje chemiczno-rolnicze
potwierdzaj, że gleby kwaśne i bardzo kwaśne zajmują około 60%
powierzchni kraju, natomiast lekko kwaśne 5%. Wyniki tych badań
świadczyć mogą o skali problemu z zakwaszeniem gleb w Polsce.
1.Zmniejszania się przyswajalności fosforu wskutek łatwego przechodzenia
w trudno rozpuszczalne połączenia z glinem i żelazem.
2. Malejącego wykorzystania azotu przez rośliny; przy zbyt kwaśnym
odczynie rośliny niechętnie pobierają azot w formie amonowej (lepszy w
tych warunkach byłby azot saletrzany). Podobnie wskutek
nieodpowiedniego odczynu ustaje proces nitryfikacji azotu.
3. Zakłóconego pobierania magnezu, mimo dużych niejednokrotnie zasobów
tego składnika w glebie, wystarczających przy pobieraniu go przez
rośliny w warunkach normalnego odczynu; przykładem tego mogą być
plantacje żółknących, zamierających roślin na glebach bardzo kwaśnych przeważnie lekkich.
4. Zakłóconego pobierania mikroelementów; nadmierna ilość manganu, a zbyt
mała molibdenu, a czasem miedzi i cynku w roślinach powoduje obniżanie
się plonów i pogarszanie ich jakości.
Kwaśne deszcze bardzo negatywnie wpływają na roślinność. Powodują one
obumieranie dużej ilości drzew, jak również niszczenie runa leśnego.
Uszkodzeniom
ulegają liście drzew co powoduje nadmierne parowanie wody i zakłócenia w
procesie fotosyntezy, co z kolei wpływa na małą odporność na warunki
klimatyczne. Poza tym, kwaśne deszcze zakwaszają glebę, co przyczynia się do
uaktywnienia glinu i kadmu, a także do nagromadzenia azotanów i siarczanów, w
wyniku czego korzenie roślin mają zmniejszoną możliwość pobierania wapnia,
magnezu i potasu ( niezbędnych składników odżywczych ), których na skutek
wymywania ich przez kwaśne deszcze występuje niedobór. Przez to korzenie
zamierają, a roślina ginie. Przykładem tego jest żółknięcie i utrata igieł u świerka
w Europie środkowe. Uszkodzenia świerków na duża skalę zostały po raz
pierwszy zauważone pod koniec lat siedemdziesiątych Bawarii w Niemczech, a na
początku lat 80. około 25 % wszystkich lasów europejskich zostało uznanych za
umiarkowanie lub poważnie uszkodzone przez nieznane czynniki.
Kwaśne deszcze, a także inne kwaśne opady dostają się do jezior, rzek i tym
podobnych zbiorników, powodując ich zakwaszenie i czyniąc je nie
nadającymi się dla ludzi i zwierząt. Szkodliwe substancje do zbiorników
mogą dostawać się w dwojaki sposób, tzn. bezpośrednio lub też są
wymywane z sąsiednich terenów. Glin który zostaje wymyty z gleby jest
szczególnie niebezpieczny dla ryb, gdyż kumuluje się on w ich skrzelach
uniemożliwiając oddychanie. W ekosystemach słodkowodnych podłoże
tworzą skały granitowe, które są wysoce odporne na wietrzenie, to też
kwaśny deszcz nie jest neutralizowany w glebie, co powoduje wysokie
zakwaszenie jezior oraz cieków. Ryby - zwłaszcza pstrągi i łososie przestają się rozmnażać i stopniowo giną w kwaśnej wodzie.
Zanieczyszczenia powietrza są wchłaniane przez ludzi głównie w
trakcie oddychania. Przyczyniają się zatem do powstawania schorzeń
układu oddechowego,. Wzrost zakwaszenia wody pitnej powoduje
wzrost zawartości metali ciężkich . Zbyt duże ich stężenie w
produktach spożywczych i wodzie dostarczanej do mieszkań zagraża
zdrowiu ludzi. Kadm gromadzi się w korze nerkowej, powodując jej
uszkodzenie , nadmiar miedzi powoduje biegunkę szczególnie u dzieci,
nadmiar glinu ( aluminium ) uszkadza kości a nawet mózg Jest
przyczyna chorób Alzheimera i Parkinsona, natomiast ołów powoduje
uszkodzenie układu nerwowego.
Smogi powstające przy dużym stężeniu SO2 , CO2 i pyłu węglowego w
wilgotnym powietrzu przyczyniają się do powstawania chorób układu
oddechowego (astma, rozedma płuc, zapalenie oskrzeli) a także
zaburzeń reprodukcji, alergii i układu krążenia, a nawet mogą
prowadzić do śmierci. Kwaśne deszcze zakwaszają równie wodę pitną,
co powoduje wzrost w niej różnych metali ciężkich prowadzących do
wielu chorób.
Wiele budynków i pomników jest zrobionych z kamienia zawierającego
wapno, takiego jak piaskowiec, wapień lub marmur. Wapno neutralizuje
kwaśny deszcz, ale w końcu zostaje zużyte. Wtedy kamień traci naturalną
odporność a budynek lub pomnik zaczyna ulegać zniszczeniu. Posągom
kamiennym odpadają nosy, ściany domów pękają i grożą zawaleniem.
Kwaśny deszcz niszczy niektóre spośród naszych największych zabytków
historycznych. Starożytne świątynie na Akropolu w Atenach przetrwały
tysiące lat; teraz te piękne budowle zaczynają ulegać erozji. To samo
dzieje się ze średniowiecznymi budowlami Krakowa w Polsce, z katedrą
Lincolna w Anglii i z katedrą Nidarosdomen w Trondheim w Norwegii.
Drogą prowadzącą do rozwiązania problemu jest zaprzestanie, a przynajmniej
poważne ograniczenie, emisji zanieczyszczeń np. poprzez promocje
alternatywnych źródeł energii, zachęty finansowe dla zakładów dbających o
ochronę środowiska. Każdy z nas może również przyczynić się do poprawy
sytuacji używając publicznych środków transportu.
Zapobieganie polega na budowaniu instalacji wyłapujących tlenki siarki i azotu
ze spalin emitowanych do atmosfery (odsiarczanie gazu) oraz rezygnacji z paliw
o znacznym stopniu zasiarczenia.
Problem zanieczyszczenia powietrza i zakwaszenia nie jest tylko problemem
Polski. Oczywistym rozwiązaniem jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń
powietrza przez zmniejszenie zużycia paliw .
Są dwie główne drogi prowadzące do tego celu: oszczędne gospodarowanie
energią i innymi zasobami, a także użycie możliwie najlepszej techniki spalania i
oczyszczania . Ale jakość powietrza w jednym kraju jest ściśle uzależniona od
zanieczyszczeń w innych krajach, dlatego też niezbędna jest współpraca
międzynarodowa .
Konieczne jest sprecyzowanie: jakie są granice stężenia zanieczyszczeń ,
których nie wolno przekroczyć, jeśli chcemy zachować zdrowe środowisko w
Europie. Zatem powinniśmy dbać o powietrze, ponieważ jest ono naszym
wspólnym dobrem.