Prehistoria nauki

HISTORIA FIZYKI
I TECHNIKI
Φυσισ − „natura, przyroda”
Tales, VI w p.n.e – fizyka bada „istotę rzeczy”
Arystoteles, IV w p.n.e. – fizyka tłumaczy
„budowę i urządzenie świata”
HISTORIA FIZYKI
I TECHNIKI
Τεχνη − „sztuka,
umiejętność, know-how”
Arystoteles, IV w p.n.e.
PREHISTORIA
Od miliona lat temu
do powstania
pierwszych dokumentów pisanych
Ponad milion lat temu Australopithecus
używa narzędzi (kamiennych)
Około 400 000 lat temu Pithekantropus
używa ognia
Życie duchowe – bogate wyposażenie
grobów, ułożenie ciał, orientacja grobu,
użycie barwników....
GÓRNY
PALEOLIT
Tysiąclecie p.n.e.
Musterski
XL
Szatelperoński
XXXV
Oryniacki
XXX
Perigordzki
XXV
Solutrejski
XVIII
Magdaleński
XV
MEZOLIT
~VIII
NEOLIT
VII Bliski Wschód
IV Europa Zachodnia
III Ameryka
II Chiny
Kość z Blanchard
(XXX tysiąclecie p.n.e.)
„Wenus” z Laussel
(XXV tysiąclecie p.n.e.)
Kość z Lartet
(XXX tysiąclecie p.n.e.)
Interpretacja Marshacka
Interpretacja Kuijka
Czemu służyło malarstwo jaskiniowe ?
Lascaux
Niaux
ok. 12000 p.n.e.
Zestawienie symboli
malarstwa jaskiniowego
Le Chauffaud: Wyżłobione sarny.
Isturitz:
Wyżłobione głowy kozła
i koni;
Środkowy Magdalenian.
Czemu służyło malarstwo jaskiniowe ?
Czemu służyło malarstwo jaskiniowe ?
Altamira: Bizony na sklepieniu.
•Styl I (35 000 - 25 000 BP) :
Wszystkie znaleziska z figuralną reprezentacją od
samych początków okresu Aurignacian do dojrzałego
okresu Gravetian. Cechą charakterystyczną były
wyżłobienia na kamiennych blokach i pierwsze
skoordynowane sylwetki oraz asocjacje konia i wołu,
mamuta i konia oraz symbolicznej kobiecej pochwy i
męskich kropek.
•Styl II (25 000-19 000 BP) :
Od końcowego okresu Gravetian
do pierwszej fazy okresu
Solutrean.
Pojawiają się wielkie sanktuaria w
wnętrzach jaskiń (np. Gargas),
ale większość rytów i obrazów
była wykonana na płytach
kamiennych i ścianach schronów
skalnych w zasięgu światła
dziennego. Zwierzęta rysowane
były z profilu, o ciągłej,
sinusoidalnej linii karku i grzbietu,
z nieproporcjonalnymi, słabo
zarysowanymi nogami.
Ważniejsze jaskinie tego okresu
to (w nawiasie rok odkrycia
jaskini): Laussel (1909),
Pair-Non-Pair (1881), Los Hornos
(1903), Gargas (HoutesPyrenées, 1911).
•Styl III (19 000 - 16 000) :
Dojrzały okres Solutrean do
wczesnego okresu Magdalenian
(I-II, Breuil'a). Malarstwo i ryty
przenoszą się w głąb jaskiń, z
dala od światła dziennego.
Zostaje osiągnięte mistrzostwo
rysunku, kolorystyki, wypełnianie
wyżłobionych lub namalowanych
zarysów ochrą i węglem
drzewnym albo barwnikiem
manganowym. Zwierzęta są
bardziej realistyczne, "żywe" i
"gwałtowne", chociaż z zbyt
małymi głowami i kończynami.
(np. Lascaux (1940), Pech-Merle
(1922, 1949), Cougnac (1949),
Le Gabillou (1941)).
Wczesny Styl IV (16 000 BP - 14
000 BP) : Środkowy Magdalenian
(III-IV). Większość sanktuariów
jest usytuowanych w
nieoświetlonych jaskiniach, daleko
od wejścia, pochodzi ze Stylu IV,
np. Rouffignac (1947), Villars
(1958), Niaux (znana od dawna,
uznana za paleolityczną 1906), Le
Portel (1908), Les Trois Frères
(1912), Le Tuc d'Audoubert
(1912), Montespan (1881, 1923).
Zanikają rysunki mamutów i
reniferów, większość malowideł
przedstawia bizony i konie, a
rzadziej jelenie i kozły. Inne ważne
jaskinie to: Teyjat (1903),
Commarque (1915), Les
Combarelles (1901), Font-deGaume (1901), Arcy-sur-Cure
(1901), Marsoulas (1883), Las
Monedas (1952), Tibiran (1951),
Ebbou (1912, 1946)
•Późny Styl IV (14 000 - 12 000 BP) :
Późny Magdalenian (V-VI). Najczęstsze
są dodatki do wcześniejszych kompozycji,
powracają wizerunki reniferów. Nadal
malowane są konie, pojawiają się ptaki,
ryby oraz kolczaste, harpunowate znaki –
symbole męskie.
•Końcowy Styl IV :
Późny Magdalenian (VI). Koniec sztuki
paleolitycznej i przejście do sztuki
mezolitycznej. Na przykład jaskinie w
Porto Badisco na Sycylii, udekorowane
symbolicznymi znakami i figuratywnymi
malowidłami przedstawiającymi
mezolitycznych myśliwych, datowane są
na około 6 000 BP.
Symbol – naturalny, niejednoznaczny – odsyła do transcendencji
(Znak – umowny i jednoznaczny – przeciwieństwo symbolu)
Mit – symbol drugiego rzędu
akcja dramatyczna pomiędzy spersonalizowanymi symbolami
Myślenie mityczne:
- pytanie o (pra)przyczyny / początki – potrzeba „wyjaśnień”;
- przyczynowość – nieuniknioność następstw;
- linearna koncepcja czasu;
Myślenie religijne – równowaga pomiędzy pociągającą fascynacją
i dystansującym lękiem (R. Otto)
Myślenie magiczne i tabuiczne – dewiacje myślenia religijnego
System nawadniania, koło garncarskie, wóz kołowy,
metalurgia, pług, żuraw, żagiel, waga, pismo
3000
Okres
starosumeryjski
Gilgamesz
Menes
Stonehenge I
Imhotep,
Snofru, Chufu
Wielkie piramidy
Stare Państwo
Stonehenge II, III
2000
Okres starobabiloński
Hammurabi
Ammisaduka
Okres średnioasyryjski
Średnie Państwo
Hia ?
Nowe Państwo
Echnaton
Szang
Rygwedy
1000
Okres nowoasyryjski
Czou
Asurbanipal
Dynastia chaldejska
Konfucjusz
Homer
założenie Rzymu
Tales
Arystoteles
ALEKSANDER WIELKI
-1
+1
Ts’in
Han
Cezar
Obserwatoria megalityczne
Astronomia
„horyzontalna”
Stonehenge I
(ok. 2800 p.n.e.)
Stonehenge II
(ok. 2200 p.n.e.)
Stonehenge III
(ok. 2075 p.n.e.)
Inne przykłady: Carnac (Bretania), Avebury i Callanish (Wk. Brytania),
Namoratunga (Kenia), Sarmizegetuza (Rumunia), Majorville (Alberta,
Kanada), Big Horn Medicine Wheel (Wyoming, USA)
Dwa główne ośrodki astronomii prahistorycznej:
-Europa północno-zachodnia (Wielka Brytania, Irlandia,
dzisiejsza Francja, Hiszpania, Portugalia, północne Niemcy) :
roczny ruch punktów wschodu i zachodu gwiazd, zainteresowanie
punktami równonocy, najdłuższym/najkrótszym dniem
- Ameryka Środkowa (Meksyk, Peru, Boliwia) gwiazdy wschodzą
i zachodzą pionowo nad horyzontem, Słońce pół roku jest na lewo,
pół roku na prawo – jeden dzień charakterystyczny dzielący rok na pół.
Transport i maszyny proste w starożytności
Uruk ok. 3500 p.n.e.
Niniwa 8 w. p.n.e.
Transport i maszyny proste w starożytności
Transport posągu
(XII dynastia,
ok. 1900 p.n.e.)
Blok, Asyria (8 w. p.n.e.)
Żuraw (XVIII dynastia, ok. 1500 p.n.e.)
Waga (ok. 1350 p.n.e.)
Statek żaglowy (ok. 2400 p.n.e.)
Muzykantki
(XVIII Dynastia)
(ok. 1420 p.n.e.)
Syfon (ok. 1450 p.n.e.)
Piramidy egipskie
Piramida schodkowa Zosera
Piramidy w Gizie
(III Dynastia) ok. 2700 p.n.e.
(IV Dynastia) ok. 2600 p.n.e.
Orientacja Wielkiej Piramidy (Chufu)
Bok S 1’57’’ S od W
Bok N 2’28’’ S od W
Bok W 2’30’’ W od N
Bok E 5’30’’ W od N
Boki: 230,453; 230,255; 230,359; 230,392 metrów
Matematyka egipska
System dziesiętny, niepozycyjny
Mnożenie sprowadzone do dodawania,
dzielenie - do odejmowania
Ułamki o liczniku 1
Wysoki poziom geometrii
S koła = (8d/9)2 ; S = π(d/2) 2 ⇒ π ≈ 4(8/9)2 = 256/81 ≈ 3,1605
Matematyka w Mezopotamii
= 1, 60, 602, także 1/60, 1/3600 itd.
= 10, 10•602, 10•60 itd.
System pozycyjny,
sześćdziesiątkowy
Wysoki poziom algebry
Egipskie dokumenty matematyczne
Papirus
(ok. 1700 p.n.e.)
Papirus Rhinda
(19 stulecie p.n.e.)
Starobabilońska tabliczka (XVIII w. p.n.e.)
{42 + 25/60 + 35/602 }/30 = 1 + 24/60 + 51/602 + 10/603 =
= 1,41421296...
√2 = 1,41421356...
(1,24,51,10)2 = 1,59,59,59,38,1,40 = 1,9999983...
W Egipcie, Mezopotamii i na Krecie brąz wytapiano już
ok. 3000 p.n.e.,
W Europie umiejętność wytopu brązu opanowano
ok. 2000 p.n.e. w Europie południowej,
Pierwsze przedmioty z żelaza człowiek wykonał w:
IV-III tysiącleciu p.n.e z żelaza meteorytowego,
Wytop żelaza opanowano
w Azji Mniejszej i Egipcie ok. 1200 p.n.e,
Skracamy do 1 roku okres czasu jaki upłynął
od 30000 r. p.n.e. (w takiej skali 1 dzień = 87,67 lat)
Malowidła Lascaux
Piramida Chufu
Arystoteles
Almagest Ptolemeusza
De revolutionibus Kopernika
Principia Newtona
Teoria Maxwella
Szczególna teoria względności
Mechanika kwantowa
przełom VI i VII
10 XI
5 XII, rano
11 XII, 0.01
26 XII, 19.30
28 XII, w południe
30 XII, 11.20
30 XII, 22.50
31 XII, 5 rano
(Wasze narodziny
31 XII, około 18.00)