Nie daj się

Nie daj się
oskubać ! !
BADANIE UNIKANIA CAO W PRZEMYŚLE
PRZETWÓRSTWA DROBIOWEGO
Kadra Kierownicza Przemysłu (Bestuurder Industrie): Jan Verhoeven
Zespół FNV ds. Przestrzegania i Egzekwowania (Team Handhaving & Naleving
FNV): Izabela Muchowska i Rob Huts
Wrzesień / September 2014
INHOUD
1.
Wprowadzenie
3
2.
Wnioski
5
2.1
Elastyczność/tymczasowość form zatrudnienia – niekorzystne skutki dla atmosfery pracy
5
2.2
Zastraszanie
5
2.3
Praca pod presją i czas pracy
5
2.4
Wynagrodzenie
6
2.4.1
Błędne zastosowanie Ustawy o płacy minimalnej
6
2.4.2
Błędne zastosowanie tabeli napływu ABU i nadużycia ustaleń w kwestii integracji
6
2.4.3
Nadużycia w wynagrodzeniach pracowników tymczasowych („wypożyczanych”)
7
2.4.4
Błędne zaszeregowanie do grup funkcyjnych i przyznawanie okresowych podwyżek płac
7
2.4.5
Nieprzyznawanie ustawowych dni wolnych ADV / okresowych podwyżek płac
8
2.5
Wiele konstrukcji typu „drzwi obrotowe”
10
2.5.1
Po 26 tygodniach zwolnienie
10
2.5.2
Po 26 tygodniach wielokrotne przeniesienia
10
2.6
Nadużycia w zlecaniu pracy – podwykonawstwie
11
2.7
Błędne zastosowanie przepisów o zwrocie kosztów podróży
11
Załącznik 1: Przegląd wyników badania o przestrzeganiu cao
12
Załącznik 2: Stanowisko SZW i SNCU w kwestii zastosowania Ustawy o płacy minimalnej
13
Załącznik 3: List z ofertą
18
Nota wydawnicza
19
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
2
1.
WPROWADZENIE
Negocjacje cao (zbiorowy układ pracy) 2014 dla przemysłu przetwórstwa drobiowego rozpoczęły się. Ale
zanim związek FNV zawrze umowę, chce wiedzieć, jak jest przestrzegane obecne cao. Przestrzeganie tych
ustaleń jest bowiem dla FNV priorytetem. Sygnały o niedotrzymywaniu umów cao (zbiorowych układów pracy)
w przemyśle przetwórstwa drobiowego docierały do nas wcześniej, dlatego przeprowadziliśmy badanie tej
sytuacji. Dzięki temu możemy prowadzić rozmowy z pracodawcami w sprawie nowego cao opierając się na
faktach, a nie na wyobrażeniach o stanie rzeczy.
Ogólne założenia FNV w odniesieniu do kwestii przestrzegania cao:
FNV zawiera dobre umowy cao. Jednak coraz więcej pracodawców omija je wymyślając w tym celu (pozorne)
konstrukcje formalne, a poszkodowanymi w takiej sytuacji są wszyscy pracownicy. Stałe miejsca pracy
wywiewa przeciąg, bo tymczasowa siła robocza (flexkrachten) jest tańsza. Pracownicy tymczasowi z kolei
nie tylko otrzymują niższe płace, lecz także nie są w stanie zbudować stabilnej egzystencji. Uważamy, że
każdy zasługuje na szacunek, stabilizację i uczciwe wynagrodzenie. Dlatego FNV ściga nadużycia i zabiera
się do walki z nimi, wespół z pracownikami.
O sektorze
W przemyśle przetwórstwa drobiowego w Holandii pracuje około 8000 osób. Według danych przedstawianych
przez przedsiębiorstwa, z liczby tej około 5000 pracowników jest zatrudnionych na stałych kontraktach lub
bezpośrednio w zakładzie pracy, a mniej więcej 3000 osób pracuje – głównie na produkcji – za pośrednictwem
firm „wypożyczających” pracowników – agencji pośrednictwa pracy lub podwykonawców. Sektor ten jest
zdominowany przez dwóch wielkich wielonarodowych graczy (multinationaal), dla których pracuje około
połowa wszystkich zatrudnionych w sektorze. W ubiegłych latach forma elastycznego/tymczasowego
zatrudniania przybrała bardzo na sile, zmienił się też charakter zatrudniania. Stałych pracowników coraz
częściej zastępuje tania siła robocza, głównie z państw byłego bloku Europy Wschodniej, przede wszystkim
z Polski. W sektorze tym obowiązują różne układy cao, pośród których najważniejsze są: cao przemysłu
przetwórstwa drobiowego, zakładowe cao przedsiębiorstwa Plukon i – z powodu wielkiej liczby pracowników
tymczasowych – cao dla pracowników tymczasowych (ABU I NBBU).
Metoda badania
• Przy wsparciu zespołu FNV ds. Przestrzegania i Egzekwowania związek FNV Bondgnoeten przeprowadził
w okresie od maja do sierpnia 2014 roku badania na temat przestrzegania cao w przemyśle przetwórstwa
drobiowego. W ramach tego badania przyjrzano się dziesięciu przedsiębiorstwom, w tym sześciu
koncernom (mulitiantionaal). Oprócz tego, dzięki rozmowom z pracownikami tymczasowymi, mogliśmy
ocenić pracę dziesięciu agencji pracy „wypożyczających” takich właśnie pracowników. Sześć z tych agencji
jest zrzeszonych w ABU, a jedna w VIA. Każda z nich ma certyfikat NEN, a nawet, poza trzema, certyfikat
NEN+, co w cao zostało ujęte jako dodatkowa gwarancja lepszej kontroli. Kontrola przestrzegania cao
przez sam sektor przetwórstwa drobiowego w przypadku certyfikatów NEN+ w rzeczywistości jednak
została wstrzymana, a to z powodu odmowy ze strony pracodawców przemysłu drobiowego, by stosować
poprawny czas pracy w pierwszych 26 tygodniach przy obliczaniu płacy godzinowej dla pracowników
tymczasowych.
• Poprzez związkową kadrę kierowniczą, rady zakładowe i akcje „przy bramie” skontaktowaliśmy się z
pracownikami. Początkowo okazało się, że nawiązanie kontaktu z zatrudnionymi w rozmaitych zakładach
pracy ludźmi nie jest taką łatwą sprawą. Szczególnie pracownicy tymczasowi, pochodzący głównie z Polski
czy innych wschodnioeuropejskich krajów, boją się rozmowy o ich sytuacji w pracy i z podchodzą do tego
z dużą rezerwą. Mimo wszystko udało się nam umówić na indywidualne rozmowy z reprezentatywną
grupą pracowników, zarówno stałych, jak i tymczasowych. Rozmowy miały miejsce przeważnie u ludzi w
domu. Rozmawialiśmy z holenderskimi i polskimi pracownikami. W trakcie rozlicznych wizyt zebraliśmy
wiele osobistych historii, skontrowaliśmy umowy o pracę i odcinki wypłat, które posłużyły za podstawę do
niniejszego badania. Dzięki temu można zobaczyć, jak wygląda kwestia przestrzegania cao w przemyśle
przetwórstwa drobiowego.
Objaśnienie metody badania
Ocenionych zostało dziesięć spośród mniej więcej 100 zakładów pracy w sektorze. Zbadane przedsiębiorstwa
zapewniają w nim mniej więcej 40% miejsc pracy. Sześć z nich należy do dwóch dominujących koncernów,
które – prowadząc w Holandii ujednoliconą politykę personalną – obejmują mniej więcej połowę rynku pracy
w tym sektorze. Na potrzeby niniejszego badania rozmawialiśmy z około 100 pracownikami na bazie próby
losowej. Na podstawie takiego podejścia można wyciągnąć ogólne wnioski z badania.
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
3
Ustalenia stanu rzeczy
W rozdziale 2 zawarte zostały najważniejsze wnioski wyciągnięte z naszego badania. Pozwalają one
zobaczyć, jak wygląda w praktyce omijanie i nieprzestrzeganie cao. Wyniki dotyczące nieprzestrzegania
przepisów cao zostały dodatkowo przedstawione w załączniku 1. Opisujemy też, jak w przypadku każdego
z odwiedzanych przez nas przedsiębiorstw wygląda sprawa omijania cao i które z agencji pośrednictwa
pracy w danym zakładzie odgrywają rolę. Tam, gdzie to było możliwe, przedstawiamy szacunkowe dane – ile
z powodu nieprzestrzegania cao stratni są pracownicy (tymczasowi), jeśli chodzi o ich dochody. Pokazujemy
też, jaki to wszystko ma wpływ na pracowników (tymczasowych). Dla pełnego obrazu sprawy należy dodać,
że w badaniu tym uwzględnialiśmy jedynie (materialne) problemy z przestrzeganiem przepisów w przypadku
firm wypożyczających pracowników, które mogliśmy skontrolować na podstawie odcinków pensji. FNV
Bondgenoten przedstawi te rezultaty w trakcie nadchodzących negocjacji cao z pracodawcami w przemyśle
przetwórstwa drobiowego. Chcemy razem z nimi znaleźć rozwiązanie tej sytuacji , w której nie przestrzega się
cao, a zatrudnianie tymczasowe przybrało alarmujące rozmiary. Jeśli się to nie uda, będziemy próbować innych
sposobów, by wymusić zmianę stanu rzeczy. W dwóch skrajnych przypadkach już zawiadomiliśmy Inspekcję
Ministerstwa Pracy (SZW), wnioskując o wszczęcie kontroli odnośnie do przestrzegania cao.
W niniejszym badaniu przedstawiamy nie tylko problemy, jakie zauważyliśmy, lecz także ich rozwiązania.
Robimy to przy pomocy pisma-oferty członka kadry kierowniczej przemysłu (patrz załącznik 3). Upominamy
nie tylko agencje pośrednictwa pracy (uitzendbureaus), lecz także – i przede wszystkim – pracodawców
korzystających z wypożyczanych pracowników tymczasowych. W cao przemysłu przetwórstwa drobiowego
ustalono, że pracodawcy ci muszą się upewnić, iż tymczasowa siła robocza została zatrudniona według
dobrych warunków pracy i płacy. Ponadto wypożyczający są – za sprawą ustalonych w tym sektorze
certyfikatów NEN+ dla agencji pracy – współodpowiedzialni za kontrolę warunków zatrudnienia tymczasowej
siły roboczej.
Wielu pracowników życzyło sobie pozostać anonimowymi. Dlatego cytaty, które zostały zawarte w naszym
sprawozdaniu, też są anonimowe.
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
4
2.
WNIOSKI
W rozdziale tym przedstawiamy najważniejsze obserwacje z naszego badania. Mimo iż związek FNV miał silne
podejrzenia co do tego, że poszczególne umowy cao nie wszędzie są przestrzegane, to wyniki badania okazują
się zatrważające. Nieprzestrzeganie cao ma miejsce na wielką skalę, głównie w przypadku zatrudniania
pracowników tymczasowych (uitzendkracht), stosuje się też sztuczki w postaci (pozornych) konstrukcji
formalnych, stworzonych tylko w celu obejścia cao. Konsekwencją tego jest wypieranie na wielką skalę stałych
miejsc pracy – prawdziwych etatów – przez źle opłacane i niepewne formy zatrudnienia.
2.1
ELASTYCZNOŚĆ/TYMCZASOWOŚĆ (FLEXIBILISERING – FLEKSYBILIZACJA) – NIEKORZYSTNE
SKUTKI DLA ATMOSFERY PRACY
Według ostatnich badań Uniwersytetu Wageningen w ubiegłych latach niezwykle zwiększyło się
zatrudnienie pracowników tymczasowych w przemyśle przetwórstwa drobiowego, obejmuje to wręcz
prawie 50% wszystkich miejsc pracy w sektorze. Pracownicy ze stałymi umowami o pracę borykają się
w pracy z rozmaitymi problemami z powodu zatrudniania tymczasowej siły roboczej na tak wielką skalę.
Jako że ta forma zatrudnienia dotyczy głównie pracowników będących obcokrajowcami, zwiększają się też
w przedsiębiorstwach problemy w komunikacji – za sprawą bariery językowej. Prowadzi to do pomyłek,
nieporozumień, niespokojnej atmosfery, formowania się grupek w pracy, a także poczucia wykluczenia.
Nie zanotowano wprawdzie meldunków o niebezpiecznych sytuacjach z tego powodu, nie ulega jednak
wątpliwości, że problemy z językiem i wzajemnymi stosunkami w pracy mogą się do takich sytuacji przyczynić.
Relacje pomiędzy stałymi a tymczasowymi pracownikami ulegały w ostatnich latach coraz większemu
napięciu. Nie pozostawało to bez wpływu na poczucie przyjemności i dumy z powodu wykonywanej pracy
wśród stałych pracowników. Wizerunek pracy w przemyśle przetwórstwa drobiowego coraz bardziej na
tym traci. Tymczasowa siła robocza w dużej mierze coraz częściej systemowo zajmuje stałe miejsca pracy.
To już nie są te sytuacje, gdy tymczasowi pracownicy byli brani na zastępstwo w przypadku choroby
innego pracownika czy w chwilach największego natężenia pracy na produkcji. Dlatego FNV jest zdania, że
„fleksybilizacja” przekroczyła wszelkie normy rozsądku.
2.2
ZASTRASZANIE
Zastraszanie ludzi różnymi groźbami to w wielu przedsiębiorstwach raczej reguła niż wyjątek. Byliśmy tego
świadkami również w trakcie przeprowadzania naszych badań: stali pracownicy chcieli z nami rozmawiać tylko
wtedy, gdy im obiecaliśmy, że pozostaną anonimowi. Wielokrotnie zdarzało się, że „druga” wizyta w domu u
pracowników tymczasowych była odwoływana z powodu gróźb kierowanych do nich ze strony kierownictwa w
pracy. Niestosowanie zasady „ta sama płaca za tę samą pracę” jest oczywiście odbierane jako nieuczciwe, ale
już poniżające traktowanie to po prostu nóż w serce. Pozostaje ono w sprzeczności z protokołem „Traktowanie
z szacunkiem pracowników w przemyśle przetwórstwa drobiowego”, załączonego do cao. Zawarto w nim
dążenie stron zawierających umowę cao do tego, by stworzyć atmosferę pracy, w której kierownictwo i
podlegli mu pracownicy respektują wzajemną autonomię. Właśnie w oparciu o takie intencje stworzono
protokół – by zapobiec niepożądanemu zachowaniu we wzajemnych stosunkach w pracy i wyznaczyć drogi
rozpatrywania skarg w zakresie niewłaściwych form zachowania, takich jak wykorzystywanie o podłożu
seksualnym, dyskryminacja czy dokuczanie.
Pracownik tymczasowy mówi o zastraszaniu:
„Gdy nie zgodziłem się z moim koordynatorem, usłyszałem, że lepiej będzie, jeśli będę siedział cicho, inaczej
mogę zapomnieć o zaliczce.”
2.3
PRACA POD PRESJĄ I CZAS PRACY
Praca pod presją okazuje się coraz bardziej nasilającym się problemem w tym sektorze. Produkcja w ostatnich
latach tak bardzo się zwiększyła, że konsekwencje ewentualnych awarii i zakłóceń są właściwie trudne do
opanowania. Pracownicy mają poczucie, że cały dzień muszą pracować w biegu. W wielu przedsiębiorstwach
sobota to właściwie dzień, w który standardowo już robi się nadgodziny. Zauważyliśmy bardzo dużo
przypadków, w których to na pracowników tymczasowych wywiera się jeszcze większy nacisk co do
konieczności pracy w soboty (lub nadgodzin). Nie mają oni tu większego wyboru, są do tego zobowiązani,
a jeśli odmówią, grozi się im sankcjami. W niektórych przedsiębiorstwach z kolei wielokrotnie naciska się na
pracowników, żeby pracowali dłużej lub aby wcześniej zaczynali pracę, co również wskazuje na złe planowanie
pracy. W jednym zakładzie pracy okazało się, że pracodawca wykorzystywał wolne dni ADV pracowników,
aby w ten sposób rozwiązać (krótko przed tym) odpływ innych pracowników. Pozostaje to w sprzeczności z
artykułem 42 ustęp 1a cao, który mówi o tym, że praca w ramach nadgodzin powinna zostać możliwie jak
najbardziej ograniczona, a pracownicy w niepełnym wymiarze godzin nie mogą zostać do niej zobowiązani.
Pozostali pracownicy mogą zostać zobowiązani do nadgodzin tylko w porozumieniu z rada zakładową lub
przedstawicielstwem personelu.
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
5
Een uitzendkracht over werkdruk:
“De productie is in de loop der tijd fors opgeschroefd. De werkdruk is hierdoor enorm toegenomen en er zijn
geen aanpassingen gemaakt om dit te kunnen verwerken. Daardoor ontstaan er veel storingen waardoor
de mensen erg hard moeten werken en lange dagen moeten maken. Hierdoor ontstaan er veel lichamelijke
klachten en uitval van de groep vaste medewerkers”.
2.4
WYNAGRODZENIE
Nasze badanie dotyczyło głównie przestrzegania przepisów cao odnośnie do wynagrodzenia. Obraz, jaki dzięki
temu się wyłania, pokazuje, że ogólnie rzecz, biorąc przepisy cao w przemyśle przetwórstwa drobiowego w
odniesieniu do pensji dla pracowników stałych są na ogół wystarczająco lub dobrze stosowane.
W sektorze tym pracuje około 3000 pracowników tymczasowych, przysyłanych przez firmy wypożyczające siłę
roboczą (agencje pracy lub podwykonawcy). W naszym badaniu wzięliśmy pod lupę szczególnie przestrzeganie
przepisów cao o wynagrodzeniu przez te właśnie firmy. A dodatkowo – wyszczególniamy wyniki związane
z zastosowaniem Ustawy o płacy minimalnej i przestrzeganiem tak zwanych ustaleń dotyczących płacy
pracownika wypożyczanego, zawartych w cao branży pośrednictwa pracy i w przemyśle przetwórstwa
drobiowego.
Ustawa o płacy minimalnej
Ustawa o płacy minimalnej jest w Holandii widziana jako ważny instrument wykorzystywany do tego, żeby
między innymi ustalać wysokość zasiłków, tak aby ludzie byli w stanie się utrzymać na poziomie minimalnych
potrzeb życiowych. W cao branży pośrednictwa pracy napisano: „Jeżeli rzeczywista płaca za tydzień pracy w
pełnym wymiarze wynosi mniej niż płaca minimalna, to nastąpi korekcja płacy rzeczywistej, tak aby płaca ta
nie pozostawała w sprzeczności z Ustawą o płacy minimalnej i minimalnym dodatku wakacyjnym”.
2.4.1 Błędne zastosowanie ustawy o płacy minimalnej
Dla pracowników tymczasowych (uitzendkrachten) zostało ustalone prawem, że ich wynagrodzenie wynosi
tyle, ile w zakładzie pracy wypożyczającym pracowników przysługuje normalnie w przypadku porównywalnej
funkcji. Chodzi przecież o tę samą płacę za tę samą pracę. Wg cao można od tej zasady odejść, ale wyłącznie
tymczasowo. W branży pośrednictwa pracy stosuje się dwie wielkie umowy cao: ABU i NBBU. W przypadku
cao-ABU ustalono, że w ciągu pierwszych 26 tygodni pracownik tymczasowy może być opłacany według
niższej kategorii w siatce płac ABU. Jednocześnie cao mówi, że wypłata nigdy nie może wynosić mniej niż
mająca w tym przypadku zastosowanie ustawowa płaca minimalna.
Ponieważ dla pracowników w sektorze przetwórstwa drobiowego, po zastosowaniu ustawowego skrócenia
czasu pracy (ADV), tydzień pracy wynosi średnio 37,5 godziny, to ustawowa płaca minimalna za godzinę musi
się opierać na tej podstawie i trzeba dopasować niższą płacę do normy, o której mówi ABU. Co do poprawnego
zastosowania cao dla pracowników tymczasowych i Ustawy o płacy minimalnej mamy już jakiś czas inne
zdanie niż pracodawcy z przemysłu przetwórstwa drobiowego. Pracodawcy ci, a także agencje pracy, którym
pracodawcy z przemysłu przetwórstwa drobiowego dają zlecenie dostarczenia siły roboczej, liczą w okresie
pierwszych 26 tygodni płacę godzinową dla pracownika tymczasowego opierając się na 40-godzinnym
tygodniu pracy – co prowadzi do zbyt niskiego wynagrodzenia. Pomimo że zarówno SNCU („policja” zajmująca
się branżą pośrednictwa pracy), jak i inspekcja pracy ministerstwa SZW popierają nasz sposób interpretacji co
do stosowania cao dla pracowników tymczasowych (patrz załącznik 2), pracodawcy jednak upierają się przy
swojej interpretacji. Hamuje to odpowiednią kontrolę, którą sektor sam ustalił i która została ujęta w cao.
Wynika to również z ostatnich pism SNCU (z 4 lipca 2014 r.), SNA (z 2 lipca 2014 r.) skierowanych do sektora.
Nie dziwi więc fakt, że te wykroczenia wobec cao dla pracowników tymczasowych widać wszędzie, popełniane
są one bowiem na dużą skalę.
2.4.2 Błędne zastosowanie tabeli napływu ABU i nadużycia ustaleń w kwestii integracji
Pracodawcy tymczasowych pracowników, w 40% badanych firm, określają z góry emigrantów zarobkowych
jako „szczególną” grupę i umieszczają ich w związku z tym – jako grupę – w tak zwanej tabeli napływu
(instroomtabel). Tabela ta jest jednak specjalnie pomyślana po to, aby bezrobotnym z małymi szansami na
znalezienie miejsca na rynku pracy – czyli na przykład długotrwale bezrobotnym, świeżym absolwentom szkół
i osobom powracającym na rynek pracy – dać szansę na pracę w przemyśle przetwórstwa drobiowego dzięki
długofalowemu procesowi szkolenia. W przypadkach, w których stosuje się płace z tabeli napływu, jest ona
często znacznie dłużej stosowana niż przez okres dozwolonych 52 tygodni. Oprócz faktu, że nadużywanie tej
tabeli płac dzieje się ze szkodą dla pensji danej osoby, to również ustalenia cao mające na celu reintegrację
ludzi z trudem znajdujących swoje miejsce na rynku pracy są torpedowane, żeby tylko zaniżyć koszy płac.
Poza tym dyskryminacja ze względu na kraj pochodzenia czy zamieszkania jest niedozwolona i nie należy jej
akceptować. Również wobec pracowników tymczasowych, opłacanych według tabeli napływu ABU, obowiązuje
Ustawa o płacy minimalnej jako dolna granica, tak jak to już przedstawiono wyżej.
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
6
Obliczenia strat pracowników tymczasowych
Poniższa tabela przedstawia straty w skali rocznej pracowników tymczasowych w przypadku błędnego
zastosowania tabeli napływu lub tabeli normatywnej (wychodząc od płacy – na godzinę – na dzień 1 maja
2014 roku)
Pracownik tymczasowy (uitzendkracht) (płaca minimalna)
Płaca wypłacana
WML (37,5 godzin)
Za mało na godzinę
Za mało na rok*
Stawka na godzinę (ABU-cao)
Tabela napływu Tabela normat
€ 8,58
€ 9,00
€ 9,15
€ 9,15
€ 0,57
€ 0,15
€ 1.320,97
€ 351,03
* Za mało na rok = (za mało na godzinę + godziny wakacyjne) x 37,5 godzin x 52 tygodni
Wychodząc od pełnego tygodnia pracy, różnica w wynagrodzeniu pracownika tymczasowego na rok wynosi
€ 351,03 lub € 1.320,97. Jeśli założymy, że od 60% do 80% pracowników tymczasowych ma do czynienia
z tą sytuacją, to ich straty z powodu błędnego zastosowania reguł wynoszą co najmniej około 700 tysięcy
euro (wg tabeli normatywnej) i maksymalnie około 2,8 miliona euro (wg tabeli napływu). Średnio jest to: 70%
x 3000 pracowników tymczasowych x strata na rok. W dodatku nie został tu uwzględniony często pomijany
dodatek za nadgodziny.
2.4.3 Nadużycia w wynagrodzeniach pracowników tymczasowych („wypożyczanych”)
Po tym, jak pracownik tymczasowy według ABU dla branży pośrednictwa pracy może być opłacany przez
pierwszych 26 tygodni według niższej siatki płac, musi już otrzymywać płacę minimalną według cao dla
przemysłu przetwórstwa drobiowego. W kategorii tej można rozróżnić poszczególne części, z różnymi
konsekwencjami – i dlatego opiszemy je oddzielnie. Chodzi tu o przydzielenie do grupy funkcyjnej,
nieprzyznawanie okresowych podwyżek płac i ustawowych dni wolnych ADV. Na koniec opiszemy
posługiwanie się tak zwanymi konstrukcjami „drzwi obrotowych” i wprowadzanie podwykonawstwa, czyli
pozornej konstrukcji formalnej – jako sposobów wykorzystywanych do zaniżania wynagrodzeń.
2.4.4 Błędne zaszeregowanie do grup funkcyjnych i przyznawanie okresowych podwyżek płac
Pracownik zostaje zaszeregowany do pewnej grupy funkcyjnej w siatce płac na podstawie prac
wykonywanych przez tego pracownika. W grupach tych przyznaje się okresowe podwyżki płac za
przepracowany rok („rok doświadczenia” – ervaringsjaar). Z dokładniejszej analizy umów o pracę
(arbeidscontracten) i odcinków płac (loonstroken) wynika, że w przypadku 40% badanych przedsiębiorstw
niesłusznie stosuje się wobec pracowników również po 26 tygodniach tabelę płac ABU zamiast tabeli płac z
cao dla przemysłu przetwórstwa drobiowego. W 50% odwiedzanych przedsiębiorstw pracownicy tymczasowi
są niewłaściwie zaszeregowani i nie otrzymują odpowiednich podwyżek płac. Okazuje się, że pracując już
wiele lat w zakładach przetwórstwa drobiu w siatce płac nie posunęli się ani o krok do przodu. Są wciąż
w tej samej kategorii, do której zostali zaszeregowani, gdy zaczynali pracę. Nieprzyznanie należących się
im podwyżek jest dla nich poważną stratą. Przykładowo, dla dwóch polskich pracowników FNV wyliczył
finansowe konsekwencje takiej sytuacji, w ujęciu rocznym:
•
Polski pracownik, zatrudniony od 2011 roku, w pełni wykwalifikowany, pracujący przy zawieszaniu (kur).
Musi być co najmniej zaszeregowany w grupie płac III, otrzymuje wynagrodzenie w wysokości € 8,58 na
godzinę. Według cao powinien otrzymywać € 12,07. Na rok traci w ten sposób € 8050.
(Strata na rok = [strata na godzinę + godziny wakacyjne] x 37,5 godziny x 52 tygodnie)
•
Polski pracownik, zatrudniony od 2013 roku, pracuje na produkcji. Powinien zostać zaszeregowany co
najmniej w grupie płacowej II. Otrzymuje stawkę godzinową na bazie płacy minimalnej odpowiedniej do
jego wieku, 40 godzin pracy na tydzień (€ 8,58 za godzinę). Zgodnie z cao musi otrzymywać € 11,79 na
godzinę. Jego strata dochodzi do € 10300,- na rok.
(Strata na rok = [strata na godzinę + godziny wakacyjne] x 37,5 godziny x 52 tygodnie)
Jak wynika z szybkiego obliczenia, agencje pośrednictwa pracy wypłacają za pracę w przedsiębiorstwie, w
którym pracują obaj mężczyźni, a w którym pracuje w sumie 30 Polaków, około € 200 tysięcy rocznie za mało.
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
7
Obliczenia strat pracowników tymczasowych
Poniższa tabela przedstawia straty w skali rocznej pracowników tymczasowych w przypadku
niezastosowania zaszeregowania według cao dla przemysłu przetwórstwa drobiowego (wychodząc od płacy
– za godzinę – na dzień 1 maja 2014 roku).
Tymczasowy pracownik (wypożyczony)
Grupa funkcyjna (drobiarstwo)
II
III
IV
V
Płaca podst.40
godzin (pasek)
€ 11,79
€ 12,07
€ 12,48
13,13
Tabela napływu
€ 8,58
€ 8,58
€ 8,58
€ 8,58
Strata na godzinę
€ 3,21
€ 3,49
€ 3,90
€ 4,55
Strata na rok*
€ 7.404,87
€ 8.057,71
€ 9.015,26
€ 10.510,14
Tabela normat.
€ 9,00
€ 9,00
€ 9,00
€ 9,00
Strata na godzinę
€ 2,79
€ 3,07
€ 3,48
€ 4,13
€ 6.434,92
€ 7.087,77
€ 8.045,32
€ 9.540,20
Strata na rok*
* Strata na rok = (za mało na godzinę + godziny wakacyjne) x 37,5 godzin x 52 tygodni.
Wychodząc od pełnego tygodnia pracy, różnica w wynagrodzeniu pracownika tymczasowego na rok wynosi
co najmniej od € 6.434,92 do maksymalnie € 10.510,14. Jeśli założymy, że od 20% do 40% pracowników
tymczasowych ma do czynienia z tą sytuacją, to ich straty z powodu błędnego zastosowania cao wynoszą
minimalnie 5,8 miliona euro i maksymalnie około 9,5 miliona euro (średnio: 30% x 3000 pracowników
tymczasowych x najwyższa i najniższa strata na rok).
2.4.5 Nieprzyznawanie ustawowych dni wolnych ADV / okresowych podwyżek płac
Z kontroli odcinków wypłat pracowników zatrudnionych dłużej niż 26 tygodni w przemyśle przetwórstwa
drobiowego wynika, że w przypadku wszystkich pracowników tymczasowych niesłusznie nie uwzględnia
się 16 dni ADV, do których pracownicy tego sektora mają prawo. Dni te mogą być – wg umów cao dla branży
pośrednictwa pracy – przyznawane w formie płatnych dni wolnych lub mogą być ujęte w rozliczeniu (wyższej)
stawki godzinowej. Okazuje się jednak, iż standardem jest to, że się tego nie robi. Oznacza to, że pracownicy
tymczasowi pracują 40 godzin na tydzień, ale opłacani są za 37,5 godziny pracy.
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
8
Obliczenia strat pracowników tymczasowych
Poniższa tabela przedstawia rezultaty zaszeregowania w różnych grupach funkcyjnych. Oprócz tego
prezentujemy rezultat obliczeń dla okresowych podwyżek płac – periodiek (za przepracowany rok/ „rok
doświadczenia”), wychodząc od płac na dzień 1 stycznia 2014 roku.
Pracownik tymcz.(ADV)
Grupy funkcyjne (sektor drobiarstwa)
II
III
IV
V
Płaca podst. 40
godz. (pasek)
€ 11,79
€ 12,07
€ 12,48
€ 13,13
Płaca podst. 37,50
€ 12,57
€ 12,87
€ 13,32
€ 14,01
€ 0,79
€ 0,80
€ 0,83
€ 0,88
€ 1.814,63
€ 1.858,15
€ 1.921,99
€ 2.021,64
Płaca podst. 40
godzin (pasek)
€ 11,96
€ 12,25
€ 12,67
€ 13,33
Płaca podst. 37,50
€ 12,76
€ 13,06
€ 13,51
€ 14,21
Periodiek 1
Strata
Strata na rok*
Periodiek 2
Strata
€ 0,80
€ 0,82
€ 0,84
€ 0,89
€ 1.841,44
€ 1.885,61
€ 1.950,39
€ 2.051,52
Płaca podst. 40
godzin (pasek)
€ 12,43
€ 12,85
€ 13,52
Płaca podst. 37,50
€ 13,25
€ 13,71
€ 14,42
€ 0,83
€ 0,86
€ 0,90
€ 1.913,07
€ 1.978,79
€ 2.081,40
Płaca podst. 40
godzin (pasek)
€ 13,04
€ 13,71
Płaca podst. 37,50
€ 13,91
€ 14,63
€ 0,87
€ 0,91
€ 2.007,19
€ 2.111,28
Strata na rok*
Periodiek 3
Strata
Strata na rok*
Periodiek 4
Strata
Strata na rok*
* Strata na rok = (za mało na godzinę + godziny wakacyjne) x 37,5 godzin x 52 tygodni
Wychodząc od pełnego tygodnia pracy, różnica w wynagrodzeniu pracownika tymczasowego na rok wynosi
co najmniej od € 1.814,63 do maksymalnie € 2.111,28. Jeśli założymy, że od 20% do 40% pracowników
tymczasowych ma do czynienia z tą sytuacją, to ich straty z powodu błędnego zastosowania przepisów
wynoszą minimum 1,6 miliona euro i maksymalnie 1,9 miliona euro (średnio: 30% x 3000 pracowników
tymczasowych x najwyższa i najniższa strata na rok).
Nieuczciwie uzyskana korzyść z konkurencji
Jak już to przedstawiono powyżej, pracodawcy konkurują ze sobą poprzez nieuczciwe obniżanie kosztów
płac. Korzyść, jaką sobie zawłaszczają dzięki nadużyciom w stosunku do ustaleń z cao, jest wyższa niż
przedstawione przez nas kwoty. Szacujemy, że mogą być one podwyższone o czynnik ok. 1,6 (obciążenia
finansowe pracodawcy, koszty biurowe, marża). Przez taką nieuczciwą konkurencję powodują również straty
tych pracodawców, którzy przestrzegają przepisów.
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
9
W poniższej tabeli przedstawiono rezultat nieuczciwej konkurencji – jakie towarzyszą temu korzyści.
Wszystkie kwoty zostały w celu większej przejrzystości zaokrąglone.
Korzyść z konkurencji
Minimalnie
Maksymalnie
€ 700.000
€ 2.800.000
Status pracownika
€ 5.800.000
€ 9.500.000
ADV / periodiek
€ 1.600.000
€ 1.900.000
€ 8.100.000
€ 14.200.000
€ 4.860.000
€ 8.520.000
€ 12.960.000
€ 22.720.000
Ustawa o płacy min.
Koszty płac 60%
Korzyść z konkurencji
Z liczb tych wynika, że w grę wchodzi niesłusznie co najmniej 12,9 miliona, a maksymalnie 22,7 miliona euro
na rzecz przebicia konkurentów.
2.5
WIELE KONSTRUKCJI TYPU „DRZWI OBROTOWE”
W przypadku tak zwanych konstrukcji „drzwi obrotowych” w przemyśle przetwórstwa drobiu agencja pracy lub
przedsiębiorstwo wypożyczające pracowników chce zapobiec temu, by pracownik tymczasowy po okresie 26
tygodni musiał być wyżej opłacany według reguł cao dla tego sektora. Dzięki takiej konstrukcji sprawia się, że
pracownik ponownie zostaje objęty tabelą płac dla branży pracy tymczasowej, albo – co gorsza – pod tabelę
napływu w cao dla pracy tymczasowej.
2.5.1 Po 26 tygodniach zwolnienie
W trakcie kontroli – umów o pracę i pasków wypłat – FNV natknął się w pewnych przypadkach na konstrukcje
„drzwi obrotowych” lub form z tym porównywalnych, stosowanych w tym samym celu. Rozmawialiśmy z
pewnymi polskimi pracownicami, które z doświadczenia wiedziały, że ich koledzy po 26 tygodniach są odsyłani
do domu. Mało tego, informuje się ich o tym od razu przy rozpoczęciu pracy. Firma może wtedy zaangażować
innych Polaków jako pracowników tymczasowych „bez doświadczenia”. Zakład ten ma zatem wciąż tanich
pracowników. W ten sposób koszty płac pozostają niskie, nie muszą być w nie bowiem wliczane okresowe
podwyżki płac i na przykład koszty składek na emeryturę. Chociaż z prawnego punktu widzenia takie
konstrukcje są dozwolone, to jednak w naszej opinii są one wysoce niepożądane. Należy zresztą zauważyć, że
nie dotyczy to wszystkich przedsiębiorstw i agencji pracy.
Een uitzendkracht:
“Ik werk inmiddels 5 jaar voor dit bedrijf, maar ik verdien nog steeds hetzelfde loon als toen ik begon. Dat kan
toch niet?”
2.5.2 Po 26 tygodniach wielokrotne przeniesienia
Druga wersja konstrukcji „drzwi obrotowych” dotyczy pracowników, którzy po 26 tygodniach zostają
przeniesieni do innej agencji pracy, żeby pracować w innym przedsiębiorstwie biorącym pracowników
tymczasowych, przez ponownie 26 tygodni. Potem idą z powrotem – oczywiście znów na 26 tygodni.
Rozmawialiśmy m.in. z kobietą, która od 2008 roku funkcjonuje w takim właśnie układzie „drzwi obrotowych”.
Jej stawka na godzinę wynosi „jedynie” 4 euro mniej niż kwota, do której ma teraz prawo. W sumie pracownica
ta traci rocznie € 9200,-. W 30% badanych przedsiębiorstwach stosuje się takie konstrukcje, co zostało nam
przekazane przez pracowników.
Jan Verhoeven, FNV-onderhandelaar in de pluimvee sector:
“Echte banen! Dat is een vaste baan, maar ook een tijdelijke baan met uitzicht op een vast contract”.
Tussen een draaideur past daar niet in!”
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
10
2.6
NADUŻYCIA W ZLECANIU PRACY – PODWYKONAWSTWIE
Środowisko pracy tymczasowej wymyśliło tymczasem nową konstrukcję, żeby pracę uczynić jeszcze tańszą
i jeszcze bardziej tymczasową. Kontraktowanie (contracting – labour only) jest formą, w której pracownikom
proponuje się jedynie ustawowe minimum, jeśli chodzi o warunki zatrudnienia, takie jak płaca minimalna i 20
dni urlopowych. Tym samym unika się cao dla sektora pracy tymczasowej i cao dla przemysłu przetwórstwa
drobiowego. Agencja pracy („kontraktator”) dysponuje nowym modelem zarobku, przy okazji którego zarabia
się też nierzadko na zakwaterowaniu pracowników (często z Europy Wschodniej). Rachunek w tym modelu
jest wystawiany pracownikowi kontraktowemu. Negatywne konsekwencje takiego rozwiązania odczuwa
także stały pracownik w przedsiębiorstwie będącym zleceniodawcą. Pracownicy na stałych kontraktach w tym
przedsiębiorstwie stają się bowiem za drodzy, a stosunki pomiędzy stałymi a tymczasowymi pracownikami
pogarszają się w szybkim tempie.
Voorbeeld misbruik aanneming van werk
Bij de controle van de contracten en loonstroken is de FNV binnen de pluimveesector op de hierboven
genoemde constructie gestuit. Het betreft het uitbesteden van inpakwerk bij een groot uitzendbureau. De
medewerkers van wie de loonstrookjes zijn gecontroleerd, verdienen het minimumloon en hebben recht op
20 vakantiedagen in plaats van verloning op basis van de pluimvee cao. Het bleek ook dat uitgerekend deze
medewerkers alle zaterdagdiensten moeten vervullen, omdat ze verreweg het goedkoopste zijn van alle
uitzendkrachten binnen de sector.
2.7
BŁĘDNE ZASTOSOWANIE PRZEPISÓW O KOSZTACH PODRÓŻY
Jeśli chodzi o koszty podróży, zauważyliśmy w trakcie naszego badania, że pracodawcy/agencje pracy
wypożyczające pracowników nie podchodzą do tego jednoznacznie. Mamy niestety za mało przesłanek ku
temu, żeby wyciągnąć wnioski odnoszące się do całego sektora. Nie jest to jednak kwestia, którą można
pominąć. Poniżej krótkie podsumowanie tego, czego się dowiedzieliśmy:
• Koszty podróży nie są zwracane pomimo, że według cao powinno to mieć miejsce.
• Pracownicy nie otrzymują zwrotu kosztów podróży, lecz muszą sami za nie płacić (potrącenia z pensji).
• Spotkaliśmy się też z sytuacjami, że pracownicy otrzymywali wyższy zwrot kosztów podróży (€ 0,19 za
kilometr) niż jest to ustalone w cao.
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
11
ZAŁĄCZNIK 1: PRZEGLĄD REZULTATÓW BADANIA – PRZESTRZEGANIE CAO
Lista zakładów pracy według skali problemów z przestrzeganiem zasad
Tak
X
Gebr. Heijs te Leek
Nie
X
GPS te Nunspeet
Nie
Frisia te Haulerwijk
Nie
VIM
Nie
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Problemy z czasem pracy
Storteboom te Zeewolde
X
X
Zimno (niskie temperatury w pracy)
Tak
X
Praca pod presją
Storteboom te Sprundel
X
Zastraszanie
Tak
X
Bariera językowa
Storteboom te Nijkerk
Problem z wizerunkiem
Tak
X
Konstrukcja „drzwi obrotowych”
Storteboom Kornhorn
X
X
Zlecanie podwykonawstwa
Tak
X
Brak zwrotu kosztów podróży
Storteboom te Putten
Nieprzyznanie okresowej podwyżki płacy
Tak
Niewłaściwe zaszeregowanie
Tabela napływu
Plukon/Storteboom
Plukon te Ommel
Pozostałe (atmosfera w pracy)
ADV – dni nieprzyznane
Problematyka WML
Zakład pracy
Płace wypożyczanych prac
ABU – tabela normatywna
Ogólnie
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X = nie zauważono problemów z przestrzeganiem przepisów
Problem WML (Ustawa o płacy minimalnej) związany z wynagrodzeniem w firmach wypożyczających pracowników,
zauważony w przypadku pracowników tymczasowych (uitzendkrachten); pozostałe (atmosfera w pracy) w przypadku
flex- i stałych pracowników.
Agencje
Certyfikaty
Zakłady pracy
POS
Brak danych
Storteboom Nijkerk
VDB
NEN+
Storteboom Putten
Covebo
ABU, NEN+
Storteboom Zeewolde
Otto
ABU, NEN+
Storteboom Zeewolde
TIP
ABU
GPS Nunspeet
Randstad
ABU, NEN+
Storteboom Sprundel, GPS Nunspeet en Frisia Haulerwijk
Kaan
ABU
GPS Nunspeet
Atwork Holland
NEN+
Gebr. Heijs
Interkosmos
VIA, NEN+
Plukon Ommel
Royal
ABU, NEN+
VTM
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
12
ZAŁĄCZNIK 2: STANOWISKO SZW I SNCU W SPRAWIE ZASTOSOWANIA USTAWY O
PŁACY MINIMALNEJ
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
13
Szanowny Panie,
W odpowiedzi na pańskie pismo z 20 marca br. informuję, że linia polityki ministerstwa SZW w odniesieniu do
zastosowania Ustawy o płacy minimalnej i minimalnego dodatku wakacyjnego (Wml) oraz posługiwania się
pojęciem „zwykły czas pracy” nie została zmieniona od czasu publikacji dnia 29 sierpnia 2011 roku.
Ustawa Wml określa, że pracownik ma prawo do ustawowej płacy minimalnej w przypadku normalnego czasu
pracy. Normalny czas pracy to taki, który w uzgodnionych stosunkach pracy zazwyczaj jest uznawany za pełny wymiar zatrudnienia (art. 12 Wml). Normalny czas pracy przeważnie jest ujęty w cao lub na podstawie cao
można wywnioskować, jaki jest jego wymiar. W pozostałych przypadkach normalny czas pracy musi zostać
ustalony w inny sposób. Jest to możliwe na przykład na podstawie wygasłego cao lub na podstawie informacji pochodzących z organizacji w danym sektorze. Przy jego obliczaniu należy zdyskontować ustawowe
skrócenie czasu pracy (adv). Jako przykład podajmy: w przypadku 40-godzinnego tygodnia pracy i przy wypracowanym uprawnieniu do 13 dni adv na rok, wynikiem będzie 38-godzinny tydzień pracy jako normalny
czas pracy. 38 godzin na tydzień będzie więc pełnym wymiarem zatrudnienia, za który obowiązuje wypłata
płacy minimalnej.
W celu zwiększenia nośności i skuteczności kontroli Wml w ramach nadzoru przestrzegania przepisów dotyczących Wml Inspekcja SZW wychodzi we wszystkich przypadkach od płacy minimalnej, która jest obliczana w
oparciu o czas pracy obejmujący 40 godzin na tydzień. W ten sposób mamy do czynienia z jasną, jednoznaczną normą kontrolną, przy pomocy której – z punktu widzenia celowości Wml – można występować adekwatnie w przypadku zaniżonych płac,
Łączę pozdrowienia
Mgr prawa K.J. Graver
Kierownik Działu Prawo Pracy i Różnorodności
Dyrekcja Stosunków Pracy
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
14
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
15
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
16
Szanowny Panie,
Niniejszym odpowiadam na pańskie pismo z 18 marca 2014 r.
W liście tym, w związku z dyskusją na Zorganizowanej Naradzie, zadaje pan pytanie o stosowany zwykły
czas pracy w przemyśle przetwórstwa drobiowego w odniesieniu do pierwszych 26 tygodni pracy
pracowników tymczasowych, zgodnie z (AVV) ABU CAO dla Pracowników Tymczasowych i Ustawą o płacy
minimalnej.
Przedsiębiorstwo [agencja] pośrednictwa pracy tymczasowej ma możliwość – do 1.01.2015 r. – zastosować
wynagrodzenie za pierwsze 26 tygodni zgodnie z tabela normatywną ujętą w ABU CAO. Pod pewnymi
warunkami może zastosować tabelę napływu, która jest powiązana z Ustawą o płacy minimalnej. Od 1
stycznia 2015 roku wynagrodzenie dla wypożyczanych pracowników (wynagrodzenie według CAO dla
przemysłu przetwórstwa drobiowego) obowiązuje od dnia 1.
Zgodnie z artykułem 22, ustęp 5 ABU CAO 2012-2017, powinna zostać zastosowana „obowiązkowa korekcja
– w związku z ustawową płacą minimalną” rzeczywistej płacy, jeżeli rzeczywista płaca za tydzień pracy w
pełnym wymiarze godzin wynosi mniej niż płaca minimalna. Tym samym, w celu ustalenia płacy minimalnej,
należy brać pod uwagę również pierwsze 26 tygodni, uwzględniając stosowany czas pracy w sektorze, w
którym praca jest wykonywana. W przemyśle przetwórstwa drobiowego obowiązuje zwykły czas pracy 40
godzin na tydzień pomniejszony o 16 dni wolnych od planowania do pracy (daje to mniej więcej 37,5 godziny
na tydzień). Poniżej zamieszczam dokładny tekst artykułu 22 ustęp 5 ABU CAO:
Obowiązkowa korekcja w związku z Ustawą o płacy minimalnej
5. Jeżeli płaca rzeczywista za tydzień pracy w pełnym wymiarze godzin wynosi mniej niż płaca minimalna,
nastąpi korekcja rzeczywistej płacy minimalnej, tak aby płaca ta nie pozostawała w sprzeczności z Ustawą o
płacy minimalnej i minimalnym dodatku wakacyjnym, z wyjątkiem ustalonego w ustępie 3.
Nie jest nam znana polityka SZW w odniesieniu do egzekwowania tych przepisów i nasze postępowanie nie
uwzględnia jej. Jak już wyżej zaznaczono, my wychodzimy od zwykłego czasu pracy w sektorze, w którym
dana praca jest wykonywana. Niemniej jesteśmy zainteresowani reakcją SZW w odpowiedzi na Wasze
zapytanie, czy linia polityki z 29 sierpnia 2011 roku ciągle jest aktualna. O ile się orientujemy, tak właśnie
jest.
W przypadku dalszych pytań związanych z tym tematem uprzejmie prosimy o ich przedstawienie.
Łączę pozdrowienia
Peter M.J. Loef
Dyrektor
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
17
ZAŁĄCZNIK 3: LIST Z OFERTĄ
Do organizacji pracodawców w sektorze przetwórstwa drobiowego
Badanie problemu unikania cao w przemyśle przetwórstwa drobiowego
Badanie
W ostatnim czasie temat przestrzegania cao (zbiorowego układu pracy) i – przesadzonej ponad miarę rozsądku – formy
zatrudniania tymczasowego stał się przedmiotem narad z pracodawcami w przemyśle przetwórstwa drobiowego.
Punktem wyjścia dla FNV jest przy tym konieczność przestrzegania podejścia: „Ta sama płaca za tę samą pracę”, jak
również potrzeba wycofania się z absurdalnie rozrośniętej formy zatrudniania tymczasowego w sektorze.
Przygotowując się do negocjacji cao-2014, związek zawodowy FNV Bondgenoten, wspierany przez Zespół FNV ds.
Przestrzegania i Egzekwowania, przeprowadził w okresie od maja do sierpnia 2014 roku badanie pod hasłem „Nie daj
się oskubać”. Miało ono na celu ukazanie rezultatów przestrzegania umów, które zostały do tej pory zawarte.
FNV Bondgenoten jest przerażony wynikami badania. Nie przestrzega się bowiem na bardzo dużą skalę umów
dotyczących wynagradzania wypożyczanych pracowników tymczasowych, a rozrośnięta ponad miarę rozsądku forma
zatrudniania tymczasowego w sektorze drobiarskim sprawia, że znacznie nasila się tendencja do postrzegania
pracy w tym sektorze jako nieatrakcyjnej. Zmiana tego wizerunku na ponownie atrakcyjny leży wyraźnie zarówno
w Interesie, jak i w gestii pracodawców z tego sektora. Dlatego zwracamy się do Was o zmianę sytuacji – wiedząc, iż
mamy za sobą poparcie polityków i tych sektorów gospodarki, które życzą sobie sformalizowanej prawem łańcuchowej
odpowiedzialności pracodawców. Ponadto Wy – pracodawcy – jesteście formalnie współodpowiedzialni za właściwe
wynagradzanie tymczasowej siły roboczej.
1.
Ta sama płaca za tę samą pracę
W obecną rundę negocjacji cao włączymy wyniki naszych badań; w sektorze dostarczającym dobry produkt powinny być
też honorowane dobre warunki zatrudnienia, oznaczające lepszą siłę nabywczą i prawdziwe etaty.
Chcemy lepszego ugruntowania naszego wyjściowego założenia „ta sama płaca za tę samą pracę” w zapisach cao.
• Proponujemy przyznanie takiego samego wynagrodzenia – począwszy od 1 dnia pracy – zarówno dla pracownika
tymczasowego, jak i dla pracownika stałego.
• Chcemy uzbroić przemysł drobiarski w broń przeciwko pozornym konstrukcjom formalnym, mającym na celu
uniknięcie ustaleń zawartych w cao. Tak więc również w przypadku zlecania pracy podwykonawcom cao musi
stanowić punkt wyjścia.
• Chcemy, by szczególnie kwestia dotrzymywania umów była lepiej kontrolowana. Pracodawcy muszą wziąć na siebie
niezbędną odpowiedzialność. Chcemy, by pracodawcy ustalili z agencjami pracy dostarczającymi siłę roboczą, jak
ta siła robocza jest przez owe agencje opłacana. Ustalenie wynagrodzenia musi się odbywać według przepisów
stosowanych w danym przedsiębiorstwie. Pracownicy tymczasowi muszą mieć też w nie wgląd.
• Chcemy solidniejszej kontroli przestrzegania umów. Związek musi mieć odpowiednie możliwości, aby informować
o tym pracowników w zakładzie pracy i powinien mieć wgląd w ustalenia dotyczące płac pomiędzy agencją a
zakładem pracy.
• Chcemy lepszej realizacji kontroli systemu NEN+ w celu poprawnego wypłacania wynagrodzenia dla pracowników
tymczasowych.
2.
Fleksybilizacja?
Forma tymczasowego zatrudniania przybrała w sektorze absurdalne rozmiary. Ogromna skala zatrudniania pracowników
tymczasowych nie ma nic wspólnego z koniecznością zastępowania chorych pracowników czy ze szczytowymi
momentami produkcji. Została zamieniona w instrument służący obniżaniu płac i omijaniu przepisów przy zwolnieniach
z pracy. Negatywne skutki takiego podejścia są coraz silniej odczuwalne przez pracowników. Dlatego stawiamy na
normalne umowy o pracę i na regularne zatrudnienie. W naszym liście z 6 czerwca 2014 r. przedstawiliśmy – w części
zatytułowanej „Po prostu dobra praca” – jak można zrealizować przejście od zatrudnienia tymczasowego do stałego.
3.
Naprawa
W naszym badaniu pokazaliśmy, że pracownicy w sektorze drobiarskim są narażeni na straty na dużą skalę. Musi to
zostać naprawione. Chcemy się co do tego umówić z pracodawcami. Niektóre sytuacje, z którymi mieliśmy do czynienia
w trakcie badania, były tak ekstremalne, że zawczasu zawiadomiliśmy o tym SZW wnioskując o wszczęcie dochodzenia
w sprawie prawidłowości przestrzegania przepisów, aby w razie potrzeby drogą sądową przyznać pracownikom to, do
czego mają prawo.
Jeżeli nie uda się z pracodawcami ustalić, jak tę sytuację można zmienić, poweźmiemy oczywiście inne kroki.
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
18
Razem
Przyjmujemy na siebie naszą odpowiedzialność za realizację umów cao. Ale pracodawcy też muszą to zrobić! W cao nie
bez powodu zostało zapisane, że pracodawcy muszą się upewnić co do tego, iż cao jest przestrzegane również przez
agencje pośrednictwa pracy. Masowe wykroczenia świadczą o tym, że do tej pory niewiele zrobiono w tym względzie.
Jeszcze bardziej podkreśla to także potrzebę, aby rząd tym szybciej wprowadził zasadę łańcuchowej odpowiedzialności
pracodawców. W ten sposób również agencje pracy staną się finansowo odpowiedzialne za naruszenia!
Łączę pozdrowienia
Jan Verhoeven
Związkowa Kadra Kierownicza Przemysłu
Nota wydawnicza
Badanie zrealizowane przez FNV Bondgenoten i zespół FNV ds. Przestrzegania
i Egzekwowania (Team Handhaving & Naleving FNV), we współpracy z osobami
zatrudnionymi w sektorze przetwórstwa drobiowego(pluimveesector).
Omówienie badania:
Jan Verhoeven, kadra kierownicza FNV Bondgenoten
Izabela Muchowska, Team Handhaving & Naleving FNV
Rob Huts, Team Handhaving & Naleving FNV
Więcej informacji znajdziesz tu www.fnvbondgenoten.nl/pluimvee
’Nie daj się oskubać’: badanie unikania CAO w przemyśle przetwórstwa drobiowego
19
Nie daj się
oskubać ! !