Poradnictwo w zakresie przygotowania rodziny do pełnienia funkcji

CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
RAMOWY PROGRAM KURSU SPECJALISTYCZNEGO
PORADNICTWO W ZAKRESIE PRZYGOTOWANIA RODZINY
DO PEŁNIENIA FUNKCJI PROKREACYJNEJ
Program przeznaczony dla położnych
CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
PROGRAM OPRACOWANY W CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO
PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
RECENZENCI PROGRAMU
prof. dr hab. n. med.
Zbigniew Lew- Starowicz
Instytut Zdrowia Seksualnego
Towarzystwo Rozwoju Rodziny
Warszawa
dr n. med.
Hanna Kachaniuk
Katedra i Zakład
Pielęgniarstwa Społecznego
Wydział Pielęgniarski AM
Lublin
Program uzyskał pozytywną opinię Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych
Program
zatwierdził
Dyrektor
Pielęgniarek i Położnych
Centrum
Kształcenia
Podyplomowego
2
CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO – PROGRAMOWE
Rodzaj kształcenia
Kurs specjalistyczny jest to rodzaj kształcenia, który zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca
1996r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2001r. Nr 57, poz. 602 i Nr 89,
poz.969 oraz z 2003r. Nr 109, poz. 1029) ma na celu uzyskanie przez pielęgniarkę,
położną kwalifikacji do wykonywania określonych czynności zawodowych przy
udzielaniu
świadczeń
pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych,
leczniczych lub rehabilitacyjnych.
Organizator kształcenia podyplomowego, na podstawie ramowego programu
sporządza program kształcenia. Program kształcenia musi uwzględniać wszystkie
elementy modułów wskazanych w planie nauczania ramowego programu, jednak
treści nauczania mogą być dostosowane do warunków i potrzeb lokalnych. Wykaz
umiejętności będących przedmiotem kształcenia ramowego programu jest dla
organizatora i uczestnika kształcenia obowiązującym elementem programu.
Osiągnięcie wskazanych umiejętności gwarantuje, że każdy absolwent kursu
specjalistycznego będzie posiadać takie same kwalifikacje, niezależnie od miejsca
ukończenia kształcenia, podmiotu organizującego kształcenie podyplomowe oraz
trybu kształcenia.
Poszczególne moduły ramowego programu zawierają cel, treści nauczania oraz
wykaz umiejętności wynikowych, odnoszące się do zajęć teoretycznych.
Cel kształcenia
Przygotowanie położnej do prowadzenia poradnictwa w zakresie przygotowania
rodziny do pełnienia funkcji prokreacyjnej.
Czas kształcenia
Łączna liczba godzin przeznaczonych na realizację programu kształcenia kursu
specjalistycznego Poradnictwo w zakresie przygotowania rodziny do pełnienia funkcji
prokreacyjne wynosi 155 godzin dydaktycznych.
Plan nauczania określony został dla dziennego trybu kształcenia i zawiera liczbę
godzin przeznaczoną na realizację poszczególnych modułów. Z uwagi jednak na
lokalne preferencje i potrzeby, prowadzący zajęcia w porozumieniu z kierownikiem
kursu mogą dokonać modyfikacji czasu kształcenia w wymiarze nie większym niż
20%. Oznacza to, że 80% czasu przeznaczonego na realizację poszczególnych
modułów nie podlega zmianie. Wskazane 20% może być wykorzystane na
przesunięcia pomiędzy poszczególnymi modułami lub w części może zostać
przeznaczone na realizację zadań w ramach samokształcenia.
Organizator, w porozumieniu z kierownikiem kursu oraz wykładowcami, ma prawo
do modyfikacji czasu trwania kształcenia w zależności od programu realizowanego
w trybie innym niż dzienny.
Sposób organizacji
Za przebieg i organizację kursu specjalistycznego odpowiedzialny jest organizator
kształcenia.
Planując realizację kursu organizator powinien:
1. Opracować program kształcenia.
2. Opracować
regulamin
organizacyjny
kursu
specjalistycznego,
który
w szczególności określa:

organizację,

zasady i sposób naboru osób,

prawa i obowiązki osób uczestniczących,

zakres obowiązków wykładowców i innych osób prowadzących nauczanie
teoretyczne i szkolenie praktyczne,
3
CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

zasady przeprowadzenia egzaminu końcowego.
3. Powołać kierownika kursu specjalistycznego.
Do zadań kierownika kursu oprócz zadań określonych w rozporządzeniu Ministra
Zdrowia z dnia 29 października 2003 r. w sprawie kształcenia podyplomowego
pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 197 poz.1923) powinno należeć:

współdecydowanie o doborze kadry dydaktycznej,

przedstawienie uczestnikom kursu: celu, programu i organizacji szkolenia,

ocenianie placówek szkolenia praktycznego wg specyfiki i organizacji zajęć,

pomaganie w rozwiązywaniu problemów,

udzielanie indywidualnych konsultacji uczestnikom kursu,

zbieranie i analizowanie opinii o przebiegu kursu.
W dniu rozpoczęcia kursu każdy uczestnik powinien otrzymać:

harmonogram zajęć teoretycznych i praktycznych,

wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia.
4. Przeprowadzić postępowanie kwalifikacyjne.
5. Wskazać kadrę dydaktyczną posiadającą kwalifikacje określone w programie
ramowym.
6. Zapewnić bazę dydaktyczną dostosowaną do liczby uczestników kursu:
 sale wykładowe,
 sale warsztatowe,
7. Zaprojektować, w odniesieniu do poszczególnych modułów, środki dydaktyczne
oraz formy zajęć, ze szczególnym uwzględnieniem form aktywizujących.
8. Wskazać literaturę do poszczególnych modułów uwzględniając kryterium
aktualności i adekwatności doboru do treści nauczania.
9. Posiadać wewnętrzny system monitorowania jakości kształcenia.
Sposób sprawdzania efektów nauczania
W toku realizacji programu kształcenia przewiduje się ocenianie:
1. Bieżące - rozumiane jako zaliczanie poszczególnych modułów (sprawdzenie
stopnia opanowania wiedzy i umiejętności będących przedmiotem nauczania
teoretycznego. Warunki zaliczania ustala wykładowca w porozumieniu
z kierownikiem kursu specjalistycznego.
2. Końcowe - egzamin teoretyczny złożony przed komisją egzaminacyjną powołaną
przez organizatora kształcenia podyplomowego.
Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia
W
wyniku
realizacji
programu
kształcenia
kursu
specjalistycznego
Poradnictwo w zakresie przygotowania rodziny do pełnienia funkcji prokreacyjnej
położna powinna:
 nawiązać kontakt z kobietą i jej rodziną,
 zaplanować, realizować, ocenić proces poradnictwa oraz edukacji odbiorcy
indywidualnego i zbiorowego,
 prowadzić poradnictwo w zakresie planowania rodziny,
 prowadzić edukację i poradnictwo dla dzieci, młodzieży oraz rodziców
w zakresie dojrzewania fizycznego, psychicznego i społecznego człowieka,
 rozpoznać i udzielać pomocy związanej z występującymi problemami życia
seksualnego/reprodukcyjnego człowieka,
 udzielić wsparcia informacyjnego i emocjonalnego w sytuacjach trudnych,
 omówić znaczenie poradnictwa w aspekcie ochrony zdrowia kobiet,
 współdziałać z innymi specjalistami na rzecz potęgowania i ochrony
zdrowia rodziny, ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia kobiety.
4
CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
PLAN NAUCZANIA
Lp.
Moduł
Liczba godzin
I
Podstawy poradnictwa
15
II
Ochrona zdrowia kobiet
15
III
Edukacja dzieci i młodzieży w aspekcie rozwoju
seksualnego
35
IV
Planowanie rodziny
75
V
Wybrane zagadnienia dotyczące życia
seksualnego człowieka
15
Łączna liczba godzin
155
PROGRAM NAUCZANIA
MODUŁ I
PODSTAWY PORADNICTWA
Cel modułu
Przygotowanie położnej do samodzielnego i profesjonalnego prowadzenia
poradnictwa.
Wykaz umiejętności wynikowych
W wyniku realizacji treści nauczania położna powinna:
 wyjaśnić znaczenie pojęć: potrzeba, sytuacja problemowa, porada
(bezpośrednia, pośrednia),
 określić cele i zasady poradnictwa,
 scharakteryzować koncepcje poradnictwa,
 przedstawić interakcyjny model poradnictwa,
 rozpoznać sytuacje problemowe i określić ich rodzaj,
 wskazać cechy profesjonalnego doradcy i uzasadniać ich wpływ na przebieg
procesu poradnictwa,
 omówić zakres działania położnej w poradnictwie rodzinnym,
 zaplanować, realizować i ocenić proces poradnictwa.
Treści nauczania
1. Definicje pojęć:
 porada,
 potrzeba,
 sytuacja problemowa.
2. Cele i zasady poradnictwa.
3. Koncepcje poradnictwa.
4. Interakcyjny model poradnictwa.
5. Planowanie, realizacja i ocena procesu poradnictwa.
6. Cechy profesjonalnego doradcy.
7. Zakres działań położnej w poradnictwie rodzinnym:
 kierunki rozwoju poradnictwa dla kobiet.
5
CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
MODUŁ II
OCHRONA ZDROWIA KOBIET
Cel modułu
Przygotowanie położnej do działań mających na celu ochronę zdrowia kobiet.
Wykaz umiejętności wynikowych
W wyniku realizacji treści nauczania położna powinna:
 przedstawiać
założenia
strategii
i
inicjatyw
międzynarodowych
oraz krajowych w promowaniu zdrowia kobiet,
 omówić znaczenie inicjatyw WHO dotyczących programów promujących
zdrowie kobiet,
 omówić znaczenie działań promocyjnych i profilaktycznych dla zdrowia
kobiet,
 przedstawić uwarunkowania wspomagania rozrodu człowieka,
 omówić funkcje i zadania organizacji oraz stowarzyszeń działających na
rzecz zdrowia kobiet,
 propagować idee bezpiecznego macierzyństwa,
 scharakteryzować problemy bioetyczne,
 scharakteryzować zjawisko przemocy wobec kobiet,
 omówić przepisy prawne dotyczące ochrony zdrowia kobiet.
Treści nauczania
1. Zdrowie kobiet:
 inicjatywy i strategie międzynarodowe dotyczące ochrony oraz promocji
zdrowia kobiet,
 krajowe programy ochrony i promocji zdrowia kobiet,
 instytucje, organizacje, grupy wsparcia działające na rzecz ochrony zdrowia
kobiet.
2. Profilaktyka chorób kobiecych.
3. Idea bezpiecznego macierzyństwa.
4. Przemoc wobec kobiet.
5. Wybrane zagadnienia bioetyczne:
 wspomaganie rozrodu człowieka,
 badania i leczenie w okresie prenatalnym,
 inżynieria genetyczna,
 aborcja,
 prostytucja.
6. Wybrane zagadnienia prawne dotyczące ochrony zdrowia kobiet.
MODUŁ III EDUKACJA DZIECI
SEKSUALNEGO
I
MŁODZIEŻY
W
ASPEKCIE
ROZWOJU
Cel modułu
Przygotowanie położnej do prowadzenia edukacji w zakresie kształtowania
zachowań prozdrowotnych ze szczególnym uwzględnieniem aspektów rozwoju
seksualnego.
Wykaz umiejętności wynikowych
W wyniku realizacji treści nauczania położna powinna:
 prowadzić edukację w oparciu o zasady metodyki,
 omówić problemy związane z okresem dojrzewania seksualnego dzieci
i młodzieży,
 uczyć dziewczęta obserwacji cyklu miesiączkowego,
 omówić przyczyny i objawy zaburzeń występujących w wieku dojrzewania,
 prowadzić czynne poradnictwo w zakresie edukacji seksualnej młodzieży,
6
CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

uświadomić młodzieży konsekwencje wczesnego podejmowania kontaktów
seksualnych,
 realizować programy edukacyjne dotyczące chorób przenoszonych drogą
płciową, zakażeń HIV,
 współpracować z rodzicami i wychowawcami,
 przygotować młodzież do pełnienia ról rodzicielskich,
 propagować pozytywne zachowania seksualne,
 współpracować z młodzieżą wywodzącą się ze środowisk zagrożonych
patologią społeczną.
Treści nauczania
1. Podstawy metodyki procesu edukacyjnego:
 cel działań edukacyjnych,
 treści, zasady i metody kształcenia,
 środki dydaktyczne,
 ocena efektów kształcenia.
2. Wybrane zagadnienia edukacji dzieci i młodzieży dotyczące okresu dojrzewania:
 okresy dojrzewania płciowego,
 zjawisko akceleracji rozwoju,
 cykl miesiączkowy,
 potrzeby młodzieży w okresie dojrzewania,
 zaburzenia dojrzewania.
3. Wybrane zagadnienia edukacji seksualnej młodzieży:
 inicjacja seksualna,
 kontakty seksualne zastępujące pełne współżycie płciowe,
 zapobieganie chorobom przenoszonym drogą płciową,
 zapobieganie zakażeniu HIV.
4. Specyfika edukacji młodzieży ze środowisk zagrożonych patologią społeczną.
5. Przygotowanie młodzieży do rodzicielstwa.
MODUŁ IV
PLANOWANIE RODZINY
Cel modułu
Przygotowanie położnej do prowadzenia poradnictwa w zakresie planowania rodziny.
Wykaz umiejętności wynikowych
W wyniku realizacji treści nauczania położna powinna:
 scharakteryzować etapy planowania rodziny i przygotowania do
rodzicielstwa,
 omówić nieprawidłowości cyklu miesiączkowego w różnych sytuacjach
zdrowotnych i życiowych kobiety,
 omówić metody rozpoznawania i interpretacji objawów płodności w różnych
sytuacjach zdrowotnych i życiowych kobiety,
 omówić wady i zalety metod antykoncepcyjnych,
 doradzać partnerom wybór metod planowania rodziny w zależności od
stanu ich zdrowia, wieku i sytuacji życiowej,
 doradzać w przypadku wystąpienia problemów związanych ze stosowaniem
środków sterowania płodnością.
Treści nauczania
1. Podejmowanie decyzji o rozpoczęciu współżycia płciowego.
2. Planowanie rodziny i rodzicielstwa.
3. Współżycie seksualne i płodność w różnych sytuacjach zdrowotnych
i życiowych:
7
CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
 po porodzie,
 po odstawieniu hormonalnych środków antykoncepcyjnych,
 w okresie klimakterium,
 w chorobach narządu rodnego,
 po operacjach ginekologicznych,
 w współistniejących chorobach ogólnoustrojowych,
 w niepełnosprawności.
4. Naturalne metody planowania urodzeń:
 absencja seksualna,
 stosunek przerywany,
 metoda rytmu,
 metody jednowskaźnikowe:

termiczna,

Billingsów,
 metody wielowskaźnikowe:

termiczna poszerzona,

objawowo-termiczna, w tym podwójnego wskaźnika,
 metodyka prowadzenia obserwacji i zapisu objawów.
5. Sztuczne metody planowania urodzeń:
 chemiczne środki antykoncepcyjne,
 hormonalne środki antykoncepcyjne,
 mechaniczne środki antykoncepcyjne.
6. Zalety i wady poszczególnych metod antykoncepcyjnych.
MODUŁ V
WYBRANE ZAGADNIENIA DOTYCZĄCE ŻYCIA SEKSUALNEGO
CZŁOWIEKA
Cel modułu
Przygotowanie położnej do rozpoznawania i udzielania pomocy w zakresie
problemów życia seksualnego oraz przemocy w rodzinie.
Wykaz umiejętności wynikowych
W wyniku realizacji treści nauczania położna powinna:
 scharakteryzować problemy życia seksualnego,
 omówić czynniki powodujące zaburzenia i patologie seksualne,
 rozpoznać objawy zaburzeń i patologii seksualnych,
 omówić metody leczenia zaburzeń i patologii seksualnych,
 wskazać instytucje i stowarzyszenia zajmujące się pomocą dla osób
z problemami życia seksualnego,
 wskazać zagrożenia płynące z prostytucji,
 scharakteryzować skutki społeczne przemocy w rodzinie,
 omówić formy przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Treści nauczania
1. Wybrane problemy współżycia seksualnego:
 brak lub zmniejszenie potrzeb seksualnych,
 oziębłość seksualna,
 brak reakcji genitalnej,
 zaburzenia orgazmu,
 wytrysk przedwczesny,
 pochwica,
 dyspareunia,
 nadmierny popęd seksualny,
 niedostosowanie seksualne,
8
CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
2.
3.
4.
5.
 impotencja,
 bolesne stosunki płciowe.
Zagadnienia z zakresu wybranych orientacji i patologii seksualnych
(rozpoznawanie i pomoc):
 homo- i biseksualizm,
 zaburzenia identyfikacji płci,
 zaburzenia preferencji seksualnych (ekshibicjonizm, sadyzm, masochizm,
pedofilia),
 współżycie grupowe,
 prostytucja,
 seksualna przemoc i wykorzystanie (zgwałcenie, wykorzystanie seksualne
dzieci, kobiet, nadużycia seksualne w miejscu pracy, relacje kazirodcze).
Etiologia zaburzeń i patologii seksualnych:
 czynniki biologiczne,
 czynniki psychogenne,
 czynniki społeczne.
Formy i metody pomocy rodzinie, w której występuje przemoc seksualna:
 rola instytucji, stowarzyszeń i organizacji społecznych,
 rola otoczenia społecznego,
 programy pomocy rodzinom,
 programy profilaktyczne.
Leczenie zaburzeń i patologii seksualnych:
 cele i zasady leczenia,
 metody edukacyjne,
 metody farmakologiczne,
 metody psychoterapeutyczne,
 metody treningowe,
 metody operacyjne,
 metody socjoterapeutyczne.
KWALIFIKACJE KADRY DYDAKTYCZNEJ
Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy
w zakresie będącym przedmiotem kursu oraz spełniają, co najmniej jeden
z warunków:
1. posiadają tytuł zawodowy położnej oraz tytuł magistra położnictwa,
pielęgniarstwa,
2. posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego,
ginekologicznego, rodzinnego (dla położnych),
3. posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie położnictwa i ginekologii,
seksuologii,
4. posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie
w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych
zagadnień.
9