fizjologia człowieka

ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
Turystyka i Rekreacja
3-letnie studia stacjonarne pierwszego stopnia
I rok semestr 1
Rok akademicki 2016/2017
Tematyka ćwiczeń:
Ćwiczenie 1
Fizjologia mięśni szkieletowych cz. 1.
Właściwości, struktura, rodzaje i funkcje mięśni szkieletowych. Budowa komórki mięśniowej. Sarkomer.
Mechanizm i rodzaje skurczów mięśni.
Część praktyczna:
1. Oglądanie filmów:
-Rejestracja skurczów pojedynczych, tężcowych niezupełnych i zupełnych mięśnia brzuchatego żaby.
-Badanie zależności siły skurczu od siły podniety.
-Badanie elastyczności i sprężystości mięśni.
-Skurcz izotoniczny i izometryczny.
Ćwiczenie 2
Fizjologia mięśni szkieletowych – cz. 2.
Źródła energii dla skurczu komórek mięśniowych. Rodzaje włókien mięśniowych. Siła mięśniowa i
czynniki ją determinujące.
Część praktyczna:
-Pomiar siły wybranych grup mięśniowych – dynamometria.
-Praca zewnętrzna mięśnia.
Ćwiczenie 3
Fizjologia układu nerwowego cz. 1
Podział układu nerwowego. Odruch jako podstawowa forma działania układu nerwowego. Elementy
łuku odruchowego. Klasyfikacja odruchów.
Część praktyczna:
-Badanie wybranych odruchów u człowieka:
-odruch kolanowy,
-odruch rogówkowy,
-odruch źreniczny,
-Oglądanie filmów:
-analiza odruchów bezwarunkowych u żaby.
-badanie czasu odruchowego u żaby metodą Turka.
-analiza elementów łuku odruchowego u żaby.
Ćwiczenia 4
Fizjologia układu nerwowego cz. 2
Mechanizmy sterowania ruchami dowolnymi (korowe okolice ruchowe, móżdżek, jądra podkorowe).
Nerwowa kontrola czynności narządów wewnętrznych. Budowa i funkcje układu autonomicznego.
Część praktyczna:
-Ocena sprawności psychomotorycznej - taping test, test literowy Burdona.
-Ocena sprawności psychomotorycznej na podstawie czasu reagowania oraz ilości poprawnych i
błędnych reakcji przy użyciu miernika reakcji.
Ćwiczenie 5
Fizjologia układu krążenia cz. 1
Właściwości mięśnia sercowego. Mechaniczny cykl pracy serca. Wskaźniki sprawności serca (częstość
skurczów serca, objętość wyrzutowa, pojemność minutowa serca). Pojęcie i cechy tętna.
-Oglądanie filmu: Fizjologia mięśnia sercowego u żaby.
-Badanie spoczynkowej częstości tętna.
-Zapisywanie fali tętna.
Ćwiczenie 6
Fizjologia układu krążenia cz. 2
Duży i mały obieg krwi. Rodzaje i funkcje naczyń krwionośnych. Ciśnienie tętnicze. Czynniki
wpływające na wielkość ciśnienia tętniczego. Regulacja układu krążenia.
Część praktyczna:
-Pomiar ciśnienia tętniczego krwi metodą osłuchową.
-Próba ortostatyczna.
Ćwiczenie 7
Fizjologia układu oddechowego.
Budowa układu oddechowego i jego podstawowe funkcje. Mechanika oddychania. Spirometria.
Wentylacja minutowa płuc. Zasady wymiany gazowej w płucach. Nerwowa i chemiczna regulacja
oddychania.
Część praktyczna:
-Demonstracja modelu obrazującego mechanikę oddychania –model Dondersa
-Badanie sprawności układu oddechowego: wyznaczanie pojemności życiowej płuc oraz
natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej.
-Określanie czasu dowolnego bezdechu po wykonaniu : maksymalnego wydechu,
maksymalnego wdechu, 10 sekundowej hiperwentylacji
-Określanie wielkości wentylacji minutowej płuc – spoczynkowej oraz maksymalnej dowolnej.
Ćwiczenie 8
Fizjologia wysiłków fizycznych cz. 1
Fizjologiczna klasyfikacja wysiłków fizycznych. Pobór tlenu podczas wysiłków fizycznych. Pojęcie
równowagi czynnościowej, deficytu i długu tlenowego.
Część praktyczna:
-Obliczanie kosztu energetycznego wysiłku dynamicznego.
-Analiza wielkości wydatku energetycznego podczas różnych czynności ruchowych.
-Oglądanie filmu: Wydolność beztlenowa.
Ćwiczenie 9
Fizjologia wysiłków fizycznych cz. 2
Reakcje układu krążenia i oddychania na wysiłki dynamiczne. Charakterystyka czynności ustroju podczas
wysiłków statycznych.
Część praktyczna:
-Analiza wybranych wskaźników czynności układu krążenia i oddychania (częstości skurczów serca,
wentylacji minutowej płuc, poboru tlenu) podczas wysiłku dynamicznego o stałej intensywności).
-Badanie zmian częstości skurczów serca i ciśnienia tętniczego krwi podczas wysiłku
statycznego typu „handgrip”.
Ćwiczenie 10
Wydolność fizyczna i czynniki ją determinujące.
Pojęcie wydolności fizycznej. Fizjologiczne podłoże wydolności fizycznej. Zmiany zdolności wysiłkowej
w zależności od płci.
- Oglądanie filmu: Wydolność tlenowa.
Ćwiczenie 11
Zmęczenie i wypoczynek.
Pojęcie i klasyfikacja zmian zmęczeniowych. Przyczyny i objawy zmęczenia. Powysiłkowa restytucja
czynności układu krążenia i oddychania. Spłata długu tlenowego. Odczucie ciężkość wysiłków
fizycznych.
Część praktyczna:
-Ocena subiektywnej ciężkości wysiłku – skala Borga.
-Określanie zmian częstości skurczów serca oraz ciśnienia tętniczego krwi w okresie restytucji
powysiłkowej.
Ćwiczenie 12
Kolokwium.
Ćwiczenie 13
Zaliczenie.
Tematyka wykładów:
1. Budowa i funkcje mięśni szkieletowych. Teoria skurczu komórek mięśniowych. Pojęcie i typy
jednostek motorycznych.
2. Sposoby pozyskiwania energii w komórkach mięśniowych. Rodzaje włókien mięśniowych.
3. Budowa i podział układu nerwowego i jego rola w utrzymywaniu homeostazy. Wyzwalanie i nerwowa
kontrola czynności ruchowych (pojęcie jednostki ruchowej, ośrodki rdzenia kręgowego, kora ruchowa,
jądra podkorowe, móżdżek).
4. Nerwowa kontrola podstawowych czynności życiowych (ośrodki wegetatywne pnia mózgu, budowa
i czynność układu autonomicznego). Budowa i podstawowe funkcje składników krwi.
5. Budowa i czynność układu krążenia – cz. 1 serce
6. Budowa i czynność układu krążenia cz. 2 krążenie obwodowe
7. Budowa i czynność układu oddechowego (mechanika oddychania, podstawy wymiany gazowej w
płucach, nerwowa i chemiczna regulacja oddychania).
8. Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Źródła energii do pracy mięśniowej w zależności od czasu trwania,
intensywności i rodzaju wysiłku fizycznego.
9. Czynniki kształtujące sprawność zaopatrywania ustroju w tlen podczas wysiłków fizycznych.
Adaptacja układów krążenia i oddychania do wysiłków dynamicznych i statycznych.
10 Wydolność fizyczna i czynniki ją kształtujące.
11.Zmęczenie jako fizjologiczne następstwo pracy (rodzaje, przyczyny i rola zmęczenia).
12.Termoregulacja
13.Wpływ podstawowych właściwości środowiska gazowego na czynność ustroju.
Fizjologiczne aspekty wysiłków fizycznych wykonywanych w środowisku wodnym.
Literatura podstawowa:
Birch K., Mac Laren D., George K. „Fizjologia sportu” PWN , Warszawa 2009
Górski „Fizjologiczne podstawy wysiłków fizycznych” PZWL Warszawa 2001
Górski „Fizjologia człowieka” PZWL, Warszawa 2010
Jaskólski A. „Fizjologia wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka” AWF Wrocław 2005.
Kozłowski, Nazar „Wprowadzenie do fizjologii klinicznej” PZWL Warszawa 1995
Kubica R. Podstawy fizjologii pracy i wydolności fizycznej. Skrypt AWF Kraków 1995.
Mc Laughlin, Stamford, White „Fizjologia człowieka” PWN, Warszawa, 2008
Ronikier A. Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji. Centralny Ośrodek Sportu
Warszawa 2008
9. Traczyk , Trzebski „Podstawy fizjologii człowieka z elementami fizjologii stosowanej
i klinicznej”. PZWL Warszawa 1989
9. Traczyk „Fizjologia człowieka w zarysie” PZWL 1992
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Literatura uzupełniająca:
1. Gieremek K. Zmęczenie i wypoczynek. Odnowa biologiczna. AWF Katowice, 2000.
2. Dobrzański T.: Medycyna wychowania fizycznego i sportu. Wyd.Sport i Turystyka Warszawa
1989
3. Kozłowski S. „Granice przystosowań” Wiedza Powszechna, Warszawa, 1986