Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka
Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr
Stacjonarne studia I stopnia
Rok akademicki 2014/2015
Tematyka ćwiczeń:
1. Podstawy elektrofizjologii komórek.
Sprawy organizacyjne.
Pojęcie pobudliwości i jej miary (chronaksja i reobaza). Geneza potencjału spoczynkowego.
Fazy potencjału czynnościowego w komórce mięśnia szkieletowego.
Część praktyczna:
1. Film dydaktyczny: Wyznaczanie progu pobudliwości mięśnia łydkowego żaby. Porównanie progu
pobudliwości nerwu i mięśnia szkieletowego. Skurcz wtórorzędny.
Czynniki wpływające na pobudliwość tkanek.
2. Fizjologia mięśni szkieletowych.
Sarkomer jako podstawowa jednostka czynnościowa mięśnia szkieletowego. Rodzaje skurczów w mięśniach
szkieletowych. Właściwości mięśni szkieletowych. Czynniki kształtujące siłę mięśniową.
Część praktyczna:
1. Skurcz izotoniczny i izometryczny – film.
2. Pomiar siły mięśni ręki – dynamometria.
3. Ocena wpływu zmęczenia na siłę mięśniową.
4. Wyznaczenie wielkości pracy wykonanej oraz rozwijanej mocy podczas wysiłku typu step-test.
3. Fizjologia układu nerwowego.
Podstawy czynności komórki nerwowej. Podział funkcjonalny układu nerwowego. Pojęcie i rodzaje odruchów.
Czas reakcji odruchowej.
Część praktyczna:
1. Badanie wybranych odruchów u człowieka:
-odruch kolanowy
-odruch rogówkowy
-odruch źreniczny.
-odruch włókienkowy
-odruchów przedsionkowo-rdzeniowych: - próba Romberga, - próba mijania, - test marszu.
2. Badanie grupowego czasu reakcji prostej i złożonej według Boringa.
3. Badanie sprawności psychoruchowej przy użyciu miernika reakcji.
4. Fizjologia krążenia.
Mechaniczny cykl pracy serca. Wskaźniki elektrycznej i mechanicznej pracy serca (EKG, częstotliwość
skurczów serca, objętość wyrzutowa, pojemność minutowa serca, tony serca).
Układ naczyniowy i jego funkcje. Tętno tętnicze. Ciśnienie tętnicze.
Część praktyczna:
1. Osłuchiwanie tonów serca.
2. Badanie spoczynkowej częstotliwości skurczów przy użyciu sportestera.
3. Badanie spoczynkowego tętna metodą palpacyjną.
4. Obserwacja fali tętna.
5. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi metodą osłuchową.
6. Obliczanie objętości wyrzutowej (według wzoru Starra) i pojemności minutowej serca oraz średniego
ciśnienia tętniczego krwi.
5. Fizjologia krążenia.
Regulacja czynności układu krążenia. Badanie wpływu wybranych czynników na układ krążenia.
Część praktyczna:
1. Wpływ siły ciążenia na czynność układu krążenia – próba aktywnej pionizacji.
2. Wpływ podwyższonego ciśnienia w śródpiersiu na układ krążenia – próba Valsalvy.
3. Reakcja układu krążenia na lokalne oziębienie - próba oziębieniowa (zanurzenie ręki do zimnej wody).
6. Kolokwium z tematów 1 – 5.
7. Fizjologia układu oddechowego.
Mechanika oddychania. Wskaźniki mechanicznej czynności układu oddechowego (objętości i pojemności
statyczne i dynamiczne płuc, wentylacja minutowa płuc). Oddechowa funkcja krwi.
Część praktyczna:
1. Obserwacja mechaniki oddychania na modelu Dondersa.
2. Spirometria - badanie pojemności życiowej płuc i natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej.
3. Wyznaczanie spoczynkowej i maksymalnej dowolnej wentylacji minutowej płuc.
4. Badanie czasu dowolnego bezdechu.
5. Analiza podstawowych wskaźników układu czerwonokrwinkowego i ich norm.
6. Obliczanie pojemności tlenowej krwi.
8. Przemiana materii i energii
Podstawowa i spoczynkowa przemiana materii. Warunki wyznaczania podstawowej przemiany materii.
Kalorymetria bezpośrednia i pośrednia.
Część praktyczna:
1. Analiza składu powietrza wydechowego w warunkach spoczynkowych.
2. Wyznaczanie spoczynkowej przemiany materii metodą kalorymetrii pośredniej.
9. Sprawność zaopatrzenia w tlen podczas wysiłków fizycznych.
Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Pojęcie deficytu tlenowego, równowagi czynnościowej i długu tlenowego.
Adaptacja krążenia i oddychania do wysiłków fizycznych.
Część praktyczna:
1. Reakcje układu krążenia i oddychania na wysiłki dynamiczne:
- o supramaksymalnej intensywności.
- o stałej, submaksymalnej intensywności.
2. Wyznaczanie długu tlenowego podczas wysiłku o stałej, podprogowej intensywności.
10. Zmęczenie jako fizjologiczne następstwo pracy.
Rodzaje, przyczyny i objawy zmęczenia. Przebieg procesów wypoczynkowych.
Część praktyczna:
1. Wyznaczenie skuteczności restytucji (WSR) częstości tętna po wysiłku:
- dynamicznym o stałej, submaksymalnej intensywności
- dynamicznym o supramaksymalnej intensywności
2. Badanie wpływu wysiłku statycznego na czynność układu krążenia – efekt Lindharda.
3. Ocena czynności układu krążenia na podstawie powysiłkowej restytucji tętna – próba Ruffiera.
4. Analiza wskaźników równowagi kwasowo-zasadowej krwi w spoczynku i podczas wysiłków.
11. Wydolność ogólna i jej wskaźniki.
Pojęcie wydolności ogólnej i czynniki ją determinujące. Wskaźniki i metody oceny wydolności fizycznej.
Pułap tlenowy jako wskaźnik wydolności fizycznej.
Część praktyczna:
1. Wyznaczanie pułapu tlenowego metodą pośrednią – test Astranda-Ryhming:
- step test
- próba na cykloergometrze
2. Analiza norm wielkości pułapu tlenowego w jednostkach bezwzględnych i względnych w zależności
od płci i wieku.
3. Wyznaczanie pułapu tlenowego metodą bezpośrednią – film.
12. Kolokwium z tematów 7 - 11.
13. Zaliczenie.
Tematyka wykładów:
1. Podstawy elektrofizjologii komórek (pojęcie pobudliwości, potencjał spoczynkowy i czynnościowy).
2. Fizjologia mięśni szkieletowych: molekularne podstawy skurczu (teoria ślizgowa skurczu, sprzężenie
elektrowydzielnicze, sprzężenie elektromechaniczne).
3. Fizjologia układu nerwowego: podział układu nerwowego, czynność komórek nerwowych
(przewodnictwo nerwowe, przekaźnictwo nerwowe), zjawiska zachodzące w ośrodkach nerwowych.
4. Fizjologia układu nerwowego: nerwowa kontrola ruchu (pojęcie i rodzaje jednostki ruchowej, ośrodki
ruchowe rdzenia kręgowego i pnia mózgu, kora ruchowa, układ piramidowy, układ pozapiramidowy,
móżdżek).
5. Fizjologia układu nerwowego: nerwowa kontrola czynności wegetatywnych ustroju (ośrodki
wegetatywne pnia mózgu, układ autonomiczny). Hormony.
6. Fizjologia krążenia: właściwości mięśnia sercowego, prawo serca, hemodynamiczny cykl pracy serca,
funkcje układu naczyniowego, obiegi krwi i ich funkcje.
7. Fizjologia krążenia: regulacja pracy układu krążenia. Fizjologia krwi.
8. Fizjologia układu oddechowego: mechanika oddychania, zasady wymiany gazowej w płucach, funkcja
oddechowa krwi.
9. Fizjologia układu oddechowego: nerwowa i chemiczna regulacja oddychania.
10. Fizjologia wysiłków fizycznych: Podstawowe zmiany przystosowawcze w układzie krążenia podczas
różnych typów wysiłków fizycznych.
11. Zmiany czynności układu oddechowego w czasie wysiłków fizycznych.
12. Pojęcie, rodzaje, objawy i skutki zmęczenia podczas wysiłków fizycznych..
13. Pojęcie wydolności ogólnej i specjalnej. Fizjologiczne podłoże wydolności ogólnej ustroju.
Sprawność funkcji zaopatrzenia tlenowego ustroju jako podstawowy czynnik determinujący
wydolność ogólną ustroju.
Literatura podstawowa:
1. Górski „Fizjologiczne podstawy wysiłków fizycznych” Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa
2001
2. Górski „Fizjologia człowieka” Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010
3. Górski „Fizjologia wysiłku i treningu sportowego” Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2011
4. Halicka-Ambroziak „Wskazówki do ćwiczeń z fizjologii dla studentów wychowania
5. fizycznego” Skrypt AWF Warszawa 1996
6. Jaskólski A. „Fizjologia wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka” AWF
7. Wrocław, 2005.
Literatura uzupełniająca:
Birch K., Mac Laren, K. George „Fizjologia sportu” PWN, Warszawa 2008
Bullock , Boyle , Wang „Fizjologia” Urban&Partner, Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 1997
Ganong „Podstawy fizjologii lekarskiej” PZWL Warszawa 1994
Konturek „Fizjologia człowieka” Urban &Partner, Wrocław 2007
Kozłowski, Nazar „Wprowadzenie do fizjologii klinicznej” PZWL Warszawa 1995
Traczyk , Trzebski „Podstawy fizjologii człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej”.
PZWL Warszawa 1989
7. Dobrzański T.: Medycyna wychowania fizycznego i sportu. Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1989
8. Kubica R.: Podstawy fizjologii pracy i wydolności fizycznej. Skrypt AWF Kraków 1995
9. Mc Laughlin D., Stamford J., White D. „Fizjologia człowieka” PWN , Warszawa 2008
10. Ronikier A. Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji. Centralny Ośrodek Sportu Warszawa
2008
1.
2.
3.
4.
5.
6.