Błona komórkowa (plazmolemma) – otacza komórke od zew

advertisement
Błona komórkowa (plazmolemma) – otacza komórke od zew. jest barierą, a
jednocześnie umozliwia kontakt cytoplazmy ze środowiskiem zew. Składa się z
lipidów, białek i cukrów. Lipidy to głównie fosfolipidy, i nieznaczne ilości
glikolipidów. Białka występują w postaci białek powierzchniowych luźno
związanych z błoną i białek integralnych ściśle z nią związanych. Cukry
występują w połaczeniu z białkami błonowymi i lipidami warstwy zew. błony
tworząc warstwę powierzchniową komórki – glikokaliks. Błona jest
dynamiczną częścią kom. pełniącą wiele istotnych cech – odbiera i przekazuje
sygnały, może wytwarzać struktury powierzchniowe w postaci mikrokosmków i
rzęsek, bierze udział w wytwarzaniu połaczeń międzykom., uczestniczy w
wykonywaniu ruchów wewnątrzkomórkowych i całej komórki. Glikokaliks
chroni komórkę przed szkodliwymi czynnikami fizycznymi i chemicznymi,
uczestniczy w zjawiskach rozpoznawania komórek, wytwarzaniu kontaktów
międzykomórkowych i łaczeniu się komórek w zespoły tkankowe. Transport
bierny – następuje gdy cząsteczki transportowane rozpuszczają się w błonie i
dyfundują na drugą stronę zgodnie z gradientem stężeń, bez zużywania energii i
bez pomocy białek. Transport ułatwiony – jest zgodny z gradientem stężeń,
biorą w nim udział białka transportowe obecne w błonie. Transport ten nie
wymaga nakładu energii. Białka transportowe mogą wystepować w postaci
kanałów i białek nośnikowych. Kanały wodne i kanały jonowe mogą być stale
otwarte lub częsciej otwierają się pod wpływem zmiany potencjału błonowego
albo pod wpływem specyficznych substancji – np. ligandów którymi mogą być
np. chormony i neuromediatory. Białka nosnikowe wiążą transportowane
cząsteczki po jednej stronie i po konformacji uwalniają je po drugiej stronie
błony. Transport aktywny – przeciwny gradientowi stężeń cząsteczki
przenoszone są za pośrednictwem białek nośnikowych zuzywających energię
pochodzącą z hydrolizy ATP. Pompa sodowo – potasowa – Energia uzyskana z
hydrolizy ATP wykorzystywana jest do transportu jonów K+ do komórki a
jonów Na+ z komórki. Przemieszczeniu temu towarzyszy zmiana konformacji
ATP-azy. Transport pęcherzykowy: egzocytoza, endocytoza: pinocytoza
(substancja płynna), fagocytoza (ciała stałe).
JĄDRO KOMÓRKOWE – CAŁA informacja DNA. kształt jest rózny, mają
charakter kwaśny ze względu na obecność DNA i RNA. Jądro składa się z
chromatyny jądrowej, jąderka, macierzy jądrowej oraz otoczki jądrowej.
Chromatyna jądrowa – zbudowana jest z DNA, białek histonowych i
niehistonowych. Występuje w postaci grudek i ziarenek bez
charakterystycznych cech strukturalnych. Podczas podziału komórki z
chromatyny powstają chromosomy.
Podstawową jednostką budującą
chromatynę jest nukleosom. Jąderko – charakteryzuje się dużą różnorodnością
co do liczby, kształtu i wielkości co zależu od stanu funkcjonalnego komórki.
Jąderko nie jest otoczone błoną. W skłąd jąderka wchodzą: chromatyna
jąderkowa, ziarna, włókienka, białka jąderka. Funkcją jąderka jest wytwarzanie
podjednostek rybosomów. Macierz jądrowa – wypełnia przestrzeń między
składnikami jądra. Część rozuszczalna nazwana jest kariolimfą, a pozostałe
części widoczne w mikroskopie w postaci włókienek i ziaren tworzy
nukleoszkielet, który warunkuje odpowiednią organizację składników jądra.
Otoczka jądrowa – jest wew. barierą między nukleoplazmą a cytoplazną.
Zbudowana jest z dwuch błon miedzy którymi znajduje się przestrzeń
okołojądrowa. Błona zew. ma na powierzchni rybosomy i jhest połaczona z
siateczką śródplazmatyczną szorstką. Błona wew. od strony karioplazmy
wzmocniona jest blaszką jądrową utworzoną z sieci nukleofilamentów.
SZKIELET KOMÓRKI – tworzą mikrotubule, mikrofilamenty, filamenty
pośrednie. Mikrotubule – zbudowane są z podjednostek tubuliny. Mikrotubule
sa strukturami spolaryzowanymi i na terenie cytoplazmy nieustannie się
przebudowują. Mikrotubule tworzą sięc odpowiedzialną za rozmieszczenie
organelli błoniastych komórki (siateczka śródplazmatyczna, aparat golgiego).
Nadają kształt komórce. Za pośrednictwem mikrotubul i towarzyszących im
białek motorycznych odbywa się transport pęcherzyków i organelli kom.
Tworzą wrzeciono kariokinetyczne, umożliwiając precyzyjny rozdział
chromosomów podczas podziału komórek. Mikrofilamenty – zbudowane sa z
białka aktyny. Filamenty aktynowe tworzą szkielet podtrzymujący błonę
komórkową, z która wiązą się za pomocą białek kotwiczących. Tworzą warstwę
korową cytoplazmy, której obecnośc chroni komórkę przed urazami
mechanicznymi. Fragmentacja siecie filamentów aktynowych zwiększa
płynność cytoplazmy i ułatwia zmianę kształu komórki, odgrywa zasadniczą
rolę w przemiszczaniu się komórek u możliwia endocytoze, egzocytozę i
transport wewnątrzkomórkowy. Filamenty pośrednie – utworzone są z białek
fibrylarnych. Nadają komórkom odporność mechaniczną, uczestniczą w
wytwarzaniu połaczeń międzykmoórkowych, utrzymują kształt komórek,
wzmacniają strukturę wypustek cytoplazmatycznych.
Centriole – sa to cylindryczne struktury zbudowane z 9 koncentrycznie
ułożonych tripletów mikrotubul regularnie rozmieszczonych na kształt turbiny.
Triplety powiązane sa ze sobą białkami fibrylarnymi odchodzacymi od
mikrotubul brzeżnych. W komórkach interfazowych obok dojrzałej centrioli
pierwotnej występuje zwrócona do niej prostopadle centriola wtórna i wspólnie
z białkową otoczką tworzą one centrosom. Biora udział w tworzeniu wrzeciona
kariokinetycznego, odpowiedzialne są za reprodukcję nowych centrioli a także
uczestnicza w wytworzeniu ciałek podstawnych. Rybosomy – widoczne sa w
cytoplazmie jako struktury ziarniste. Zbudowane są z rRNA i białek.
Podjednostki rybosowmów mała i duża łaczą się tworząc pojedynczy rybosom a
powiązane nicią mRNA tworzą zespoły okreslane mianem polirybosomów.
Rybosomy uczestnicza w syntezie białek. Siateczka śródplazmatyczna:
występuje w cytoplazmie niemal wszystkich komórek tworząc system
kanalików i cystern ograniczonych błoną cytoplazmatyczną. Wew. siateczki
komórka magazynuje wodę i elektrolity. Siateczka śródplazm. ziarnista –
tworzy system spłaszczonych cystern pokrytych na zew. powierzchni
rybosomami. Duże ilości tej siateczki występują w komórkach intensywnie
syntetyzujących białka np. komórkach plazmatycznych produkujących
immunoglobuliny, w komórkach gruczoły mlekowego. Siateczka śródplazm.
gładka – jest miejscem syntezy lipidów, pewnych etapów syntezy i przemiany
hormonów steroidowych. Uczestniczy w przemianie glukozy oraz odpowiada za
modyfikację i segrefację białek dostarczanych z siateczki szorstkiej. Szczególnie
zmodyfikowana występuje we włóknach mięśniowych gdzie nazywana jest
siateczką sarkoplazmatyczną i pełni tam role magazynu jonów Ca++.
APARAT GOLGIEGO – zlokalizowany jest w sąsiedztwie jądra
komórkowego. Jest to struktura błoniasta utworzona ze spłaszczonych
ułożonych rónwolegle cystern i towarzyszących im pecherzyków. Może być
utworzony z jednego lub wielu diktiosomów. Aparat Golgiego uczestniczy w
przebudowie i recyrkulacji błon dzięki wytwarzaniu pęcherzyków
transportujących białka i lipidy przeznaczone do wbudowania w plazmalemme
lub błony organelli komórkowych. Modyfikuje, sortuje i pakuje w odpowiednie
pęcherzyki dostarczane do aparatu produkty wytwarzane w siateczce
śródplazmatycznej. Produkuje lizosomy oraz zagęszcza powstającą wydzielinę
przemieniając wakuoole zagęszczające w ziarna wydzielnicze.
Lizosomy – to pęcherzyki otoczone błoną w których przebiegają procesy
rozkłądy związków wilekocząsteczkowych przy udziale enzymów
hydrolitycznych działających w kwaśnym pH. Powstają przez fucję
wytwarzanych w aparacie Golgiego pęcherzyków hydrolazowych z innymi
pęcherzykami zawierającymi materiał przeznaczony do strawienia. Lizosomy
uczestnicza w trawieniu wewnątrzkomórkowym, przbudowie struktur
komórkowych i usuwaniu zuzytych lub uszkodzonych organelli komórkowych.
Peroksysomy – nazywane również mikrociałkami są kulistymi pęcherzykami
zawierającymi enzymy oksydaycjne i w odróżnieniu od lizosomów nie łaczą się
z innymi pęcherzykami. Główną ich funkcją jest utlenianie wielu substancji,
redukcja nadltlenku wodoru, współudział w B-oksydacji kwasów tłuszczowych,
synteza niektórycj lipidów i metabolizm cholesterolu. Proteasomy – Są to
organella o cylindrycznym kształcie utworzone przez komleks białek, głównie
proteaz. Występują licznie zarówno w cytoplazmie jak i w jądrze komorkowym.
Ich funkcja polega na pozalizosomowej hydrolizie białek. Proteasomy
zapobiegaja akumulowaniu w cytoplazmie nieprawidłowych białek regulują
cykl komórkowy. Rozkładają także niekótre antygeny do peptydów.
Mitochondia – to organella komórkowe owalne lub pałeczkowate których
zasadnicza funkcją jest wytwarzanie i przekształcanie energii potrzebnej
komórkom do jej procesów metabolicznych. Otoczone są dwiema błonami
odgraniczającymi przestrzeń międzybłonową, wnętrze wypełnia macierz
mitochondrialna. Nowe mitochondria powstają w wyniku ich podziału. Energia
w mitochondriach wytwarzana est jest w wyniku przemiany kwasu
pirogronowego i utleniania krótkich łańcuchów kwasów tłuszczowcyh .
Wytworzone w mitochondrium ATP jest transportowane do cytoplazmy które
jest wykorzystywane w metabolixmie komórki. Wtręty cytoplazmatyczne –
zalicza się tutaj glikogen, lipidy, twory krystaliczne i wtręty barwnikowe. W
wielu komórkach sa one stałymi składnikami cytoplazmy, będąc efektem ich
funkcji a niekiedy wystepują w komórkach okresowo.
TKANKA NABŁONKOWA: komórki nabłonkowe dzięki wytwarzaniu
połaczeń międzykomórkowych scisle do siebie przylegają tworzac zwarty układ
jendo lub wielo warstwowy. Substancji międzykomórkowej jest niewiele.
Wszystki nabłonki zawsze spoczywajką na błonie podstawnej która jest
bezkomórkowa warstwą zbudowana głównie z kolagenu, proteoglikanów i
glikoprotein. Błona podstawna jest granica między nabłonkiem a leżącą niżej
tkanką łączną. Nabłonki są niunaczynione. Odżywanie konórek nabłonkowych
odbywa się drogą dyfuzji substancji odżywczych z naczyń krwionośnych z
leżącej poniżej tkanki łacznej. W tkance nabłonkowej wyróżnia się część
szczytową zwróconą do powierzchni ciała oraz część podstawną spoczywającą
na błonie podstawnej. Nabłonki okrywające: izolują wrażliwe środowisko
wew. org. od świata zew. Wyróżnia się: nabłonek jednowarstwowy płaski –
płaskie kom. centralnie położone jądro, cytoplazma mająca postać cienkich
wypustek ułożonych wokół jądra. Wyściela pęcherzyki płucne, kłebuszki
nerwowe, naczynia krwionośne i limfatyczne, nabłonek jednowarstwowy
sześcienny – z komórkami o kształcie sześcianów występuje w jajnikach,
oskrzelikach oddechowych, nabłonek jednowarstwowy walcowaty – jądra tych
wysokich komórek leżą bliżej podstawy. Występuje w dużych przewodach
wyprowadzających niektórych gruczołów, nabłonek wielorzędowy - komórki są
różnej wysokości. Wszystkie komórki spoczywają na błonie podstawnej.
Nabłonek ten spotyka się w drogach oddechowych., nabłonek wielowarstwowy
płaski nierogowaciejący – składa się z wielu warstw komórek. Komórki
warstwy głębszej walcowate spoczywają na błonie podstawnej. Wyżej znajduje
się kilka pokładów komórek wielobocznych połaczonych desmosami. Im bliżej
powierzchni komórki stają się coraz bardziej spłaszczone. Nie ma warstwy
rogowej. Występuje w jamie ustnej gardle, przełyku, pochwie i odbycie.,
nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący - składa się z wielu warstw
komórek. Komórki warstwy głębszej walcowate spoczywają na błonie
podstawnej. Wyżej znajduje się kilka pokładów komórek wielobocznych
połaczonych desmosami. Im bliżej powierzchni komórki stają się coraz bardziej
spłaszczone tworząc kolejno warstwę ziarnistą oraz rogową. Pokrywa całą
powierzchnię ciała – zwany jest naskórkiem , nabłonek wielowarstwowy
sześcienny – dwie do trzech warstw komórek sześciennych. Wystepuje w
dużych przewodach wyprowadzającyh trzustki, ślinianek, nabłonek
wielowarstwowy walcowaty – diwe lub trzy warstwy komórek walcowatych.
Występuje w cewce moczowej męskiej, spojówce.
STRUKTURY POWIERZCHNIOWE KOMÓREK NABŁONKOWYCH:
glikokaliks – pokrywa grubą warstwą od zewnątrz szczytowa powierzchnię
błony komórek nabłonkowych. Jest to warstwa utworzona głównie przez
glikoproteiny, glikolipidy, proteoglikany. Nadaje ona właściwości antygenowe
komórką i tkankom, absorbuje pewne substancje na powierzchni komórek, może
też pełnić funkcję ochronną. mikrokosmki – są nieruchomymi wypustkami
błony komórkowej. Zwiększają znacznie wolną powierzchnię komórek,
potęgując procesy absorpcyjne. Występują głównie na powierzchni komórek
żołądka, jelit i kanalików nerkowych. prążkowanie podstawne – są to
wpuklenia bony komórkowej podstawnej części komórki. Między fałdami błony
komórkowej układają się pionowo mitochondria, co nadaje bazalnej częsci
komroki wygląd proążkowany. Wpływa to na zwiększenie powierzchni
aktywnej komórki, biorącej udział w transporcie substancji. rzęski – długie
ruchome wypustki błony komórkowej. Wystepują na powierzchni komórek
nabłonka oskrzeli i jajowodów, powodując przesuwanie się odpowiednio śluzu
lub komórki jajowej. Połączenia mędzykomórkowe – połączenia zamykające
– ma wygląd przeplatających się wzajemnie linijnych pasm. W ten sposób
powstaje połączenie nieprzepuszczsalne, zamykające szczelnie przestrzeń
międzykomórkową. Występuje na bocznej powierzchni komórek w pobliżu jej
szczytu. Połączenia zwierające – są miejscami mechanicznego i bardzo silnego
zwarcia błon komórkowych sąsiadujących komórek. Za prawidłowe przyleganie
błon komórkowych odpowiedzialne są białka błonowe zwane czadsteczkami
adhezyjnymi. Połączenie to uczestniczy w utrzymywaniu kształtu komórek oraz
reguluje rozkład sił napięcia działających na komórkę. Połączenia jonowo –
metaboliczne – są punktowymi połaczeniami błon komórkowych. Między
błonami istnieje niewielka przestrzeń w której występują kanały zwane
koneksonami. Przez połaczone ze sobą kanał mogą swobodnie przenikać z
komórki do komórki małe cząsteczki np. jony. Błona podstawna - tworzy
granice między tkanka nabłonkowa a leżącą poniżej tkanka łączną. Jest cienką
warstwą substancji mędzykomórkowej na której spoczywają komórki
nabłonkowe. Błona ma rózną grubość i budowę. Utworzona jest głównie przez
kolagen, proteoglikany i glikoproteidy, Uczestniczy ona także w wymianie
mietabolicznej między nieunaczynonm nabłonkiem a tkanka łaczoną oraz
różnicowanie się komórek nabłonkowych.
TKANKA NERWOWA – ma zdolnośc odbierania bodźców pochodzących ze
środowiska zew. lub wew. Są one przekształcane na odpowiednie impulsy oraz
przekazywane do odpowiednich ośrodków w celu sterowania całym
organizmemem. Wystepuje we wszystkich narżadach organizmu. Tkanka ta
zbudowana jest z komórek nerowych i ich wypustek oraz zakończeń
nerwowych. Komórki nerwowe – sa duże. Wypsutki cytoplazmatyczne
neurocytów to liczne i rozgałęxione dendryty oraz pojedyncza wypustka osiowa
czyli akson. Obszar komórki obejmujący jądro i cytoplazmę okołojądrowa nosi
nazwę perikarionu. Jednostką morfologiczno-funkcjonalna jest neuron czyli
neurocyt. W zależności od kształtu perikarionu wyróżnia się komórki:
piramidalne, gruszkowate, wieloboczne, gwiaździste, owalne. Z ilości wypustek
dzielą się na jednobiegunowe, dwubiegunowe, wielobiegunowe. Komórki z
długim aksonem – sa elementami ośrodkowego lub obwodowego układu
nerwowego lub łacza oba układy z receptorami lub efektorami. Komórki z
krótkim aksonem – to neurony wstawkowe łaczące komórki nerwowe w
złożonym systemie czynnościowym. Składniki neuroplazmy: perikarion – to
centrum metaboliczne neuronu. W środku znajduje się duże okrągłe jądro. Jego
wnętrze wypełnia karioplazma. Stałym składnikiem nukleoplazmy jest jąderko.
W komórkach nerwowych samic w okolicy jąderka wystepuje grudka
chromatyny płciowej tworząca ciałko Barra. Szczególnie dobrze rozwinięta jest
siateczka śródplazmatyczna ziarnista. Skupiska tych błon wraz z rybosomami
cytoplazmatycznymi tworzą tygroid który uczestniczy w syntezie białek
strukturalnych, białek błonowych, cytoszkieletu i neuromediatorów.
Mitochondria rozmiesczone sa nierównomiernie w neuroplazmie.
Charakterystycznym skłądnikiem cytoszkieletu neuronu są twory włókienkowe:
neurofilamenty – występują w perikarionie i w wypustkach neurocytu w
których biegną równolegle do siebie. neurotubule – na ich powierzchni
wystepują liczne różnej długości wypustki, wiążą one ze soba elementy
cytoszkieletu. Ziarna lipofuscyny – są prawdpodobnie pochodzenia
lizosomalnego. ich liczba wzrasta z wiekem a także w skutek zaburzeń
metabolizmu komórki. W ich skłąd wchodza lipidy, białka i niewielkie ilości
węglowodanów.
Wypustki neurocytu – MIEJSCEM RECEPTOROWYM BODŹCÓW JEST
BŁONA KOMÓRKOWA OTACZAJĄCA PERIKARION I WYPUSTKI
CYTOPLAZMATYCZNE. Dendryty przekazuja sygnały dochodzace z
zewnątrz do ciała komórkowego a akson prowadzi impuls odśrodkowo to
znaczy do nastepnego neuronu lub efektora. Dendryty - są często na całej
długości bogAto rozgałęzione. Na ich powierzchni można zauwazyć drobne
uwypuklenia zwane pączkami dendrytycznymi – dochodza do nich aksony
innych komórek nerwowych tworzących synapsę. Występują tu także liczne
wolne rybosomy, mitochondria i czasami elementy aparatu Golgiego. Akson –
jest pojedyncza wypustką która na całej swej długości ma stałą średnicę.
Nieliczne boczne odgałęzienia odchodza od aksonu pod kątem prostym dopiero
one się rozgałęziają tworząc tak zwane drzewko końcowe którego elementy
wchodza w skład synaps. Miejsce wyjśa neurytu z perikarionu nazywa się
wzgórkiem aksonalnym. W aksonie znajdua się nieliczne mitochondria i
kanaliki siateczki śródplazmatycznej gładkiej. Zasadniczym składnikiem
aksoplazmy są neurotubule i neurofilamenty. Włókna nerwowe – jest wypustką
komórki nerwowej zwaną włóknem osiowym. Jest to akson lub rzadziej długi
dendryt. Od zew. otaczają go jedna lub dwie osłonki – rdzenna czyli mielinowa
oraaz glejowa czyli reurolema. Obie są wytworami komórek glejowych .
Osłonka mielinowa jest tworem białkowo – lipidowym. Osłonka rdzenna nie
jest ciągła, lecz składa się z segmentów. Każdy z nich mielinizuje odrębna
komórka gleju. Segmenty oddzielone sa odcinkami bezmielinowymi zwanymi
przewężeniami Ranviera. W pobliżu węzła zanikają poszczególne blaszki
osłonki w związku z tym włonko osiowe okryte jest tu tylko aksolemą.
Segmenty między przewężeniami Ranviera nosza nazwę międzywęźli. w
obwodowym układzie nerwowym włókna nerwowe aż do najdrobniejszych
rozgałęzień okryte sa osłonką zwaną neurolemą. Niekótre włókna sa dodatkowo
odoczone osłonką leżąca pod neurolemą tzw. osłonka rdzenną (mielinową).
Obydwie otoczki są wytworem komórek Schwana.(lemocytów). Osłonka
Schwanna powstaje pierwsza. Wspomafa ona swoim metabolizmem wypustkę
komórki nerwowej. Włókna osiowe występują w zagłębieniu cytoplazmy
zwanym lożą. Osłonka rdzenna powstaje jako wtórna struktura włókna wskutek
zagłębiania się aksonu w komórkę Schwanna. Z błony komórkowej lemocytu
tworzy się mezakson wew. a w końcu mezakson zew.
Mechanizm przewodzenia impulsów nerwowych .[Dla włókien
bezmielinowych] aksolema podobnie jak błona całego neuronu cechuje się
polaryzacją elektryczną. Za przewodzenie odpowiadają śródbłonowe białka
aksolemy tworzące kanały sodowe. Otwarcie ich pod wpływem bodźców i nagły
przepływ jonów sodowych do aksolemy wywołuje lokalną depolaryzację która
w postaci fali prznosi się na sąsiednie obszary błony. Obecna tam pompa Na+/K+
przywraca pierwotne różnice w rozmieszczeniu obu jonów i wytwarza
ponownie polaryzację błony. [dla włókien mielinowych] osłonka rdzenna płeni
role izolatora. Kanały dla jonów Na+ zlokalizowane są w przewężeniu
Ranviera. Tutaj powstaje pole elektryczne które przenosi się do następnego
węzła – przewodnictwo skokowe. SYNAPSA jest to połączenie czynnościowe,
w którym następuje przekazywanie impulsu nerwowego z jednej komórki
nerwowej do drugiej. Synapsa chemiczna – odcinek persynaptyczny to
kolbkowato rozdęte końcowe rozgałęzienie aksony. Zawiera ono mitochondria,
neurotubule oraz charakterystyczne pęcherzyki synaptyczne z nerumediatorami.
Klasycznymi neuroprzekaźnikami są serotonina, noradrenalina, dopamina,
acetylocholina. W błonie pęcherzyków znajdują się białka biorące udział w
procesie ezgocytozy, są to synaptofizyna i synaptotagmina. Odcinek
postsynaptyczny to błona otaczająca perikarion, dendryt lub akson. W odcinku
tym pod błoną wystepuja drobne filamenty, tworząc rabek postsynaptyczny. Na
powierzchni natomiast znajdują się receptory wiążące mediatory. Obie częsci
synapsy oddziela szczelina synaptyczna. Po dojściu impulsu do częscie
presynaptycznej błony pęcherzyków synaptycznych łaczą się z aksolemą.
Neuromediator w wyniku egzocytozy przedostaje się przez szczeline do błony
postsynaptycznej gdzie reaguje z odpowiednimi dla siebie receptorami, które
otwierają kanały jonowe. W synapsach pobudzających powoduje to przepływ
jonów i powstanie impulsu nerwowego czyli depolaryzacji. W synapsach
hamujących otwierają się kanały chlorowe i napływające do komórki jony
wywołuja hiperpolaryzację. Synapsa elektryczna – wskutek zredukowania
szczeliny synaptycznej, błony odbydwu biegunów spotykają się ze sobą. Ten
rodzaj synaps ma charakter połaczenia typu nexus. Przez kanały białkowe
przenikają jony i niewielkie cząsteczki Dzięki temu fala fepolaryzacji
przenoszona jest szybko bez opóźnień. U człowieka nie wystepuje
TKANKA MIĘŚNIOWA: organizacja mięsnia szkieletowego – otoczony jest
tkanka zwaną namięsną której pasma wnikają do wnętrza rozdzielając włókna
mięśniowe na pęczki. Tkanka łaczna otaczająca pęczki nazywa się omesną.
Każde pojedyncze włókno mięśniowe otoczone jest blakszą zew. Tkanka łaczna
łaczy włókna mięsniowe, prowadzi naczynia i nerwy oraz wiąże mięsień z
kością za pomocą ścięgien. Do każdego włókna dochodzi zakończenie nerwu
zwane płytką motoryczną . Grupa włókien mięśniowych unerwionych przez
jedno włókno nerwowe nazywa się jednostką motoryczną. Miofibryle – tworza
pęczki, biegną równolegle do osi długiej włókna i wypełniają prawie całą
komórkę. Jednostką strukturalną miofibryli jest sarkomer czyli odcinek
miofibryli między dwiema liniami Z. W skład sarkomeru wchodzi więc linia Z,
połowa prążka I, prążek A, połowa prążka I i linia Z. mikrofilament cienki –
zwany aktynowym – zbudowany jest z 3 białek: aktyny, tropomiozyny i
troponiny. Dwie skręcone aktyny F tworzą rdzeń miofilamentu cienkiego. Na
ten aktynowy rdzeń nawinięte są fibryle tropomiozyny. W pewnych odstępach
rpzyczepiona jest globularna troponina. miofilament gruby – zwany
miozynowym, zbudowany jest z białka fibrylarnego zwanego miozyną. Każda
cząsteczka miozyny zbudowana jest z dwuch łańcuchów cięzkich tworzących
części wydłużone. Na jednym z końców tworzą się po dwie główki zbudowane
z łańcuchów lekkich. Każda główka ma miejsce wiązania aktyny oraz ATP.
Rdzeń zbudowany jest ze skręconych łańcuchów ciężkich miozyny, a główki
wystaja na zew. tego rdzenia. Triada Mięśniowa – tworzą ją kanalik T oraz
dwie cysterny brzeżne. Kanaliki te są rurkowatymi wpukleniami sarkolemy
przebiegającymi poprzecznie w stosunku do miofilamentów na granicy każdego
prążka A i I. Obok każdego kanalika T biegną dwie cysterny brzeżne które są
częścią siateczki sarkoplazmatycznej gładkiej. Cysterny te mają zdolność
gromaczenia jonów wapnia. Mechanizm skurczu – bodziec nerwowy w postaci
acetylocholiny powoduje depolaryzację sarkolemy w tym wszystkich kanalików
T. Powoduje to otwarcie kanałów wapniowych cystern, powodując wzrost
stężenia jonów wapnia w cytoplazmie. Obie główki miozyny rozkładają ATP
dzięki czemu wykonują naprzemienne ruchy i główki miozyny kroczą po
aktynie. W efekcie miofilamenty cienkie wsuwają się pomiędzy miofilamenty
grube co powoduje skracanie sarkomerów. Zjawisko to zachodzi jednocześnie
we wszystkich sarkomerach wszystkich miofibryli całego włókna powodując
jego skurcz.
Mięsień gładki – komórki tego mięsnia są wrzecionowate i nie mają
poprzecznego prążkowania. Obok cech kurczliwości komórki te mają
właściwości fibroblastów i mogą produkowqać kolagen, elastynę oraz
proteoglikany. Mają centralnie położone wydłużone jądro i skupione obok niego
organella komórkowe. Nie mają triad lecz system błon gładkich pod sarkolemą.
Mikrofilamenty tworza krzyżująca się sieć pączków. Wskłąd tych pączków
wchodzą głównie miofilamtny cienkienkie i nieliczne miofilamenty grube.
Skurcz podobnie jak w prążkowanym mięsniu polega na przesuwaniu się główki
miozyny po aktynie. Cechą charakterystyczną tych komórek są ciałka gęste
występujące w cytoplazmie lub płytki mocujące przyłaczone do sarkolemy.
Tkanka łaczna zwarta (włóknista zbita) – liczba fibriblastów jest w niej
znacznie mniejsza niż w luźniej. W substanci m.kom. dominują włókna
kolagenowe nad istotą podstawową. Jest wytrzymała na rozciąganie. o utkaniu
nieregularnym – posiada grube pęczki włókien kolagenowych przebiegających
w róznych kierunkach tworząc sieć przestrzenną. Tkanka ta występuje w skórze
właściwej powiężiach i rozcięgnach. O utkaniu regularnym – buduje ścięgna i
więzadła. Szczególnie grube pęczki włókien kolagenowych przebiegają ró1)
nolegle wzdłuż osi długiej scięgien i więzadłę. Pomiędzy pęczkami włokien
kolagenowych leżą fibrocyty zwane komórkami ścięgnistymi. Tkanka łączna
luźna – jest to materiał wypełniający przestrzenie między innymi tk. i
narzadami. Zawiera ona pęczki włókien kolagenowych, sieć włókien
sprężystych oraz pojedyncze włókna siateczkowe. Obecne sa tutaj wszystkie
typy komórek tkanki łącznej (fibroblasty, makrofagi, komórki plazmatyczne,
mastocyty, nieliczne komórki tłusczowe) oraz komórki migrujące z krwi.
Chrząstka – zbudowana jest z chondrocytów oraz dobrze rozwiniętej subst. m.
kom. składającej się z włókien i istoty podstawowej zwanej macierzą. Chrząstka
nie zawiera naczyń krwionośnych ani limfatycznych i nie jest unerwiona.
Pokryta jest ochrzęstną. Chrząstka zaliczana jest do tkanek o bardzo niskim
metabolizmie. Wyróżna się tk chrzęstną szklistą, włóknistą i sprężystą. Tkanka
kostna zbita – zbudowane z niej są trzony kościdługich. Występują tutaj cztery
rodzaje blaszek: blaszki podstawowe zew. , blaszki podstawowe wew. blaszki
systemowe, blaszki międzysystemowe. Jednostką budującą jest osteon (system
Haversa). W skład każdego osteonu wchodzi kanał osteonu (kanał Haversa) i
ułożone wokół niego blaszki osteonu. Między blaszkami lub w obrębie belaszek
znajdują się jamki kostne od których odchodza kanalike przebijające blaszki. Za
pośrednictwem siecie kanalików kostnych zostają połaczone wszystkie jamki
jednego osteonu. W miejscu wnikania naczyń krwionośnych od okostnej
powstają kanały Volkmanna. Penetrują one kość zbitą w poprzek systemów
Haversa. Wszystkie powierzchni kości pokryte są warstwą tkanki łacznej,
zwanej okostna lub śródkostną.
Download