Światowy Dzień Zdrowia 2014 r. „Choroby wektorowe

Światowy Dzień Zdrowia 2014 r. „Choroby wektorowe - małe ukąszenie, duże zagrożenie”
fot. CDC , Komar Aedes aegypti – wektor dengi i
żółtej gorączki
fot. CDC, Pluskwiak Triatoma infestans – wektor
choroby Chakasa (Trypanosomozy amerykańskiej)
fot. CDC, Muchówka Phlebotomus papatasi –
wektor leiszmaniozy
fot. CDC, Komar widliszek Anopheles funestus –
wektor malarii
fot. CDC, Kleszcze (rodzaju Ixodes ) – wektory min.
boreliozy, kleszczowego zapalenia mózgu
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w rocznicę swojego powstania (7 kwietnia)
wskazuje na wiodący w danym roku kalendarzowym obszar do działań w zakresie zdrowia
publicznego. Tegoroczne obchody Światowego Dnia Zdrowia będą przebiegały pod hasłem
„Choroby wektorowe – małe ukąszenie, duże zagrożenie”, skupiając się na przeciwdziałaniu
chorobom przenoszonym na ludzi przez inne organizmy (wektory).
Wektory to organizmy (komary, muchówki, kleszcze, inne stawonogi bądź mięczaki) ,
które przenoszą patogeny lub pasożyty z zakażonego człowieka (lub zwierzęcia) na innego
człowieka (lub zwierzę). Przykładem wciąż groźnej choroby pasożytniczej na świecie jest malaria,
która w 2010 roku pochłonęła 660 000 ofiar.
Większość chorób przenoszonych przez wektory występuje na terenach tropikalnych i
subtropikalnych – w rejonach świata, do których coraz częściej i liczniej podróżujemy, dlatego
też planując wyjazd warto skonsultować się z lekarzem, zapoznać się z wymaganiami
dotyczącymi obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych oraz innymi koniecznymi
działaniami profilaktycznymi.
WHO zaleca:
Wektory (komary, muchówki, kleszcze) – małe
organizmy, które przenoszą groźne choroby mogą
być dla Ciebie poważnym zagrożeniem (miedzy
innymi gdy podróżujesz)
Już podczas jednego ukąszenia mogą przenieść na
człowieka czynniki wywołujące takie choroby jak:
Malaria, Denga, Leiszmanioza, Borelioza, Żółta
gorączka, Japońskie zapalenie mózgu
Na choroby rozprzestrzeniane przez wektory
umiera na świecie milion ludzi rocznie. Więcej niż
połowa populacji świata jest na nie narażona.
Proste środki ochrony:

wykonaj szczepienia ochronne (przeciwko
żółtej gorączce, japońskiemu zapaleniu
mózgu)

zainstaluj w oknach (także wejściach do
pomieszczeń) siatki chroniące przed owadami

noś odzież w jasnych kolorach z długimi
rękawami i długimi nogawkami

stosuj środki odstraszające insekty (repelenty)

śpij pod moskitierą

pozbądź się stojącej wody, w której
namnażają się komary (zalegającej w takich
miejscach jak stare pojemniki, doniczki, zużyte
opony, itp.)
Informacje dla podróżujących w różne rejony świata:
www.medycynatropikalna.pl
(Wojskowy Instytut Medyczny, Zakład Epidemiologii i Medycyny Tropikalnej)
Choroby przenoszone przez wektory endemiczne min. w Polsce – kleszcze:
BORELIOZA (choroba z Lyme)
- wywoływana przez bakterie - krętki z rodzaju Borrelia burgdorferi, afzelii i garinii
- choroba przewlekła, przebieg fazowy, wielonarządowy, zmiany dotyczą głównie skóry, systemu
nerwowego, serca, narządu wzroku, stawów a czasem innych narządów,
- charakterystyczny rumień w miejscu wkłucia kleszcza w pierwszym okresie choroby pojawia się
u niemal 70-80% zakażonych osób(w bardziej zawansowanym stadium choroby może pojawiać
się na ciele w miejscu niezwiązanym z wkłuciem/ bądź nawet w kilku miejscach)
fot. CDC, Rumień wędrujący - czerwona plamka lub grudka, z której w ciągu 4-30 dni powstaje rozszerzający się,
zaczerwieniony pierścień (rumień, często w części środkowej przejaśniony lub zasiniały; tzw. „bawole oko”) o średnicy
przekraczającej 5 cm, niebolesny, nieswędzący, ustępuje samoistnie zwykle po kilku dniach lub miesiącach, nawet bez
leczenia – samoistne ustąpienie nie oznacza wyleczenia!
- przechorowanie boreliozy nie chroni przed ponownym zakażeniem, nie ma szczepionki przeciwko boreliozie,
- mnogość i różnorodność objawów klinicznych często powodem błędnego rozpoznania i leczenia pacjenta na inne
choroby, niż borelioza
KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU
- wywoływane przez wirusy z rodziny Flaviviridae
- choroba ośrodkowego układu nerwowego, dwufazowa (etap infekcji z objawami
grypopodobnymi i faza neurologiczna),
- do zakażenia człowieka, oprócz przetransmitowania wirusów przez wkłutego w skórę kleszcza,
może także dojść na drodze pokarmowej, po spożyciu niepasteryzowanych produktów
mlecznych zwierząt zakażonych Flavivirusami przez kleszcze,
- jest dostępna szczepionka, w Programie Szczepień Ochronnych w Polsce zalecana osobom
przebywającym
na terenach o nasilonym występowaniu tej choroby w szczególności: osobom zatrudnionym przy
eksploatacji lasu, stacjonującemu wojsku, funkcjonariuszom straży pożarnej i granicznej,
rolnikom, młodzieży odbywającej praktyki oraz turystom i uczestnikom obozów i kolonii,
- szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu nie daje trwalej odporności do końca
życia, wymaga dawek przypominających co 3-5 lat,
- szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu nie chroni przed boreliozą,
fot. ISW Group on TBE, larwy, nimfa i dorosła samica kleszcza
Kleszcze żerujące na człowieku w każdej z faz rozwojowych (larwa, nimfa, osobnik dorosły) mogą
przenosić zakażenie. Cykl życiowy kleszcza trwa ok. 2-3 lat, w tym czasie każde stadium ma
swojego żywiciela (osobniki różnych lub tego samego gatunku). Żywicielami kleszczy mogą być
gady, ptaki (szczególnie gatunki poszukujące pożywienia i gniazdujące w niższych warstwach
roślinności, na ziemi), ssaki. Aktywność kleszczy zależy miedzy innymi od temperatury otoczenia,
wzrasta wiosną i jesienią. Bytują one na obszarach lasów liściastych i mieszanych, obszarach
trawiastych, w gęstych zaroślach, paprociach, a także w parkach miejskich i na obrzeżach osiedli
mieszkaniowych otoczonych terenami zielonymi.
fot. ISW Group on TBE
ZACHOWANIA CHRONIĄCE PRZED CHOROBAMI PRZENOSZONYMI PRZEZ KLESZCZE:
- dokładne osłanianie ciała podczas przebywania na terenach siedlisk kleszczy (obszary
zadrzewione – parki, lasy, obszary porośnięte roślinnością trawiastą): koszula z długim rękawem,
długie spodnie i zakryte buty, nakrycie głowy – najlepiej jasne kolory, na których będzie widać
wędrujące po ubraniu kleszcze poszukujące na ciele człowieka miejsca wkłucia,
- unikanie siadania /leżenia w wysokiej trawie i pod krzewami, unikanie siadania na zwalonych
pniach drzew,
- używanie repelentów, czyli preparatów, których zapach odstrasza owady kłujące i ssące,
- staranne oglądanie odzieży i skóry ciała (miejsca za uszami, szyja, owłosiona skóra głowy,
zgięcia pod kolanami, zgięcia łokci, brzuch – okolice pępka, pod piersiami) każdorazowo po
powrocie z obszaru, na którym mogą występować kleszcze,
- gotowanie mleka pochodzącego od krów, kóz i owiec (na których także żerują kleszcze),
pasteryzowanie produktów mlecznych,
- szczepienia ochronne (kleszczowe zapalenie mózgu),
- w przypadku stwierdzenia obecności kleszcza na skórze, odpowiednie jego usunięcie
(chwytając kleszcza tuż przy skórze naszego ciała, pociągnąć zdecydowanym ruchem ku górze nie wolno kleszcza wykręcać, wyciskać ani smarować tłuszczem czy innymi substancjami),
zdezynfekowanie miejsca po wkłuciu,
- w przypadku pojawienia się rumienia/innych niepokojących objawów konieczna jest
konsultacja lekarska.
fot. ISW Group on TBE, ssący kleszcz
Informacje dotyczące chorób odkleszczowych:
www.pzh.gov.pl/kleszcze/index.php
www.kleszczeinfo.pl
www.borelioza.org
fot. ISW Group on TBE, usuwanie kleszcza