ameryka_polnocna_zag..

Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej
Portalu www.szkolnictwo.pl
Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie
w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie
i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania
w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.
AMERYKA PÓŁNOCNA zagadnienia przyrodnicze
Justyna Drop
Ameryka Północna – Położenie geograficzne

Ameryka Północna – kontynent o powierzchni
24 242 000 km²
(co stanowi 16,3% całkowitej powierzchni lądów na
kuli ziemskiej),

Jest kontynentem położonym prawie w całości na
półkuli zachodniej (kilka wysp archipelagu Aleutów
leży na półkuli wschodniej) oraz północnej,
obejmując północną część Ameryki.

Wraz z Ameryką Południową, z którą łączy się
wąskim (47 km) Przesmykiem Panamskim, nosi
nazwę Nowego Świata.

Na północnym wschodzie wąska (ok. 35 km)
Cieśnina Beringa oddziela Amerykę Północną od
Azji.

Północne, wschodnie i południowe brzegi kontynentu
oblewają wody Oceanu Atlantyckiego, zachodnie Oceanu Spokojnego.

W obrębie Ameryki Północnej wyróżnia się
Amerykę Środkową. W jej skład wchodzi
Międzymorze (położone między przesmykiem
Tehuantepec, a Przesmykiem Panamskim) oraz
wyspy położone na Morzu Karaibskim, m. in.
Wielkie i Małe Antyle oraz Bahamy.
Skrajne punkty Ameryki Północnej










Rozciągłość południkowa Ameryki Północnej (7170 km)
zbliżona jest do równoleżnikowej (ok. 6700 km).
Na stałym lądzie Ameryki Północnej
najdalej na północ (71°58’N) wysunięty jest
Przylądek Murchisona na półwyspie Boothia w Kanadzie,
na południu (7°12’N) przylądek Mariato
na półwyspie Azuero w Panamie,
najdalej na wsch. (55°40’W) przylądek Saint Charles
na półwyspie Labrador w Kanadzie,
na zachodzie (168°04’W) Przylądek Księcia Walii
na półwyspie Seward w Stanach Zjednoczonych.
Najdalej wysunięte punkty kontynentu:
na północy - Kap Morris Jesup (83°40'N),
na południu - Wyspa Kokosowa (5°32'N),
na zachodzie - Przylądek Wrangla (172°25′E),
na wschodzie - Przylądek Północno-Wschodni (11°00'W).
Skrajne punkty stałego lądu
Skrajne punkty kontynentu
Ukształtowanie powierzchni

Ameryka Północna jest kontynentem silnie rozczłonkowanym, średnia odległość od morza
wynosi tu 470 km, maksymalnie - powyżej 1680 km.

Linia brzegowa jest najdłuższa spośród wszystkich kontynentów i wynosi 75 500 km.

Największymi półwyspami są:
Labrador na wschodzie (1,5 mln km2), Jukatan na południu (150 tys. km2), Kalifornijski na
południowym zachodzie (144 tys. km2)
i Floryda na południowym wschodzie (110 tys. km2).

Wyspy zajmują łącznie 4,1 mln km2 (16,7% powierzchni kontynentu), z czego ponad połowę
(2,2 mln km2) przypada na Grenlandię.

W obrębie Ameryki Północnej znajdują się także: Archipelag Arktyczny (łącznie 1,3 mln km2)
na północy, Nowa Fundlandia (113 tys. km2) na wschodzie, Wielkie Antyle i Małe Antyle
(łącznie 221 tys. km2) i
Bahamy (14,3 tys. km2) na południu oraz wyspa Vancouver (31,3 tys. km2), Archipelag
Aleksandra (36,8 tys. km2) na zachodzie i Aleuty (37,8 tys. km2) na północnym zachodzie.
Bahamy – krajobraz
jednej z około 700
przepięknych wysp
Rzeźba terenu
Amerykę cechuje południkowy układ głównych
form rzeźby terenu. W zachodniej części kontynentu
ciągną się potężne góry: Kordyliery,
 Na wschód od gór leży pas równin: Wielkie Równiny
Niziny zajmują środkową część kontynentu: Niziny
Wewnętrzne i Nizina Zatokowa położona nad
Zatoką Meksykańską,
 Na wschód od pasa nizin ciągnie się rozległy,
niewysoki łańcuch górski Appalachów
(Mt. Mitchell 2037 m n.p.m.),






Ameryka Północna cechuje się wielkim
urozmaiceniem ukształtowania pionowego.
Średnia wysokość tej części świata wynosi 781 m
n.p.m., bez wysp 677 m n.p.m. (drugie miejsce po
Azji na kuli ziemskiej).
Ponad 1/4 powierzchni leży powyżej 1000 m n.p.m.,
natomiast ponad 60% powierzchni kontynentu
zajmują obszary położone poniżej 500 m n.p.m.
Najwyższym wzniesieniem Ameryki Północnej jest
szczyt McKinley (6194 m n.p.m.) w Kordylierach
Północnych,
Najniższym wzniesieniem - dno Doliny Śmierci w
Kordylierach Środkowych (do 86 m p.p.m.).
Mount McKinley (6195 m), znajdujący się
na Alasce jest najwyższym szczytem
Ameryki Północnej. Indianie nadali mu
nazwę Denali, co oznacza „Dom Słońca”.
Tworzy on jedną z największych
deniwelacji na świecie, gdyż podnóże góry
leży na wysokości 450 m. Największą
trudność dla wspinaczy stanowią bardzo
niskie temperatury oraz huraganowe wiatry
Appalachy w Karolinie Północnej
Mount Mitchell najwyższy szczyt
Appalachów.
Należy do Pasma
Błękitnego.
Osiąga wysokość
2037 m n.p.m.
Budowa geologiczna

Ukształtowanie powierzchni Ameryki nawiązuje do jej budowy geologicznej.

Na tarczach oraz platformach prekambryjskich położone są niziny i wyżyny, czyli północno –
wschodnia i centralna część kontynentu,

Appalachy, stare góry o łagodnych stokach i niewielkich wysokościach bezwzględnych,
znajdują się w strefie fałdowań paleozoicznych,

Kordyliery to młode góry fałdowe, powstałe w orogenezie alpejskiej.

Kordyliery leżą na styku płyt kontynentalnych i oceanicznych, czyli w strefie aktywnej
sejsmicznie. Częstymi zjawiskami są tam wybuchy wulkanów, trzęsienia ziemi.
O aktywności Kordylierów świadczą liczne pęknięcia skorupy
ziemskiej w ich obrębie. Najbardziej znany jest uskok San Andreas
w Kalifornii. Ma on ok. 1200 km długości i stanowi granicę między
dwiema płytami litosfery: pacyficzną i północnoamerykańską. Płyty
te przemieszczają się względem siebie średnio 5 cm na rok. Na
skutek aktywności sejsmicznej uskoku San Andreas, Kalifornia
nawiedzana jest przez trzęsienia ziemi. Najpotężniejsze z nich miało
miejsce w 1906 roku w San Francisco. Zginęło wówczas 3 tysiące
osób.
Klimat Ameryki Północnej

Wielka rozciągłość południkowa Ameryki Północnej sprawia, że leży ona w obrębie
wszystkich stref klimatycznych, występujących na kuli ziemskiej

Na klimat Ameryki bardzo duży wpływ ma rzeźba terenu. Południkowy układ form górskich
sprzyja przemieszczaniu się mas powietrza w kierunku północnym lub południowym. Dlatego w
Ameryce Północnej chłodne powietrze dociera niekiedy aż do wybrzeży Zatoki Meksykańskiej.

Ważnym czynnikiem wpływającym na klimat Ameryki, zwłaszcza na ilość opadów
atmosferycznych, są także prądy morskie.

Zachodnie wybrzeża kontynentu znajdują się pod wpływem zimnego prądu Kalifornijskiego, który
sprawia, że ilość opadów na zachodnim wybrzeżu jest niewielka.

Na wybrzeżach wschodnich swoje wpływy zaznaczają ciepłe prądy morskie: Karaibski i Zatokowy,
przyczyniające się do zwiększenia sum opadów.

Wpływ O. Spokojnego jest ograniczony do wąskiej strefy nadbrzeżnej, wpływ zaś Oceanu
Atlantyckiego, sięgający wprawdzie dalej w głąb kontynentu, wygasa częściowo na linii
Appalachów.

Roczna suma opadów od poniżej 250 mm na pd.-zach. i pn. krańcach Ameryki Północnej (na
obszarach pustynnych poniżej 100 mm), 250-1000 mm w środk. części, powyżej 1000 mm na pd.wsch., do 2000-6000 mm na zach. stokach Kordylierów, w zach. Kanadzie oraz na zach. i wsch.
stokach gór w Ameryce Środkowej.
 średnie temperatury w lipcu od
poniżej 10°C na pn. i pn.-wsch. (na
Grenlandii ok. 0°C) do 28°C na pd. i
33°C nad Zat. Kalifornijską; w
Dolinie Śmierci zanotowano jedną z
najwyższych temperatur w świecie
— 56,7°C,
Temperatury w lipcu
Średnie temperatury w styczniu wahają się od
poniżej -30°C na pn. (we wnętrzu Grenlandii
poniżej -40°C) do ponad 10°C na wybrzeżach
Zat. Meksykańskiej i w Kalifornii oraz do 27°C
na pd. krańcach Ameryki Północnej (Panama);
Temperatury w styczniu
Roślinność

Roślinność Ameryki Północnej jest uwarunkowana przede wszystkim strefowością
klimatyczną. Zwężanie się kontynentu ku południowi oraz oddziaływanie zbiorników
wodnych i prądów morskich sprawia, że granice stref roślinnych na zachodzie kontynentu są z wyjątkiem strefy równikowej - wysunięte dalej na północ niż na wschód.

Wielkie obszary strefy arktycznej pozbawione są szaty roślinnej (zajmują je pustynie
arktyczne zwane barrens) bądź też pokryte skąpą roślinnością tundrową.

Strefa umiarkowana chłodna pokryta jest borealnym lasem szpilkowym ( tajga
kanadyjska)porastającym wielkie obszary półwyspu Labrador, Niżu Kanadyjskiego i niższych
partii Kordylierów Północnych.

W strefie umiarkowanie ciepłej występują różnorodne lasy mieszane i liściaste, na obszarach
o suchszym klimacie przechodzące kolejno w lasostepy (prerie), suche stepy i formacje
półpustynne.

Typowa dla strefy podzwrotnikowej roślinność twardolistna występuje tylko w zachodniej
części kontynentu, część środkową porastają formacje trawiaste, a wilgotną wschodnią wilgotne, częściowo wiecznie zielone lasy.

Głównymi formacjami strefy zwrotnikowej są pustynie i półpustynie. Na wschodzie
pojawiają suche, widne lasy zwrotnikowe.

W strefie podrównikowej prawie brak formacji sawannowych, przeważają tu okresowo
wilgotne lasy.

Obszary strefy równikowej porasta wiecznie zielony las równikowy.
Wybrane Krajobrazy roślinne Ameryki Północnej
• Tajga - porasta znaczne połacie
półwyspu Labradorskiego, Niziny
Hudsona oraz niższe pięta Kordylierów
Północnych. Charakterystycznymi
gatunkami drzew są tutaj: sosna, jodła,
świerk biały i czarny, modrzew, tuja
oraz kilka gatunków brzóz. Dość często
formacjom leśnym towarzyszą bagna i
torfowiska.

Wielkie Równiny, krajobraz prerii, w
głębi Góry Skaliste. Preria, suche stepy
i formacje półpustynne. Pod
roślinnością trawiastą wytworzyły się
między innymi najżyźniejsze gleby
Ameryki Północnej, zwane
czarnoziemami stepowymi.
Fauna Ameryki Północnej
 Świat zwierzęcy południowej części kontynentu jest zbliżony do






południowoamerykańskiego.
Żyją tu takie zwierzęta jak: tapiry, pancerniki, leniwce, tukany i ary. Ponadto fauna
Antyli charakteryzuje się znacznym udziałem endemitów. Pozostała część Ameryki
Północnej posiada faunę zbliżoną do europejskiej, przy czym brakuje tu typowych dla
tej strefy rodzin: wielbłądowatych, jeżowatych, słoniowatych i naczelnych.
Lasy liściaste, występujące głównie na wschodzie, zamieszkuje jeleń wirgiński i
skunks.
Lasy borealne zamieszkuje: łoś amerykański, jeleń wapiti, karibu, wilk oraz
endemiczny kozioł śnieżny.
Na dalekiej północy, w strefie okołobiegunowej, charakterystycznymi gatunkami są:
białe niedźwiedzie polarne, woły piżmowe, renifery, zające bielaki, foki
grenlandzkie, morsy i sowy polarne.
Na obszarach górskich możemy spotkać, m. in. niedźwiedzia grizli i czarnego, owcę
gruborogą i białą, bobra, nutrię. Dalej na południu żyje puma.
Na terenach prerii do końca XIX wieku występowały wielkie stada bizonów. Masowo
wybijane uratowały się tylko dzięki ścisłej akcji ochronnej w Stanach Zjednoczonych i
Kanadzie. Współcześnie możemy spotkać je tylko w parkach narodowych.
Zwierzęta Ameryki Północnej
Leniwiec
Wół piżmowy
Jeleń wapiti
Puma
Wody powierzchniowe Ameryki Północnej
Zajmujący zachodnią część kontynenty
łańcuch górski Kordylierów wpływa na
ukształtowanie się asymetrii pomiędzy
zlewiskami Oceanu Atlantyckiego i
O.Arktycznego (77,1% powierzchni),

Najdłuższymi rzekami są:
Mackenzie (4 240 km),
Missisipi (3 778 km),
Jukon (3 180 km),
Rio Grande (3 030 km) i
Kolorado (2 330 km).
Zlewisko Oceanu
Atlantyckiego
a Oceanu Spokojnego (tylko 18,7%).
Obszary bezodpływowe kotlin
wewnętrznych w pasmach Kordylierów
zajmują 4,2% .
Zlewisko Oceanu
Arktycznego
Zlewisko Oceanu
Spokojnego

Obszary
bezodpływowe
•
•
•
•
•
Najdłuższy system rzeczny tworzy Missisipi ze swym najdłuższym dopływem Missouri
(5 969 km). Missisipi posiada również największe dorzecze (3,2 mln km2) i niesie najwięcej wody,
odprowadzając do Zatoki Meksykańskiej 17,5 tys. m3/s.
Znaczną część powierzchni kontynentu zajmują jeziora, tworzące największy na Ziemi pas
pojezierny, ciągnący się od Oceanu Arktycznego po Appalachy.
Największe jeziora Ameryki Północnej są pochodzenia tektoniczno-polodowcowego: Górne - drugie
co do wielkości jezioro świata (82,4 tys. km2), Huron (59,6 tys. km2), Michigan (57,8 tys. km2),
Wielkie Jezioro Niedźwiedzie (31,1 tys. km2) i Wielkie Jezioro Niewolnicze (28,5 tys. km2).
Jeziora Górne, Huron, Michigan, Erie i Ontario tworzą największy na świecie system Wielkich
Jezior. Są one zarazem największym skupiskiem wody słodkiej na Ziemi. Jeziora są pochodzenia
tektoniczno-polodowcowego, znajdują się na pograniczu Kanady i USA.
Pomiędzy jeziorem Erie a Ontario znajduje się najsłynniejszy wodospad świata - Niagara o
wysokości 60 m.
System Wielkich Jezior
Podświetlona Niagara nocą
 Około 9% Ameryki Północnej zajmują obszary zlodowacone, w skład których wchodzi
lądolód pokrywający prawie całą Grenlandię
(1,6 km2 i 3 500 m grubości),
 czapy lodowcowe na wyspach wschodniej części Archipelagu Arktycznego oraz
zlodowacenie górskie w Kordylierach.
 W Kordylierach Północnych, w Górach Św. Eliasza występują największe na Ziemi
lodowce dolinne, których czoło zanurza się w wodach Pacyfiku, z najbardziej znanym Malaspina (3,8 tys. km2 i 600 km grubości). Pokrywa lodowa zalegająca w Ameryce
Północnej ustępuje swą wielkością tylko lodowej pokrywie Antarktydy.
Krajobrazy Grenlandii
Lodowiec Malaspina