stop cyberprzemocy, czyli jak reagować na przemoc w internecie.
advertisement
W klasie, szatni czy na boisku szkolnym dochodzi do aktów przemocy z użyciem telefonów komórkowych lub Internetu. Coraz częściej swoje konflikty z realnego świata dzieci i młodzież przenoszą w ten wirtualny, gdyż młodym ludziom wydaje się, że są tam anonimowi. Musimy zdać sobie z tego sprawę, że szkoła powinna temu przeciwdziałać. Nie zawsze jednak wiemy jak to skutecznie robić. Co robić kiedy CYBERPZEMOC jest już u nas w szkole? Rozwój Internetu powoduje zmianę obyczajowości zachowań w pewnych sytuacjach. Wielu uczniów czuje się bezradnych i nie wie, jak zachować się w przypadku, gdy ktoś krytykuje ich, ośmiesza, czy komentuje zachowanie. Wtedy właśnie konflikt przenoszą do mediów elektronicznych, co stało się w ostatnich latach poważną kwestią społeczną. Z badań wynika, że ponad 50% młodych internautów doświadcza w sieci różnych form przemocy. Specyfika Internetu i telefonów komórkowych powoduje, że nawet pozornie błahe akty cyberprzemocy mogą stać się dla ich ofiar poważnym problemem, z którym sobie nie radzą. Problem ten oczywiście dotyka szkół. Badania dzieci w wieku szkolnym pokazują, że nie tylko są one empatyczne, ale nie potrafią czytać emocji z twarzy innych ludzi. Siedząc bowiem przed komputerem nie ćwiczą komunikacji niewerbalnej. Swoje frustracje przenoszą często na grunt wirtualny, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji w świecie realnym. Wirtualne próby rozwiązywania przez nich konfliktów i problemów z którymi nie potrafią się uporać na co dzień, są niekiedy fatalne w skutkach. CYBERPRZEMOC: Jest to przemoc wyrażana za pomocą Internetu, czyli technologii informacyjnych, np.: portali społecznościowych, blogów, komunikatorów, czy nawet poczty elektronicznej lub telefonu komórkowego. Może przyjmować różne formy: straszenia, nękania, wyśmiewania, publikowania kompromitujących zdjęć lub filmów oraz podszywania się pod kogoś innego. Jeszcze do niedawna przemoc w Internecie postrzegano w kategoriach ochrony młodych ludzi przed dorosłymi. Nowe spektrum funkcjonowania młodych w sieci pokazało jednak, że często oni sami są nie tylko ofiarami, ale sprawcami i świadkami zachowań cyberagresywnych. ZNACZENIE ANONIMOWOŚCI Wynikiem rosnącej agresji w Internecie jest pozorne bezpieczeństwo zamieszczania w nim informacji lub zdjęć związane z anonimowością. To ona powoduje, że ludzie zachowują się w stosunku do innych tak, jak nie odważyliby się uczynić, stojąc z nimi twarzą w twarz. W świecie realnym zobaczyliby minę uczestnika relacji: zaskoczenie, wstyd, smutek a może nawet łzy. To mogłoby ostudzić lub zahamować emocje sprawcy i jego działania. Brak negatywnych konsekwencji zadawania komuś krzywdy sprzyja niestety dalszym okrutnym zachowaniom. Zjawisko to nazywane internetowym efektem odhamowania polega na braku odczuwania ograniczeń charakterystycznych dla kontaktów bezpośrednich. UJAWNIENIE CYBERPRZEMOCY Osobą zgłaszającą cyberprzemoc może być uczeń, rodzice, lub świadek zdarzenia. Pamiętać należy, że ofiara często wstydzi się i boi ujawnić kompromitujących ją zapisów lub zdjęć. W związku z tym stosuje się tak zwane skrzynki zaufania, gdzie można ujawnić agresję wirtualną anonimowo. Uczniowie powinni wiedzieć o istnieniu takiej skrzyni i muszą wiedzieć, że mogą być bezpieczni, ponieważ nikt nie będzie dociekał, kim są. Trzeba jednak młodzież uświadomić, że podawanie fałszywych informacji to także przemoc. Skrzynka taka nie może być „skarbnicą” donosów i epitetów pod adresem uczniów i nauczycieli – nie może być zabawą! PROCEDURA INTERWENCJI: • udzielenie pomocy i wsparcia ofierze, • • • • ustalenie okoliczności zdarzenia, zabezpieczenie dowodów, znalezienie sprawcy, wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy oraz praca nad zmianą postawy, • ochrona świadków wirtualnych wybryków. DZIAŁANIA WOBEC OFIARY CYBERPRZEMOCY: Ofiary to najczęściej uczniowie, którzy różnią się od swoich rówieśników, odbiegają od grupy. Osoby takie potrzebują wsparcia psychicznego i emocjonalnego. Często jest tak, że ofiara ma poczucie winy, uważa iż zasłużyła sobie na to co jej się przytrafiło. Zadaniem szkoły są działania mające na celu ochronę ofiary. Dlatego: • Zapewniamy go o słuszności poinformowania szkoły, • Informujemy go, że nikt nie ma prawa go tak traktować, • Zapewniamy, że szkoła nie toleruje takich zachowań i podejmie działania w celu ochronienia go, • Rozumiemy jego wstyd, zażenowanie, lęk, smutek, itp. WSKAZÓWKI KTÓRYCH MOŻE UDZIELIĆ NAUCZYCIEL UCZNIOWI, GDY TEN ZAWIADAMIA GO, ŻE ZOSTAŁ OFIARĄ WIRTUALNEJ PRZEMOCY: Unikaj kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadaj na smsy, maile, komentarze, Zastanów się nad zmianą swoich danych kontaktowych, np: numeru telefonu, adresu poczty, itp. Zabezpiecz dowody , zachowaj smsy, maile, mmsy, zdjęcia, filmy, pokaż je mnie lub rodzicom, Jeśli kontakt odbywał się przez komunikator, zablokuj możliwość kontaktowania się z Tobą osób spoza listy. PROCEDURA REAGOWANIA WOBEC OFIARY PRZEMOCY: UJAWNIENIE PRZYPADKU CYBERPRZEMOCY, ROZMOWA Z OFIARĄ I UDZIELENIEJEJ WSPARCIA I POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ, UJAWNIENIE OKOLICZNOŚCI ZAJŚCIA ZDARZENIA- SPOSÓB ROZPOWSZECHNIANIA ORAZ RODZAJ MATERIAŁÓW, ZABEZPIECZENIE DOWODÓW, USTALENIE SPRAWCÓW, POWIADOMIENIE DYREKTORA I PEDAGOGA. ANALIZA ZDARZENIA, POINFORMOWANIE RODZICÓW POKRZYWDZONEGO UCZNIA O ZDARZENIU, O DZIAŁANIU SZKOŁY, UDZIELENIE PORADY I POMOCY, MONITOROWANIE SYTUACJI UCZNIA, W RAZIE POTRZEBY ZAWIADOMIENIE POLICJI LUB SĄDU RODZINNEGO. PO INTERWENCJI WARTO MONITOROWAĆ SYTUACJĘ UCZNIA, SPRAWDZAĆ CZY AKTY PRZEMOCY NIA POWTARZAJĄ SIĘ, LUB CZY SPRAWCA SIĘ NIE MŚCI. ISTOTNA JEST RÓWNIEŻ STAŁA WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI I INFORMOWANIE ICH NA BIEŻĄCO O ETAPACH DZIAŁANIA SZKOŁY. WAŻNE! Wszystkie przypadki agresji i przemocy z wykorzystaniem technologii komputerowej powinny być zbadane , zarejestrowane, zabezpieczone. Wychowawca informuje pedagoga i dyrektora szkolnego, wraz z nimi analizuje sytuację i ustala plan działania, ustalenia sprawcy lub świadków. W działania włącza się również szkolny informatyk, który może pomóc zdobyć dowody, zabezpieczyć je oraz ustalić tożsamość sprawcy. ZABEZPIECZENIE DOWODÓW Wszystkie dowody cyberprzemocy należy zarejestrować i zabezpieczyć – zapisać datę, czas otrzymania materiału, treść wiadomości oraz dane sprawcy czy adres strony www, na której pojawiły się te materiały. Taka baza prawdopodobnie umożliwi nam znalezienie sprawcy, oraz szybkie usunięcie szkodliwych treści. Jeśli doszło do złamania prawa, to zabezpieczone materiały należy przekazać policji. ZNALEZIENIE SPRAWCY Dzisiejsza technologia umożliwia dotarcie do źródła wysłania wiadomości, ale podczas identyfikacji musimy wziąć pod uwagę fakt, że nie wskazuje ona jednoznacznie na sprawcę, gdyż ten posługuje się np: cudzym telefonem, e-mailem, nickiem, profilem w serwisie, albo wysyła sms-y z bramek internetowych. W ustaleniu sprawcy może pomóc sama ofiara, która wie kto ją prześladuje, lub domyśla się kto to może być. Bardzo często są to koledzy lub koleżanki z grupy rówieśniczej. DZIAŁANIA SŁUŻĄCE IDENTYFIKACJI SPRAWCY: 1) Skontaktować się z dostawcą Internetu, który może wykasować niepożądane treści oraz zidentyfikować konto sprawcy, czyli podać jego dane. Należy to jednak zgłosić na policję, gdyż danych osobowych nie można udostępniać osobom prywatnym, 2) Rozmowa z uczniami, którzy mogą być świadkami zajścia odwiedzającymi strony, mogą znać ich autora lub właściciela numeru telefonu, 3) Skontaktowanie się z operatorami sieci komórkowej, którzy mogą ustalić sprawcę, gdy numer telefonu nie jest zastrzeżony. Takie ujawnienie znów wymaga zawiadomienia policji JEŚLI SPRAWCA NIE ZOSTAŁ ZIDENTYFIKOWANY, NALEŻY BEZWZGLĘDNIE ZGŁOSIĆ SPRAWĘ NA POLICJĘ. DZIAŁANIA WOBEC SPRAWCY PRZEMOCY • Jeśli agresor został zidentyfikowany i jest uczniem szkoły, to powinien się nim zająć pedagog szkolny, który często jest koordynatorem takich działań w placówce. • Rozmowa ze sprawcą jest niezbędna. Sprawca powinien usłyszeć, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy, również cyberprzemocy. Naświetlamy mu konsekwencje jego działania względem ofiary jak i jego samego. Ważnym elementem rozmowy jest ustalenie sposobu zadośćuczynienia w stosunku do pokrzywdzonego. • Powiadamiamy rodziców sprawcy. Powinni oni poznać przebieg zdarzenia, materiały dowodowe, decyzję dyscyplinarną. KARAJĄC AGRESORA BIERZEMY POD UWAGĘ NASTĘPUJĄCE KWESTIE: • Czas trwania prześladowania, czy pojedynczy incydent, czy powtarzające się zdarzenia, • Rodzaj rozpowszechnionego materiału, • Świadomość popełnionego czynu, • Jak wiele wysiłku sprawca włożył w ukrycie swojej tożsamości, • Co było motywacją agresora, • Rozmiar upokorzenia którego doznała ofiara, • Trudność usunięcia materiałów z sieci, Jeżeli nie udało się ustalić sprawcy przemocy, należy: Przerwać akt cyberprzemocy, czyli zawiadomić administratora w celu usunięcia krzywdzących materiałów Bezwzględnie zawiadomić policję, która podejmie dalsze czynności w celu jego ustalenia. POMOC PSYCHOLOGICZNA Uczeń – sprawca cyberprzemocy powinien uzyskać w szkole pomoc w formie spotkań z psychologiem szkolnym. Istotą jest psychoedukacja ucznia polegająca na uspołecznianiu i socjalizacji tzn. pokazywaniu i uczeniu go metod rozwiązywania konfliktów, opanowania emocji, możliwości zachowań w trudnych sytuacjach. Ważne jest działanie mające na celu zrozumienie przez sprawcę konsekwencji jego czynów, zmianę postawy i postępowania. OCHRONA ŚWIADKÓW ZGŁASZAJĄCYCH PRZEMOC WIRTUALNĄ Profesjonalną opieką należy otoczyć również świadka przemocy. Nie powinien on być narażony na zemstę, lub groźby ze strony sprawcy. Obawiać się można faktu potraktowania go przez grupę rówieśniczą jako donosiciela. Koniecznie należy stworzyć mu poczucie bezpieczeństwa i okazać zrozumienie. Najlepsza sytuacja jest wtedy, gdy agresor nie domyśla się, kto zawiadomił szkołę o incydencie. Świadka zgłaszającego cyberprzemoc należy: zapewnić, że dobrze zrobił, docenić jego odwagę, nie upubliczniać jego udziału w sprawie, zdecydowanie nie konfrontować go za sprawcą. PRZYPADKI WYMAGAJĄCE WSPÓŁPRACY Z POLICJĄ I SĄDEM RODZINNYM Większość przypadków tego typu nie wymaga zgłaszania na policję czy do sądu rodzinnego i powinna być rozwiązywana przy użyciu dostępnych środków wychowawczych. Istnieją jednak takie sytuacje, które wymagają powiadomienia o sprawie sądu rodzinnego: Jeżeli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał dotychczasowego postępowania, dyrektor powinien pisemnie powiadomić o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny, szczególnie jeśli do szkoły docierają informacje o przejawach demoralizacji dziecka, Gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki wychowawcze, a ich zastosowanie nie przynosi żadnych pożądanych rezultatów, to dyrektor powinien zwrócić się do sądu rodzinnego z wnioskiem o podjęcie odpowiednich środków wynikających z Ustawy o postępowaniu z nieletnimi. WSKAZÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY: Często wydaje się nam, że dzieci, a już z pewnością młodzież wie, jakie środki bezpieczeństwa zachować, by uchronić się przed przemocą w sieci. Niestety wielokrotnie są zbyt ufni i naiwni. Oto wskazówki, które uchronić dziecko przed CYBERPRZEMOCĄ: ŻEBY ZANIM NIE DOŁĄCZYSZ KRZYWDZIĆ ŻEBY POMÓC ŻEBY ZANIM NIE ZANIM DASZ DAĆ SIĘ ZAUFASZ SIĘ SKRZYWDZIĆ NAMIERZYĆ portale nawet społecznościowe niewinny żart użyty zachęcają przy pomocy doinformacje wstąpienia Internetu wmoże ichdzieje szeregi, kogoś nigdy nie pozostawaj obojętny, jeśli widzisz, że komuś się bądź gdyostrożny, chcesz pamiętaj, wrzucić a jeśli że czujesz kontakty do sieci się w jakieś sieci zagrożony mogą z być powodu na bardzo swój czyjegoś temat, POMYŚL ABY SURFOWAĆ BEZPIECZNIE! skrzywdzić, dzięki nim traktuj można innych wprawdzie tak, jakbyś powiększyć sam chciał grono byćswoich traktowany. krzywda. Powiadom go októre tym, że zauważyłeś incydent, żeniejesteś zachowania niebezpieczne, zastanów się lubczy gdyż treści, warto niektórzy podawać znalazłeś udają swój wwniej adres Internecie, kogoś, zamieszkania, kim zgłoś tosą znajomych, rób niczego ale stajesz bezaby się zgody teżinnych dostępny i mu aprobaty dla innych ludzi, użytkowników którzy nie mają temu przeciwny i zamierzasz pomóc. Warto o wszystkim wNie realnym nazwę świecie, koniecznie szkoły oraz zaufanej ukryć swe osobie danych niedobre dorosłej, osobowych, intencje, dlatego dobrych intencji i zamiarów, dlatego sprawdźoczy poziom powiedzieć zaufanemu dorosłemu, bądź ostrożny w podawaniu informacji sobie prywatności danego portalu jest wystarczający, W celu ograniczenia zjawiska cyberprzemocy naszym zadaniem Jest dostarczenie uczniom wiedzy i umiejętności posługiwania się technologią komunikacyjną. Chodzi o uświadomienie zagrożeń płynących z użytkowania Internetu, telefonii komórkowej, a jednocześnie uczenie zasad odpowiedzialnego i bezpiecznego korzystania z tych technologii, aby nie stały się one narzędziem przemocy rówieśniczej. Istotne jest podkreślanie, że zasady społeczne obowiązujące w realnym życiu dotyczą również zachowania w Sieci. Nie ma odstępstw od reguł w nim obowiązujących. Uczniowie muszą wiedzieć, co mogą zrobić, jeśli coś takiego im się przydarzy. Do kogo mogą się zwrócić o pomoc. Zajęcia dotyczące cyberprzemocy przeprowadzane z uczniami powinny uczyć ich empatii oraz dać możliwość zastanowienia się nad jej konsekwencjami dla wszystkich stron, czyli: ofiary, świadka i sprawcy. Ważnym elementem profilaktyki związanej z przemocą w Sieci jest uświadomienie uczniom konsekwencji dla jej ofiar, oraz poznania zasad postępowania, gdy będzie miała miejsce.
