prostata na lata - Sobieraj Dariusz
advertisement
Wojewódzki Szpital Podkarpacki im. Jana Pawła II w Krośnie Polskie Towarzystwo Urologiczne Oddział Krakowski Oddział Urologii i Urologii Onkologicznej Gruczoł krokowy, stercz (łac. prostata) - nieparzysty narząd mięśniowo-gruczołowy. Jest częścią składową męskiego układu płciowego. Składa się z dwóch płatów: lewego i prawego, połączonych węziną. Niestale występuje płat środkowy. Kształt prostaty jest porównywany do kształtu kasztana jadalnego (spłaszczony stożek). Gruczoł sterczowy jest otoczony mocną torebką z mięśni gładkich, kurczą się one podczas ejakulacji. Położony jest poniżej pęcherza moczowego w miednicy mniejszej. Przez jego miąższ przebiega część sterczowa cewki moczowej (dlatego gdy dochodzi do jego przerostu, na skutek mechanicznego ucisku cewki moczowej pojawiają się problemy z oddawaniem moczu. Wydzielina prostaty to mętna, biaława ciecz o zasadowym odczynie i charakterystycznym zapachu, w niej zawieszone są plemniki. Epidemiologia Rak gruczołu krokowego (CaP) jest jednym z najczęściej rozpoznawalnych nowotworów. W Polsce jest drugim pod względem zachorowalności i trzecim pod względem umieralności nowotworem. Wykrywany jest najczęściej pomiędzy 65 a 74 rokiem życia. Epidemiologia W 2008 roku w Polsce nowotwór gruczołu krokowego rozpoznano u 8268 mężczyzn, a blisko 3900 osób zmarło z tej przyczyny. Liczba zachorowań na ten nowotwór ponad 2-krotnie przewyższa liczbę zgonów. Nowotwory złośliwe gruczołu krokowego stanowią blisko 13% zachorowań na nowotwory u mężczyzn oraz ponad 7% zgonów nowotworowych. Epidemiologia Nowotwory gruczołu krokowego diagnozowane są głównie u mężczyzn po 60. roku życia (87% zachorowań), zaledwie 0.07% zachorowań występuje u mężczyzn przed 45. rokiem życia. Umieralność na nowotwory prostaty rośnie wraz z wiekiem osiągając najwyższe wartości w grupie najstarszych mężczyzn . Rysunek 1 Zachorowalność i umieralność na nowotwór gruczołu krokowego u mężczyzn w Polsce w 2008 roku w 5-letnich grupach wieku • Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej - Curie • Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej - Curie Zachorowania na nowotwory dla Polski i województwa podkarpackiego za 2009 rok. liczba zachorowań ogółem 7 326 mężczyźni 3 926 kobiety 3400 liczba zachorowań ogółem 138 032 mężczyźni 68 854 kobiety 69 178 ZACHOROWANIA Podkarpackie współczynnik surowy współczynnik standaryzowany 347,4 220,0 380,9 271,0 315,3 187,1 Polska współczynnik surowy współczynnik standaryzowany 361,8 222,4 373,7 254,2 350,6 205,3 Zgony na nowotwory dla Polski i województwa podkarpackiego za 2009 rok. ZGONY Podkarpackie liczba zgonów współczynnik surowy współczynnik standaryzowany ogółem 4 370 207,2 119,7 mężczyźni 2 563 248,7 169,3 kobiety 1 807 167,6 84,9 Polska liczba zgonów współczynnik surowy współczynnik standaryzowany ogółem 93 279 244,5 135,9 mężczyźni 52 402 284,4 185,6 kobiety 40 895 207,3 101,8 5 najczęstszych lokalizacji narządowych– ZACHOROWANIA – województwo podkarpackie i Polska2009 PODKARPACKIE płuco i oskrzela (C34) gruczoł krokowy (C61) pęcherz moczowy (C67) jelito grube (C18-C20) nerka (C64) POLSKA płuco i oskrzela (C34) gruczoł krokowy (C61) pęcherz moczowy (C67) jelito grube (C18-C20) inne nowotwory złośliwe skóry (C44) 5 najczęstszych nowotworów - zachorowania - mężczyźni liczba bezwzględna współczynnik surowy współczynnik standaryzowany wskaźnik struktury 813 78,9 54,9 20,7 521 50,5 35,3 13,3 285 27,6 18,9 7,3 232 22,5 15,5 5,9 212 20,6 15,3 5,4 5 najczęstszych nowotworów - zachorowania - mężczyźni liczba bezwzględna współczynnik surowy współczynnik standaryzowany wskaźnik struktury 14 703 79,81 53,27 21,35 9 142 49,62 32,81 13,28 4 709 25,56 16,69 6,84 4 612 25,03 16,37 6,7 4 439 24,09 15,49 6,45 5 najczęstszych lokalizacji narządowych – ZGONY– województwo podkarpackie i Polska- 2009 PODKARPACKIE płuco i oskrzela (C34) gruczoł krokowy (C61) żołądek (C16) jelito grube (C18-C20) trzustka (C25) 5 najczęstszych nowotworów - zgony - mężczyźni liczba bezwzględna współczynnik surowy współczynnik standaryzowany wskaźnik struktury 740 71,8 48,8 28,9 216 21,0 12,8 8,4 208 20,2 13,6 8,1 153 14,8 9,7 6,0 138 13,4 9,2 5,4 POLSKA płuco i oskrzela (C34) gruczoł krokowy (C61) jelito grube (C18-C20) żołądek (C16) pęcherz moczowy (C67) 5 najczęstszych nowotworów - zgony - mężczyźni liczba bezwzględna współczynnik surowy współczynnik standaryzowany wskaźnik struktury 16 357 88,78 58,27 31,21 4 042 21,94 13,08 7,71 3 736 20,28 12,78 7,13 3 460 18,78 12,16 6,6 2 499 13,56 8,39 4,77 GRUCZOŁ KROKOWY C61 (zachorowania i zgony dla województwa podkarpackiego za lata 2000-2010) 1999-2010 – wskaźnik surowy na 100 000 60.0 50.5 48.9 50.0 40.0 41.3 37.9 45.3 50.5 45.1 45.0 40.9 35.4 33.1 30.0 16.7 17.9 17.3 17.8 20.2 19.0 20.1 20.5 20.3 21.0 19.7 20.0 10.0 zachorowania 0.0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 zgony 5-letnie przeżycia względne u mężczyzn w województwie podkarpackim (diagnoza w latach 2000-2005) 89.5 87.7 Jądro 76.8 76.8 Tarczyca 66.9 65.2 Gruczoł krokowy 62.4 57.1 Pęcherz moczowy Nerki 58.7 52.1 Krtań 52.6 50.6 Jelito grube 45.6 43.3 Chłoniaki nieziarnicze 43.8 42.8 Białaczki 43.2 32.9 42.8 54.4 Czerniak skóry Ogółem Mózg Żołądek Płuco 36.7 32.9 24.2 22.5 16.9 14.9 11.8 10.8 Podkarpackie Polska 5-letnie przeżycia względne pacjentów zdiagnozowanych z nowotworem gruczołu krokowego w latach 2000-2005, wg stadium zaawansowania i wybranych grup wiekowych w województwie podkarpackim Gruczoł krokowy 15-99 66.9 razem 88.5 miejscowe 57.7 regionalne uogólnione 18.9 15-39 razem miejscowe regionalne uogólnione 40-64 79.2 razem 94.2 miejscowe 61.7 regionalne 27.9 uogólnione 65+ 62.3 razem 85.9 miejscowe 56.4 regionalne uogólnione 16.3 Zachorowania na nowotwór prostaty w latach 2007-2010 w województwie podkarpackim wg powiatów 2007 m.tarnobrzeg 2008 7 47 m.rzeszów m.przemyśl m. krosno leski tarnobrzeski strzyżowski stalowowolski 14 8 11 7 5 19 leski tarnobrzeski strzyżowski 19 16 18 przemyski niżański mielecki łańcucki lubaczowski leżajski krośnieński kolbuszowski jasielski jarosławski dębicki brzozowski bieszczadzki 22 9 rzeszowski 19 16 18 13 ropczycko-sędziszowski przeworski przemyski niżański 20 19 10 15 12 8 12 21 20 5 2 łańcucki krośnieński kolbuszowski jasielski dębicki 7 brzozowski bieszczadzki 3 10 leski 12 tarnobrzeski 8 strzyżowski 7 56 rzeszowski 20 przeworski 18 przemyski 19 33 30 37 35 brzozowski 7 bieszczadzki 6 7 15 stalowowolski 25 sanocki 23 49 rzeszowski 20 przeworski 15 przemyski 16 niżański 18 28 mielecki kolbuszowski 13 dębicki 12 23 17 19 23 krośnieński 10 jarosławski leski leżajski 14 jasielski 10 lubaczowski 17 kolbuszowski m. krosno łańcucki 12 leżajski 23 ropczycko-sędziszowski 12 łańcucki 74 strzyżowski 40 mielecki 9 m.rzeszów tarnobrzeski sanocki krośnieński m.tarnobrzeg m.przemyśl 23 lubaczowski 33 27 jarosławski m. krosno niżański 13 16 15 11 14 leżajski 15 ropczycko-… 26 24 mielecki lubaczowski 58 m.rzeszów stalowowolski 34 38 sanocki 39 przeworski 8 5 stalowowolski 9 m.przemyśl 15 12 14 m. krosno rzeszowski ropczycko-sędziszowski 41 m.rzeszów m.przemyśl 27 sanocki m.tarnobrzeg 10 m.tarnobrzeg 2010 2009 8 jasielski 22 jarosławski 20 26 dębicki brzozowski 8 bieszczadzki 9 Zgony na nowotwór prostaty w latach 2007-2010 w województwie podkarpackim wg powiatów 2007 m.tarnobrzeg 2008 4 23 9 m.przemyśl tarnobrzeski m.przemyśl 4 m. krosno 5 15 stalowowolski 21 rzeszowski 15 10 przeworski 7 3 14 8 4 16 łańcucki 12 lubaczowski 12 9 14 jasielski 5 14 jasielski 9 jarosławski 17 dębicki 8 15 dębicki 6 brzozowski bieszczadzki 0 6 przemyski 5 mielecki łańcucki lubaczowski leżajski 5 10 5 12 35 5 bieszczadzki 3 7 14 5 3 7 leżajski 5 leski 5 krośnieński 7 kolbuszowski 7 11 jasielski 10 brzozowski 12 niżański 4 dębicki 6 przemyski 13 jarosławski 10 rzeszowski 17 jasielski 16 przeworski mielecki łańcucki 13 ropczycko-sędziszowski 7 kolbuszowski 4 kolbuszowski 4 krośnieński 7 krośnieński 7 sanocki 25 przeworski lubaczowski 5 stalowowolski 14 rzeszowski ropczycko-… 6 strzyżowski 11 leski leski 12 tarnobrzeski 4 niżański 5 leżajski kolbuszowski bieszczadzki 4 mielecki 4 krośnieński brzozowski 18 rzeszowski 4 m. krosno sanocki 7 ropczycko-sędziszowski m.przemyśl stalowowolski 11 niżański 7 łańcucki jarosławski 7 przemyski 3 mielecki strzyżowski 16 m.rzeszów tarnobrzeski 9 przeworski 7 przemyski leski 5 sanocki ropczycko-sędziszowski leżajski 5 m. krosno stalowowolski 8 sanocki lubaczowski 4 5 strzyżowski m.tarnobrzeg 19 m.rzeszów m.przemyśl tarnobrzeski strzyżowski niżański 16 m.rzeszów 2010 5 m.tarnobrzeg m.tarnobrzeg m.rzeszów m. krosno 2009 jarosławski 9 16 dębicki brzozowski bieszczadzki 8 Zachorowania na nowotwór prostaty w latach 2007-2009 w Polsce wg województw 2007 563 Dolnośląskie 659 Dolnośląskie 429 Kujawsko-Pomorskie 468 Lubuskie 140 Lubuskie 353 Łódzkie 678 Małopolskie 1100 Mazowieckie Opolskie 167 Podlaskie 215 463 Pomorskie Warmińsko-Mazurskie 278 Zachodniopomorskie Warmińsko-Mazurskie 874 269 Zachodniopomorskie Podlaskie 187 183 521 227 801 Pomorskie 537 1053 Warmińsko-Mazurskie 226 997 1304 Śląskie Świętokrzyskie 293 267 1284 Podkarpackie 455 Wielkopolskie 786 Mazowieckie Opolskie 216 Śląskie Świętokrzyskie 236 Wielkopolskie 1239 Pomorskie 1015 Śląskie Świętokrzyskie Podlaskie 437 Małopolskie 680 Podkarpackie 181 Łódzkie 389 Mazowieckie Opolskie 390 Podkarpackie Lubuskie Małopolskie 418 Lubelskie 145 Łódzkie 567 Kujawsko-Pomorskie 441 Lubelskie 650 Dolnośląskie 485 Kujawsko-Pomorskie Lubelskie 2009 2008 307 245 940 Wielkopolskie Zachodniopomorskie 291 Zgony na nowotwór prostaty w latach 2007-2009 w Polsce wg województw 2008 2007 2009 302 Dolnośląskie 259 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie 198 Lubelskie 211 Lubuskie Lubuskie 602 Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Zachodniopomorskie Podlaskie 145 480 168 135 377 152 77 334 209 594 Mazowieckie Opolskie 111 216 Podkarpackie 154 Podlaskie 222 182 235 Pomorskie 432 Śląskie 252 Małopolskie 609 Pomorskie 210 85 Łódzkie 319 Podkarpackie 211 Wielkopolskie 286 Mazowieckie Opolskie 92 Śląskie Lubuskie Małopolskie 306 Małopolskie 250 Lubelskie 98 Łódzkie 279 229 Kujawsko-Pomorskie 242 Lubelskie 107 Łódzkie 187 Kujawsko-Pomorskie 274 Dolnośląskie 463 Śląskie Świętokrzyskie 115 Świętokrzyskie 149 Warmińsko-Mazurskie 125 Warmińsko-Mazurskie 155 360 Wielkopolskie Zachodniopomorskie 155 378 Wielkopolskie Zachodniopomorskie 135 Czynniki ryzyka Starzenie się Rasa Wywiad rodzinny Androgeny Aktywność 5 α-reduktazy Wysokotłuszczowa dieta „zachodnia” Niska ekspozycja na światło słoneczne Czynniki środowiskowe Czynniki ryzyka Wiek jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na powstawanie raka gruczołu krokowego. Choroba w stadium wykrywanym klinicznie rzadko występuje u mężczyzn poniżej 5o roku życia. Zapadalność znacząco zwiększa się wśród mężczyzn powyżej 60 roku życia. Ogniska mikroskopowe raka występują u 30 % mężczyzn powyżej około 50 roku życia i u 70 % mężczyzn powyżej 80 roku życia. Czynniki ryzyka Rasa: Częstość raka gruczołu krokowego wykazuje znaczące zróżnicowanie geograficzne i etniczne. Ryzyko jest najwyższe w Ameryce północnej i krajach północnej Europy. W Stanach Zjednoczonych ryzyko jest wyższe dla rasy czarnej – standaryzowany współczynnik sięga 90/ 100 tyś. dla rasy białej w USA ok. 34, w Szwecji 26,5, w Wlk. Brytanii 17,5, w Japonii 3,8, w Chinach 0,9. Czynniki ryzyka Dziedziczny rak stercza rozpoznaje się jeśli nowotwór występuje u przynajmniej trzech krewnych w pierwszej linii lub przynajmniej dwóch w wieku poniżej 55 lat. Występowanie nowotworu stercza u krewnego w pierwszej linii pokrewieństwa zwiększa 511-kronie ryzyko zachowania na ten nowotwór. Częstość występowania dziedzicznego raka gruczołu krokowego w Europie ocenia się na 10%. Czynniki ryzyka Testosteron oraz jego aktywny metabolit dihydrotestosteron są niezbędne do prawidłowego wzrostu gruczołu i również w rozwoju raka prostaty, podwyższone stężenie 5 alfa reduktazy może się wiązać ze zwiększoną częstością zachorowań na raka prostaty. Czynniki ryzyka Dieta Istnieje związek pomiędzy częstością raka gruczołu krokowego a spożyciem tłuszczów nienasyconych oraz czerwonego mięsa. Najprawdopodobniej wiąże się to z wytwarzaniem wolnych rodników lub zmniejszeniem wchłaniania witaminy A co prowadzi do obniżenia stężenia beta karotenu, który prawdopodobnie chroni przed powstaniem niektórych nowotworów. Dieta zawierająca duże ilości witamin A, E i Selenu chroni przed rozwojem choroby. Właściwości antyoksydacyjne wit. E wpływają chemoprewencyjnie na tę chorobę podobnie jak likopeny zawarte w pomidorach. Prostata na lata Prostata na lata Prostata na lata Czynniki ryzyka Czynniki środowiskowe i zawodowe: Nadmiar kadmu Promieniowanie ultrafioletowe Niska ekspozycja na światło słoneczne Pestycydy i inne związki chemiczne stosowane w przemyśle chemicznym, rafineryjnym i rolnictwie Prostata na lata Profilaktyka Brak jest jednoznacznych opinii o istnieniu profilaktyki w zapobieganiu rozwojowi raka gruczołu krokowego. Zmiany w sposobie odżywiania stwarzają nadzieję na skuteczne zapobieganie rakowi stercza i pomoc w procesie leczenia choroby. Wskazane jest zwiększone spożycie produktów roślinnych w szczególności soi i likopenu, produktów zawierających selen, witaminę A, E i D, ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych, a także zwiększenie aktywności fizycznej. Prostata na lata Badania przesiewowe Badania przesiewowe w raku stercza nie mają uznanej jednoznacznej pozycji i ich stosowanie nie jest obecnie rekomendowane. Wynika to ze względu na brak dowodów, iż takie badanie zmniejszy umieralność lub poprawi jakość życia. Uważa się, że w celu prowadzenia badań nad sensownością stosowania badań przesiewowych najistotniejsze jest oznaczanie stężenia PSA w surowicy krwi. Badania przesiewowe mogą mieć zastosowanie wyłącznie u mężczyzn u których przewidywany czas przeżycia jest dłuższy niż 10 lat. Prostata na lata Obraz kliniczny Utrudnienia odpływu moczu z pęcherza Objawy wynikające z miejscowego rozprzestrzeniania się guza Objawy spowodowane przerzutami odległymi Prostata na lata Choroba miejscowa Bezobjawowa Podwyższenie stężenia PSA Osłabiony strumień moczu Trudności w rozpoczęciu mikcji Uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza Częste oddawanie moczu Nagłe parcie na mocz Prostata na lata Choroba miejscowo zaawansowana Krwiomocz Bolesne oddawanie moczu Ból w okolicy krocza lub nadłonowej Zaburzenia wzwodu Nietrzymanie moczu Ból w okolicy lędźwiowej lub bezmocz wynikające z zablokowania moczowodów Objawy niewydolności nerek Krew w nasieniu Prostata na lata Pierwsze objawy przerzutowego raka prostaty Ból kości Objawy rwy kulszowej Porażenia kończyn dolnych wtórne do ucisku rdzenia kręgowego Powiększenie węzłów chłonnych Ból w okolicy lędźwiowej Spadek masy ciała, wyniszczenie Niedokrwistość, mocznica Prostata na lata Rozpoznanie Badanie palpacyjne przez odbytnicę Oznaczenie poziomu PSA – swoisty antygen sterczowy Badanie USG transrektalne Biopsja korowa pod kontrolą USG transrektalnego Prostata na lata Prostata na lata PSA – swoisty antygen sterczowy Podwyższenie poziomu PSA Rak prostaty Łagodny rozrost prostaty Zapalenie prostaty Zapalenie pęcherzyków nasiennych Zapalenie cewki moczowej Prostata na lata Ostateczne rozpoznanie raka prostaty stwierdza się po wykonaniu badania histopatologicznego materiału tkankowego uzyskanego na drodze biopsji, czyli pobrania wycinków z gruczołu krokowego, zwykle pod kontrolą ultrasonografii przezodbytniczej (TRUS TRUCUT). Prostata na lata Prostata na lata Prostata na lata Prostata na lata Określenie stopnia zaawansowania klinicznego MRI z cewką doodbytniczą CT jamy brzusznej i miednicy Scyntygrafia kości RTG płuc Inne badania Prostata na lata Leczenie Istnieje kilka różnych metod leczenia raka stercza. Wybór odpowiedniej metody zależy od wielu czynników, m.in. od wieku i ogólnego stanu chorego. Niektóre z tych metod, zwane metodami radykalnymi, pozwalają na usunięcie lub zupełne zniszczenie guza, inne służą zahamowaniu wzrostu nowotworu. Do metod radykalnych należą leczenie operacyjne oraz napromienianie (radioterapia). Prostata na lata Leczenie Baczna obserwacja Radykalna prostatektomia (załonowa, kroczowa lub laparoskopowa) Radioterapia wiązką zewnętrzną i konformalna Brachyterapia Metody będące przedmiotem badań (krioterapia, laseroterapia) Prostata na lata Baczna obserwacja ma zastosowanie u starszych pacjentów z dobrze zróżnicowanymi guzami o małej objętości i niskiej złośliwości (stopień Gleasona 2-4), zwłaszcza gdy współistnieją inne poważne choroby. Konieczna jest regularna, okresowa kontrola stężenia PSA i weryfikacja postępowania Prostata na lata Leczenie choroby nowotworowej ograniczonej Leczenie operacyjne - prostatektomia radykalna, polega na całkowitym wycięciu gruczołu krokowego wraz z pęcherzykami nasiennymi i węzłami chłonnymi miednicy oraz na ponownym połączeniu pęcherza moczowego z cewką moczową. Operację wykonuje się najczęściej przez cięcie powyżej spojenia łonowego lub na kroczu albo na drodze laparoskopowej. Prostata na lata Prostata na lata Radykalna prostatektomia: Zalety: Wyleczenie, jeśli guz jest ograniczony do gruczołu krokowego Możliwe pewne określenie stopnia zaawansowania Jednoczesne wyleczenie towarzyszącego BPH Wiarygodne obniżenie PSA do wartości nieoznaczalnych Mniejszy niepokój pacjenta podczas obserwacji Łatwe monitorowanie pod względem nawrotu Możliwość zastosowania radioterapii po zabiegu Prostata na lata Radykalna prostatektomia: Wady Duży zabieg chirurgiczny Potencjalna śmiertelność (<0,3%) Możliwość wystąpienia powikłań: Impotencja (>50%) Utrzymujące się nietrzymanie moczu (<3%) Zatorowość płucna (<1%) Uszkodzenie odbytnicy (<1%) Zwężenie szyi pęcherza moczowego (<5%) Przetoczenie krwi (20%) Prostata na lata Radykalna prostatektomia Kryteria kwalifikacji: Udokumentowany histologicznie rak gruczołu krokowego Choroba zlokalizowana klinicznie (stopień zaawansowania T1-T2) Oczekiwana długość życia > 10 lat Brak przeciwwskazań do zabiegu chirurgicznego Brak znaczących chorób współistniejących Świadoma zgoda pacjenta Prostata na lata Radioterapia radykalna – to metoda terapeutyczna występująca w dwóch formach. Jedna z nich polega na napromienianiu stercza i jego najbliższej okolicy od zewnątrz – EBRT – napromienianie z pól Zewnętrznych druga – zwana brachyterapią – na wprowadzeniu izotopu radioaktywnego do wnętrza gruczołu krokowego. Prostata na lata Napromienianie od zewnątrz stosuje się jako samodzielną metodę leczenia radykalnego lub jako uzupełnienie leczenia operacyjnego. Istnieją nowoczesne metody leczenia radykalnego wykorzystujące niską lub wysoką temperaturę w celu zniszczenia komórek nowotworowych (ang.: cryosurgery; ang. HIFU – high intensity focused ultrasound). Prostata na lata Leczenie choroby nowotworowej uogólnionej Idea leczenia hormonalnego opiera się na wpływie hormonów płciowych męskich (androgenów) na rozwój gruczołu krokowego i raka tego narządu. Zasadniczym hormonem męskim jest testosteron produkowany przez jądra. Istotę hormonoterapii raka stercza stanowi wyeliminowanie wpływu androgenów na nowotwór. Efekt ten można uzyskać dzięki operacyjnemu usunięciu jąder lub dzięki stosowaniu leków, które blokują dostęp androgenów do komórek nowotworu lub hamują produkcję androgenów przez jądra. U niektórych chorych stosuje się jednocześnie leki obydwu rodzajów, co umożliwia wzmocnienie efektu hormonoterapii. Prostata na lata W przypadku uogólnienia choroby i wyczerpania się zależności hormonalnej raka gruczołu korkowego można zastosować chemioterapię. Stosowana jest u wybranych chorych a uzyskany efekt poprawy stanu ogólnego jest krótkotrwały. W ramach stosowania chemioterapii najlepsze korzyści uzyskuje się dzięki zastosowaniu docetakselu w skojarzeniu z prednizonem. Gdy występują przerzuty do kości, a szczególności gdy są one bolesne, można zastosować radioizotopy (stront, samar) podawane dożylnie, radioterapię oraz leki z grupy bifosfonianów. Prostata na lata Przyszłe kierunki rozwoju: Chemoprewencja Wczesne wykrywanie Lepsze określanie stopnia zaawansowania Określenie nowych wskaźników prognostycznych Nowe sposoby leczenia Terapia genowa Prostata na lata Terapia genowa: Odzyskanie kontroli nad uszkodzonymi mechanizmami podziałów komórkowych Wprowadzenie środków cytotoksycznych bezpośrednio do komórek raka gruczołu krokowego przy jednoczesnym braku ingerencji w zdrowe komórki Opracowanie szczepionek powodujących zwiększenie mechanizmów odpowiedzi odpornościowej przeciwko rozsianym komórkom raka gruczołu krokowego Prostata na lata Wnioski Perspektywy znaczącego postępu wiedzy dotyczącej raka gruczołu krokowego w najbliższej przyszłości są dobre, Do wcześniejszego rozpoznania, lepszego określania stopnia zaawansowania oraz większej skuteczności i mniejszej toksyczności leczenie dochodzą jeszcze możliwości chemoprewencji,. Prawdopodobnie w przyszłości możliwe będzie zidentyfikowanie 10 % osób obciążonych dziedzicznym ryzykiem zachorowania na kliniczną postać raka gruczołu krokowego, zastosowanie u nich metod chemoprewencji i poddanie ich ścisłej obserwacji. Cokolwiek przyniesie przyszłość ,wydaje się, że walkę mającą na celu zmniejszenie zachorowalności i śmiertelności z powodu raka gruczołu krokowego rozpoczęto i zintensyfikowano w nowym tysiącleciu. Zachorowania na nowotwory u mężczyzn - współczynniki surowe Polska Podkarpacie 400 350 300 250 200 150 100 50 19 63 19 65 19 67 19 69 19 71 19 73 19 75 19 77 19 79 19 81 19 83 19 85 19 87 19 89 19 91 19 93 19 95 19 97 19 99 20 01 20 03 20 05 20 07 0 Rok Dynamika wzrostu ROZPOZNANIA ROK 2000 2010 RÓŻNICA PROCENT C 61 PROSTATA 398 519 121 23,30% C 54 TRZON MACICY 172 306 134 43 C 56 JAJNIK 159 187 28 43,70% C 53 SZYJKA MACICY 204 149 -55 -36,90% C 32 KRTAŃ 128 97 -31 -31,90% C 34 PŁUCO 986 892 -94 -11% C 50 SUTEK 568 681 113 16,50% C 43 CZERNIAK 132 124 -8 -6,40% C 18 JELITO GRUBE 198 458 260 56,70% C 20 ODBYTNICA 265 318 53 16,60% C 73 TARCZYCA 105 110 5 4,50% C 82 -C 88 CHŁONIAKI 64 206 142 68,90% C 90- C 96 BIAŁACZKI 311 379 68 17,9 C 81 CHOROBA HODGKINA 98 45 -53 -117,7 W latach 1963 -2009 zachorowalność na nowotwory na Podkarpaciu wzrosła 3,6 krotnie, przy czym zachorowania u mężczyzn prawie 4 krotnie, a u kobiet 3,2 krotnie. Szczegółowo wzrost na przestrzeni lat przedstawia się następująco: zachorowania na nowotwory: 1963 – mężczyźni 985 kobiety – 1044 razem – 2029 1970 - mężczyźni 1627 kobiety – 1550 razem – 3177 1980 - mężczyźni 1756 kobiety – 1407 razem – 3163 1990 – mężczyźni 2755 kobiety – 1391 razem – 4136 2000 - mężczyźni 3104 kobiety – 2636 razem – 5740 2004 - mężczyźni 3560 kobiety - 3154 razem - 6714 2005 –mężczyźni 3701 kobiety - 3160 razem - 6861 2006 – mężczyźni 3619 kobiety - 3200 razem - 6819 2007- mężczyźni 3685 kobiety - 3324 razem – 7009 2009 – mężczyźni 3926 kobiety - 3400 razem - 7326 Rozpoznania 2010 ROK 2010 STADIUM ZAAWANSOWANIA ROZPOZNANIA IN SITU MIEJSCOWE REGIONALNE UOGÓLNIONE NIEDOKŁADNIE PKREŚLONE Suma innych niż miejscowe Procent C 61 PROSTATA 0 267 72 76 104 252 48,90% C 54 TRZON MACICY 0 232 23 7 44 74 24,10% C 56 JAJNIK 0 65 27 41 54 122 65,20% C 53 SZYJKA MACICY 23 74 20 8 24 52 41,20% C 32 KRTAŃ 0 42 34 5 16 55 56,70% C 34 PŁUCO 0 121 331 282 158 771 86,40% C 50 SUTEK 27 314 171 60 109 340 51,90% C 43 CZERNIAK 0 69 11 14 30 55 44,30% C 18 JELITO GRUBE 0 199 109 72 78 259 56,50% C 20 ODBYTNICA 0 135 73 55 55 183 57,50% C 73 TARCZYCA 0 89 10 2 9 21 19,00% 5-letnie przeżycia względne u mężczyzn w województwie podkarpackim 5-letnie przeżycia względne u kobiet w województwie podkarpackim Współczynniki surowe zachorowań na raka prostaty Polska Podkarpacie 45 40 35 30 25 20 15 10 5 jg 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Rok
