Leki ziołowe - EAU Patient Information
advertisement
Informacje dla pacjentów 4 3 Leczenie farmakologiczne dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn z łagodnie powiększoną prostatą Podkreślone słowa znajdują się w słowniczku. Po rozpoznaniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne. Leczenie takie stosuje się, gdy objawy są uciążliwe i negatywnie wpływają na jakość życia. W tej części opisano różne rodzaje leczenia farmakologicznego, które należy omówić z lekarzem. Wspólnie można zdecydować, jaka terapia jest najlepsza. Czynniki, które mają wpływ na tę decyzję, to: • • • • • Język polski objawy, rozmiar gruczołu krokowego, historia choroby, leki dostępne w kraju pacjenta, osobiste preferencje i system wartości pacjenta. W leczeniu objawów w przebiegu powiększenia gruczołu krokowego stosuje się kilka grup leków. Są to: • leki ziołowe, • alfa-blokery, • • • • inhibitory 5-alfa-reduktazy, antagoniści receptorów muskarynowych, inhibitory fosfodiesterazy typu 5, kombinacja wyżej wymienionych leków. Powyższe grupy leków mają odmienne mechanizmy działania, więc mogą różnić się skutecznością oraz skutkami ubocznymi, jakie wywołują. Leki ziołowe Leki ziołowe powstają na bazie ekstraktów roślinnych, a do ich produkcji wykorzystuje się wiele rodzajów korzeni, nasion, pyłków, kory i owoców, zarówno pojedynczo jak i w kombinacji. Składniki, które powszechnie stosuje się w preparatach ziołowych używanych w leczeniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego, otrzymuje się z: • nasion dyni zwyczajnej (Cucurbita pepo), • południowoafrykańskiej byliny potocznie zwanej • „ziemniakiem afrykańskim” (Hypoxis rooperi), kory śliwy afrykańskiej (Pygum africanum), Informacje dla pacjentów - Leczenie farmakologiczne dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn z łagodnie powiększoną prostatą Strona 1 / 4 • pyłków żyta zwyczajnego (Secale cereal), • owoców amerykańskiej palmy karłowatej • (Serenoa repens), korzeni pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica). Sposób, w jaki leki ziołowe redukują objawy łagodnego powiększenia gruczołu krokowego nadal nie jest dokładnie znany. Ponadto skuteczność ich działania może być bardzo różna. Ze względu na dużą ilość obecnie dostępnych leków ziołowych brak jest szczególnych zaleceń dotyczących ich stosowania. O przyjmowaniu preparatów ziołowych w celu złagodzenia objawów należy zawsze poinformować lekarza. Skutki uboczne leków ziołowych są łagodne i występują u niewielkiej grupy pacjentów. Zazwyczaj są to dolegliwości żołądkowo-jelitowe (np. wzdęcia, biegunki lub zaparcia). Alfa-blokery Alfa-blokery to grupa leków, które powodują rozluźnienie mięśni gładkich gruczołu krokowego, dzięki czemu łagodzą objawy i ułatwiają przepływ moczu. Jest to najczęściej zalecana grupa leków w leczeniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego. Obecnie stosuje się pięć głównych typów alfa-blokerów. Wszystkie wykazują podobne efekty działania, lecz różnią się skutkami ubocznymi: • • • • • alfuzosyna, doksazosyna, tamsulozyna, terazosyna, sylodosyna. Zazwyczaj leki te osiągają pełną skuteczność w ciągu kilku tygodni od rozpoczęcia terapii, jednakże u niektórych pacjentów poprawa jest zauważalna już po kilku godzinach czy dniach stosowania. Alfablokery nie zmniejszają jednak wielkości gruczołu krokowego ani nie hamują jego dalszego rozrostu. W celu złagodzenia objawów niektórzy pacjenci pomimo leczenia farmakologicznego ostatecznie wymagają operacji. Skutki uboczne alfa-blokerów są łagodne i występują u niewielu pacjentów, nawet przy długotrwałym stosowaniu. Pacjenci ci skarżą się na osłabienie, zawroty głowy i nieznaczne obniżenie ciśnienia krwi. Alfa-blokery u niektórych pacjentów powodują wytrysk wsteczny. Jest to rzadkie działanie niepożądane, które ustępuje po zaprzestaniu przyjmowania leków. Ponadto alfa-blokery mogą wpływać na mięśnie oczu. Ten efekt uboczny nie jest szkodliwy, lecz pacjent powinien poinformować lekarza o leczeniu alfa-blokerem w przypadku planowanej operacji zaćmy. Inhibitory 5-alfa-reduktazy Inhibitory 5-alfa-reduktazy to grupa leków, które zapobiegają powiększaniu się prostaty, a niekiedy powodują nawet zmniejszenie jej wielkości. Leki te działają skuteczniej na gruczoł krokowy o objętości powyżej 40 ml i przepisuje się je tylko w przypadku powiększenia, które wywołuje bardzo uciążliwe objawy. Efekty działania inhibitorów 5-alfareduktazy widoczne są dopiero po 3–6 miesiącach od rozpoczęcia leczenia. Leki te zmniejszają ryzyko zatrzymania moczu i potrzebę leczenia operacyjnego. Na efekty ich działania należy jednak długo czekać, więc zaleca się, aby stosować je jedynie w terapii trwającej ponad rok. Istnieją dwa rodzaje inhibitorów 5-alfa-reduktazy o podobnych efektach. Są to: • dutasteryd, • finasteryd. Skutki uboczne tych leków związane są głównie z zaburzeniami funkcji seksualnych, na przykład zmniejszenie popędu płciowego, zaburzenia erekcji oraz problemy z wytryskiem. Około 1–2 % mężczyzn doświadcza powiększenia piersi lub tkliwości brodawek sutkowych. Działania niepożądane nie występują bardzo często i ustępują po odstawieniu leków. Według niektórych źródeł inhibitory 5-alfa- Informacje dla pacjentów - Leczenie farmakologiczne dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn z łagodnie powiększoną prostatą Strona 2 / 4 reduktazy mogą zwiększać ryzyko wystąpienia raka gruczołu krokowego. Jednakże jest to kontrowersyjny temat, nad którym nadal toczy się dyskusja. Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 Ze względu na możliwe skutki uboczne inhibitory 5-alfa-reduktazy są zalecane u mężczyzn z umiarkowanymi lub ciężkimi objawami. Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 są grupą leków, które stosuje się w leczeniu zaburzeń erekcji. Leki te mogą także łagodzić niektóre objawy spowodowane powiększeniem gruczołu krokowego. Nie są one jednak zarejestrowane jako leki do terapii tego schorzenia. Leki te są najczęściej stosowane w połączeniu z innymi typami leków. Możliwe kombinacje omówiono w dalszej części. Antagoniści receptorów muskarynowych Antagoniści receptorów muskarynowych są grupą leków, które zmniejszają skurcze pęcherza moczowego. Leki te są stosowane do leczenia zespołu pęcherza nadreaktywnego. Mogą one również pomóc mężczyznom z objawami parcia na mocz spowodowanymi powiększonym gruczołem krokowym. Na ogół nie przepisuje się ich w przypadkach, gdy pęcherz nie jest całkowicie opróżniony po mikcji i dochodzi do zatrzymania dużej ilości moczu. Istnieje kilka rodzajów antagonistów receptorów muskarynowych: • • • • • • • daryfenacyna, fezoterodyna, oksybutynina, propiweryna, solifenacyna, tolterodyna, chlorek trospium. Skutki uboczne stosowania antagonistów receptorów muskarynowych są zwykle łagodne. Należą do nich: uczucie suchości w jamie ustnej, suchość spojówek, zaparcia, zaburzenia oddawania moczu, objawy przeziębienia, zaburzenia widzenia i zawroty głowy. Dostępne są trzy typy inhibitorów fosfodiesterazy typu 5: • sildenafil, • tadalafil, • wardenafil. Tylko tadalafil został zatwierdzony do leczenia łagodnego powiększenia gruczołu krokowego. Terapia ta nie jest jednak refundowana. Korzyści z leczenia inhibitorami fosfodiesterazy typu 5 mogą odnieść mężczyźni cierpiący zarówno na zaburzenia wzwodu, jak i powiększenie gruczołu krokowego. Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 mogą powodować bóle i zawroty głowy, bóle pleców oraz niestrawność. Ponadto ich stosowanie przeciwwskazane jest w połączeniu z niektórymi lekami, między innymi terazosyną i doksazosyną. Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 nie są zalecane również u mężczyzn cierpiących na niektóre choroby serca, zaburzenia ciśnienia tętniczego oraz niewydolność nerek. Jeśli podczas stosowania inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 dojdzie do utraty wzroku, należy zgłosić się do lekarza. Wszelkie obawy związane ze skutkami ubocznymi inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 oraz przeciwwskazaniami do ich stosowania należy omówić z lekarzem. Informacje dla pacjentów - Leczenie farmakologiczne dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn z łagodnie powiększoną prostatą Strona 3 / 4 Kombinacje leków Tę kombinację leków zaleca się jedynie w leczeniu długoterminowym. Lekarz może także zalecić połączenie leków. Najczęściej stosowane kombinacje to: • • alfa-blokery z inhibitorami 5-alfa-reduktazy, alfa-blokery z antagonistami receptorów muskarynowych. Celem takiego leczenia jest połączenie zalet obu leków. Przy zastosowaniu kombinacji leków efekt terapii jest lepszy, jednakże częściej może dochodzić do wystąpienia działań niepożądanych. Leczenie skojarzone jest zalecane u mężczyzn z umiarkowanymi lub ciężkimi objawami. Alfa-blokery z antagonistami receptorów muskarynowych Połączenie alfa-brokerów z antagonistami receptorów muskarynowych zaleca się, gdy: • • występują objawy związane z trzymaniem moczu (zob. „Objawy i diagnostyka łagodnego powiększenia gruczołu krokowego”), objawy nie zmniejszyły się w trakcie stosowania jednego leku. Alfa-blokery z inhibitorami 5-alfareduktazy Połączenie alfa-blokerów reduktazy zaleca się, gdy: • • • • z inhibitorami 5-alfa- objętość prostaty wynosi ponad 40 ml, wartość PSA wynosi ponad 1,5 ng/ml, objawy się nasilają, przepływ moczu jest powolny. Informacje tu zawarte zostały po raz ostatni uaktualnione w październiku 2013 roku. Prezentowana ulotka jest częścią programu informowania pacjentów na temat łagodnego powiększenia gruczołu krokowego realizowanego przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne (European Association of Urology, EAU). Zawiera ona ogólne informacje na temat łagodnego powiększenia gruczołu krokowego. Z ewentualnymi pytaniami dotyczącymi własnego przypadku należy zwrócić się do swojego lekarza lub innego pracownika służby zdrowia. Niniejsze informacje zostały opracowane przez EAU we współpracy z działającą w ramach EAU Sekcją Urotechnologii (EAU Section of Uro-Technology, ESUT), organizacją Europa Uomo oraz Europejskim Towarzystwem Pielęgniarek Urologicznych (European Association of Urology Nurses, EAUN). Twórcy serii: prof. Thorsten Bach prof. Alexander Bachmann prof. Louis Denis dr Günter Feick prof. Stavros Gravas dr Hashim Hashim prof. Rolf Muschter dr. Cosimo De Nunzio Hans Ransdorp prof. Jens Rassweiler Maria Russo dr Roman Sosnowski prof. Andrea Tubaro Hamburg, Niemcy Basel, Szwajcaria Antwerpia, Belgia Gehrden, Niemcy Larisa, Grecja Bristol, Wielka Brytania Rotenburg, Niemcy Rzym, Włochy Bussem, Holandia Heilbronn, Niemcy Orbassano, Turyn, Włochy Warszawa, Polska Rzym, Włochy Polska wersja opracowana przez Roman Sosnowski oraz studentów CMUJ. Treść tej ulotki jest zgodna z wytycznymi EAU. we współpracy z PTU: Więcej informacji na temat łagodnego powiększenia gruczołu krokowego oraz innych chorób urologicznych można znaleźć na naszej stronie internetowej: http://patients.uroweb.org Informacje dla pacjentów - Leczenie farmakologiczne dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn z łagodnie powiększoną prostatą Strona 4 / 4
