przedmowa

KOMISJA
EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 24.10.2016 r.
COM(2016) 675 final
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie instrumentów finansowych wspieranych z budżetu ogólnego zgodnie z
art. 140 ust. 8 rozporządzenia finansowego – stan na dzień 31 grudnia 2015 r.
{SWD(2016) 335 final}
PL
PL
SPIS TREŚCI
PRZEDMOWA ...................................................................................................................... 3
STRESZCZENIE.................................................................................................................. 10
1.
Strategiczne grupy docelowe: MŚP ............................................................................. 18
2.
Strategiczne sektory docelowe: infrastruktura materialna i niematerialna. ................. 20
2.1.
Badania naukowe i innowacje................................................................................ 20
2.2. Infrastruktura, działania w dziedzinie klimatu, środowisko i efektywność
energetyczna...................................................................................................................... 22
3.
2.3.
Przedsiębiorstwa społeczne i mikroprzedsiębiorstwa ............................................ 24
2.4.
Sektory edukacji, kultury i sektor kreatywny ........................................................ 26
Cel strategiczny: regiony nienależące do UE ............................................................... 28
3.1.
Kraje objęte procesem rozszerzenia....................................................................... 28
3.2.
Kraje objęte europejską polityką sąsiedztwa ......................................................... 29
3.3.
Państwa objęte Instrumentem Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju ....... 30
WNIOSEK ............................................................................................................................ 33
2
PRZEDMOWA
Komisja z satysfakcją przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie swoje roczne
sprawozdanie w sprawie działalności związanej z instrumentami finansowymi na poziomie
UE obejmującymi obszary polityki wewnętrznej i zewnętrznej UE, wspieranymi z budżetu
Unii i zarządzanymi bezpośrednio lub pośrednio przez Komisję, zgodnie z wymogami
art. 140 ust. 8 rozporządzenia finansowego1. Niniejsze sprawozdanie jest trzecim z kolei
sprawozdaniem przedstawionym na podstawie tego przepisu2.
Celem Komisji jest przygotowanie tego sprawozdania w taki sposób, aby mogło służyć jako
dynamiczne narzędzie pomocne w procesie podejmowania decyzji, a zwłaszcza aby dawało
Parlamentowi Europejskiemu i Radzie kompletny obraz instrumentów finansowych
utworzonych na poziomie UE i ich wyników. Należy zatem zapewnić, by sprawozdanie było
ujednolicone z innymi dokumentami, które dostarczają informacji na temat instrumentów
finansowych UE3. Mimo iż poszczególne dokumenty są przedstawiane do różnych celów
praktycznych i proceduralnych, a co za tym idzie, ich harmonogramy są różne, Komisja dąży
do pełnego ujednolicenia ich treści, by w niedalekiej przyszłości można było je połączyć w
jedno sprawozdanie.
Sprawozdanie wskazuje, że instrumenty finansowe ustanowione na szczeblu UE na dzień 31
grudnia 2014 r. miały znaczny wpływ. Ma ono na celu dostarczenie informacji o sposobie
wykorzystania pieniędzy podatników i o postępach poczynionych w zakresie wdrażania tych
instrumentów.
Ponieważ większość państw członkowskich odnotowuje niskie, ale dodatnie stopy wzrostu,
wydaje się, że Europa zaczyna wychodzić z kryzysu gospodarczego i finansowego.
Utrzymują się jednak pewne słabości strukturalne i negatywne skutki kryzysu, które
spowalniają dynamikę ogólnego ożywienia gospodarczego. W szczególności wysokie
zadłużenie sektora prywatnego i wysoki wskaźnik zagrożonych kredytów ograniczają
zdolność kredytową banków, co nie sprzyja wzrostowi gospodarczemu i stabilności
finansowej. Wyzwania te wymagają szybkiego działania, ponieważ gospodarka europejska
jest w znacznym stopniu uzależniona od akcji kredytowej sektora bankowego, a dostęp do
alternatywnego źródła finansowania, tj. kapitału własnego, pozostaje ograniczony, zwłaszcza
w przypadku małych przedsiębiorstw.
W tym klimacie gospodarczym publiczne instytucje finansowe i inwestorzy prywatni bardzo
niechętnie udzielają kredytów i pożyczek podmiotom gospodarki realnej, a zwłaszcza MŚP,
których inwestycje uważane są za inwestycje wysokiego ryzyka. Skala popytu na
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r.
w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie
Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002, Dz.U. L 298 z 26.10.2012, s. 1.
2
COM(2015) 565 z 13.11.2015; COM(2014) 686 z 30.10.2014.
3
W szczególności dokument roboczy na podstawie art. 38 ust. 5 rozporządzenia finansowego i dokument
dostarczający informacji wymaganych na podstawie art. 49 ust. 1 lit. e) rozporządzenia finansowego.
1
3
finansowanie w połączeniu z ograniczoną podażą zasobów publicznych oznacza, że
konieczne są dodatkowe przepływy kapitału, aby wypełnić tę lukę. Zadaniem Unii jest zatem
pobudzenie dodatkowych inwestycji za pomocą środków z budżetu, w szczególności poprzez
wykorzystywanie na szerszą skalę instrumentów finansowych.
Unia zawarła odpowiedź na te wyzwania w wieloletnich ramach finansowych na lata 2014–
2020 (WRF):

oferując możliwości łączenia zasobów publicznych i prywatnych: UE ustanowiła
innowacyjne instrumenty finansowe (takie jak instrumenty, które powstały w ramach
programu „Horyzont 2020” w zakresie badań naukowych i innowacji czy programu
COSME dla MŚP), a rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów4 pozwala
państwom członkowskim na łączenie europejskich funduszy strukturalnych i funduszy
inwestycyjnych ze środkami programów „Horyzont 2020” i COSME w ramach
pierwszego wspólnego instrumentu finansowego, tj. inicjatywy na rzecz MŚP. Od
samego początku zarówno instrumenty finansowe programu COSME, jak i programu
„Horyzont 2020” spotkały się z dużym zainteresowaniem na rynku – ich początkowa
koperta została szybko wyczerpana – a niedawno zostały wzmocnione poprzez
zwiększenie ekspozycji w ramach zdolności podejmowania ryzyka przez Europejski
Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS)5;

opracowując inicjatywy mające zachęcać publiczne instytucje finansowe do udzielania
pożyczek podmiotom o utrudnionym dostępie do kapitału prywatnego: UE opracowała
plan inwestycyjny dla Europy, którego pierwszym filarem jest EFIS. Plan
inwestycyjny ma na celu zmobilizowanie dodatkowych inwestycji w Unii i
zapewnienie zwiększonego dostępu do finansowania na cele projektów
infrastrukturalnych i innowacji oraz na rzecz przedsiębiorstw zatrudniającym do 3 000
pracowników, w tym zwłaszcza MŚP, poprzez zapewnienie zdolności do ponoszenia
ryzyka (gwarancji) i finansowania kapitałowego wspólnie z grupą Europejskiego
Banku Inwestycyjnego (EBI)6; oraz
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające
wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu
Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i
Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006,
Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 320.
5
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1017 z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie
Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego
i Europejskiego Portalu Projektów Inwestycyjnych oraz zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 i (UE)
nr 1316/2013 – Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych, Dz.U. L 169 z 1.7.2015, s. 1.
6
EFIS podlega wprawdzie szczegółowym procedurom sprawozdawczym, które określono w rozporządzeniu w
sprawie EFIS (zob. poniżej), ale niektóre inicjatywy związane z EFIS mają wpływ na obecne instrumenty
finansowe (np. COSME, InnovFin i EaSI) i zostały w związku z tym uwzględnione w dokumencie roboczym
służb Komisji towarzyszącym niniejszemu sprawozdaniu.
4
4

propagując lepsze środowisko biznesowe dla inwestycji prywatnych poprzez
podejmowanie działań mających na celu stworzenie unii rynków kapitałowych7.
MŚP są główną grupą docelową unijnego wsparcia dokonywanego za pośrednictwem
instrumentów finansowych: reprezentują one dwie trzecie miejsc pracy w sektorze
prywatnym i ponad 60 % rzeczywistej wartości dodanej w UE. Szczególną uwagę
przywiązuje się do przedsiębiorstw i innych grup docelowych w sektorach strategicznych,
zwłaszcza w zakresie badań i innowacji, efektywności energetycznej, infrastruktury
materialnej i przedsiębiorczości społecznej oraz edukacji.
Dowody przedstawione w niniejszym sprawozdaniu wskazują, że instrumenty finansowe
zaspokajają w skuteczny sposób potrzeby gospodarki realnej w zakresie finansowania:
wdrażane w ramach partnerstwa z instytucjami publicznymi i prywatnymi, instrumenty te
korygują niewydolność rynku w zakresie dostarczania finansowania zewnętrznego.
Całkowity wkład Unii w te instrumenty w latach 2007–2013 wyniósł prawie 5,8 mld EUR i
pozwolił zmobilizować do dnia 31 grudnia 2015 r. finansowanie w wysokości około 90,3 mld
EUR – co odpowiada łącznemu efektowi mnożnikowemu wynoszącemu niemal 16 (zob.
wykres 1) – jak również inwestycje na kwotę 142,5 mld EUR, z których skorzystały
strategiczne grupy i sektory docelowe w obszarach wewnętrznej i zewnętrznej polityki UE.
W latach 2014–2020 koperta budżetowa w wysokości 8,4 mld EUR8 przeznaczona jest na
wsparcie finansowania wynoszącego 87,8 mld EUR – co oznacza średni efekt mnożnikowy
wynoszący 10,5 – i inwestycji na kwotę 137,6 mld EUR. Niższy średni efekt mnożnikowy w
porównaniu z instrumentami finansowymi z lat 2007–2013 wynika głównie z faktu, że wśród
instrumentów finansowych na lata 2014–2020 znajdują się instrumenty obejmujące większe
ryzyko niż typowe instrumenty gwarancyjne z lat 2007–2013 – ta zmiana ma na celu
zapewnienie wartości dodanej wkładów Unii. Należy jednak również zauważyć, że koperty
finansowe na lata 2014–2020 nie obejmują jeszcze środków na instrumenty, które zastąpią
pewne instrumenty ustanowione wcześniej dla krajów objętych procesem rozszerzenia i
polityką sąsiedztwa lub współpracą na rzecz rozwoju, a niektóre z tych wcześniejszych
instrumentów przynoszą stwierdzone empirycznie wysokie efekty mnożnikowe. Efekt
mnożnikowy zgłoszony dla instrumentów na lata 2007–2013 jest rzeczywistym uzyskanym
efektem mnożnikowym, podczas gdy efekt mnożnikowy podany dla instrumentów na latach
2014–2020 jest spodziewanym efektem mnożnikowym. W niektórych przypadkach
rzeczywisty efekt mnożnikowy osiągnięty przez instrumenty na lata 2007–2013 przekroczył
efekt spodziewany (dotyczy to np. systemu poręczeń dla MŚP w ramach Programu ramowego
na rzecz konkurencyjności i innowacji). Jest możliwe, że rzeczywisty efekt mnożnikowy
instrumentów finansowych na lata 2014–2020 również ostatecznie przewyższy spodziewany
Zob. plan działania Komisji na rzecz tworzenia unii rynków kapitałowych z dnia 30 września 2015 r.,
COM(2015) 468 final.
8
Koperta na lata 2014–2020 może nie odzwierciedlać jeszcze w pełni środków na nowe instrumenty, które mogą
być przewidziane dla krajów objętych procesem rozszerzenia i polityką sąsiedztwa lub krajów objętych
Instrumentem Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju.
7
5
obecnie poziom. Oczekuje się, że wkład Unii wynoszący 1,9 mld euro, który został
zaangażowany do dnia 31 grudnia 2015 r., powinien zmobilizować finansowanie w
wysokości ok. 16,8 mld EUR, co będzie odpowiadać spodziewanemu efektowi
mnożnikowemu ok. 8,7 i oczekiwanej wysokości inwestycji wynoszącej 31,9 mld EUR9.
Zarówno podczas wcześniejszych okresów programowania, jak i obecnego okresu
programowania Unia udzielała wsparcia strategicznym grupom i sektorom, takim jak MŚP
czy infrastruktury materialne lub niematerialne (w tym na cele badań naukowych i
innowacji); wsparcie to pomogło wielu przedsiębiorcom osiągnąć sukces.
W dalszej części opisano niektóre z takich historii.
Badania naukowe i innowacje:

„Horyzont 2020”: System poręczeń dla MŚP w ramach InnovFin

Pożyczka na kwotę 20 mln EUR udzielona przedsiębiorstwu inżynieryjnemu
Manz AG specjalizującemu się w zaawansowanych technologiach wspiera jego
działalność badawczo-rozwojową w dziedzinie zrównoważonej i opłacalnej
ekonomicznie produkcji energii. To wsparcie finansowe jest udzielane w ramach
nowej inicjatywy InnovFin – Fundusze unijne dla innowatorów, ustanowionej
wspólnie przez EBI i Komisję Europejską. InnovFin do celów finansowania wzrostu
spółek o średniej kapitalizacji wzrostu jest dostosowana do szczególnych potrzeb
spółek o średniej kapitalizacji w obszarze finansowania badań i rozwoju. Z
finansowania skorzysta głównie działalność badawczo-rozwojowa tego
przedsiębiorstwa w sektorze słonecznej energii fotowoltaicznej. Manz jest jednym ze
światowych liderów technologii ogniw słonecznych – jego moduły CIGS i inne
cienkowarstwowe moduły fotowoltaiczne wykazują obecnie najwyższy wskaźnik
efektywności przekształcania energii promieniowania słonecznego na energię
elektryczną i są one konkurencyjne kosztowo w porównaniu z innymi technologiami.
Przy produkcji modułów CIGS wykorzystuje się mieszaninę miedzi, indu, galu i
selenu oraz technologię cienkowarstwową. Moduły te uznaje się obecnie za
najbardziej efektywne na rynku. Ich produkcja wymaga stosunkowo niewielkich ilości
materiału, co sprawia, że są bardziej zrównoważone i przyjazne dla środowiska.
http://www.eib.org/infocentre/stories/all/2014-november-05/backing-solar-moduleinnovation-in-germany.htm

7. program ramowy: instrument podziału ryzyka (RSI) i mechanizm
finansowania oparty na podziale ryzyka (RSFF)
Spodziewana wielkość finansowania i inwestycji jest na tym etapie ograniczona do kwot wynikających z umów
już podpisanych przez podmioty, którym powierzono realizację, i pośredników finansowych/odbiorców
końcowych.
9
6
˗
Utrzymywanie czystości na ulicach może być kosztowne dla władz lokalnych,
a większość urbanistów marzy o odpornych na brud chodnikach. CS-Beton wychodzi
naprzeciw tym potrzebom. Jest on jednym z największych producentów wyrobów
betonowych stosowanych przy budowie chodników, dróg, autostrad i portów
lotniczych i jako pierwsze przedsiębiorstwo w Republice Czeskiej wprowadził
specjalny spray pod nazwą „Clean Protect”, który zapobiega przywieraniu
zanieczyszczeń do produkowanego przez niego betonu. Beton wytwarzany przez to
czeskie przedsiębiorstwo ma również specjalne właściwości – cechuje go bardzo
wysoka odporność na mróz i na chemiczne środki odladzające. CS-Beton zatrudnia
160 pracowników i opracowuje obecnie nowe wyroby betonowe, które będą oferować
zupełnie nowe rozwiązania w zakresie przystanków autobusowych, nawierzchni dróg i
dużych ścian oporowych; przedsiębiorstwo wiąże z tymi nowymi wyrobami plany
dalszego rozwoju działalności w Republice Czeskiej i za granicą. Pożyczka
inwestycyjna na kwotę 20 700 000 CZK (równowartość 807 490 EUR), objęta w 50 %
gwarancją UE, którą udzielono CS-Beton w Republice Czeskiej w ramach instrumentu
podziału ryzyka, pozwoliła temu przedsiębiorstwu rozpocząć prace nad większymi
projektami i dała mu dostęp do rynków międzynarodowych.
http://www.eif.org/what_we_do/guarantees/RSI/casestudies/ceska_sporitelna_czech_republic.htm
˗
Zeta Biopharma jest austriackim przedsiębiorstwem działającym w sektorze
budownictwa przemysłowego, zatrudniającym 237 pracowników i dostarczającym
technologie przetwórcze wykorzystywane w sektorze biofarmacji poprzez budowę
urządzeń
produkcyjnych
dostosowanych
do
indywidualnych
potrzeb
międzynarodowych przedsiębiorstw farmaceutycznych. Duże firmy farmaceutyczne
wykorzystują urządzenia produkcyjne budowane przez Zetę do opracowywania
szczepionek, zastrzyków i produktów leczniczych służących na całym świecie do
zwalczania chorób. Spółka ta jest jednym z zaledwie dwóch przedsiębiorstw w
Europie, które stosują specjalne pojemniki z funkcją zamrażania i rozmrażania do
składowania i transportu substancji na potrzeby przemysłu farmaceutycznego. Po
zamrożeniu ciecze tego typu mogą być przechowywane w kontrolowanych
instalacjach magazynowych przez kilka lat i są często wysyłane na rynki na całym
świecie. Urządzenia produkcyjne są wykorzystywane przez duże firmy
farmaceutyczne do opracowywania szczepionek, zastrzyków i produktów leczniczych
służących na całym świecie do zwalczania chorób.
Spółka ta jest jednym z zaledwie dwóch przedsiębiorstw w Europie, które stosują
specjalne pojemniki z funkcją zamrażania i rozmrażania do składowania i transportu
substancji na potrzeby przemysłu farmaceutycznego. Po zamrożeniu ciecze tego typu
mogą być przechowywane w kontrolowanych instalacjach magazynowych przez kilka
lat i są często wysyłane na rynki na całym świecie. Urządzenia produkcyjne są
produkowane w systemie modułowym przy użyciu nowoczesnego sprzętu w fabryce
w Lieboch, Graz, i są wysyłane w sterylnych warunkach do zakładów produkcyjnych
w Europie i poza jej terytorium, gdzie są następnie instalowane i przekazywane do
7
eksploatacji przez wykwalifikowanych pracowników i inżynierów. Kredyt obrotowy
w wysokości 2,5 mln EUR, objęty w 50 % gwarancją UE, udzielony w Austrii w
ramach instrumentu podziału ryzyka w Austrii, pokrywa wysokie zapotrzebowanie
Zety na kapitał obrotowy podczas długich okresów realizacji zamówień dotyczących
projektowania i produkcji tych urządzeń.
http://www.eif.org/what_we_do/guarantees/RSI/case-studies/unicreditbank_austria.htm
˗
Co mają ze sobą wspólnego samochody, dźwigi, pociągi, koparki i kombajny
rolnicze? Wszystkie te pojazdy zawierają łożyska, które umożliwiają pracę ich
mechanizmów. NBI Bearings Europe jest jednym z wiodących producentów łożysk w
Hiszpanii; przedsiębiorstwo to zaopatruje sektor przemysłowy, w tym branżę ropy
naftowej i gazu, rolnictwo i przemysł hutniczy. Unikatową cechą łożysk NBI Bearings
jest ich specjalna konstrukcja, która chroni je przed brudem i wilgocią oraz
wyciekaniem smaru. Badania i rozwój zajmują centralne miejsce w strategii tego
przedsiębiorstwa – technicy ze szkół wyższych takich jak politechniki w Walencji i
Bilbao (Deusto) pracują nad nowymi typami materiałów, technik i kontroli jakości na
potrzeby łożysk NBI Bearings. NBI Bearings Europe zatrudnia 32 pracowników,
którzy obecnie obsługują rynki w 50 krajach; przedsiębiorstwo planuje rozszerzyć
swoją działalność w bliskiej przyszłości. Kredyt obrotowy w wysokości 500 000
EUR, objęty w 50 % gwarancją UE, udzielony w Hiszpanii w ramach instrumentu
podziału ryzyka umożliwił NBI Bearings Europe rozbudowę jej bazy badawczorozwojowej oraz zatrudnienie 6 nowych pracowników w zakładzie technicznym.
http://www.eif.org/what_we_do/guarantees/RSI/case-studies/bankinter_spain.htm
Konkurencyjność MŚP:

COSME Instrument gwarancji kredytowych (LGF)
Przedsiębiorstwo KopfNuss GmbH z Hamburga opracowało nowy napój we
współpracy z Uniwersytetem w Kilonii. Na rozpoczęcie działalności otrzymali od
hamburskiego banku kredyt w wysokości 30 000 EUR. Kredyt ten był gwarantowany
przez KfW w ramach programu COSME i umożliwił urzeczywistnienie tego nowego
przedsięwzięcia poprzez sfinansowanie założenia spółki, stworzenia prototypu i
wyprodukowania pierwszych 40 000 butelek. Ten bardzo modny produkt będący
całkowicie naturalnym napojem orzeźwiającym bez dodatku cukru i alkoholu
wprowadziło na rynek nieco ponad rok temu trzech młodych przedsiębiorców. Po
roku wielkość produkcji wzrosła pięciokrotnie. Spółka nawiązała ścisłą współpracę z
organizatorami różnego rodzaju imprez i stale rozszerza swoją sieć punktów
sprzedaży. Dennis Redepenning, współzałożyciel KopfNuss GmbH, wyjaśnił jej
strategię: „Jesteśmy w trakcie wprowadzania na rynek drugiego produktu i staramy się
o europejskie biooznakowanie dla obu naszych wyrobów. Kontynuujemy wzrost.
Naszym celem jest wejście w przyszłym roku na rynek w Berlinie i Monachium”.
8
http://www.euronews.com/2015/10/16/enhancing-access-to-finance-with-cosme/
Infrastruktura i efektywność energetyczna:

Instrument „Łącząc Europę” i inicjatywa w zakresie obligacji projektowych
Wkład Unii umożliwił finansowanie:
˗
realizowanego od podstaw projektu dla autostrady A11 w Belgii dzięki emisji
obligacji projektowych na kwotę 578 mln EUR i wniesieniu kapitału własnego
w wysokości 79,6 mln EUR (przy wkładzie Unii wynoszącym 200 mln EUR);
oraz
˗
autostrady A7 w Niemczech dzięki emisji obligacji projektowych na kwotę
429 mln EUR.
http://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:d1d8e4af-8fab-11e5-983e01aa75ed71a1.0022.02/DOC_1&format=PDF

Instrument finansowania prywatnego na rzecz efektywności energetycznej
(PF4EE)
Transakcję podpisano z Banco Santander w dniu 26 listopada 2015 r. Działanie to
skupia się na inwestycjach energetycznych w sektorze hotelarskim i może wspierać
programy PIMASOL i PERRER EE prowadzone przez hiszpański rząd. EBI udzielił
pożyczki w wysokości 50 mln EUR, a maksymalną wysokość zabezpieczenia
zaangażowanego na potrzeby tej operacji ustalono na kwotę 3,6 mln EUR.
Przedsiębiorstwa społeczne i mikroprzedsiębiorstwa:

Europejski instrument mikrofinansowy Progress
Miena Rust straciła pracę w firmie inżynieryjnej w 2010 r. w związku z redukcją
personelu. Zainwestowała w sprzęt do gotowania i cięcia nugatu, dopracowała do
perfekcji swój przepis i odkryła, że jej wyrób jest niezmiernie popularny. W lipcu
2012 r. rozpoczęła jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą „Miena’s
Nougat”. Do produkcji swoich delikatesowych rzemieślniczych wyrobów
cukierniczych Miena stosuje tylko naturalne składniki, które wytwarza ręcznie w
swoim domu w Glen of Imaal w hrabstwie Wicklow. Na początku swojej działalności
Miena rozprowadzała swój miękki nugat miodowy na targu rolniczym w Marlay Park,
w kawiarni Grange Con Café w Blessington w hrabstwie Wicklow oraz na różnych
targach żywności i targach handlowych w Dublinie. Od 2014 r. nugat Mieny jest
sprzedawany w sklepach z wyrobami rzemieślniczymi, w tym Avoca Handweavers,
Donnybrook Fair, wybranych sklepach z kawą i ponad 200 sklepach sieci Super Valu
w całym kraju.
http://microfinanceireland.ie/mienas-nougat/
9
STRESZCZENIE
Niniejsze sprawozdanie dotyczy instrumentów finansowych UE obejmujących obszary
polityki wewnętrznej i zewnętrznej Unii, które są zarządzane bezpośrednio lub pośrednio
przez Komisję.
Zawiera ono szczegółowy przegląd poczynionych postępów we wdrażaniu instrumentów
finansowych w latach 2007–2013 i 2014–2020, zapewniając przejrzystość i rozliczalność w
zakresie wykorzystania pieniędzy podatników. W sprawozdaniu wykazano, że centralnie
zarządzane instrumenty finansowe uzyskały znaczny finansowy efekt mnożnikowy i
pokazano – na podstawie obecnie dostępnych dowodów – jak instrumenty te realizowały
swoje cele strategiczne. Dalsze szczegóły techniczne zawarte są w załączniku.
Poniższe wykresy ilustrują wdrażanie instrumentów finansowych pod kątem efektu
mnożnikowego w okresach WRF 2007–2013 i 2014–2020, na dzień 31 grudnia 2015 r.,
zarówno w ujęciu zbiorczym, jak i w rozbiciu na poszczególne kategorie (instrumenty dłużne,
kapitałowe i mieszane).
Jeśli chodzi o instrumenty finansowe na lata 2007–2013 „Zagregowane zobowiązania”
oznaczają łączne zobowiązania budżetowe zaciągnięte w odniesieniu do danego instrumentu
finansowego10. „Uzyskane finansowanie” odpowiada ilości środków finansowych
przekazanych kwalifikującym się ostatecznym odbiorcom poprzez odpowiedni mechanizm
finansowy, w tym część tego finansowania przypadającą na wkład Unii 11. „Uzyskane
inwestycje” stanowią wydatki na inwestycje kapitałowe, które mają zostać dokonane przez
ostatecznego odbiorcę; w wielu przypadkach są one reprezentowane przez łączną kwotę
finansowania będącą do dyspozycji ostatecznego odbiory na cele inwestycji, w tym jego
fundusze własne.
Zobowiązania te obejmują nie tylko wykorzystane środki przeznaczone na określony cel podczas prac nad
budżetem, ale także zasoby budżetowe takie jak wkłady EOG, wkłady państw trzecich będące warunkiem
uczestniczenia przez nie w instrumencie finansowym lub kwoty przesunięte w ramach budżetu Unii na rzecz
danego instrumentu finansowego.
11
Są to zagregowane zobowiązania budżetowe.
10
10
Wykres 1: Instrumenty finansowe w latach 2007–2013, stan na dzień 31 grudnia 2015 r. (w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: SMEG 07, EPMF-G, RSI, RSFF, LGTT, inicjatywa w zakresie obligacji projektowych, FCP-FIS, EDIF GF 1,
EFSE, RSL Turcja, GIF (w ramach Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji), Marguerite, ENEF w ramach EDIF, ENIF
w ramach EDIF, Wsparcie Instrumentu FEMIP, GEEREF, EFEE, GGF, NIF, IFCA i AIF, LAIF
Wykres 2: Dłużne instrumenty finansowe w latach 2007–2013, stan na dzień 31 grudnia 2015 r.
(w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: SMEG 07, EPMF-G, RSI, RSFF, LGTT, inicjatywa w zakresie obligacji projektowych, FCP-FIS, EDIF GF 1,
EFSE, RSL Turcja.
11
Wykres 3: Kapitałowe instrumenty finansowe w latach 2007–2013, stan na dzień 31 grudnia 2015 r.
(w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: GIF (w ramach Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji), Marguerite, ENEF w ramach
EDIF, ENIF w ramach EDIF, Wsparcie Instrumentu FEMIP, GEEREF
Wykres 4: Mieszane (dłużno-kapitałowe) instrumenty finansowe w latach 2007–2013, stan na dzień
31 grudnia 2015 r. (w mld EUR)
12
Uwzględnione instrumenty: EFEE, GGF, NIF, IFCA i AIF, LAIF
W odniesieniu do instrumentów finansowych na lata 2014–2020 koperta budżetowa oznacza
środki na zobowiązania przewidziane na ten instrument w całym okresie jego trwania.
„Docelowe finansowanie” oznacza docelową kwotę finansowania na rzecz kwalifikujących
się ostatecznych odbiorców (część którego stanowi spodziewane finansowanie, czyli kwota
finansowania, która jest spodziewana w wyniku zatwierdzonych operacji). „Docelowe
inwestycje” oznacza ukierunkowane wydatki inwestycyjne, które mają zostać dokonane przez
ostatecznego odbiorcę (część którego stanowi spodziewana inwestycja, czyli kwota
wydatków inwestycyjnych, która jest spodziewana w wyniku zatwierdzonych operacji).
Wykres 5: Instrumenty finansowe w latach 2014–2020, stan na dzień 31 grudnia 2015 r. (w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: LGF w ramach COSME, Inicjatywa UE na rzecz MŚP, EaSI, InnovFin do celów gwarancji dla MŚP, system
poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego, instrument gwarancji kredytów studenckich, PF4EE, Duże projekty Innovfin,
RSDI, System poręczeń 2, EFG, instrument kapitałowy w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, kapitał podwyższonego ryzyka dla MŚP
InnovFin, NCFF
W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji.
13
Wykres 6: Dłużne instrumenty finansowe w latach 2014–2020, stan na dzień 31 grudnia 2015 r.
(w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: LGF w ramach COSME, Inicjatywa UE na rzecz MŚP, EaSI, InnovFin do celów gwarancji dla MŚP, system
poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego, instrument gwarancji kredytów studenckich, PF4EE, Duże projekty Innovfin,
RSDI.
W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji
Wykres 7: Kapitałowe instrumenty finansowe w latach 2014–2020, stan na dzień 31 grudnia 2015 r. (w
mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: EFG, instrument kapitałowy w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, InnovFin dla MŚP
W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji.
14
Wykres 8: Mieszane (dłużno-kapitałowe) instrumenty finansowe w latach 2014–2020, stan na dzień 31
grudnia 2015 r. (w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: Mechanizm finansowy na rzecz kapitału naturalnego NCFF
W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji
Instrumenty wspierane z budżetu Unii, ale wdrażane przez państwa członkowskie w ramach
zarządzania dzielonego podlegają odrębnej sprawozdawczości. W odniesieniu do okresu
programowania 2007–2013 roczne sprawozdanie podsumowujące w sprawie wdrażania
instrumentów inżynierii finansowej w ramach EFRR i EFS 12 było publikowane do dnia 1
października każdego roku13. Począwszy od 2016 r. Komisja przedstawiać będzie zestawienie
danych dotyczących postępów we wdrażaniu instrumentów finansowych w ramach
zarządzania dzielonego, zgodnie z wymogami dotyczącymi europejskich funduszy
strukturalnych i inwestycyjnych na podstawie rozporządzenia w sprawie wspólnych
przepisów14. Przedmiotem odrębnych sprawozdań na mocy rozporządzenia o EFIS 15 są
również działania w zakresie finansowania i inwestycji objęte gwarancją budżetową EFIS,
które nie są instrumentami finansowymi w rozumieniu rozporządzenia finansowego.
Akronimy wyszczególniono w glosariuszu w dokumencie roboczym służb Komisji towarzyszącym
sprawozdaniu.
12
13
Sprawozdanie za 2014 r. jest dostępne pod adresem:
http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/summary_data_fei_2014.pdf
14
Art. 46 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013.
Art. 16–18 rozporządzenia (UE) nr 2015/1017. W szczególności, art. 16 ust. 2 wymaga, aby EBI, we
właściwych przypadkach we współpracy z EFI, co roku przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie
sprawozdanie z działań EBI w zakresie finansowania i inwestycji objętych rozporządzeniem w sprawie EFIS.
Sprawozdanie
za
2015
r.
można
znaleźć
tutaj:
http://www.eib.org/attachments/strategies/efsi_2015_report_ep_council_en.pdf
15
15
Uzupełnienie niniejszego sprawozdania w sprawie instrumentów na poziomie UE stanowi
dokument roboczy służb Komisji, w którym znajdują się szczegółowe tabele i informacje
dotyczące instrumentów wdrażanych w trybie zarządzania bezpośredniego i pośredniego w
latach 2007–2013 i 2014–2020.
Wykres 9: Instrumenty finansowe na lata 2007–2013 – łączne zobowiązania budżetowe w rozbiciu na cele,
stan na dzień 31 grudnia 2015 r. (w mln EUR)
Strategiczne sektory docelowe: LGTT, PBI, Marguerite, EFEE, GIF (w ramach Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i
innowacji), RSI, RSFF, EPMF-G, FCP-FIS
Strategiczne grupy docelowe: SMEG 07
Strategiczne regiony docelowe nienależące do UE: IFCA, AIF, LAIF, GEEREF, EDIF GF 1, ENEF w ramach EDIF, ENIF w ramach
EDIF, EFSE, GGF, wsparcie dla MŚP w ramach RSL Turcja, NIF, Wsparcie Instrumentu FEMIP
16
Wykres 10: Instrumenty finansowe na lata 2014–2020 – łączne zobowiązania budżetowe w rozbiciu na
cele, stan na dzień 31 grudnia 2015 r. (w mln EUR)
Strategiczne sektory docelowe: System poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego, instrument gwarancji kredytów
studenckich, PF4EE, RSDI, instrument kapitałowy w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, NCFF, InnovFin do celów gwarancji dla MŚP,
instrument poręczeń dla spółek o średniej i dużej kapitalizacji InnovFin, Kapitał podwyższonego ryzyka dla MŚP InnovFin, EaSI
Strategiczne grupy docelowe: LFG w ramach COSME, Inicjatywa UE na rzecz MŚP, EFG w ramach COSME
Strategiczne regiony docelowe nienależące do UE: EDIF GF2
17
1. Strategiczne grupy docelowe: MŚP
Ogólnie rzecz biorąc, MŚP postrzegane są jako kategoria przedsiębiorstw doświadczających
szczególnych trudności w dostępie do finansowania, które pogłębiły się od czasu kryzysu
finansowego i zadłużeniowego.
Aby usunąć niedociągnięcia rynkowe wynikające z asymetrii informacji, ustanowiono szereg
instrumentów gwarancyjnych, aby umożliwić udzielanie bardziej ryzykownemu segmentowi
przedsiębiorstw większych kredytów na korzystniejszych warunkach. Celem tych
instrumentów jest wspieranie rozwoju ogólnoeuropejskiego rynku finansowania MŚP oraz
usunięcie niewydolności rynku, który to problem można lepiej rozwiązać na szczeblu UE ze
względu na jego rozpowszechnienie. Dlatego też instrumenty te pozwalają uzyskać korzyści
skali i upowszechnić najlepsze praktyki.
1. System poręczeń dla MŚP (SMEG07) w ramach Programu ramowego na rzecz
konkurencyjności i innowacji poprawił dostęp MŚP do finansowania dłużnego. Na
dzień 30 września 2015 r. z kredytów objętych gwarancją, udzielonych na kwotę 20
mld EUR, skorzystało w latach 2007–2015 łącznie ponad 377 000 MŚP, a liczba ta
stale rośnie.
2. Instrument pożyczkowo-gwarancyjny w ramach programu COSME, będący
kontynuacją SMEG07, oferuje MŚP ograniczone co do wysokości gwarancje w
zakresie finansowania dłużnego, w drodze pożyczek lub leasingu, w celu zmniejszenia
szczególnych trudności, jakie napotykają rentowne MŚP w dostępie do finansowania,
ze względu na ich postrzegane wysokie ryzyko lub brak wystarczających dostępnych
zabezpieczeń. Do końca 2015 r. Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) zakończył
badania due diligence i podpisał umowy gwarancji z 26 pośrednikami finansowymi na
łączną kwotę ponad 7 mld EUR. Szacuje się, że łączna zmobilizowana kwota
finansowania na lata 2014–2020 wyniesie od 14,3 do 21,5 mld EUR i trafi ona do
220 000–330 000 MŚP.
3. Inicjatywa UE na rzecz MŚP, opracowana jako instrument stanowiący odpowiedź na
kryzys, dostarcza nieograniczonych gwarancji lub sekurytyzacji służących lepszemu
dostępowi do finansowania dla MŚP, w tym MŚP innowacyjnych i reprezentujących
wysokie ryzyko. Jest to instrument wspólny, łączący środki dostępne w ramach
programów COSME i „Horyzont 2020” z zasobami państw członkowskich w ramach
EFRR-EFRROW, przy współpracy EBI i EFI, którego celem jest zwiększenie akcji
kredytowej na rzecz MŚP. Pierwszy system gwarancji w ramach inicjatywy na rzecz
MŚP został utworzony we współpracy z Hiszpanią. Przewiduje się, że kwota
zaangażowania ze strony EFRR i w ramach inicjatywy „Horyzont 2020” wynosząca
692 mln EUR wesprze nowe kredyty dla MŚP w Hiszpanii w wysokości 5 723 mln
EUR (dla wszystkich hiszpańskich regionów). Malta była drugim państwem
członkowskim UE, które zdecydowało się uczestniczyć w instrumencie
nieograniczonych gwarancji w ramach inicjatywy na rzecz MŚP. Wkład Malty w
ramach EFRR wynoszący 15 mln EUR zmobilizuje finansowanie na rzecz MŚP w
kwocie ponad 60 mln EUR.
18
Również MŚP mają szczególne trudności z pozyskiwaniem inwestycji kapitałowych:
europejski rynek venture capital dotknęło w latach 2008–2014 spowolnienie aktywności w
segmencie private equity, jeśli chodzi o pozyskiwanie środków finansowych, poziom
inwestycji (mimo nieznacznego ożywienia w 2014 r.) i warunki jej zbycia; rynek ten jest
nadal rozdrobniony na poszczególne kraje i tym bardziej zależny od działania inwestorów
publicznych.
Wsparcie za pomocą instrumentów finansowych na poziomie UE ma kluczowe znaczenie w
walce z tym rozdrobnieniem. Stworzono szereg instrumentów finansowania kapitałowego w
celu wzmocnienia wewnętrznego rynku venture capital poprzez likwidowanie
niedoskonałości rynku napotykanych przez podmioty (w szczególności przez MŚP będące na
wczesnym etapie działalności, które mają duży potencjał wzrostu), aby wprowadzania na
rynek innowacji i tworzenie miejsc pracy o wysokiej wartości dodanej.
1. Instrument kapitałowy na rzecz wzrostu (EFG) w ramach programu COSME, będący
kontynuacją GIF2, ma na celu przyczynienie się do korzystania na większą skalę z
finansowania kapitałowego przez MŚP znajdujące się w fazie rozwoju oraz
zwiększenie dostępności tego finansowania. W odniesieniu do okresu 2014–2020
oczekuje się, że orientacyjne zobowiązania w wysokości 546 mln EUR wygenerują
inwestycje venture capital sięgające od 2,6 do 3,9 mld EUR, które trafią do ok. 360–
540 MŚP.
Wykres 11: Instrumenty finansowe na rzecz MŚP w latach 2007–2013, stan na dzień 31 grudnia 2015 r. (w
mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: SMEG 07.
19
Wykres 12: Instrumenty finansowe na rzecz MŚP w latach 2014–2020, stan na dzień 31 grudnia 2015 r.
(w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: LFG w ramach COSME, Inicjatywa UE na rzecz MŚP, EFG w ramach COSME.
W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji
2. Strategiczne sektory
niematerialna.
docelowe:
infrastruktura
materialna
i
Sektory strategiczne obejmują szeroko pojęte sektory infrastrukturalne, do których zalicza się
zarówno infrastrukturę materialna, jak i niematerialną, taką jak badania i innowacje.
2.1. Badania naukowe i innowacje
Dowody, że większe przedsiębiorstwa o ustalonej pozycji, prowadzące intensywną
działalność badawczą i innowacyjną mają trudności z dostępem do finansowania dłużnego na
potrzeby innowacyjnych projektów, są niejednoznaczne i z metodologicznego punktu
widzenia trudniejsze do ustalenia. Przeprowadzone niedawno badanie ekonometryczne 16 oraz
wiedza empiryczna wskazują jednak, że popyt na finansowanie dłużne na potrzeby badań
naukowych i innowacji znacznie przewyższa obecną podaż.
Aby zaspokoić potrzeby finansowe związane z badaniami i innowacjami, które są prawie
niemożliwe do pełnego zaspokojenia na poziomie krajowym, Komisja stworzyła mechanizm
finansowania oparty na podziale ryzyka (2007–2013) oraz, w ramach programu „Horyzont
16
Komisja Europejska, Ocena ex ante programu „Horyzont 2020”, 2013 r.
20
2020”, mechanizmy Duże projekty InnovFin, InnovFin do celów finansowania wzrostu spółek
o średniej kapitalizacji oraz InnovFin do celów gwarancji dla spółek o średniej kapitalizacji.
1. Mechanizm finansowania oparty na podziale ryzyka (2007–2013) oferuje kredyty i
pożyczki lub finansowanie hybrydowe bądź typu mezzanine, aby poprawić dostęp do
finansowania ryzyka dla projektów naukowo-badawczych i innowacyjnych. Wkład
Unii z tytułu mechanizmu finansowania opartego na podziale ryzyka w latach 2007–
2015, wynoszący 961 mln EUR, umożliwił finansowanie w wysokości ponad 10,22
mld EUR w stosunku do spodziewanych 11,31 mld EUR;
2. Instrument obsługi kredytów na działalność naukowo-badawczą i innowacyjną w
ramach programu „Horyzont 2020” (2014–2020), będący kontynuacją mechanizmu
finansowania opartego na podziale ryzyka, oferuje również kredyty i pożyczki lub
finansowanie hybrydowe bądź typu mezzanine, aby poprawić dostęp do finansowania
ryzyka dla projektów naukowo-badawczych i innowacyjnych. W odniesieniu do
okresu 2014–2020 wkład UE w wysokości 1 060 mln EUR ma na celu uruchomienie
finansowania w wysokości 13 250 mln EUR, z którego skorzystają ostateczni
odbiorcy. Do końca 2015 r. wkład UE wynoszący łącznie 645,5 mln EUR pozwolił
już zmobilizować finansowanie w wysokości 2 399,2 mln EUR.
3. Instrument podziału ryzyka (RSI) w ramach siódmego programu ramowego jest
specjalnym instrumentem gwarancyjnym na potrzeby finansowania pożyczek i
leasingu, wypełniającym lukę w dostępności finansowania dla innowacyjnych MŚP i
małych spółek o średniej kapitalizacji (przedsiębiorstw zatrudniających do 499
pracowników). Dostarczył on dotychczas niemal 2,34 mld EUR w formie gwarancji i
kontrgwarancji 37 bankom i towarzystwom gwarancyjnym, co umożliwi im wsparcie
ok. 4 000 innowacyjnych MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji. Do końca
2015 r. wielkość udzielonego finansowania wyniosła ponad 2,3 mld EUR przy
wkładzie Unii wynoszącym 270 mln EUR.
4. InnovFin do celów gwarancji dla MŚP w ramach programu „Horyzont 2020”, będący
kontynuacją instrumentu dla innowacyjnych MŚP i małych spółek o średniej
kapitalizacji w latach 2014–2020 powinien zmobilizować pożyczki w łącznej
wysokości ok. 9,5 mld EUR, przy wkładzie Unii wynoszącym ok. 1 060 mln EUR.
Oczekuje się, że do 2015 r. całkowite finansowanie wspierane przez wkład Unii
wyniesie około 3,7 mld EUR, z czego 310 mln EUR zostało już przekazane.
5. Instrument na rzecz Wysokiego Wzrostu i Innowacji w MŚP (GIF) w ramach
Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji ma na celu zwiększenie
ilości dostępnego finansowania kapitałowego dla innowacyjnych MŚP na wczesnym
etapie rozwoju (GIF1) oraz na etapie wzrostu (GIF2). Do końca 2015 r. łączna kwota
625,2 mln EUR z tytułu zobowiązań netto z budżetu Unii wsparła 43 fundusze venture
capital i 437 ostatecznych odbiorców, mobilizując blisko 1,25 mld EUR finansowania
kapitałem własnym.
6. Kapitał podwyższonego ryzyka dla MŚP InnovFin w ramach programu „Horyzont
2020”, będący kontynuacją GIF1, ma na celu poprawę dostępu do finansowania
21
ryzyka dla ukierunkowanych na badania naukowe i innowacje MŚP będących na
wczesnym etapie działalności i małych spółek o średniej kapitalizacji. Koperta
wynosząca 460 mln EUR, zaplanowana orientacyjnie na lata 2014–2020, powinna
zmobilizować finansowanie kapitałowe w wysokości ok. 2,7 mld EUR.
2.2. Infrastruktura, działania w dziedzinie klimatu, środowisko i efektywność
energetyczna
Infrastruktura transportowa, telekomunikacyjna i energetyczna odgrywa zasadniczą rolę w
rozwoju i zrównoważonym wzroście gospodarczym w sytuacji, gdy przedsiębiorstwa
prywatne różnej wielkości i przedsiębiorstwa publiczne działają wspólnie w celu uzyskania
koniecznych rezultatów. Infrastruktura poprawia wydajność gospodarki, umożliwiając jej
wzrost, oraz ułatwia wzajemne połączenia na rynku wewnętrznym.
Ponadto efektywność energetyczna i jej wspieranie nabierają coraz większego znaczenia w
Unii, w szczególności w obliczu stojącego przed nią celu zwiększenia efektywności
wykorzystania energii o 20 % do 2020 r., oraz innych celów wyznaczonych na późniejsze
lata.
Celem interwencji finansowej UE w tych sektorach jest przyczynienie się do usunięcia
słabych punktów europejskich rynków kapitałowych. Unijne programy instrumentów
finansowych dla różnych podsektorów (transport i infrastruktura energetyczna, efektywność
energetyczna, w tym działania na rzecz ochrony środowiska i działania w dziedzinie klimatu
oraz ICT), rozpoczęte w okresie 2007–2013 lub planowane na okres 2014–2020, są
następujące:
1. Instrument gwarancji kredytowych dla projektów TEN-T (LGTT) to instrument dłużny
służący do finansowania projektów w zakresie transeuropejskich sieci transportowych
i energetycznych. Na dzień 31 grudnia 2015 r. całkowita niezrealizowana gwarancja
udzielona w ramach tego instrumentu wyniosła łącznie 472 mln EUR i obejmowała
pięć projektów, które powinny zaowocować inwestycjami (kapitałowymi, dłużnymi,
dotacjami) na kwotę 11,6 mld EUR. W ocenie ex post Komisji z 2014 r. stwierdzono,
że wpływ LGTT był zawsze pozytywny w miejscu stosowania tego instrumentu, ale
niewystarczający, aby osiągnąć jego szerzej zakrojone cele.
2. W ramach instrumentu „Łącząc Europę”:
a. inicjatywa w zakresie obligacji projektowych (PBI, WRF 2007–2013), której
celem jest zmobilizowanie finansowania przez rynki kapitałowe projektów
infrastrukturalnych w obszarze transeuropejskich sieci transportowych, sieci
energetycznych i sieci szerokopasmowych. Na dzień dzisiejszy w odniesieniu
do szeregu transakcji nastąpiło zamknięcie finansowe w ramach etapu
pilotażowego inicjatywy PBI:
i. Na koniec 2015 r. projekty realizowane w ramach wsparcia jakości
kredytowej obligacji projektowych, w które Unia wniosła wkład w
22
wysokości 230 mln EUR, już przyczyniły się do udostępnienia 335 mln
EUR finansowania na potrzeby pięciu kwalifikujących się projektów, a
zatem miały duży wpływ na realną gospodarkę UE, w tym na łączny
poziome inwestycji wynoszący niemal 3 mld EUR;
ii. wkład Unii w TEN-T wsparł finansowanie:
-
portu w Calais; umowę o finansowanie podpisano w lipcu 2015
r. Łączny koszt projektu w wysokości 863 mln EUR
sfinansowano za pomocą obligacji projektowych na kwotę 504
mln EUR, a pozostała kwota 358 mln EUR pochodziła z innych
źródeł. Całkowite wsparcie jakości kredytowej obligacji
projektowych wynosi 50 359 000 EUR;
-
budowa autostrady A11 w Belgii. Łączny koszt projektu w
wysokości 657,5 mln EUR sfinansowano za pomocą obligacji
projektowych na kwotę 577,9 mln EUR i kapitału własnego w
wysokości 79,6 mln EUR; całkowite udzielone wsparcie jakości
kredytowej obligacji projektowych wynosi 115 580 000 EUR;
-
budowa autostrady A7 w Niemczech. Łączny koszt projektu w
wysokości 772,6 mln EUR sfinansowano częściowo za pomocą
obligacji projektowych na kwotę 429,1 mln EUR; kwota
wsparcia jakości kredytowej obligacji projektowych wynosi
ogółem 85 827 400 EUR; oraz
iii. Wkład z budżetu Unii na rzecz sektora ICT, wynoszący 20 mln EUR,
umożliwił również wsparcie kwotą ok. 38 mln EUR jakości kredytowej
obligacji na kwotę ok. 189 mln EUR emitowanych przez francuskiego
operatora usług szerokopasmowych;
b. dłużny instrument podziału ryzyka w ramach instrumentu „Łącząc Europę”
będzie ukierunkowany na projekty będące przedmiotem wspólnego
zainteresowania w sektorach transportu, sieci szerokopasmowych i sieci
energetycznych. Począwszy od roku 2015, instrument ten będzie opierał się na
istniejącej inicjatywie w zakresie obligacji projektowych i gwarancji
kredytowej dla projektów w zakresie transeuropejskich sieci transportowych
TEN-T. Przy założeniu, że całość przydziału z budżetu w wysokości 2,4 mld
EUR będzie udostępniona na potrzeby tego instrumentu, dzięki wkładowi Unii
można będzie zmobilizować łączne finansowanie w wysokości od 18 do 45
mld EUR.
c. Instrument kapitałowy w ramach instrumentu „Łącząc Europę” ma na celu
wspieranie finansowania inwestycji MŚP w sieci szerokopasmowe poprzez
ustanowienie funduszu inwestycji w sieci szerokopasmowe. Na lata 2014–
2020 planowane jest wstępnie przyjęcie zobowiązania w wysokości 100 mln
EUR.
23
3. Instrumenty finansowania prywatnego na rzecz efektywności energetycznej (PF4EE),
finansowane w ramach programu LIFE, będą oferować między innymi mechanizm
podziału ryzyka zmniejszający ryzyko kredytowe ponoszone przez pośredników
finansowych przy udzielaniu kredytów i pożyczek podmiotom z sektora efektywności
energetycznej, w połączeniu z pomocą techniczną na rzecz pośredników finansowych
związaną z budowaniem nowego segmentu rynkowego. Oczekuje się, że wkład Unii
wynoszący 80 mln EUR pozwoli zmobilizować w latach 2014–2017 inwestycje
sięgające ogółem 540 mln EUR. Opierając się na pierwszych trzech operacjach
podpisanych w 2015 r. (w Republice Czeskiej, Hiszpanii i Francji) i istniejącym
rurociągu, EBI stawia sobie jednak obecnie za cel osiągnięcie kwoty 1 mld EUR
nowych inwestycji w efektywność energetyczną;
4. Europejski Fundusz na rzecz Energii, Zmiany Klimatu i Infrastruktury 2020 (fundusz
Marguerite) jest ogólnoeuropejskim funduszem kapitałowym wspierającym
inwestycje w infrastrukturę w sektorach transportu (TEN-T), energii (TEN-E) i
odnawialnych źródeł energii w państwach członkowskich. Wkład Unii wynoszący 80
mln EUR ma na celu wsparcie finansowania wynoszącego ok. 10 mld EUR, z której to
docelowej kwoty udało się już zmobilizować 4,9 mld EUR w formie finansowania
kapitałowego i dłużnego. Do dnia 31 grudnia 2015 r. fundusz zobowiązał się
przeznaczyć 295 mln EUR inwestycji kapitałowych na trzy projekty TEN-T i siedem
projektów z zakresu energii odnawialnej;
5. Europejski Fundusz na rzecz Efektywności Energetycznej (EFEE), wydzielony z
Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej (EPENG),
inwestuje w projekty z zakresu efektywności energetycznej, odnawialnych źródeł
energii i ekologicznego transportu miejskiego. Do końca grudnia 2015 r. fundusz ten
otrzymał już wkład Unii w wysokości 125 mln EUR, co umożliwiło przeznaczenie
120 mln EUR finansowania na cele 10 projektów reprezentujących łącznie 219 mln
EUR inwestycji. Pomoc techniczna oferowana przez EFEE okazała się być pomocna
organom publicznym w przygotowywaniu projektów przeznaczonych do
finansowania.
6. Mechanizm finansowy na rzecz kapitału naturalnego będzie służyć finansowaniu
projektów pilotażowych generujących dochód lub przynoszących oszczędności, które
to projekty promują ochronę, odnowę i poprawę kapitału naturalnego (oraz
zarządzanie tym kapitałem), by osiągnąć cele Unii w dziedzinie przyrody i
różnorodności biologicznej oraz dostosowywania się do zmiany klimatu. Planowany
wkład Unii na potrzeby fazy pilotażowej wynosi 60 mln EUR, z czego zaangażowano
już połowę.
2.3. Przedsiębiorstwa społeczne i mikroprzedsiębiorstwa
Wśród przedsiębiorstw dotkniętych trudnościami w dostępie do kredytowania szczególnej
uwagi wymagają przedsiębiorstwa społeczne z powodu korelacji między kapitałem
24
społecznym a wzrostem gospodarczym. Ich podstawowym zadaniem jest osiąganie
mierzalnych i pozytywnych skutków społecznych.
Jednak fakt, iż przedsiębiorstwa społeczne nie są nastawione przede wszystkim na osiąganie
maksymalnych zysków, pogłębia jeszcze bardziej trudności w dostępie do finansowania, jako
że tradycyjni bankierzy niechętnie analizują ich biznesplany i analiza ta nastręcza im
trudności.
Większość przedsiębiorstw społecznych ma niewielkie lub bardzo małe rozmiary i pozyskuje
finanse na swoją działalność na rynku mikrofinansowym. Europejski sektor mikrofinansowy
charakteryzuje się stałym spadkiem kredytowania bankowego, ograniczonymi możliwościami
wsparcia mikrofinansowania przez państwo, a jednocześnie wysokim popytem na rynku.
Sytuacja ta wskazuje, że wciąż istnieją wyraźne przesłanki do interwencji na szczeblu UE
polegającej na udostępnieniu instytucjom mikrofinansowym rozwiązań służących podziałowi
ryzyka i finansowaniu.
W szczególności, badania wykonane dla Komisji wskazują, że „wysoki poziom bezrobocia
młodzieży w kilku państwach członkowskich UE wymaga dalszego wspierania
przedsiębiorczości sprzyjającej włączeniu społecznemu, będącej jednym ze sposobów wejścia
(ponownego wejścia) na rynek pracy. Oferowanie mikrokredytów stanowi ważne narzędzie w
tej dziedzinie”17. Ogromna różnorodność podmiotów instytucjonalnych i oferowanych
produktów wymaga stosowania szczególnych instrumentów mikrofinansowych i społecznych
ułatwiających dostęp do kredytów i pożyczek dla przedsiębiorstw społecznych i
mikroprzedsiębiorstw, które wciąż napotykają w tym zakresie jeszcze większe trudności niż
inne MŚP, mimo iż odgrywają ważną rolę w tworzeniu miejsc pracy.
1. Europejski instrument mikrofinansowy Progress (2010–2013) składa się z:
a. instrumentu gwarancji, który dostarczył do 20 % ograniczonych co do
wysokości
gwarancji
dla
portfeli
mikropożyczek
udzielonych
mikroprzedsiębiorstwom przez pośredników; oraz
b. Fonds Commun de Placement/Fonds d’Investissement Spécialisé –
wyspecjalizowanego funduszu inwestycyjnego, którego celem jest zwiększenie
dostępu do mikrofinansowania za pomocą szeregu produktów finansowych (w
szczególności kredytów i pożyczek).
Na dzień 30 września 2015 r. w ramach tych instrumentów udzielono ostatecznym
odbiorcom 45 999 mikropożyczek na łączną kwotę 390 mln EUR (pierwotnie
zakładano udzielenie 46 000 mikropożyczek na kwotę 500 mln do 2018 r.).
Instrument ten jest na dobrej drodze do osiągnięcia pierwotnie wyznaczonego celu,
gdyż do 2018 r. będą udzielane nowe pożyczki i kredyty;
17
Evers & Jung: Study on imperfections in the area of microfinance and options how to address them through an
EU financial instrument (2014). http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=12485&langId=en.
25
2. Program Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych (EaSI)
Mikrofinanse i przedsiębiorczość społeczna, będący kontynuacją wymienionych
powyżej instrumentów, ma na celu zwiększenie dostępu słabszych grup społecznych i
mikroprzedsiębiorstw do mikrofinansowania poprzez wspieranie podmiotów
udzielających mikropożyczek i wspieranie rozwoju przedsiębiorstw społecznych.
Przewidywany wkład Unii wynoszący 96 mln EUR ma na celu zmobilizowanie
finansowania w łącznej wysokości 528 mln EUR na rzecz ostatecznych odbiorców.
2.4. Sektory edukacji, kultury i sektor kreatywny
Jako forma akumulacji kapitału ludzkiego edukacja jest podstawowym źródłem wzrostu
gospodarczego, ale przyczynia się również do sprawiedliwości i spójności społecznej, gdy
mają do niej dostęp studenci reprezentujący różne środowiska społeczno-gospodarcze.
Udowodniono również, że mobilność studentów w znacznym stopniu wpływa na rozwój
społeczny i gospodarczy.
Instrument gwarancji kredytów studenckich jest nowym instrumentem finansowym UE w
ramach programu Erasmus+, który ma na celu wspieranie mobilności, równego dostępu i
podnoszenia poziomu studiów dzięki gwarancjom dla instytucji finansowych udzielających
studentom korzystnych kredytów na studia magisterskie w innym państwie w ramach
programu Erasmus+.
Program ten uruchomiono w 2015 r. i pierwsze banki skorzystały z instrumentu gwarancji,
udzielając kredytów dla studentów studiów magisterskich na kwotę sięgającą 60 mln EUR. W
2015 r. wypłacono pierwsze kredyty dla studentów studiów magisterskich objęte gwarancją
Erasmus +. Planowany na lata 2014–2020 wkład Unii w wysokości 517 mln EUR powinien
wesprzeć kredyty do łącznej wysokości 3 mld EUR, z których skorzysta około 200 000
studentów.
System poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego w ramach programu
„Kreatywna Europa” dostarczy gwarancji bankom obsługującym MŚP działające w sektorze
kultury i sektorze kreatywnym, zwiększając w ten sposób potencjał finansowy tych sektorów.
Program ten rozpocznie się w 2016 r., a łączną kwotę dodatkowych kredytów na rzecz tych
sektorów – wspartą przez wkład Unii w wysokości 121 mln EUR – szacuje się na ok. 690 mln
EUR;
26
Wykres 13: Instrumenty finansowe na rzecz sektorów strategicznych w latach 2007–2013, stan na dzień 31
grudnia 2015 r. (w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: EPMF-G, RSI, RSFF, LGTT, PBI, FCP-FIS, GIF, Marguerite, EFEE.
Wykres 14: Instrumenty finansowe na rzecz sektorów strategicznych w latach 2014–2020, stan na dzień 31
grudnia 2015 r. (w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: EaSI, InnovFin do celów gwarancji dla MŚP, system poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego,
instrument gwarancji kredytów studenckich, PF4EE, instrument poręczeń dla spółek o średniej i dużej kapitalizacji InnovFin, RSDI,
instrument kapitałowy w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, Kapitał podwyższonego ryzyka dla MŚP InnovFin, NCFF
W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji
27
3. Cel strategiczny: regiony nienależące do UE
3.1. Kraje objęte procesem rozszerzenia18
Dostęp do finansowania kredytowego jest nadal jednym z największych problemów dla
MŚP z Bałkanów Zachodnich, mimo iż stają się one najbardziej efektywnym segmentem
transformowanych gospodarek oraz fundamentem wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
Nie mogąc wykazać się historią finansową, MŚP będące na wczesnym etapie działalności
mają niemal zerowe szanse na uzyskanie dostępu do finansowania bankowego. Dostęp do
finansowania w sektorze energetycznym wydaje się być generalnie niełatwy. Rozwiązaniu
tych problemów służą następujące instrumenty:
1. instrument gwarancyjny w ramach instrumentu rozwoju przedsiębiorczości i
innowacji dla Bałkanów Zachodnich (EDIF GF1), mający na celu wzmocnienie
rozwoju społeczno-gospodarczego poprzez stworzenie warunków sprzyjających
powstawaniu i rozwojowi innowacyjnych MŚP o dużym potencjale. Szacuje się, że
wkład Unii w EDIF GF1 wynoszący blisko 22 mln EUR powinien zmobilizować
finansowanie na łączną kwotę 118 mln EUR;
2. Instrument gwarancyjny II w ramach instrumentu rozwoju przedsiębiorczości i
innowacji dla Bałkanów Zachodnich (EDIF GF2), będący kontynuacją EDIF GFI,
ma również na celu wzmocnienie rozwoju społeczno-gospodarczego poprzez
stworzenie warunków sprzyjających powstawaniu i rozwojowi innowacyjnych MŚP
o dużym potencjale. Szacuje się, że wkład Unii w EDIF GF2 wynoszący 17,5 mln
EUR powinien zmobilizować finansowanie na łączną kwotę ponad 94,5 mln EUR;
3. Fundusz rozwoju przedsiębiorczości (ENEF) w ramach EDIF ma na celu
wzmocnienie rozwoju społeczno-gospodarczego w tym regionie, tworząc warunki
sprzyjające powstawaniu i rozwojowi innowacyjnych MŚP o dużym potencjale
będących na etapie ekspansji i rozwoju. Przewiduje się, że wkład finansowy UE w
wysokości 11 mln EUR zmobilizuje łączne finansowanie/inwestycje na kwotę 77
mln EUR (uwzględniony jest tutaj wkład dodatkowy instrumentu współfinansowania
Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR)) po pierwszym zamknięciu. Po
drugim zamknięciu przewidywana łączna kwota finansowania/inwestycji wyniesie
ok. 110 mln EUR (wliczając w to wkład EBOR);
4. Fundusz wspierania innowacji w przedsiębiorstwach (ENIF) w ramach EDIF
wspiera rozwój społeczno-gospodarczy w Bałkanach Zachodnich, tworząc warunki
sprzyjające powstawaniu i rozwojowi innowacyjnych MŚP będących na wczesnym
etapie działalności. Oczekuje się, że wkład Unii wynoszący 21,2 mln EUR pozwoli
zmobilizować w latach 2014–2020 finansowanie sięgające 50 mln EUR;
Była jugosłowiańska republika Macedonii, Czarnogóra, Serbia, Turcja i Albania. Poza tym dwa kraje będące
potencjalnymi kandydatami: Bośnia i Hercegowina oraz Republika Kosowa. Islandia zawiesiła negocjacje w
sprawie przystąpienia i nie chce już być uważana za kraj kandydujący.
18
28
5. Europejski Fundusz na rzecz Europy Południowo-Wschodniej (EFSE) jest formą
partnerstwa publiczno-prywatnego służącego przyciągnięciu kapitału z sektora
prywatnego z przeznaczeniem na udzielanie kredytów i pożyczek na rzecz
mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych. Wkład
Unii w wysokości niemal 88 mln EUR pozwolił do tej pory zmobilizować
finansowanie wynoszące ogółem 3,8 mld EUR, z którego skorzystało 599 000
ostatecznych odbiorców w regionie objętym procesem rozszerzenia;
6. Fundusz „Ekologia na rzecz Wzrostu” (GGF) dostarcza ukierunkowane
finansowanie na cele projektów z zakresu efektywności energetycznej i
odnawialnych źródeł energii, aby wspomóc kraje docelowe w ograniczeniu emisji
CO2 i zużycia energii. Wkład Unii wynoszący 38,6 mln EUR powinien
zmobilizować finansowanie na rzecz ostatecznych odbiorców sięgające 368 mln
EUR. Jak dotąd z instrumentu tego udzielono finansowania w wysokości 289 mln
EUR na rzecz ponad 18 000 ostatecznych odbiorców za pośrednictwem 32 instytucji
partnerskich z 11 krajów partnerskich.
7. Wsparcie kredytowe dla MŚP w Turcji ma na celu złagodzenie skutków kryzysu dla
MŚP, przyczynienie się do rozwoju gospodarki tureckiej i pobudzenie zatrudnienia.
Wkład Unii wynoszący 30 mln EUR pozwolił do tej pory zmobilizować finansowanie
wynoszące ogółem 300 mln EUR, z którego skorzystało 265 ostatecznych odbiorców.
3.2. Kraje objęte europejską polityką sąsiedztwa19
Finansowane przez UE programy służą wspieraniu m.in. zrównoważonego, sprzyjającego
włączeniu społecznemu wzrostu oraz tworzeniu sprzyjającego inwestycjom klimatu w krajach
objętych europejską polityką sąsiedztwa. UE kontynuuje realizację powiązanych
strategicznych celów swej polityki sąsiedztwa, tworząc lepsze gazociągi i rurociągi
międzysystemowe pomiędzy UE a krajami objętymi europejską polityką sąsiedztwa,
odpowiadając na wyzwania związane z naszym wspólnym środowiskiem i promując
inteligentny wzrost poprzez wspieranie MŚP za pomocą następujących instrumentów:
1. sąsiedzki fundusz inwestycyjny (NIF), który ma na celu stworzenie lepszych i bardziej
zrównoważonych połączeń wzajemnych sieci transportowych i energetycznych
między UE a państwami objętymi europejską polityką sąsiedztwa oraz wzajemnie
między tymi państwami, poprawę efektywności energetycznej i zarządzania popytem,
promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i zwiększenia
bezpieczeństwa energetycznego; działania mające na celu łagodzenie zmiany klimatu i
przystosowania się do niej, a także usuwanie zagrożeń dla środowiska naturalnego w
szerszym zakresie oraz wspieranie inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego
Armenia, Azerbejdżan, Egipt, Gruzja, Izrael, Jordania, Liban, Mołdawia, Maroko, Palestyna, Tunezja, Ukraina
(członkowie w pełni uczestniczący w EPS), Algieria (negocjująca obecnie przystąpienie do EPS), Białoruś,
Libia, Syria (poza większością struktur EPS); zob. również http://eeas.europa.eu/enp/index_en.htm.
19
29
sprzyjającego włączeniu społecznemu przez wspieranie małych i średnich
przedsiębiorstw, sektora społecznego, w tym rozwoju kapitału ludzkiego, oraz
rozwoju infrastruktury miejskiej. W latach 2008–2015 wkład Unii wynoszący ok.
1 454 mln EUR zmobilizował finansowanie w łącznej wysokości niemal 13,8 mld
EUR (w tym 12,3 mld EUR ze strony europejskich instytucji finansowych), a łączny
koszt finansowanych w ten sposób projektów jest szacowany na 28,8 mld EUR;
2. Instrument Eurośródziemnomorskiego Partnerstwa i Inwestycji (FEMIP) dostarcza
kapitału sektorowi prywatnemu w państwach partnerskich basenu Morza
Śródziemnego, na takich samych warunkach jak robią to inni inwestorzy komercyjni
w tym regionie, w celu tworzenia, restrukturyzacji i wspierania rozwoju
przedsiębiorstw. Łączny wkład Unii wynosi obecnie 224 mln EUR i wspiera
finansowanie na łączną kwotę ponad 6,7 mld EUR;
3.3. Państwa objęte Instrumentem Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju
W niektórych państwach spoza UE brak dobrze funkcjonujących instytucjonalnych ram
prawnych służących ochronie praw majątkowych, wyeliminowaniu niedoskonałości rynku i
dostarczeniu zachęt do podejmowania inicjatyw prywatnych leży często u podstaw
zapóźnienia sektora MŚP, niedostatku infrastruktury i powszechnego niedoinwestowania
obszarów takich jak zdrowie, edukacja i ochrona środowiska. Głównym wyzwaniem dla UE
w jej polityce zewnętrznej jest zatem rozwiązanie tych problemów poprzez finansowanie
wartościowych MŚP, infrastruktury i inwestycji produkcyjnych. Unia dokonuje tego dzięki
następującym instrumentom:
1. Instrument Inwestycyjny dla Azji Środkowej (IFCA) oraz Instrument Inwestycyjny dla
Azji (AIF), których zadaniem jest wspieranie inwestycji i kluczowych infrastruktur, ze
szczególnym naciskiem na poprawę infrastruktury energetycznej, lepszą ochronę
środowiska i wzrost MŚP. W chwili obecnej całkowity budżet wynosi 287,6 mln
EUR. Dotychczas wkłady IFCA, wynoszące 119 mln EUR, pozwoliły zmobilizować
ok. 828 mln EUR inwestycji, a wkłady AIF w wysokości 89 mln EUR – ok. 2 631 mln
EUR inwestycji.
2. Instrument Inwestycyjny dla Ameryki Łacińskiej (LAIF) ma na celu wspieranie
inwestycji i infrastruktury w sektorach transportu, energetyki i ochrony środowiska
oraz wspieranie rozwoju sektora społecznego i prywatnego w krajach Ameryki
Łacińskiej. W latach 2010–2015 LAIF udostępnił 232 mln EUR finansowania na cele
28 projektów reprezentujących łącznie inwestycje na kwotę niemal 6,9 mld EUR (przy
czym wkład kwalifikujących się EFI wyniósł ok. 3,3 mld EUR). LAIF został
ponownie ustanowiony w 2014 r. w ramach wieloletnich ram finansowych 2014–2020
– początkowa alokacja na jego cel wyniosła 30 mln EUR; przewidywany całkowity
budżet na cały okres 2014–2020 wynosi 320 mln EUR;
30
3. Globalny Fundusz Efektywności Energetycznej oraz Energii Odnawialnej (GEEREF)
ma na celu wspieranie efektywności energetycznej i energii odnawialnej w krajach
rozwijających się i gospodarkach w okresie przejściowym. Łączne inwestycje
zmobilizowane dzięki wkładowi UE wynoszącemu 81 mln EUR wyniosły na koniec
2015 r. ok. 892 mld EUR.
Wykres 15: Instrumenty finansowe na rzecz regionów nienależących do UE, w latach 2007–2013, stan na
dzień 31 grudnia 2015 r. (w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: EDIF GF1, EFSE, wsparcie dla MŚP w ramach RSL Turcja, ENEF w ramach EDIF, ENI w ramach ENEF,
Wsparcie Instrumentu FEMIP, GEEREF, GGF, NIF, IFCA-AIF, LAIF
31
Wykres 16: Instrumenty finansowe na rzecz regionów nienależących do UE, w latach 2014–2020, stan na
dzień 31 grudnia 2015 r. (w mld EUR)
Uwzględnione instrumenty: EDIF GF2
W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji
32
WNIOSEK
Kryzys finansowy poważnie utrudnił dostęp do finansowania wielu ważnym sektorom
gospodarki. Nawet po zakończeniu kryzysu długofalowe skutki zmniejszania udziału
finansowania dłużnego i fragmentacji finansowej przedłużyły trudności finansowe, jeśli
chodzi o wielkość finansowania i jego warunki, w szczególności w przypadku bardziej
narażonych na skutki kryzysu państw członkowskich i grup docelowych.
Jak wykazano wcześniej, instrumenty finansowe UE okazały się skuteczne i efektywne
kosztowo przy rozwiązywaniu tych problemów. Komisja zobowiązała się już wyraźnie do jak
najszerszego wykorzystywania takich instrumentów. Komisja zbada również możliwość
wzmocnienia istniejących instrumentów lub wprowadzenia nowych, aby wypełnić luki
rynkowe lub poprawić nieoptymalne warunki inwestycyjne w przypadkach, gdy najbardziej
odpowiednimi metodami wsparcia wydają się być finansowanie rynkowe objęte gwarancją
UE, inwestycje kapitałowe lub mechanizm podziału ryzyka.
Komisja będzie jednocześnie nadal starała się zachowywać równowagę pomiędzy szerszymi
gwarancjami dla władzy budżetowej (jeśli chodzi o sprawozdawczość, monitorowanie i
audyt) a bardziej skutecznym wdrażaniem instrumentów finansowych. W tej dziedzinie
podjęto już wiele ważnych działań. Obecne ramy wdrażania instrumentów na okres 2014–
2020 zawierają solidne przepisy dotyczące wymogów technicznych, przejrzystości, kontroli
wewnętrznej, audytu i sprawozdawczości. Wynagrodzenie podmiotów, którym powierzono
realizację, zostało oprócz tego powiązane z faktycznymi wynikami działań i ograniczone w
spójny i racjonalny sposób, tak aby dostosować interesy tych podmiotów do celów
politycznych UE.
Ustanowiono ponadto wymogi proceduralne dla instrumentów zarządzanych centralnie w celu
zapewnienia, aby wkład Unii został w pełni zainwestowany, a środki finansowe wypłacane
podmiotom, którym powierzono realizację, były stale dostosowywane do konkretnych potrzeb
operacyjnych danego instrumentu. W odniesieniu do instrumentów finansowych utworzonych
przez państwa członkowskie i zarządzanych przez nie w sposób dzielony przy wykorzystaniu
zasobów z budżetu Unii ustanowiono przepisy regulacyjne, aby powiązać płatności środków
finansowych z faktycznym wsparciem udzielanym przez pośredników finansowych na rzecz
ostatecznych odbiorców.
Komisja dokonuje obecnie przeglądu ram regulacyjnych z myślą o ograniczeniu ewentualnej
zbędnej biurokracji na pierwszym etapie wdrażania i o dalszym dostosowywaniu kształtu
instrumentów finansowych do jak najefektywniejszych i najaktualniejszych praktyk
rynkowych. W tym celu Komisja będzie przeprowadzać śródokresowe oceny poszczególnych
instrumentów, zgodnie z wymogami określonymi w sektorowych podstawach prawnych.
Komisja proponuje również dokonanie przeglądu przepisów rozporządzenia finansowego
dotyczących instrumentów finansowych, aby wykorzystać nabyte doświadczenia, lepiej
uwzględnić praktyki rynkowe, ograniczyć biurokrację i jeszcze bardziej ułatwić jego
wdrażanie.
33