Treblinka – Muzeum Walki i Męczeństwa

Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży www.pnwm.org
Deutsch-Polnisches Jugendwerk www.dpjw.org
Treblinka – Muzeum Walki i Męczeństwa
Historia
Treblinka, nazistowski obóz zagłady działający w latach 1942-1943, położony na północny wschód od Warszawy w pobliżu
miejscowości o tej samej nazwie.
Latem 1941 r. w niewielkiej odległości od późniejszego ośrodka zagłady powstał obóz karny, przekształcony następnie w obóz
pracy [Treblinka I], w którym więziono Polaków i Żydów. Przez Treblinkę I przeszło około 20 tys. więźniów, z czego około
połowa zginęła.
Do budowy obozu zagłady Treblinka II przystąpiono w maju-czerwcu 1942 r. w ramach tzw. akcji Reinhardt. Przy budowie
obozu Niemcy zatrudniali żydowskich więźniów z Treblinki I. Pierwszy transport, złożony z mieszkańców getta warszawskiego,
przybył do Treblinki II 23 lipca 1942 r.
Przybyli w transportach ludzie prowadzeni byli bezpośrednio z rampy kolejowej do komór gazowych podłączonych do silników
spalinowych. Inni ginęli w masowych egzekucjach. Zwłoki pomordowanych grzebano w dołach, w późniejszym okresie palono
na otwartym powietrzu. Nie prowadzono ewidencji ofiar. Zrabowane mienie wysyłano do Rzeszy. Prócz niemieckiej załogi SS
wspomaganej przez oddział wartowników z obozu szkoleniowego w Trawnikach, składający się głównie z byłych radzieckich
jeńców wojennych, przy obsłudze obozu, segregacji dobytku pomordowanych oraz paleniu zwłok zatrudnionych było stale 1-1,7
tys. więźniów-Żydów.
Ofiarami obozu byli przede wszystkim Żydzi z Polski [w tym ponad ćwierć miliona mieszkańców getta warszawskiego].
Zwożono tu jednak również Żydów z Czech, Niemiec, Austrii, Słowacji, Grecji, Bułgarii, Belgii i Francji. W Treblince zginął
między innymi Janusz Korczak, pisarz i pedagog, który nie chcąc opuścić swoich podopiecznych z domu dziecka w getcie
warszawskim, dobrowolnie udał się z nimi na śmierć. W obozie zamordowano również około 2 tys. Sinti i Romów. Łącznie w
Treblince zgładzono od 700 do 900 tys. ludzi.
2 sierpnia 1943 r. w Treblince wybuchł bunt, w którego efekcie około 400 więźniom udało się zbiec; jednak tylko niespełna
siedemdziesięciu z nich dożyło końca wojny. W listopadzie 1943 r. obóz został ostatecznie zlikwidowany. SS starało się zatrzeć
wszelkie ślady zbrodni, baraki rozebrano, a obszar obozu zaorano i obsadzono drzewami.
Zofia Wóycicka
Pamięć
strona 1 / 2
Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży www.pnwm.org
Deutsch-Polnisches Jugendwerk www.dpjw.org
Na terenie byłego obozu zagłady nie zachowały się niemal żadne widoczne ślady dokonanej zbrodni. W 1964 r. odsłonięto tam
bardzo ciekawe założenie pomnikowe projektu Adama Haupta oraz Franciszka Duszenko. Pomnik składa się z tysięcy
nieociosanych głazów porozrzucanych na terenie masowych mogił. Na kamieniach widnieją nazwy polskich miejscowości, z
których pochodziły ofiary. Pole kamieni nawiązuje formą do cmentarzy żydowskich oraz do przyjętego w judaizmie zwyczaju
kładzenia kamieni na grobach bliskich. Pośrodku, na miejscu dawnych komór gazowych stoi wysoki pomnik zbudowany z
granitowych bloków mających przypominać swoim ułożeniem Ścianę Płaczu w Jerozolimie. Pęknięcie wzdłuż pomnika
symbolizuje tragedię, która spotkała europejskich Żydów. Pomnik uwieńczony jest czapą, z której jednej strony widnieje
płaskorzeźba przedstawiająca menorę, zaś z drugiej płaskorzeźba wyobrażająca szczątki pomordowanych oraz unoszące się nad
nimi ręce w geście błogosławieństwa – symbol zaczerpnięty z nagrobków żydowskich. Od bramy obozu do rampy kolejowej
droga prowadzi wzdłuż betonowych podkładów symbolizujących, wiodący tędy kiedyś tor.
Na parkingu przed wejściem na teren miejsca stoi kiosk [niestety nie zawsze otwarty], w którym można nabyć informator oraz
inne publikacje dotyczące Treblinki. Na końcu dawnej rampy kolejowej znajduje się tablica informacyjna z planem obozu. Na
terenie położonego w odległości niespełna dwóch kilometrów od Treblinki II obozu pracy Treblinka I zachowały się fundamenty
niektórych baraków. Stoi tam pomnik, powstały również w 1964 r. Obozy połączone są drogą.
Zofia Wóycicka
Informacje praktyczne
Treblinka – Muzeum Walki i Męczeństwa
Dojazd: Treblinka leży przy drodze krajowej 63 między Małkinią Górną i Kosowem Lackim. Dojazd koleją: rozkłady jazdy
dostępne na www.pkp.pl. Połączenia są rzadkie, najlepiej więc dojechać własnym samochodem lub autokarem.
Treblinka I i Treblinka II – Muzeum Walki i Męczeństwa (Oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach) 08-330 Kosów Lacki
tel. + 48 25 781 16 58
http://www.treblinka-muzeum.eu/
e-mail:[email protected]
Czynne: codziennie 9.00-18.30 (oprócz Wielkanocy i Świąt Bożego Narodzenia). Z prośbą o oprowadzenie po terenie obozu
należy się zwrócić do pana Edwarda Kopówki (tel. +48 606 98 54 14), pracującego w Muzeum Okręgowym w Siedlcach (ul.
Piłsudskiego 1, 08-110 Siedlce, tel. +48 25 632 74 70, fax +48 25 632 42 24).
strona 2 / 2
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)