130 Komentarz 131 Biznes i Prawa Człowieka Anna Potocka-Domin Wiceprezes Business Center Club Równouprawnienie płci jako element przestrzegania zasad etycznych „Według społeczeństwa kwestia równouprawnienia jest drugim najważniejszym pośród 5 obszarów Społecznej Odpowiedzialności Biznesu.” Od wielu lat obserwujemy, że etyczny biznes stał się rynkową koniecznością. Odpowiedzialne traktowanie swoich pracowników, kontrahentów i klientów to wymagania, którym muszą sprostać dziś wszyscy uczestnicy rynku – od globalnych korporacji po małe lokalne firmy. Dlatego Business Centre Club wspiera program United Nations Global Compact promujący etyczne postawy w biznesie w myśl wytycznych ONZ ds. biznesu i praw człowieka. Ważnym elementem działań w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu jest prowadzenie przez firmy polityki równouprawnienia płci. Równość szans w kontekście płci oznacza w praktyce zapewnienie kobietom i mężczyznom równych praw i obowiązków, równego dostępu do wszelkich zasobów oraz zapewnienie równych szans, w tym zawodowych. W polskim prawie obowiązuje równouprawnienie płci i zasada niedyskryminacji ze względu na płeć. Mimo to, w praktyce społecznej, równość kobiet i mężczyzn często nie jest respektowana, a prawa kobiet nie podlegają skutecznej ochronie i z tego powodu często są łamane. Postrzeganie kwestii równouprawnienia (badania GFK Polonia dla BCC) > 20 % Respondenci uważają, że firma społecznie odpowiedzialna, to taka, która stwarza równe możliwości dla kobiet i mężczyzn. W deklaracjach klientów główne powody mogące skłonić ich do rezygnacji z zakupu produktu lub usługi danej firmy to fakt, że firma nieuczciwie traktuje pracowników oraz łamie prawa człowieka. Strategia Komisji Europejskiej na rzecz promowania równości kobiet i mężczyzn w Europie skupia się na m.in. na zwiększeniu aktywności kobiet na rynku pracy, zwiększeniu liczby kobiet na najwyższych stanowiskach w procesie podejmowania decyzji gospodarczych, promowaniu wśród kobiet przedsiębiorczości i działalności na własny rachunek, upowszechnieniu wiedzy nt. tego, że kobiety nadal zarabiają znacznie mniej niż mężczyźni na tych samych stanowiskach. Business Centre Club od wielu lat monitoruje kwestie postrzegania Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) zarówno w środowisku samych przedsiębiorców, jaki i ich pracowników oraz szerzej – całego społeczeństwa. Badania rynkowe prowadzone na przestrzeni kilku lat na tych reprezentatywnych grupach (badania GFK Polonia dla BCC) upewniły nas, że etyczne działania firmy mają wyraźny wpływ na jej wizerunek, a co za tym idzie – na jej pozycję rynkową. Według społeczeństwa kwestia równouprawnienia jest drugim najważniejszym pośród 5 obszarów Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (po „miejscu pracy”). Zdaniem ponad 20 proc. respondentów, firma społecznie odpowiedzialna to taka, która stwarza równe możliwości dla kobiet i mężczyzn. W deklaracjach klientów główne powody mogące skłonić ich do rezygnacji z zakupu produktu lub usługi danej firmy to fakt, że firma nieuczciwie traktuje pracowników oraz łamie prawa człowieka. Jednak nieco inny obraz wyłania się z wywiadów z pracownikami firm. Zagadnienie dotyczące traktowania kobiet i mężczyzn w firmach okazało się stosunkowo słabo powiązane z problematyką CSR w świadomości pracowników. Niemniej osoby świadome dyskryminacji wskazywały liczne przykłady nierówności kobiet i mężczyzn, poczynając od podziału na prace kobiece i męskie, przejawy tzw. wrogiego seksizmu i szklanego sufitu, przejawiające się większym szacunkiem dla pracujących mężczyzn, nierównością zarobków i szans rozwoju, mobbingiem w stosunku do kobiet oraz tzw. dobrotliwego seksizmu np. docenianie kobiet w zakresach niezwiązanych z pracą zawodową (np. komplementowanie za urodę), traktowanie kobiet „dobrych fachowców” jako wyjątków od regu- ły. Wśród pracowników dominowały przekonania o pozytywnym stosunku pracodawców do kobiet w ciąży i mających dzieci. Jak widać, bardzo istotne jest wspieranie przedsiębiorców w tworzeniu i przestrzeganiu mechanizmów gwarantujących równouprawnienie kobiet i mężczyzn oraz edukacja w tym obszarze wszystkich środowisk – przedsiębiorców, pracowników i klientów. Dążenie do budowania firmy w oparciu o kluczowe wartości wpisane w idee CSR, a za taką uznawana jest właśnie kwestia równouprawnienia w kontekście płci, jest niezwykle ważne nie tylko ze względów etycznych, ale także biznesowych – takiej postawy oczekują nasi klienci. Ilość zatrudnionych mężczyzn/kobiet na stanowiskach kierowniczych w firmach (badania GFK Polonia dla BCC) ~50 % ~30 % 20 % > = > gł. małe przedsiębiorstwa z branży handlowej i firmy prywatne 132 Komentarz Postrzeganie kwestii równouprawnienia (badania GFK Polonia dla BCC) 70% Przedsiębiorcy kierujący się zasadą równości płci w odniesieniu do możliwości rozwoju zawodowego i awansu oraz procesu rekrutacji. 60 % Przedsiębiorcy kierujący się zasadą równości płci w w kwestii wynagrodzeń ~50 % Przedsiębiorcy kierujący się zasadą równości płci w procesie zwolnień ~50 % Przedsiębiorcy (częściej największe firmy) stwarzający przyjazne warunki pracy dla matek z dziećmi 133 Biznes i Prawa Człowieka „Business Centre Club od wielu lat monitoruje kwestie postrzegania Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR). Badania rynkowe prowadzone na przestrzeni kilku lat upewniły nas, że etyczne działania firmy mają wyraźny wpływ na jej wizerunek, a co za tym idzie – na jej pozycję rynkową.” Od 1991 roku Business Centre Club aktywnie promuje działalność obywatelską firm, ich właścicieli i menadżerów oraz zachęca przedsiębiorców do zaangażowania w pomoc społeczną: pomaga instytucjom charytatywnym, współpracuje z organizacjami pozarządowymi, wspiera akcje społeczne, patronuje przedsięwzięciom edukacyjnym. Większość przedsiębiorstw zrzeszonych w naszej organizacji posiada własne kodeksy etyczne. Nasi członkowie akceptują statut organizacji zobowiązujący ich do reprezentowania wysokich norm etycznych, przestrzegania zasad kodeksu kupieckiego i działania zgodnie z ideą społecznej odpowiedzialności biznesu. Od początku istnienia szczególnie ważny dla BCC był dialog społeczny, rozumiany jako rozwój społeczeństwa obywatelskiego i poszerzanie podmiotowości obywateli. Od 2002 r. jesteśmy członkiem Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, a obecnie – Rady Dialogu Społecznego. Jako związek pracodawców, uczestniczymy w najważniejszych sprawach społecznych i gospodarczych kraju: bierzemy udział w pracach nad projektem ustawy budżetowej, negocjujemy z przedstawicielami związków zawodowych ponadzakładowe układy zbiorowe pracy. Celem tych działań jest godzenie sprzecznych ze sobą interesów, respektowanie praw różnych grup społecznych i zapewnienie pokoju społecznego. W 2004 roku zainicjowaliśmy największą w Polsce kampanię społeczną poświęconą promowaniu idei biznesu odpowiedzialnego społecznie „Podziel się sukcesem”, której celem jest zmniejszenie bezrobocia i niwelowanie konfliktów społecznych. Pragnąc uhonorować osoby zaangażowane społecznie i budujące solidarność społeczną, BCC wspólnie z Fundacją NADZIEJA, ustanowił Medal Solidarności Społecznej. Coraz więcej polskich firm pragnie także potwierdzić swoją kulturę etyczną poprzez udział w różnych inicjatywach oraz wykorzystanie standardów CSR, jak choćby zasady Global Compact i Wytyczne OECD, czy ogólnopolski konkurs „Firma Dobrze Widziana”, którego Business Centre Club jest inicjatorem. Anna Potocka-Domin